AnasayfaBlogEsnek Çalışma Saatleri ve Modelleri
İş Hayatı

Esnek Çalışma Saatleri ve Modelleri

02 Ocak 2020
Bu görüntüde birkaç saat, insanlar ve bir duvar görülüyor. İki kronometre, iki saat, kollarını açmış bir kadın silueti, mavi ve beyaz bir arka plan, elleri kalçalarında bir adam silueti ve ayakta duran başka bir adam silueti yakından görülüyor. İnsanların gölgeleri mavi renktedir. Duvar arka plandadır ve tüm alanı kaplamaktadır. Saatler ve kronometreler ön tarafta, saatlerin yüzleri saat, dakika ve saniye ibrelerini gösterecek şekilde sergilenmektedir. İnsanlar duvarın önünde durmakta ve duvara bakmaktadır.
KonuAçıklamaEk Bilgi
Esnek Çalışma Nedir?Çalışanın vardiyalı olarak günlük mesai saatini de doldurarak çalışmasını öngören sistemdir.Bu sistem, verimliliği artıracak bir model olarak görülür.
Esnek Çalışma Saatleri Nasıl Düzenlenir?Esnek çalışma saatlerinin belirlenmesinde çalışan ve işveren birlikte karar verir.Esnek çalışmayı uygulayan işletmeler, günlük ve haftalık olarak çalışanın isteği doğrultusunda mesai saatlerinde değişikliğe gidebilir.
Esnek Çalışma FaydalarıDoğru uygulandığında çalışana ve işletmeye fayda sağlar.Çalışanın üretkenliklerinin yüksek olduğu saatlerde çalışmasına imkan sağlar.
Esnek Çalışma DezavantajlarıYanlış uygulandığında çalışan üzerinde baskı ve iş stresi yaratabilir.Çalışanın esnek çalışmayı olumsuz algılamaması için doğru uygulanması önemlidir.
Esnek Çalışma KanunuTürkiye'de 4857 sayılı İş Kanunu, esnek çalışmayı düzenler.Kanunda haftada 45 saatlik iş süresi korunmakta ve çalışma saatlerinin farklı dilimlerde olabileceği belirtilmiştir.
Fazla Çalışma4857 sayılı Kanun, fazla çalışma durumunu da düzenler.Fazla çalışma, işçinin normal çalışma süresi dışında işyerinde bulunduğu süreyi ifade eder.
Geçici Çalışma4857 sayılı Kanun, geçici çalışma durumunu da düzenler.Geçici çalışma, belirli bir hedefe yönelik olarak, belirli bir süre için işçinin istihdam edildiği durumu ifade eder.
Telafi Çalışma4857 sayılı Kanun, telafi çalışma durumunu da düzenler.Telafi çalışma, işçinin normal çalışma süresi dışında, işverenin talebi üzerine yapılan ek çalışmayı ifade eder.
Kısa Çalışma4857 sayılı Kanun, kısa çalışma durumunu da düzenler.Kısa çalışma, işverenin ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz nedeniyle çalışma süresini azaltması veya işyerinde faaliyeti tamamen veya kısmen durdurması halini ifade eder.
Çalışma Saatlerinde EsneklikÇalışma saatlerinin belirlenmesi işveren ve çalışan arasında anlaşma ile belirlenir.Esneklik, çalışanın iş ve özel hayatını daha rahat birleştirmesini sağlar.

İşe alım öncesi ve sonrası çalışma hayatı ile ilgili pek çok kavrama aşina olarak mesleğimizi icra edebileceğimiz koşulları araştırırız. İş hayatının mesleğe ve alana göre oluşan iş  temposu ve koşulları; devlet, işveren ve çalışanın ortak istek ve ihtiyaçlarına göre düzenlenmeye çalışılır. İş hayatına aktif olarak dahil olma sürecinde iş ve görevleri yerine getirebilme ve verimliliğin sağlanması istenir.

Çalışanın iş saatlerinde görevlerini ve sorumluluklarını yerine getirebilmesi işletme ve işveren için oldukça önemli görülmektedir. Mesai saatlerinde istenilen ve beklenilen görevlerin uygulanmaması işveren tarafından farklı ihtiyaç ve zorunlulukları da beraberinde getiriyor. Bunlardan biri de iş saatlerinin çalışan ve işletme için verimli olmasını sağlayacak şekilde değiştirilmesidir. Alışık olduğumuz ve bildiğimiz mesai saatleri değişikliği günümüzde birçok işletme ve mesleklerde kullanılmaya başlandı.

