Sayısal Karar Verme Teknikleri

Günlük yaşamda bireyler eylemlerini gerçekleştirirken karar vermek zorundadırlar. Vereceği kararlar doğrultusunda adımlarını atarlar. Doğru ve etkili karar verdikleri takdirde daha kontrollü ve düzenli olarak yaşamlarını sürdürürler. Özellikle işletme ya da iş dünyasında yönetici olan kişiler her zaman işleri ile ilgili karar vermek zorundadırlar. Yönetici olan kişiler karar verme eylemini gerçekleştirirken kendisinin ve işletmesinin durumunu göz önünde bulundurmalıdır. Kendisi ve işletmesine en fazla yararı sağlayacak bir biçimde hareket etmek zorundadırlar. Lider ya da yöneticiler en yüksek seviyede fayda sağlamak için karar seçeneklerini değerlendirmesi ve ölçmesi gerekmektedir.

Ölçüm ve değerlendirme anında liderler, subjektif karar almaktan kaçınarak sayısal karar vermek teknikleri kullanmalıdır. Karar vermek için seçeneklerin değerlendirilmesi değişik yöntemler ile yapılarak değişkenlerin değerleri optimize edilir. Bu işlemi yaptıktan sonra en fazla yararı sağlayan ve en düşük maliyeti sağlayan değişkenlerin seçilmesine karar verilir. Sayısal karar verme teknikleri, gerçek yaşamda var olan çok sayıda olan değişkenlerin olayları nasıl etkilediğini ölçmede kullanılır.

Karar vermek beraberinde büyük bir sorumluluk da getirir. Karar veren kişiye psikolojik anlamda bazı sıkıntılar yaşanmasına neden olur. Sayısal karar verme teknikleri, karar alma sorunlarına rasyonel bir çözüm sunabilmesi için geliştirilmiş bir metodolojidir. Sayısal karar verme teknikleri, kararın ne olması gerektiğinden ziyade nasıl karar verilmesi gerektiğini öğretir. Yazıya giriş yaptıktan sonra sayısal karar verme teknikleri hakkında detaylı bilgi sahibi olalım. Hazırsanız başlayalım!

Sayısal Karar Verme Teknikleri Nedir?

Sayısal karar verme teknikleri, sayısal veya sayılarla ifade edilen değerler doğrultusunda yatırım, üretim, yatırım yeri seçimi, insan kaynakları, lojistik, planlama ve daha birçok alanda sorunların çözümünde kullanılmaktadır. Akılcı ve etkili karar vermeyi sağlayan önemli bir alandır. Karar vermek eylemi, yönetimin temel fonksiyonudur. Aynı zamanda üretim, lojistik ve pazarlama gibi süreçlerin sonunda ortaya çıkan çeşitli karar seçenekleri arasından birisinin belirli öncelikler, faktörler ve yöntemler yardımıyla seçilmesidir.

Karar vermek, bir yöneticinin birkaç alternatif arasından bir tanesini objektif bir şekilde tercih etmesidir. Yöneticinin başarılı bir şekilde karar alması için kararın dar bir kapsamda, kendi biriminden üst birimlere ve işletmenin paydaşlarına kadar etkileri araştırılarak yapılır. Karar vermek için olası belirsizlikler ve riskler net olarak tanımlanması gerekir. Karar verirken geçmişten gelen bilgi ve deneyimden, geçmişten gelen alışkanlıklardan ve uzman görüşlerinden yararlanılmalıdır.

Sayısal karar verme teknikleri amaç olarak karmaşık sorunları çözümleme ve mevcut kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamayı kabul etmiştir. Sermaye temini, kalite kontrolü, insan kaynakları, kapasite kararları, tedarik zinciri, planlama vb. alanlarda kullanılmaktadır. Sayısal karar verme teknikleri içerisinde doğrusal programlama, karar analizleri, proje değerlendirme, benzetim (simülasyon) modelleri, sıra bekleme (kuyruk) analizleri, gözden geçirme tekniği (PERT), çok değişkenli istatistiksel değişkenler vb. oluşur.

