Sorumluluk Nedir? Sosyal Sorumluluk Nedir?

Etimolojik kökene bakarsak, sorumluluğun anlamı gerçekleştirilen görevler veya yükümlülüklerden ziyade bağlılık ile ilgilidir. Sorumlu bir kişi olmak bilinçli olarak kararlar alabilmek, kendini geliştirmeye ya da başkalarına yardım etmeye çalışan davranışlarda bulunabilmektir. En önemlisi, sorumlu bir kişi kendi eylem ve kararlarının sonuçlarını kabul eder. Bir ekip içerisinde her üyenin belli sorumluluk ve görevleri vardır.

Başarıya ulaşmak, ekip üyelerinin performansını olumsuz etkilememek, sorumlulukların bilincinde olunmasını ve kararların sağlıklı alınmasına bağlıdır. Ekibin başarısını engelleyebilecek en kritik sorun, kurumların ekibi oluşturan bireylerin rolleri, sorumlulukları ve beklentileri konusunda netlik olmamasıdır.

Sorumluluk Ne Demek?

Kişinin en temel sorumluluğu kendini geliştirmesi yani kişisel gelişim eğitimleri ile insanlığa bireysel katkı sağlamasıdır. Nitelikli bireylerin oluşturacağı bir toplum sorumluluk sahibi kimseler sayesinde oluşturulabilir. Gerçekleştirilen etkinliklerin ve eylemlerin aynı zamanda diğer insanların yararına olması göz önünde bulundurulmalıdır.

İş hayatında da durum benzerdir. Sorumluluk yöneticiler tarafından astlara verilen görevdir. Atanan işi yapmak için iş etiği bağlılığı anlamına gelir. Atanan görevi yerine getirmek zorunludur. Bir kişinin yerine getirmesi için verilen görevdir. Kişinin görevi yerine getirmesi için elinden gelenin en iyisini yapmasıdır. Benzer şekilde işletmeler de kamu hizmeti vermeleri münasebetiyle belli sorumluluklara sahiptirler.

Sosyal Sorumluluk Nedir?

Sosyal sorumluluk, işletmelerin hissedar karlılığını artırmanın yanı sıra topluma fayda sağlayacak şekilde hareket etmesi gerektiği anlamına gelir. Sosyal sorumluluk, sadece kârlı değil aynı zamanda toplumun ve çevrenin refahına katkıda bulunan yatırımlar arayan yatırımcılar ve tüketiciler için giderek daha önemli hale gelmiştir. Burada önemli olan nokta, işin temel doğasının toplumu paydaş olarak görebilmesidir.

Sosyal sorumluluk, bireylerin ve şirketlerin, iş etiği kapsamında bir bütün olarak çevrelerinin ve toplumun çıkarları doğrultusunda hareket etme görevine sahip oldukları anlamına gelir. Sosyal sorumluluk, kurumsal sosyal sorumluluk (KSS) olarak bilinir. ISO 26000 Sosyal Sorumluluk Rehberi yedi temel sosyal sorumluluk maddesi tanımlar;

• Örgütsel yönetişim

• İnsan hakları

• İşgücü uygulamaları

• Çevre

• Adil işletme uygulamaları

• Tüketici sorunları

• Topluluk katılımı ve gelişimi

Temel konulara ek olarak, ISO 26000 sosyal sorumluluk sahibi davranışın yedi temel ilkesini de tanımlamaktadır;

• Hesap verebilirlik

• Şeffaflık

• Etik davranış

• Paydaş çıkarlarına saygı

• Hukukun üstünlüğüne saygı

• Uluslararası davranış normlarına saygı

• İnsan haklarına saygı

Sosyal sorumluluk arayışı, bireylerin, kuruluşların ve hükümetlerin kalkınma, ticaret ve toplum üzerinde olumlu bir etkiye sahip olmasına yardımcı olur. İş sonuçları, yatırım, serbest girişim ve diğer geleneksel ekonomik güçler endüstriyi yönlendirmeye devam ederken, kuruluşların itibarı ve dünya çapında etkin bir şekilde rekabet edebilmeleri, sosyal sorumluluk çabalarını karar verme ve performans iyileştirmeye entegre etmelerine bağlıdır.

Uygulamada Sosyal Sorumluluk

Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO), bir işletmenin ekonomik performansı sürdürme ile toplumsal ve çevresel konulara uyma arasındaki dengeyi sağlama yeteneğinin, verimli ve etkili bir şekilde çalışmasında kritik bir faktör olduğunu vurgulamaktadır. Sosyal sorumluluk, endüstriler ve şirketler içinde farklı anlamlar taşımaktadır.

Örneğin, bir yiyecek, içecek firması, sosyal sorumluluğu, faaliyetleri ile birleştirmelidir. Ürünlerini üretmek ve kaynak tedarik ettikleri bölgelerde sürdürülebilir çiftçiliği aktif olarak desteklemek için organik malzemeler satın alabilir. Sosyal sorumluluk programları çerçevesinde işletmeler, eğitim hibeleri ile üzerine düşen sorumluluğu yerine getirebilir.

