Scratch Nedir? Nasıl Öğrenilir?

Erkan Varol ile resim, ses ve müzik gibi çeşitli medya araçlarını birlikte kullanarak eğitim sunumları hazırlama, animasyon ve oyun programlama aracı olan Scratch üzerine konuşacağız. Erkan Varol Enstitüde Scratch Eğitimi ve Arduino Eğitimi eğitmeni.

Erkan Varol Kimdir?

bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretmeniyim. 2015 yılında sakarya üniversitesi eğitim fakültesi’nden mezun oldum. 2017 yılından itibaren özel eğitim kurumlarında bilişim teknolojileri ve yazılım dersi olarak görev almaktayım. farklı çalışmalarım da oldu. uluslararası turnuvalarda da takım koçluklarına devam ediyorum. bunun dışında yaşam boyu öğrenmeye öğretmeye devam edecek bu ülkenin geleceği olacak çocuklara kılavuzluk etmeye çalışan öğretmenim. 

Münevver Birol: 5N1K sorularımız var. 

NEDEN Bilişim Teknolojileri?

Bir eğitmen olarak öğrenciyi yeteneği doğrultusunda yönlendirmek gerekiyor. İstiyoruz ki tüm öğrencilerimiz tüm derslerde başarılı olsun. Yeteneği doğrultusunda yönlendirmemiz gerekiyor. Eğitim hayatımda öğretmenlerimin keşfettiği yeteneği, bu alanda çalışmalara hem eğitim hem iş hayatımda devam ediyorum.

NE ZAMAN kod yazmaya başladınız?

15 yaşında kod yazmaya başladım. Eğitim hayatımın başına döndüğüm zaman teknoloji gelişmiş değildi. Lise kademesinde bölüm gereği görmüş olduğum derslerde lise ikiden itibaren kod yazmaya başladım. Yeteneğim olduğunu fark ettim. Arkadaşlarla projeler gerçekleştirdik. Diğer derslerde de bana faydası oldu.

Çeşitli ödülleriniz var ilk ödülünüzü NEREDE almıştınız?

İlk ödülümü meslek hayatımın ilk yılında aldım ve heyecanlandım. Katılımcı olduğum robotik turnuvalarda ödül aldık. Takım ödülüydü. Ben koçluk yapıyordum. Bir sene boyunca çalışmış ve karşılığı almış olduk. 2018 yılında katılmış olduğumuz bir robotik turnuvada aslan koç ödülü aldım. Erkan Varol diye selendiler başkası vardır diye şaşırdım. Ödülü aldığında seyirci karşısına çıktığında heyecanlanmamak elde değil.

Bu ödül size NASIL hissettirmişti?

Gerçekten doğru yolda olduğumu hissettirdi. Emek veriyorsunuz. Takım ruhu olmayı aşılıyorsunuz. Farklı konularda, öğrencilerin farklı kişileri tanıması, farkındalığı oluşturmayı amaçlıyorduk ve doğru yolda gittiğimin farkına vardık. Lise zamanlarında öğretmen olamam derdim ama ödül almak takdir edilmek doğru yolda olduğumu gösteriyor ve daha fazla çalışmam gerektiğini ifade ediyor. 

Yaptığınız iş ile ilgili ileriye dönük gerçekleştirmek istediğiniz bir hayaliniz var mı? Varsa bu NEDİR?

İki farklı hayalim var. 1 kendimi geliştirmekle ilgili hayallerim var. İşimle ilgili tek bir hayalim var. Bilinçli, kendini geliştiren, ülkemizin geleceğine sahip çıkan nesiller yetiştirmek. Nesilleri eğitmeliyiz. Buna çok ihtiyacımız var. Bir problem varsa sebebi eğitimsizlik. 

İlham aldığınız biri var mı? Bu isim KİM’dir?

Eğitim ve iş hayatımızda tüm sosyal hayatımızda herkesten bir şeyler öğreniyoruz. Eğitimlerde söylüyorum, ben de sizlerden bir şeyler öğreniyorum. Burada ilham aldığım başta öğretmenlerim, bu alanda idol kişiler. Bir kişiyle sınırlandırmak istersem coğrafya öğretmenim vardı Bayram Meral. Eğitim hayatımda o öğretmenimden çok ilham aldım. Eğitim şekli çok zengindi. Öğretme şeklimi etkileyen bir kişi.