Belirtilen tekniklerin gelişimi tarihsel olarak 1880’li yıllara dayanmaktadır. Frederick W. Taylor ise bu yöntemlerin kurucu babası olarak kabul edilir. Yönetim ve organizasyon alanında önemli değişiklikler yaratmıştır. Sayısal karar verme tekniklerinin gelişimi üzerine çalışmalar yürütmüştür. Bu yüzden birkaç ilke belirtmiştir. Her işi oluşturan faaliyetlerin bilimsel olarak incelenmesi, personellerin bilimsel yöntem kullanılarak seçilmesi, yönetim ve çalışanlar arasında iş birliği sağlanması ve sorumluluğun yönetici ve çalışanlar arasında eşit paylaştırılması olarak sıralanabilir.

Günümüzde birçok yönetici sorunların ve fırsatların değerlendirilmesinde belirtilen tekniklerin kullanılabilmesi için başvurmaktadır. Şimdi hep beraber belirtilen tekniklerin neler olduğu ve ne işe yaradığını öğrenelim. İlk önce doğrusal programlama ile başlayalım.

Doğrusal Programlama Tekniği Nedir?

Doğrusal programlama, bir amacın gerçekleşmesini engelleyen kısıtlayıcı şartların bulunması durumunda amaca en iyi biçimde ulaşılması için kıt kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlayan sayısal yöntemdir. Doğrusal programlama, değişkenlere ve kısıtlayıcı durumlara bağlı kalarak amaca en iyi ulaşma tekniği olarak görülür. Doğrusal programlama, günlük yaşamda ileri seviyede karışık sorunların matematiksel olarak modellenmesini ve sonuçlarının değerlendirilmesini sağlamaktadır. Aynı zamanda da günlük olarak çıkan sorunları bilgisayar ortamında düzeltebilmektedir. Doğrusal programlama, karmaşıklık analizi yapabilme yeteneği ile hareket eder.

Doğrusal programlama tekniği, sayısal karar vermek teknikleri arasında en çok kullanılan tekniktir. Doğrusal programlama, kıt kaynakların amaca uygun kullanılmasında ve satın alma politikasının belirlenmesinde kullanılmaktadır. Personel ataması, çok önemli planların saptanması ve optimum ürün karışımının belirlenmesinde kullanılır. Son olarak optimum ürün karışımının belirlenmesi gibi alanlarda kullanılmaktadır. Bu teknik hakkında bilgi sahibi olduktan sonra şimdi de ulaştırma modelleri tekniğini öğrenelim.

Ulaştırma Modelleri Tekniği Nedir?

Ulaştırma modelleri tekniği, doğrusal programlamanın özel bir hali olarak tanımlanabilir. Ulaştırma modelleri, üretim merkezlerinden tüketim merkezlerine gönderilecek olan malların en az maliyetle ulaşmasını sağlamaktadır. Ulaştırma modelleri, her zaman minimum maliyetli taşıma planını gerçekleştiremeyebilir. Bunun için arz ve talebe bağlı olarak en düşük maliyetle taşıma planı gerçekleştirilir. Ulaştırma modelleri, üretim ve tüketim kaynaklarının optimum dağılımını sağlamaktadır. Bunun için hem matematiksel hem cebirsel hem de matrisler aracılığıyla çözümlenebilir.

Ulaştırma modelleri üretim merkezlerinden tüketim merkezlerine optimal dağılımın belirlenmesi ve iş makinelerine dağıtımı belirlemesinde kullanılır. Ulaştırma modelleri üretim faaliyetlerinin planlanması ve fabrika seçim yerlerinin belirlenmesi aşamasında kullanılan bir teknik olarak tanımlanır. Bu teknik hakkında bilgi sahibi olduktan sonra şimdi de proje yönetimi tekniğini öğrenelim.

Proje Yönetimi Tekniği Nedir?