Özellikle mesleklerin gelişimi ve dönüşümü içinde yeni iş kollarının ve anlayışların ortaya çıkması da iş saatlerindeki net durumu değiştirmiştir. Verimlilik arayışı, farklı ve yeni iş olanakları, çalışanın motivasyonunu artırma ve işletmeye fayda sunabilmesini sağlamaya yönelik iş saatlerinde esnekliği düzenleyen uygulamalara ülkemizde de yer verilmeye başlandı. İş ilanlarında da sık sık kullanılmasıyla adını duyuran esnek çalışma; ülkemizde tam olarak oturtulmayan bir düzen ve uygulamalarla çalışanın huzuruna sunuluyor.

Esnek Çalışma Nedir?

Güçlü ve büyük ölçekli şirketler ve işverenler, çalışanlarının huzurlu ve motivasyon dolu olarak çalışmasına önem verirler. Çalışan performansını azaltmadan korumak ve yükseltmek isteyen şirketler, bu süreçte mesai saatlerini çalışanlarının bilgisi dahilinde değiştirmek ve düzenlemek isteyebilirler. Bildiğimiz ve duyduğumuz sabah 8 akşam 5 mesaisinin haricinde bir düzenlemeyle çalışanın vardiyalı olarak günlük mesai saatini de doldurarak çalışmasını öngören esnek çalışma, verimliliği artıracak bir model olarak görülüyor.

Esnek çalışma prensibi, doğru uygulandığında çalışana ve işletmeye fayda sunabilecek özeliklere sahiptir. Ülkemizde çalışan için fazla mesai ve yoğun tempo anlamına gelecek şekilde işletmeler tarafından uygulanması, esnek çalışmanın faydalarını ve yarattığı verimliliği yok sayacak derecede kullanılmaya başlanmıştır. Eksik ve yanlış kullanımlar çalışan üzerinde baskı ve iş stresi yaratabileceği gibi doğru tanımlanmadığında iş ilanlarında yer alan: "esnek çalışmaya uyum sağlayabilecek" ibaresi de olumsuz bir algıya sebebiyet vermektedir.

Esnek çalışmanın esasını oluşturan mesai değişikliği eksik çalışma değil, belirlenen saat ve günlerde esneyebilen zaman dilimlerine sahip olmasıdır. Çalışanın bilgi ve isteği doğrultusunda mesai saatlerinin düzenlenmesi, istenilen verimliliği de sağlayabilecek bir özelliği barındırır. Önemli olan nokta ise esnek çalışma saatlerinin doğru uygulanması ve çalışana iş saatleri dışında çalıştırmamaktır.

Esnek Çalışma Saatleri Nasıl Düzenlenir?

İş hayatında yavaş yavaş uygulanan esnek çalışma usulü ve saatleri, işletmeler tarafından doğru tanımlarla çalışma hayatında kullanılmalıdır. Esnek çalışma saatlerinin belirlenmesinde çalışan ve işveren mümkünse birlikte karar vererek uygulamaya yönelik harekete geçmektedir. Özellikle verimliliği arayan şirketler, çalışanlarının üretkenliklerinin yüksek olduğu saatleri seçmelerinde özgür bırakabilmektedir. Esnek çalışmayı uygulayan işletmeler,  günlük ve haftalık olarak çalışan ve kendi isteği doğrultusunda mesai saatlerinde değişikliğe gidebilir. 

Günlük esnek çalışma saatleri uygulamasında sekiz saati geçmeme koşuluyla mesai başlangıç ve bitiş saatleri ihtiyaç ve isteklere göre değiştirilebilir. Haftalık esnek çalışma uygulanmasında da günler farklı mesai saatlerini içermektedir. Esnek çalışmayı doğru anlamak ve uygulamak oldukça önemli görülmektedir. Çalışanın esnek çalışmayı olumsuz addetmemesi için saatlerin 8 saati aşmayacak şekilde düzenlenmesi ve fazla mesai ile yoğun iş temposunu birlikte götürmek gibi uygulamalara son vermesi gerekmektedir.