Scratch Nedir?

Temele dayandığımızda grafik programla aracı. Uygulamalar yapabiliyoruz. Bu uygulamaları yaparken, resim, ses, müzik gibi medya araçlarını da organize ederek somut bir nesne ortaya çıkarabiliyor. Animasyonlar, bilgisayar oyunları yapabiliyoruz. İlk çocuklara öğretmeye başladığımda öğretmenim gerçekten oyunumuzu yapabilecek miyiz?” bunu yanında eğitmen olarak öğretmenlerin kullanması gerekiyor. İçerikler geliştirebiliyor Scratch popüler kısmı oyun ve animasyon ama çocukların teknolojiye olan ilgisini Scratch ile derslere ve eğitime de çekebiliriz. Eğitim içerikli uygulamalar. İnteraktif uygulamalar. Bir yerden sonra da hayal gücü. Hayal gücüne bağlı pek çok uygulamayı Scratch ile yapmak mümkün. 

Münevver Birol: Kullanımı için sürükle bırak yöntemiyle rahat bir şekilde animasyon oluşturulabileceği söyleniyor. 

Scratch Kullanımının Kolaylığından ve Kullanma Tekniklerinden Bahseder Misiniz?

Bir programlama aracı. Farklı programlama dilleri de var. Java gibi. Bunlar daha profesyonel ve üst düzey, yazılım mühendisliği kısmına bakan tarafı o programlar metinsel programlama. Scratch blog kodlama, sürükle bırak. Hazır olan kodlarla algoritmalar oluşturarak tasarladığımız uygulamaya hayat veriyoruz.

İki farklı editörü online ve offline editörü var. Online editörünü tercih ediyoruz ki projeleri tüm dünya ile paylaşabiliyoruz. Başkalarının paylaştıklarını görebiliyoruz, katkı sağlayabiliyoruz. Kullanımı basit, sürükle bırak, yap boz parçası birleştirir gibi sırayla oluşturuyoruz. “5 derste bir program öğreniliyormuş” yorumlar geldi. Karayolları öğrenmek sürekli kullanıma dayalı.

Ben animasyon tasarladım ama bir türlü kaydedemedim. Sebebi nedir?

Offline editörü kullanıyorsa kaydet dosya bölümünden klasik uygulamada kaydet gibiydi. Ama kaydettiğimiz uygulamaya sağ tıkla açamıyorduk. Offline editöre tekrar girip uygulamanın içerisine girmek gerekiyordu. Son gelen güncellemede bu problemin önüne geçildi. Offline editörse silinip tekrar yüklenmesi, online editörü kullanmanız tavsiye ediyorum. İnternet olan her yerden erişim sağlayabiliyorsunuz.

Yaptığımız Şeyleri Sosyal Medyada Paylaşabiliyor Muyuz?

Uygulama üzerinden linkini almak mümkün. Uygulamamız geliştirdikten sonra size bir link oluşturuyor. O linki istediğimiz sosyal medyaya yapıştırdığımda rahatlıkla paylaşabilirler. 

Münevver Birol: Canlı dersiniz 15 Mart’ta görünüyor. Şuan ücretsiz dersi olarak görünüyor. Katılım artınca ücretliye dönüyor. 

STEM Nedir?

Son zamanlarda ortaya çıkmış gibi duruyor ama 4 farklı kavramın ortaya çıkmasıyla ortaya çıkan bir terim. Eğitime katılanların en çok soru sorduğu nokta bu. Ders tanımında da var. Yapmış olduğumuz her bir uygulama STEM uygulaması. Birçok beceriye hükmediyor. Birçok beceriyi geliştiriyor.

Tanımına baktığımızda bilim teknoloji, mühendislik ve matematik kelimelerinden bir araya geliyor. Bu disiplinlerin bir araya getirerek oluşturduğu bir program. Eğitimde STEM olmalı bir durum yok. Eğitim içerikli uygulamalar geliştirdiğimiz için tüm terimlere dokunuyoruz. Kodlamalar Matematik içeriyor. Mühendislik terimleri de var. STEM giriş seviyesi olarak adlandırıyorum. Farklı bir eğitimimiz açıldı. Orada işe robotik katarak farklı uygulamalar yapıyoruz. Kodlama ve robotik dediğimiz olay fen bilgisi başlığı altındaki konular. Fen bilgisi öğretmeninin anlattığı konular. Geniş bir kavram. Tanımda kullandığımız 4 kavramı eğitim içerisinde kullandığımızda STEM uyguluyoruz.

