Coğrafya Öğretmeni Nedir? Ne İş Yapar?

Coğrafya Öğretmeni, öğrencilere coğrafya dersini anlatan kişidir. Coğrafya kelimesi Yunanca "gaia(yer)’’ ve "graphein(betimlemek)’’ kelimelerinin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Türkçesi "Yer çizim’’ olarak çevrilir. Coğrafya terimini ilk kullanan kişi MÖ 276-MÖ 194 yılları arasında Eratosthenes olmuştur. Coğrafya yeryüzünü beşeri, fiziki, ekonomik ve siyasi yönlerden inceleyen bilim dalıdır. Genel olarak 3 bölüme ayrılır:

• Genel Coğrafya (Fiziki ve Beşeri-Ekonomik Coğrafya)

• Yerel Coğrafya (Ülkeler-Kıtalar-Bölgeler Coğrafyası)

• Matematik Coğrafyası( Kartoğrafya- Fotoğrafimetre- Coğrafi İstatistik)

Coğrafya yaşadığımız dünyayı ele alır. Dünyayı insan ve çevre bazında inceler. Dünyayı insan açısından incelemesi Beşeri Coğrafyayı, çevre yönünden incelemesi ise Fiziki coğrafyayı oluşturur. Coğrafya Sosyal Bilimler arasında yer alan bir bilim olmasına rağmen Fiziki Coğrafya konularıyla Fen Bilimleri içine de girer. Yani Sosyal Bilimler ve Fen Bilimlerinin kesişim kümesinde Coğrafya Bilimi yer alır diyebiliriz.

Coğrafya Fen (Fiziki) Bilimlerinde Astronomi, Meteoroloji, Fizik, Zooloji, Biyoloji, Ekoloji, Botanik, Pedoloji(Toprak Bilimi), Jeodezi( Yerküre boyutları ve şekli bilimi), Jeoloji, Hidroloji gibi bilimlerden faydalanır. Coğrafya Sosyal Bilimlerde ise Antropoloji, Demografi, Ekonomi, Tarih, Tıp, Siyasal Bilimler, Psikoloji, Sosyoloji, Kent Bilimleri gibi çeşitli sözel alanlardan yararlanan çok geniş bir bilim dalıdır. 

Ülkemizde Coğrafya Bilimi araştırmaları Osmanlı döneminde Matematik Coğrafyası ile başlamış. Bu araştırmalar Deniz coğrafyası ve Haritacılık ile devam etmiş. Osmanlı döneminde tasvir coğrafyası şeklinde incelenen bu bilim Cumhuriyet döneminde açıklamalı coğrafya olarak incelenmiştir. Yani olayların coğrafi nedenlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini araştıran günümüz coğrafyası ilkelerine temel teşkil edecek bir incelemeye yönelmiş. Osmanlı döneminden bu yana incelenen Coğrafya Bilimi 1915 yılında liselerde ders olarak okutulmaya başlanmış. O yıllardan bu zamana konuları çağın şartlarına göre değişkenlik gösteren Coğrafya dersi, günümüzde de ortaöğretim(lise) kurumlarında zorunlu ders olarak okutulmaktadır. Coğrafya ile ilgili bilgi paylaşımından sonra gelelim coğrafya öğretmenine.

Coğrafya Öğretmeni Nedir?

Coğrafya öğretmeni, devlet okulları ve özel eğitim kurumlarının ortaöğretim kademelerinde coğrafya dersine giren kişidir. 9. sınıf ve 10. sınıflarda zorunlu ders olarak okutulan coğrafya dersi, 11. sınıf ve 12. sınıflarda "Seçmeli Coğrafya" dersi olarak okutulur. Coğrafya; Sosyal Bilimler Lisesinde ise tüm sınıflarda zorunlu ders kategorisindedir. 

Milli Eğitim Bakanlığı coğrafya dersi öğretim programı ile öğrencilere şu becerileri kazandırmayı amaçlamaktadır:

• Coğrafya biliminin temel kavram ve araştırma yöntemlerini kullanmak

• Öğrendiği yöntemlerle araştırma yapmak 

• İnsan doğa ilişkisi içerisinde coğrafi beceriler kazanmak

• Ekosistemin işleyişine yönelik bilinç kazanmak

• Evrene dair temel kavramları hayatla ilişkilendirmek

• Doğal ve beşeri sistemlerin işleyiş ve değişimini kavramak

• Türkiye’nin bölgesel ve küresel konum özelliklerini kavramak

• Doğal afetler ve çevre sorunlarını değerlendirerek bunlara uygun korunma yöntemleri geliştirmesini sağlamak

• Doğal ve beşeri kaynakların kullanılmasında tasarruf bilinci oluşturmak

Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı Tebliğler dergisine göre coğrafya öğretmeni şu dersleri okutur:

• Coğrafya

• Sosyal Bilgiler

• Çevre sistemleri

• Sosyal Bilim Çalışmaları

• Uluslararası İlişkiler

Coğrafya Öğretmeni Ne İş Yapar?