Esnek Çalışma Kanunu

Dünyada esnek çalışma saatlerini başarıyla uygulayan ve kanunlaştıran ülkeler bulunmasına rağmen esnek çalışma henüz geniş bir perspektifle ele alınabilmiş değildir. Türkiye özelinde baktığımızda ise esnek çalışmayı düzenleyen  bir iş kanunu iş sürelerindeki esnekliği öngören değişikleri içermiştir. 4857 sayılı İş Kanunu, 1457 saylı iş Kanunu içeriğinde yer alan çalışma sürelerine yönelik esnekliğe yer vermiştir. Kanunda haftada 45 saatlik iş süresi korunmakla birlikte, çalışma saatlerinin farklı dilimlerde olabileceği de belirtilmiştir. 

Bununla birlikte yazılı anlaşma ve sözleşmeyle işveren, haftalık çalışma süresini, çalışılan günlere farklı olarak dağıtabilir. Günlük çalışma saatinin ise 11 saati geçmemesi öngörülmüştür.  4857 sayılı Kanun ayrıca fazla çalışma, geçici çalışma, telafi çalışma, kısa çalışma gibi diğer esneklik uygulamalarına da yer vermiştir. Her ne kadar kanun nezdinde yazılanlar doğru kabul edilse de esnek çalışma, güvenceli ve sosyal haklara dayanacak şekilde işçi ve çalışan yararına uygulanamamaktadır.

Esnek Çalışma Saatlerini Uygulayan Şirketler

Esnek çalışmayı meydana getiren yeni iş olanakları ve istihdam alanları ,bazı şirketler özelinde de esnek çalışma saatlerini gerektiriyor. Özel sektörün bazı bölümlerinde kullanılan esnek çalışma saatleri, uzaktan çalışma, evden çalışma, yarı zamanlı çalışma gibi tam zamanlı olmayan esnek saatleri de beraberinde getiriyor. Uzaktan çalışmayı öngören bazı şirketler genellikle bilişim- dijital alanında çalışan alımı yapan sektörleri oluşturuyor. Reklam ve sosyal medya ajansları da esnek çalışma saatlerini içeren iş ilanlarına yer vermektedir.

Bazı ülkelerin kamu sektörlerinde, çalışanın belirlediği çalışma saatleri uygulaması Türkiye'de de kamu sektöründe uygulanmasını öngören düzenlemeleri ve istekleri de ortaya koymuştur. Coca-Cola, Novartis Türkiye, ING Bank, Pepsico Türkiye, De Facto gibi işveren markası konusuna önem veren ve değer veren büyük ölçekli şirketler, esnek çalışma saatlerine çalışanları ile birlikte karar vererek gerektiğinde evden çalışmaya da olanak sağlıyor. Çalışana değer verilmesi ve serbest zaman kazandırılması da işletmelerin önceliği olan iş verimliliğini ve motivasyonu artırıyor.

Esnek çalışma saatlerini uygulayan şirketler, çalışan performansının yükseltilmesi için sosyal haklarını da destekleyip korumamaktadır. Esnek çalışmaya ve saatlerine yönelik olumsuz ve eksik uygulamalar hem işe alım sürecinde adaylara yanlış izlenim sunmakta hem de çalışan kesimin haklarını doğru anlayamamaktan ötürü fazla mesaiyi çalışana yüklemektedir.  Bu gibi uygulamalardan uzak olarak güçlü marka ve şirketler çalışanın performansını ile verimliliği artıracak iş saatlerini işletme ve çalışanın ihtiyaçlarına göre düzenlemeye çalışıyorlar.

Esnek Çalışma Saatleri Olan Meslekler

Esnek çalışmayı gerektiren birtakım meslek alanları, bu dönemde iş hayatındaki gelişim ve dönüşümün de bir sonucu ve etkileyeni olarak ortaya çıkmıştır. Freelance çalışma düzeninin ortaya çıkışı ve yeni iş  olanaklarını doğurması da esnek çalışmayı yaygınlaştırmıştır. Özellikle ek gelir sağlamak amacı ile freelance işler öğrenci ve yeni mezunlar tarafından rağbet görmeye başladı.

Bununla birlikte uzaktan çalışmaya olanak sağlayan sosyal medya uzmanlığı ve e -ticaret alanı da teknolojinin sağladığı kolaylığa örnek meslekler olarak esnek çalışmayı gerektirebiliyor. Reklam- içerik yazarlığı, video, pazarlama, web tasarım, fotoğrafçılık gibi alanlar, yarı zamanlı çalışmayı ya da esnek saatleri içeren online çalışma ile mesleğinizi istediğiniz saatlerde icra edebilmenize fırsat sunuyor.