Bir şirketin sosyal sorumluluğu benimsemesinin temel yolları hayırseverliği, gönüllülüğü teşvik etmeyi ve çevresel değişiklikleri içerir. Çevresel etkilerini yöneten şirketler, karbon ayak izlerini azaltmak ve israfı sınırlandırmak isteyebilir. Benzer şekilde istihdam yaratmak ve çalışanlar için adil ücretlendirme yine sosyal sorumluluğun bir parçasıdır.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk

Kurumsal sosyal sorumluluk (KSS), bir şirketin kendisine, paydaşlarına ve halka sosyal olarak hesap verebilir olmasına yardımcı olan, kendi kendini düzenleyen bir iş modelidir. Şirketler, kurumsal vatandaşlık olarak da adlandırılan kurumsal sosyal sorumluluğu uygulayarak, ekonomik, sosyal ve çevresel olarak toplumun tüm yönleri üzerindeki etkilerinin bilincinde olabilirler. Mesleki etik kapsamında, bir şirketin, olumsuz katkıda bulunmak yerine toplumu ve çevreyi geliştirecek şekilde faaliyet göstermesi anlamına gelir.

Kurumsal sosyal sorumluluk, şirkete ve sektöre bağlı olarak farklı şekiller alabilen geniş bir kavramdır. KSS programları, hayırseverlik ve gönüllü çabalar sayesinde işletmeler, markalarını güçlendirirken topluma fayda sağlayabilir.

Kurumsal sosyal sorumluluk, topluluk için önemli olduğu kadar, bir şirket için de aynı derecede değerlidir. KSS faaliyetleri, çalışanlar ve şirketler arasında daha güçlü bir bağ kurulmasına yardımcı olabilir. Morali arttırmak hem çalışanların hem de işverenlerin çevrelerindeki dünyayla daha bağlantılı hissetmelerine yardımcı olur.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk Türleri

Kurumsal sosyal sorumluluk girişimleri, işletmelerin topluma fayda sağlamak için koydukları standartlar ve tedbirlerdir. Genel olarak konuşursak, bu girişimler dört farklı kategoride sürdürülebilirliğe dayanmaktadır. Kurumsal sosyal sorumluluğun dört türü çevresel sürdürülebilirlik girişimleri, doğrudan hayırseverlik, iş etiği uygulamaları ve ekonomik sorumluluktur.

Çevresel Sürdürülebilirlik Girişimleri

İşletmeler tarafından yürürlüğe konulan çevresel sürdürülebilirlik girişimleri genellikle iki ana alana odaklanmaktadır: kirliliği sınırlamak ve sera gazlarını azaltmak. Çevre sorunlarının farkındalığı arttıkça, hava, toprak ve su kirliliğini azaltmak için adımlar atan işletmeler, iyi kurumsal vatandaşlar olarak konumlarını artırabilir ve aynı zamanda topluma bir bütün olarak fayda sağlayabilir. Örneğin, çalışanların ofise gelmek yerine uzak konumlardan çalışmasına izin veren platformlar sayesinde karbon ayak izini azaltmak için çeşitli adımlar atılabilir.

Doğrudan Hayırseverlik

Hayırsever girişimler arasında yerel, ulusal veya uluslararası düzeydeki hayır kurumlarına ve kuruluşlara zaman, para veya kaynak bağışları bulunmaktadır. Bu bağışlar, az gelişmiş ülkelerde insan hakları, ulusal afet yardımı, temiz su ve eğitim programları gibi çeşitli nedenlere yönelik olabilir.

Etik İş Uygulamaları

Etik üzerine odaklanılması gereken nokta, işletmelerin çalışanları ve tedarikçilerinin çalışanları için adil işgücü uygulamaları sağlamaktır. Tedarikçiler için etik işgücü uygulamaları, adil ticaret standartlarını karşıladığı onaylanan ürünlerin kullanımını içerir.

Ekonomik Sorumluluğa Odaklanma

Ekonomik sorumluluk, işin uzun vadeli büyümesini kolaylaştıran uygulamalara odaklanırken aynı zamanda etik, çevresel ve hayırsever uygulamalar için belirlenen standartları karşılamaktadır. İşletmeler, ekonomik kararları toplum üzerindeki genel etkileriyle dengeleyerek, sürdürülebilir uygulamalara girişirken operasyonlarını da geliştirebilirler. Ekonomik sorumluluğun bir örneği, bir şirketin üretim süreçlerinde daha az kaynak tüketerek topluma fayda sağlayacak geri dönüştürülmüş ürünleri kullanmasıdır.

Kurumsal Vatandaşlık

Kurumsal vatandaş kavramı, toplumun menfaatini kendi menfaati ile aynı seviyeye getirmeyi amaçlayan bir şirket türünü ifade eder. Kurumsal vatandaşlık kavramı, şirketi, ekonomik ve finansal alanın ötesinde meşru bir rol oynayan politik bir aktör olarak tanımlar. Şirket, paydaşları tarafından belirlenen ekonomik, yasal ve etik sorumlulukları üstlenmektedir.

Kurumsal vatandaşlık, işletmelerin sosyal sorumluluğunu ve hissedarlar tarafından belirlenen yasal, etik kurallar ve ekonomik sorumlulukları ne ölçüde karşıladıklarını içerir. Hem bireysel hem de kurumsal yatırımcılar çevresel, sosyal ve yönetim uygulamaları gibi sosyal açıdan sorumluluk alan şirketleri aramaya başladıklarından, kurumsal vatandaşlık giderek önem kazanmaktadır.

Birçok şirket artık kurumsal vatandaşlığı toplumu desteklemek için kullanıyor. Şirketlerin artan sosyal katılımı, KSS programları aracılığıyla hükümetlerin sosyal refah harcamalarını tamamlayıcı bir rol oynuyor. Kurumsal vatandaşlık politikasına sahip olmak, çalışanların, şirketin iş performansı üzerinde doğrudan etkisi olan bağlılığı ve müşteri sadakati sağlar.