Yönetim Modelleri ve Kuşaklar Arası Çatışma

Yönetim modelleri uygulanırken değişimin tetikleyicisi olarak iş hayatında kuşaklar arası çatışma önemli bir yer tutar. Kuşak çatışmaları, yönetim modelleri değişimine neden olarak sancılı bir sürece dönüşür. Yönetim modelleri ve şeklini etkileyen en önemli iki unsurdan biri, genç kuşağın iş dünyasındaki yerini almasıdır. Farklı kuşaklar bir arada yönetilirken yönetim becerisi doğal olarak yeni yetkinliklere ihtiyaç duyar. Bir diğeri ise günümüzdeki teknolojik gelişmelerdir. Bu iki önemli faktör, Yönetimle ilgili bilinen ezberleri değiştirmiştir.

Değişimin sancıları ancak dönüşümün başarılabilmesi ile mümkündür. Dönüşüm sonrasında ise yeni dönemin dinamikleri nedeni ile yeniden değişimler gerektirir. Bu süreç, yönetim modelleri üzerinde sürekli bir etkileşim sağlayarak yönetim mühendisliğinin ayrı bir alan olması ihtiyacını tetikler.

 İş Dünyasında Hangi Kuşaklar Bir Arada Çalışmaktadır?

Kuşaklar, yaşanan dönemin sosyolojik, siyasi ve ekonomik izlerini taşıyan özelliktedir. Yönetim modelleri uygulanırken davranışlarda söz konusu dönemlerin baskın özellikleri ve yaşanmışlıkların izleri gözlemlenir.  Günümüzde X  ve Y kuşaklarının büyük çoğunlukla yer aldığı iş dünyasına, yeni bir oyuncu olarak Z kuşağı da katılmaya başlamıştır. Kuşakların otoriteye bakışları, teknoloji kullanımındaki farkları, iş yapış modelleri ve yaşam-iş dengelerindeki farklılıklar yönetim modelleri değişimlerinin ve çatışmaların temel nedenlerini oluşturmaktadır.

Kuşakların Özellikleri

• Sessiz Kuşak (Warm 1920-1940): Savaş yıllarının yoklukları ile mücadele etmiş, yorgun bir kuşak.
• Baby Boomer Kuşağı (1941- 1960): Savaş sonrasının özgürlük mücadelesini veren jenerasyon. 68 kuşağı olarak da bilinir. Toplumsal olaylara duyarlı, acılar yaşamış bir kuşak olarak kabul edilir. Sayıları azalsa da halen iş dünyasında varlık göstermektedir.

Temel özellikleri: Otoriteye saygılı, Kanaatkar, Özgürlükçü, Sadakatleri yüksek, Teknolojiye uzak, çalışmak için yaşar.

• X Kuşağı (1961-1980):  68 kuşağı aile yapılarından gelen, toplumsal acıların dokunduğu yaşamların etkisinde çocukluk ve gençlik yılları geçiren bir jenerasyon. Bu nedenle, değişime dirençli, iş değiştirmeyi sevmeyen, güç ve güven odaklı yaşamı tercih ederler. İş dünyasında yüksek oranda varlık gösteren bu kuşak, günümüzde ağırlıklı olarak yönetim kademelerindedir.

 Temel özellikleri: Otoriteye saygılı, kanaatkar, a-politik ancak toplumsal olaylara duyarlı, kariyerine önem veren, kehren teknoloji kullanımı, yaşamak için çalışır.

• Y Kuşağı (1981- 2000): Sorgulayan, zeki ve neşeli Y kuşağı, özgür, yaratıcı ve de özgün kimlikleri ile iş dünyasında farklı rolleri üstlenmişlerdir. Genel olarak,  X kuşağı tarafından sorumsuz ve tembel olarak yorumlanırlar. Teknoloji bilgisi ve yaratıcılıklarını birleştirerek otoritenin söylediğini yapmak yerine özgün çözümlere odaklanırlar.  

Temel özellikleri: Otoriteye karşı saldırgan, sadeliği ve sahiciliği sever, girişimci, hızlı kariyer beklentisi, düşük sadakat, standart değil, kişiye özel olanı sever, İleri teknoloji kullanımı, iş ve özel yaşamını dengeler.

• Z Kuşağı  (2001 - ...): Geleceğin iş dünyası ve eğitim ihtiyaçları ile yeni yeni tanışmaya başlayan Z kuşağı ile ilgili, henüz yeterli veri oluşmamıştır. Ancak görünen o ki yönetim modelleri uygulamalarında Y kuşağını anlamakta zorlanırken, Y kuşağını zorlayacak yeni bir nesilden bahsediyoruz.

Temel özellikleri: Hayatlarında otorite kavramı yok, sorgusuz yaşam, yalnız yaşama, hayata teknoloji ile bağlılar, beceri senkronizasyonu en yüksek nesil, dijital yerliler.

Yönetim Modelleri Değişimlerinde Jenerasyonların Etkisi

Yönetim modelleri değişimlerinde jenerasyonların etkisi en üst sıralarda yer alır. Kuşakların davranış modellerindeki farklılıklar temel olarak iki esasa dayanmaktadır. Bunlardan biri otoriteyi kabul etmedeki farklılıkları, bir diğeri ise hayata bakış ve yaşam içindeki konumlanmaları kabul ediş şekilleridir. 

Kuşaklar Arası Çatışmada Otoriteyi Kabul Etme Farklılığı 

Otoriteye saygılı X kuşağı, otoritenin söylediğini sorgulayan Y kuşağının davranışlarını kabul etmekte zorlanır. Sorgulamayı işten kaçma veya tembellik olarak algılar. Y kuşağı, yaratıcı çözümlerle sorumluluklarını yerine getirip, kişisel gelişimine katkı sağlayacağı yönetici ve iş ortamı arayışındadır. Statüko veya pozisyona saygı yerine bilgiye saygı duyar. Bilgisine saygı duyduğu yönetim onun için kıymetlidir.

Kuşaklar Arası Çatışmada Hayata Bakış ve Yaşam İçinde Konumlanma Farklılığı 

Yaşamak için çalışan X kuşağı, kariyeri ve çalışmaları karşılığındaki yüksek gelir seviyesi ile motive olur. Y kuşağının istediği hayatı yaşamaktır. Onun için iş, amacına ulaşması için sadece araçtır. Yaptığı işin kazancından çok kişisel gelişimine ne kattığı ile ilgilidir. Yetenekleri doğrultusunda varacağı hedefe odaklanır. Birbirinden farklı bu iki temel görüşün çoğu zaman ast-üst arasında olması, iş yerlerindeki krizleri derinleştirir ve  yönetim sorunlarına zemin hazırlar.

İçinde bulunduğumuz çağda, işletmeler varlıklarını üç kritik kavrama bağlamıştır. İnsan Yönetimi, Verimlilik, Teknoloji.  Her bir kavram birbirini etkiler. Birinde yaşanan bir gelişim veya değişim, diğerlerinde de domino etkisi gösterir. Farklılıkları fark ederek uyumlulaştırma, yetenekleri yetkinliklere dönüştürebilme yönetim modelleri uygulamalarının ana unsurları olmuştur. Bu konularda çalışmalar yapabilen insan kaynakları, koçluk, mentörlük gibi uygulamalar,  şirket organizasyonlarının vazgeçilmezi haline gelmiştir.  

Yazar: Ayşe Sevinç Gürünlü