Disiplinler Arası Çalışma Dediğimiz Birden Fazla İnceleme Alanının Birleştirilmesi Üzerine De STEM Anlatırken Değiniyorsunuz. Hangi Çalışma Alanlarını Dahil Ediyorsunuz?

Disiplinler arası çalışma nedir? Uygulama geliştirirken birçok beceriyi geliştiriyoruz. Sorduğunuz sorulara deneyimlerimle cevap veriyorum. Eğitimlerde hep “matematik dersinde miyiz?” diye duydum. Bizim sadece matematiğe ön yargımız var. Matematik becerisini inanılmaz derecede geliştiriyor. Eksikse programla da zorluklar yaşıyoruz. Uygulamalar genellikle İngilizce, İngilizce becerimizi geliştiriyor. Hangi konuda uygulama geliştirişsek o konuyla ilgili beceri kazanıyoruz. Eğitimi zengin gale getirerek farklı duygulara sesleniyoruz. Programlama kodlamayla öğrenci algoritma yeteneğini geliştiriyor. Problem çözme ve yaratıcı düşünme yeteneklerini de geliştiriyor. Bir yerden sora hayal gücü. 

Scratch’in Okula Olan İlgiliyi Arttırmada Bir Rolü Var Mı?

Eğitime çocukları olan aileler de katılıyor. Biz öğrencileri teknolojiyle çok erken yaşta bulunduruyoruz. Çocuğumuz sussun diye eline bir tablet, telefon, bilgisayar vererek o an susturmuş gibi oluyoruz. Çocuğun gelişimi önemli. 2-3 yaşından itibaren teknoloji ile tanışıyor. Geliştiren uygulamalar da çok.

Erken tanıştığı için okul hayatına geldiğinde hocam çocuk bilgisayarın başından kalkmıyor. Bu çocuğa eğitim hayatından önce kazandırmış teknoloji kullanımını nasıl kıracağız? Kitap okuma yerine bilgisayar oynamasını nasıl engelleyeceğiz? İlk defa bilişim dersine gelen öğrenciler hangi oyunu oynayacağız diye soruyor. Scratch gibi uygulamaların okulu sevdirmede rolü büyük. Kodlamalar ve diğer derslerle ilgili beceriler kazandırabiliriz. Oyun oynayacak farkında olmadan pek çok beceriyi de kazanacak. 

Münevver Birol: Eğitim konu başlıklarınıza baktığımda adım adım tüm detayları anlatıyorsunuz öğrencileriniz hemen kullanmaya başlayabiliyor mu?

Scratch Programının Eğitmenler İçin Ne Gibi Avantajları Vardır?

Teknolojiyi çok iyi kullanan çocuklarımızı dikkatini çekerek bir çok alana yönlendirebiliriz. Bu zamanın çocukları interaktif, çok hareketli. Hadi çocuğum sen otur yok. En fazla 2 dakika, ilgisini çekemediğinde hemen dikkati dağılıyor. Ellerine somut nesneler vermemiz gerekiyor. Ben bu yönden daha avantajlıyım. Bilgisayarın başında kaliteli uygulamalar avantajlarımdan biri. Bunun yanında eğitmenler için faydalarından.

Pandemi bir gün bitecek ama uzaktan eğitim bitmeyecek. Eğitim gibi birçok kurumum bu şekilde çalışmanın daha doğru olduğunu düşünüyor. Teorik derslerin öğrenimi de sıranın başına oturtamadığımız çocuğu bilgisayar başına nasıl oturtacağız. Scratch ve benzeri uygulamaları tercih ederek çocukların dikkatini çekebiliriz. Eminin farklı uygulamalar kullanan öğretmenler var. 

Eğitmen Olarak Scratch Kullandığımda Powerpoint Sunumuma Ekleyebilir Miyim?

