Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
Edebiyat kelimesinin kökeni Arapça’ya dayanır. “Edepli olmak” anlamı yanında incelik, terbiye, iyi ahlak gibi derinlikler içerir. Olayları, gözlemleri, duygu ve düşünceleri insanda güzellik duygusu yaratacak estetikte anlatma sanatıdır. Edebiyatın öznesi insandır. Eti, kemiği, hüzünlü ve mutlu tüm duygularıyla insan edebi eserlerde nefes alır. Edebiyat kendine özgü yöntemler içermesi yönüyle bilimdir. Duygu ve düşünceleri en estetik aktarma yolu olduğu için de sanattır. Edebiyat kıvrak bir zekanın ürünüdür. İçinde hayatın renklerini, güzelliklerini bulundurur. Anlama ve anlaşılma vesilesidir.
Edebiyatın amacı sadece güzel duyguları tetiklemek ve hoşça vakit geçirmek değildir. Asıl amaç: İyi ahlak sahibi, entelektüel, Türkçe’yi doğru ve etkili konuşan, kendini etkili ifade edebilen kültürel farkındalığı yüksek bireyler yetiştirmektir. Zaten üniversitelerin edebiyat bölümleri bu amaç temel alınarak açılmıştır.
Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri sözel ve eşit ağırlık puanı ile üniversite tercihi yapacak öğrencilerin kılavuzu görevini üstlenirler. Görev alanlarını sadece eğitim öğretim faaliyetleriyle sınırlamamak gerekir. Dil ve edebiyat üzerine projeler üreten idealist Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri edebi ve kültürel varlığımızı tüm dünyaya anlatmamıza vesile olacaktır.
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Nedir?
Örgün eğitim kapsamında eğitim kurumlarında dil bilgisi, edebiyat ve imla kuralları gibi konu başlıklarında eğitim veren öğretmenlere Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni denir. Edebiyat öğretmenlerinin hem Türk hem de dünya edebiyatına hâkim olması beklenir. Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin öğrencilere hangi bilgi, beceri, tutum ve davranışları hangi yöntemlerle kazandıracağı MEB tarafından onaylanan öğretim programları ile belirlenmiştir. Bana göre Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinde olması gereken ilk özellik zengin bir kitap kültürüne sahip olmasıdır. Türk Edebiyatı ve dünya edebiyatı klasiklerine hâkim olan ve güncel kitapları takip eden öğretmenler öğrencilere örnek olacaktır. Tabi ki kitap okuma noktasında. Aranacak diğer özellikleri sıralayacak olursak:
Dil ve edebiyata ilgili olma
Gelişmiş sözel yetenek
Yüksek duygusal zeka
Öğrencilerle etkili iletişim kurabilme
Düşüncelerini açık ve anlaşılır ifade edebilme
Sevecenlik, hoşgörü, sabır
Etkili bir diksiyon
Öğrencilerin farklı öğrenme stillerine hitap edebilme
Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri, devlet ve özel okullarında görev yapabilir. Dershanelerde kendi branşlarında görev alabilirler. Fen Edebiyat Fakültesi mezunu Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri alan dışı Radyo-TV ve basılı yayın kuruluşlarında çalışabilirler. Yazar, şair, araştırmacı ve köşe yazarı olabilirler. Reklam ajanslarında metin yazarlığı yapabilirler. Gazete ve dergilerde editörlük üstlenebilirler.
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Ne İş Yapar?
Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin farklı çalışma alanları vardır. Yazımın bu bölümünde özel ve devlet okullarında görev yapanlar için üstlenecekleri işleri maddelemek isterim:
TDK revizyonlarını takip eder. Yeni geliştirilen ve değiştirilen kuralları takip eder ve öğrencilerine aktarır.
Edebi eserleri biçim, içerik ve üslup yönünden inceler.
Görev yaptığı okulun kütüphanesinden sorumludur. Kütüphanenin düzenlenmesi, kitap zenginliğinin arttırılması vb. görevleri üstlenir.
Kütüphanecilik Kulübü çalışmalarına rehberlik eder.
Romantizm, realizm ve natüralizm gibi edebiyat akımlarının özelliklerini anlatır, karşılaştırma yapar.
Okuma etkinlikleri düzenler.
Öğrencilerin yararlanabileceği kitap, dergi, ansiklopedi gibi yararlanabileceği kaynakları belirler.
Öğrencilerin yazılı iletişimlerini geliştirmek için kompozisyon konuları belirler.