Bu gibi mesleklerde önemli olan ise işi verilen belli bir süre içinde doğru tamamlamaktır. Öğrenci ya da yeni mezun, çalışan olarak freelance ve esnek saatleri içeren meslekleri öğrenmek ve eğitim almak için Enstitü adresini ziyaret edebilir ve online eğitim seçeneklerini içeren sayfadan alanlara yönelik kurslara göz atabilir ve esnek çalışmanın doğru tanımına yer veren sektörlerde çalışma imkânına sahip olabilirsiniz.

Esnek Çalışma Nedir?, Çalışanın vardiyalı olarak günlük mesai saatini de doldurarak çalışmasını öngören sistemdir, Bu sistem, verimliliği artıracak bir model olarak görülür, Esnek Çalışma Saatleri Nasıl Düzenlenir?, Esnek çalışma saatlerinin belirlenmesinde çalışan ve işveren birlikte karar verir, Esnek çalışmayı uygulayan işletmeler, günlük ve haftalık olarak çalışanın isteği doğrultusunda mesai saatlerinde değişikliğe gidebilir, Esnek Çalışma Faydaları, Doğru uygulandığında çalışana ve işletmeye fayda sağlar, Çalışanın üretkenliklerinin yüksek olduğu saatlerde çalışmasına imkan sağlar, Esnek Çalışma Dezavantajları, Yanlış uygulandığında çalışan üzerinde baskı ve iş stresi yaratabilir, Çalışanın esnek çalışmayı olumsuz algılamaması için doğru uygulanması önemlidir, Esnek Çalışma Kanunu, Türkiye'de 4857 sayılı İş Kanunu, esnek çalışmayı düzenler, Kanunda haftada 45 saatlik iş süresi korunmakta ve çalışma saatlerinin farklı dilimlerde olabileceği belirtilmiştir, Fazla Çalışma, 4857 sayılı Kanun, fazla çalışma durumunu da düzenler, Fazla çalışma, işçinin normal çalışma süresi dışında işyerinde bulunduğu süreyi ifade eder, Geçici Çalışma, 4857 sayılı Kanun, geçici çalışma durumunu da düzenler, Geçici çalışma, belirli bir hedefe yönelik olarak, belirli bir süre için işçinin istihdam edildiği durumu ifade eder, Telafi Çalışma, 4857 sayılı Kanun, telafi çalışma durumunu da düzenler, Telafi çalışma, işçinin normal çalışma süresi dışında, işverenin talebi üzerine yapılan ek çalışmayı ifade eder, Kısa Çalışma, 4857 sayılı Kanun, kısa çalışma durumunu da düzenler, Kısa çalışma, işverenin ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz nedeniyle çalışma süresini azaltması veya işyerinde faaliyeti tamamen veya kısmen durdurması halini ifade eder, Çalışma Saatlerinde Esneklik, Çalışma saatlerinin belirlenmesi işveren ve çalışan arasında anlaşma ile belirlenir, Esneklik, çalışanın iş ve özel hayatını daha rahat birleştirmesini sağlar
esnek çalışma esnek çalışma saatleri ve modelleri esnek çalışma saatleri
Resimde uzun, siyah saçlı, gözleri kapalı ve yüzünde geniş, içten bir gülümseme olan bir kadın görülüyor. Sırtını dik tutmuş, kolları iki yanında, saçları omuzlarından ve sırtından aşağı dökülüyor. Yirmili yaşlarında görünüyor ve ten rengini tamamlayan beyaz bir bluz giyiyor. Memnun ve neşeli görünüyor, bir güven ve duruş havası yayıyor. İfadesi ve duruşu huzur ve dinginlik hissi veriyor. Uzun saçları güzelliğine ve kadınsılığına katkıda bulunarak mutlu ve kaygısız bir kadın resmini tamamlıyor.
Emine Büşra Kanat
Blog Yazarı

Ankara Üniversitesi Halkla ilişkiler ve tanıtım bölümünden mezun oldu. Lisans öğreniminde sosyal farkındalık kampanyalarında görev aldı. İstanbul İşletme Enstitüsü’nde fotoğrafçılık, iletişim, kişisel gelişim ve diğer farklı konularında yazmaya başladı.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.