Tabi ekleyebilirsiniz. Sosyal medya sorusunda olduğu gibi geliştirmiş olduğumuz uygulamanın linkini sunuma gömebiliriz. Ekran fotoğrafını sunuma koyabiliriz. Paylaştığımız link hem telefon, hem bilgisayar hem tablette açılıyor. Online sunum tekniklerinde de link ekleyebiliriz. Powepoint içinde uygulamayı açmak mümkün değil, programa yönlendiriyor. İstekler fazla güncellemeler gelebilir. Ekran kaydı alabiliriz. O şekilde de kullanabiliriz, link kullanıp sayfaya yönlendiğinde daha etkili olur. 

İlgili eğitim: Sunum Teknikleri Eğitimi

Genel olarak hazır şeyleri kullanmayı seviyoruz. Bir video ile hemen destekliyoruz. O videoyu da kendimiz oluşturmadık scratch ile animasyon yapıp paylaşabiliriz. Daha faydalı olacağını düşünüyorum.

Arduino Eğitimini Bize Tanıtır Mısınız? 

Scratch eğitimin ilerisi olacak mı soruları geliyordu. Arduino Başka bir dünya. Kullandığımız bütün teknolojik aletlerde bir işlemci var onu yöneten Arduino da öyle bir kart. Arduino bağladığımız sensörler motorlar ve devre elemanlarıyla robotik sistemler oluşturabiliyoruz. Bir cansız manken üzerinde temassız ateş ölçeri. Temassız ateş ölçeri kullanarak hemen orda ateşi yazdıracağız. Belirli derecenin altındaysa “hoş geldiniz” yazısı. 

Robotik sistemler geliştirmek için kullanılan bir kart. O istemle fiziksel çevreyi algılayan ve istediğimiz şekilde yönlendireceğimiz bir devre kartı. Bir yapay zeka oluşumu. Fazlası için eğitime bekliyoruz. 

Katılanların Bir Yaş Aralığı Var Mı?

Scratch kendi tanımında 8-16 altı yaş arası öğrencilere kodlama becerisi öğretmek için programlama aracı. Ben de bilişim derslerinde o yaş aralığında olan çocuklara kodlama becerisi kazandırmak için kullandığım uygulama. Kodlama beceriş zaman alan bir beceri. Her kademede olması gereken bir beceri. Biz bu uygulama ile çocuklara bir dersi de öğretebilir diye düşünüyorum. 

Münevver Birol: Teknoloji çağında en çok tercih edilen mesleklerin arasında bilişim bölümü de var. Erken yaşta oyun programlamaya çalışan çocuklar var. Ve teknolojiyi verimsiz kullanma durumu da söz konusu. 

Scratch Eğitimine Katılanlar Hangi Konuda Bilgilenmiş Oluyor?

İlk enstitü ile karşılaştığımda 5 saatlik bir eğitim olacağı söylenmişti. Çok şey anlatmalıydım. Farkındalığın çok oluşmadığı programlama ve kodlama alanı. Yarım kalmamalıydı, o şekilde bir yola başladım. Bol uygulamalı bir eğitim ödevle birlikte 8 tane uygulama geliştiriyoruz. Eğitimi uzatabildiğimiz kadar uzatıyoruz. Birçok konuda bilgilenmiş oluyorlar. Uzaktan eğitim sürecinde eğitim içerikleri zenginleştirmek için kullanılıyor.

"Müzik öğretmeni uzaktan eğitimde nasıl müzik anlatırım?" diye soruyor. Bazı derslerde uzaktan dersler zor oluyor. Ben Scratch programını önerdim. Müzik eklentisiyle notlarla melodiler oluşturuyoruz. Scratch içerisinde bulunan farklı enstrümanlarla nota öğretiyoruz, kodlama becerisi, problem çözme becerisi öğreniyorlar. Kodlama becerisi birçok kazandırdığı özellik var.

En çok üzerinde durduğum olasılıklı düşünme becerisi kazanıyoruz. Bir uygulamayı geliştirirken, kodlarını yazarken her şeyi adım adım eksiksiz bir şekilde yapmamız gerekiyor. Bazen öngörmemiz bazen de hataları düzeltmemiz gerekiyor. Bu beceriyi günlük hayta uyguladığımızda minimum hata ile devam ediyoruz. Bir çok kazandırdığı beceri var. Yeni taşındığım evde otopark sıkıntısı yaşıyorum. Çok kolay bir yöntemle çözdüm, ufak bir matematikle 3 arabayı sığdırabildim. 