Proje yönetimi tekniği, var olan faaliyetteki yenilik veya değişikliği gerçekleştirmek ya da geliştirmek için kullanılan bir tekniktir. Proje yönetimi, projeyi planlama ve proje faaliyetlerini kontrol etme vb. aşamalardan oluşmaktadır. Proje yönetimi tekniği, bina ya da tesis yapımı, askeri silah sistemi, yeni bir araç oluşturulması, bir petrol hattının oluşturulması, bilgisayar sisteminin geliştirilmesi gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Projeler son yıllarda ciddi artış göstermiştir. Projelerin artış göstermesi hızlı teknolojik gelişmelerle birleşmiştir. Bununla birlikte kısa ömürlü ürünler ve ürün pazarları oluşmuştur.

Artan ürün çeşitliliği için müşteri talepleri doğrultusunda yeni ürün ve hizmetler geliştirebilme zorunluluğu doğmaktadır. Toplam faaliyetlerin sonucu proje temelli faaliyetlere dayanmaktadır. Yani tam bu aşamada proje yönetimi devreye girmektedir. Proje yönetimi, planlama ve üretim yönetiminde önemli bir rol üstlenmektedir. Proje yönetimi tekniği, proje ekibi, proje planlaması, görev ayrımı ve proje kontrolü aşamalarından oluşmaktadır. Bu teknik hakkında bilgi sahibi olduktan sonra oyun teorisi tekniğini öğrenelim.

Oyun Teorisi Tekniği Nedir?

Oyun teorisi tekniği, birbiriyle çelişen olasılıklar karşısında en doğru stratejiyi bulma tekniğidir. Oyun teorisi, günlük yaşam içerisinde karşılaşılan sorunları çözmede yararları olan bir tekniktir. Oyun teorisi tekniğinde bazı kavramlar oldukça büyük öneme sahiptir. Bunlardan birisi de strateji kavramıdır. Strateji, oyunun başlangıcından sonuna kadar ortaya çıkan durumlarda oyuncuların tercihlerini belirleyen kararlardır. Oyun teorisi içerisinde en önemli kavramlardan biri olan stratejiyi tanımladık. Strateji kavramı da kendi içerisinde çeşitli kollara ayrılmaktadır.

Bu kollardan birincisi salt stratejidir. Salt strateji, oyuncuların bütün oyun boyunca kullandığı tek bir hamleye salt strateji denir. Diğer strateji kolu ise karma stratejidir. Bu stratejide oyuncuların bir oyun süresi içerisinde birden fazla hareket tarzı seçmelerdir. Oyuncuların bir oyun süresi içerisinde çeşitleri kararları bir arada vermelerine denir. Son strateji kolu ise optimal stratejidir. Optimal strateji ise rekabet halinde olan iki zıt oyuncunun rasyonel hareket yollarını sezmesidir. Oyun teorisi tekniği genel haliyle bu şekilde açıklanabilir. Oyun teorisi tekniği ile genel anlamda teknikler hakkında bilgi sahibi olduk. Teknikler hakkında bilgi sahibi olduktan sonra teknikleri kullanan kişiler üzerine kısa bir yazıya geçelim.

Teknikleri Kullanan Kişiler Üzerine

Sayısal karar verme teknikleri, çeşitli koşullar altında karar vermek eyleminin gerçekleşmesini sağlamaktadır. Bu teknikler öğrenilerek bir işletmenin sorunlarına uygulanabilir. bilgisayar programları yardımıyla da çözüp yorumlanabilir. bu teknikleri kullanan kişiler analitik becerileri ve yaratıcılıklarını kullanmak zorundadır. İşletmelerin karar alma aşamalarında karşılaştıkları sorunları çeşitli teknikler kullanarak modelleyebilmektedir. Aynı zamanda bu teknikleri kullanan kişiler yönetsel karar verme sürecinde karar değişkenleri ve kısıtların varlığını açıklayabilirler. Bu kişiler aynı zamanda karar almayı zorlaştıran sorunların matematiksel modellemesini yapabilirler.