Edebiyata ilgi duyan öğrencileri öykü, roman ve şiir yazma teknikleri konusunda bilgilendirir. Teşvik eder. Yarışmalara katılmalarını ve özgüven kazanmalarını destekler.
Söz sanatlarını örnek metinler üzerinden açıklar.
Kültür ve edebiyat kolu çalışmalarını yürütür.
Gelişen eğitim teknolojilerine uyum sağlar.
Alanıyla ilgili gelişmeleri takip ederek kongre, sempozyum vb. katılır.
Okul dergisi, okul gazetesi, okul bülteni vb. çalışmalarını organize eder.
Branşıyla ilgili görevleri dışında, çalışma planları hazırlamak, öğrencilerin başarılarını ölçme ve değerlendirme, nöbet tutmak, eğitsel kol çalışmalarına katılma, toplantı ve törenlere katılmak gibi görevleri yerine getirir. Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenleri:
Dil ve anlatım
Türkçe
Drama
Çocuk Edebiyatı
Halk Bilim
Sanat Etkinlikleri
Halk Kültürü
Diksiyon ve Hitabet
Derslerinde görev alabilirler.
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Maaşları
Devlet okullarına Türk Dili Ve Edebiyatı öğretmenleri 9.derecenin 1.kademesinden atanırlar ve 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi olurlar. Bu noktada atama puanının 85 üzerinde olduğu ve kadroların kısıtlı açıldığı bilgisini de paylaşmakta fayda var.
Tüm öğretmenlere eğitim öğretim yılı başında bir defaya mahsusu eğitim-öğretim tazminatı ödenir.
Özel okullarda görev yapan Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri ortalama 3000TL- 6000 TL ücret alırlar.
Devlet okullarında görev yapan Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri haftalık 15 saat üzerinden maaş alırlar. 2021 yılı için bu maaş 4400TL’dir. Üzerine girdikleri ek dersler saatlik 18.22 TL’den hesaplanarak aylık maaşa ilave edilir. Kurs ücreti se 36 TL’dir. Asgari Geçim İndirimi (AGİ), prim ve diğer ek ödeneklerde maaşa eklenir.
Dershanede çalışan Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenleri genelde asgari ücret alırken Ankara, İstanbul gibi büyük şehirlerde 4500TL civarında ücretlendirmeler olabiliyor.
Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri için özel ders ücretleri de önemlidir. Ortalama 50-100 TL arasında değişir. 200-250 TL'yi bulabilen ücretler de söz konusudur.
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Nasıl Olunur?
Son yıllarda Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni yetiştiren üniversitelerin sayısı gittikçe artmakta. Bu durum istihdam açısından dezavantaj yaratıyor. 2020 yılı verileri baz alındığında ülkemizde 75 Fen-Edebiyat fakültesi olduğunu görürüz. Bu fakültelerde yaklaşık 285.000 öğrenci okumakta. Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni olmak isteyenlerin mezun oldukları bölüme göre farklı yollar izlemesi gerekir. Sonrasında kadrolu, sözleşmeli ve ücretli statüsünde görev yaparlar. Dilerseniz bu konuyu biraz açalım:
Şayet Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunu iseniz KPSS sınavına girip yeterli puanı almak şartıyla atama isteyebilirsiniz. Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünden mezun iseniz gerekli şartları karşılamanız durumunda öğretmenlik yapabilirsiniz. (Formasyon sertifikası gibi) Aynı durum;
Çağdaş Türk Lehçeleri Bölümü
Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü
Fars Edebiyatı
Arap Edebiyatı
Filoloji Bölümü
Mezunları için de geçerli. Aynı yeterlilikler AÖF Türk Dili ve Edebiyatı mezunları için de sorgulanmakta. Bu yıl ataması yapılacak olan öğretmenler formasyon belgeleri olması durumunda hak kaybı yaşamayacaklar. Bundan sonraki süreçte öğretmen aday adayları için YÖK tarafından öğretmenlik meslek bilgisi tezsiz yüksek lisans programları açılacak. Sadece bu programdan mezun olanların başvuruları kabul edilecek.
Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri, TDK' da görev alabilirler. İlköğretimde Türkçe öğretmenliği yapabilirler. Ülkemizde açılan yabancı okullarda müdür/ müdür yardımcısı statüsüyle görev yapabilirler. Osmanlıca bilgisine sahip olan Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri bakanlıkların arşiv bölümlerinde çalışabilir.