Coğrafya öğretmeninin görev ve sorumluluklarını şöyle sıralamak mümkündür;

• Milli Eğitim Bakanlığı’nın hazırladığı müfredata göre dersleri işlemek

• Coğrafya öğretim programının uygulamasında konu, ders ve öğrenci seviyesine uygun öğretim materyalleri hazırlamak

• Okullardaki fiziki ve teknik imkânlara göre öğretmen, Coğrafya Bilgi Sistemi(CBS) uygulamaları geliştirebilir ve uygulayabilir.

• Öğrencilere harita becerisi, coğrafi gözlem, arazi çalışması, tablo ve diyagram hazırlama, yorumlama becerileri kazandırmak

• Öğrencilerin araştırmasını, sorgulamasını, problem çözmesini, keşfetmesini sağlamak. Sınıftaki öğrencilerin birbirleriyle çalışmalarına olanak sağlayan ortamlar oluşturmak.

• Coğrafya öğretmeni sadece ders kitabıyla sınırlı kalmamalı. Sunum, etkinlik, proje gibi öğretim materyalleriyle eğitimi zenginleştirmeli.

• Coğrafya dersi için uygulama gezileri önemlidir. Arazi çalışmaları ile öğrencilerin coğrafi olayı yerinde görüp incelemesini sağlamak.

• Lise ve dengi okullarda derse girmek

• Öğrencilerin başarı durumlarını sınavla ölçmek

• Sınıf içi disiplini sağlamak

• Coğrafya bilgisi günümüzde gelişen teknolojik imkânlarla tespit edilebilen bir derstir. Günden güne bilgiler keşfedilir ve yenilenir. Bu nedenle çağın şartlarına uygun olarak coğrafya öğretmeni mesleki gelişimini sürdürmelidir.

• Nöbetçi olduğu günlerde okul disiplini ve düzenini sağlamak

Coğrafya Öğretmeni Maaşları

Coğrafya öğretmeni devlet okullarında çalışıyorsa onun maaşı kıdem yılı ve derecesine göre değişiklik gösterir.

Bu tabloya baktığımızda devlet okullarında yeni çalışmaya başlayan bir coğrafya öğretmeninin maaşının 2021 yılı itibariyle 4.792.96 tl olduğunu görürüz. Bu hesaplamalar bekâr öğretmen üzerinde yapılmıştır. BES, İLKSAN kesintisi ve sendika yoktur.
Coğrafya öğretmeni haftada 15 saat zorunlu derse girer. 15 saatten sonra girdiği dersler ek ders ücretine göre ücretlendirilir. 2021 yılı ek ders ücreti 19.56 tl olarak açıklanmıştır.

Coğrafya Öğretmeni Nasıl Olunur?

Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı Tebliğler dergisine göre coğrafya öğretmeni olabilmek için aşağıdaki ilgili fakülteleri bitirmek gereklidir:

• Coğrafya öğretmenliği

• Coğrafya Bölümü

Coğrafya öğretmenliği bölümü mezunlarının ihtiyacı karşılamaması durumunda coğrafya bölümü mezunları görevlendirilir. Ancak bölüm mezunlarının atanabilmesi için Pedagojik Formasyon ya da Öğretmenlik Meslek Bilgisi Tezsiz Yüksek Lisans Programını bitirmeleri gerekli. Coğrafya öğretmenliği, ataması en çok yapılan ilk 10 sözel meslekler arasında. Son 4 yıldaki atama puanlarına baktığımız da KPSS ve sözlü sınavların ortalamasının 80 puan olduğunu görüyoruz. 2020 yılında toplam 285 kişinin ataması yapılmış. Coğrafya öğretmenliği okumak isteyenler üniversite sınavında sözel alan seçmesi gerekiyor. Ayrıca Öğretmen Lisesi mezunlarına bu bölümü seçmeleri halinde ek puan veriliyor.