CV’mize ekleyeceğimiz bir beceri. Uluslararası platformda geliştirilmiş bir program. Kullanan milyonlarca kişi var.

Scratch Programında Ne Kadar Süre Sonra Profesyonel Bir Şekilde İlerlemeye Başlarım?

5 saatte öğretiyorum. Eğitimde 5 saat içerisinde tüm detaylara değindiğim düşünüyorum. İlgiyle izleyen katılımcılarımız orta bir seviyenin üzerine geliyorlar. Uygulamada geliştirmeye açık, sonrası ayal gücü. 5 saat yeterli, sat aralığı koymak gerekirse minimum 5 saat maksimum 10 saatte iyi bir seviyeye gelinebilir. 

Bir katılımcım Japonca eğitimi ile çakıştığı için ilk yarım saate katılamıyordu. Biz de Scratch üzerinde translate uygulaması gerçekleştirdik. Bunu Japonca da kullanabilirsiniz ve derse de katkı sağlar dedik. 

Eklemek İstediğiniz Farklı Bir Konu Var Mı?

Bilişim teknolojileri ve yazılım derslerine giriyorum. Çoğu okulda belirle kademelerde bu dersler var. Bu eğitimin çok az süre oluğunu ve daha fazla olması gerektiğini düşünüyorum. İngiltere’de 4 yaşta kodlama veriliyor. Anaokulundan başlayıp lise son sınıfına kadar bu eğitim olması gerekiyor. bir öğrenci bilişim teknoloji adında meslek lisesi tercih etmezse üniversitede de görmüyor ve yazılım alanında bir ders almıyor. Bu çok büyük bir kayıp. Bu eğitimi atlamayalım, her kademede de oması gerekiyor. İlerlen zamanlarda her üniversite de zorunlu yazılım eğitimleri de geliyor gelmeye de devam ediyor. Scratch bunun için bir araç. Enstitüde farklı eğitimlerimiz de olacak. Takipte kalın.

Çocuklar oynadığı oyunu kendileri oluşturmaya başladığında belki oyunları da oynamayacaklar zaten oyunun içerisindeler. Scratc öğrendim sürekli kullanmalıyım diye bir mantık yok. Sadece Scratc ile kalmamalıyız. Kendimizi farklı uygulama ve farklı yazılım dilleriyle geliştirmeliyiz. Scratc sonrasına Arduino ekleyebilir. Her derste her yaşta kullanılsın demiyoruz Scratc sadece bir araç. Alacağı eğitimlerle de yönlendirmeye başlayacağız. Oynadığı oyunu da detaylı bir şekilde araştıranlar vardır.

Scratch Nedir?

Temele dayandığımızda grafik programla aracı. Uygulamalar yapabiliyoruz. Bu uygulamaları yaparken, resim, ses, müzik gibi medya araçlarını da organize ederek somut bir nesne ortaya çıkarabiliyor. Animasyonlar, bilgisayar oyunları yapabiliyoruz.

Scratch Kullanımının Kolaylığından ve Kullanma Tekniklerinden Bahseder Misiniz?

Farklı programlama dilleri de var. Java gibi. Bunlar daha profesyonel ve üst düzey, yazılım mühendisliği kısmına bakan tarafı o programlar metinsel programlama. Scratch blog kodlama, sürükle bırak. Hazır olan kodlarla algoritmalar oluşturarak tasarladığımız uygulamaya hayat veriyoruz. İki farklı editörü online ve offline editörü var. Online editörünü tercih ediyoruz ki projeleri tüm dünya ile paylaşabiliyoruz.

Arduino Eğitimini Bize Tanıtır Mısınız? 

Scratch eğitimin ilerisi olacak mı soruları geliyordu. Arduino Başka bir dünya. Kullandığımız bütün teknolojik aletlerde bir işlemci var onu yöneten Arduino da öyle bir kart. Arduino bağladığımız sensörler motorlar ve devre elemanlarıyla robotik sistemler oluşturabiliyoruz. Fazlası için eğitime bekliyoruz.