Sosyal Medya ve Uygulamalar
| Sosyal Medya Özelliği | Etkisi | Ek Bilgi |
|---|---|---|
| Kişilerarası iletişim | Bireyler ve kurumlar arasında sürekli ve zengin içerikli iletişim sağlar | Günde milyonlarca içerik paylaşılıyor |
| Bilgi paylaşımı | Tek taraflı bilgi paylaşımından çift taraflı ve eş zamanlı bilgi paylaşımına imkan sağlar | Her kullanıcı aynı zamanda içerik üreticisi olabilir |
| İletişim mecrası | Zaman ve mekan sınırlaması olmadan paylaşmayı ve tartışmayı esas kılar | En popüler sosyal medya mecraları Facebook, Instagram ve Twitter'dır |
| Tematik gruplar | Benzer düşünce ve duygulara sahip kişilerin bir araya gelip paylaşımda bulunmasını sağlar | Bu özelliğe dayalı olarak oluşturulan birçok online topluluk mevcuttur |
| Tanıtım kampanyaları | Markaların daha uygun ve etkili tanıtım kampanyaları yapmasını sağlar | Sosyal medya reklamları, geleneksel medya reklamlarıyla karşılaştırıldığında daha düşük maliyetlidir |
| Aktif kullanım | 2018 ile 2019 yılları arasında aktif internet ve sosyal medya kullanıcı sayısı önemli ölçüde arttı | Bu süreçte aktif internet kullanıcı sayısı %9,1, sosyal medya kullanıcı sayısı ise %9 artış gösterdi |
| Müşteri ilişkileri | Markalara, müşterilerin beklentilerini anlamak ve karşılamak için eşsiz bir platform sunar | Bu sayede markalar, müşteri memnuniyetini artırabilir ve marka sadakatini oluşturabilirler |
| Teknolojik gelişmeler | Yeni teknolojiler, sosyal medyanın kullanımını ve ulaşılabilirliğini artırmaktadır | Özellikle mobil teknolojiler, sosyal medya kullanımında büyük bir role sahiptir |
| Kişiye özel içerik | Kullanıcıların ilgi alanları ve beğenileri doğrultusunda kişiselleştirilmiş içerik sunar | Bu sayede kullanıcı katılımı ve etkileşimi daha yüksek olur |
| Bilgi eylemleri | Kişilere, geleneksel medyanın tek taraflı ve zorlayıcı yapısından farklı olarak aktif bir rol verir | Bireysel olarak eylem ve karar almada sosyal medya önemli bir araç olmuştur |
Son zamanlarda çok sık bir şekilde dilimize ve eylemlerimize yansıyan sosyal medya kavramını anlamak, etkilerini ve yansımalarını öğrenmeye çalışmak artık neredeyse bir zorunluluk haline geldi. İletişim teknolojilerindeki süreklilik arz eden dinamik gelişmeler, bireysel/toplumsal/kitlesel hayatları etkilediği gibi, ülkelerin gelişmişlik kriterlerini de farklılaştıran bir unsur olarak öne çıkmıştır.
İnternet teknolojilerinin kişilerin hayatına getirdiği en önemli değişiklik ve farklılaşma hiç kuşkusuz, birbirine bağlı bilgisayarlar aracılığıyla kişilerarası, kurumlar arası ve şirketler arası kurulan ve sürekli olan zengin içerikli bir iletişimin varlığıdır. Böylesi zengin içerikli bir iletişim vasıtasıyla, neredeyse maliyetsiz bir şekilde hızlı, kolay ve basit bir etkileşim ortamı doğmakta ve bu ortamda düşünceler, duygular, deneyimler ve bilgiler rahatlıkla paylaşılabilmektedir.
Genel olarak tanımlamak gerekirse sosyal medya, internet ortamında bilgi paylaşımının tek taraflı olarak yapılmadığı, geleneksel kitle iletişim araçlarının ortamlarının aksine herkesin fikirlerini özgürce dile getirebildiği, fikir ve düşüncelerin paylaşıldığı ve insanların birbirine (yaşam-alışveriş-deneyim vb. konularda) destek olduğu tüm bu altyapının ve düzenin bütününe verilen isimdir.
Bir başka tanımlama da sosyal ve medya kavramlarının tekil sözlük anlamları üzerinden yapılmaktadır. Buna göre sosyal medya; toplumsal/toplumla ilgili olan sosyal kavramı ve iletişim eyleminin gerçekleştiği ortamlar olan medya kavramının bir araya getirdiği bir unsur olarak görülür.
Bu iki farklı tanımın ışığında, sosyal medya kavramı, toplumu oluşturan bireylerin ürettikleri her türlü içeriği eş zamanlı olarak anlık paylaşabildikleri ve diğer bireylerin bu paylaşılan içeriklere doğrudan ve anlık ulaşabildikleri mecralar olarak tanımlanabilir. Bir sosyal medya mecrası olarak konumlanan Wikipedia ise kavramı şu şekilde tanımlar: “Sosyal medya tek taraflı bilgi paylaşımından çift taraflı ve eş zamanlı bilgi paylaşımına ulaşılmasını sağlayan bir medya sistemidir. Zaman ve mekan sınırlaması olmadan paylaşmayı ve tartışmayı esas kılan bir insani iletişim türüdür.”
Sosyal medya mecraları/uygulamaları günümüzün dinamik bir şekilde gelişen iletişim teknolojilerinin de yardımıyla platformları renklendiren ve cazip bir sunuma sahip yapısıyla öne çıkan ve uygulamaları kullanan kişilerin sayısının her geçen gün arttığı ortamlardır.
Elbette, sosyal medya kullanıcılarının sayısının sürekli artan bir çizgide olması, işletmelerin ve markaların da bu alana yoğun bir şekilde girip konumlanmalarına sebep olmuştur. Artık bireyler özelinde bakıldığında kişiler, geleneksel medyanın tek taraflı ve kimi zaman zorlayıcı yapısından uzak bir yapının içinde daha aktif bir şekilde yer almaktadır. Bu kişisel beğeniler ve tercihlerin ön planda olduğu ve bir içerik üreticisi olarak da yer alabilecekleri bir mecranın varlığına vurgu yapmaktadır.
Ayrıca sosyal medya içeriklerinin kontrolünün de kişilerin inisiyatifinde olması geniş bir özgürlük alanını işaret eder. İlgi alanları ve beğenilerin ışında bireyler aktif olarak oluşturdukları resim-yazı-grafik-fotoğraf vb. unsurları paylaşarak etkileşimde bulunabilmektedirler. Böylelikle tematik olarak benzer düşünce ve duygulara sahip kişiler, kendileri gibi düşünen kişilerle buluşup paylaşımda bulunarak etkileşime geçebilmektedirler.
Yoğunlaşan bu etkileşim sebebiyle markalarda bu alana yönelerek eskinin büyük bütçeli reklam/tanıtım kampanyaları yerine daha uygun ve mütevazı bütçelerle daha etkili tanıtım kampanyaları yapma yoluna gitmişlerdir. Böylelikle üretim ve tüketim bağlamında bireyin merkezde olduğu bir anlayış öne çıkmıştır. Ürün satın alma ve tercihler ile ürün kullanımı ve sonrasında yaşanan deneyimler de bireylerin satın alma eyleminde etkili olan süreçler olmuştur. Bu mecranın yoğunluğu ve etkisinin farkına varan markalar, kurumlar da tüm hedeflerini ve planlarını da bu mecralara yöneltmişlerdir.
Müşteri memnuniyeti ya da beklentilerinin her zamankinden daha fazla öne çıktığı günümüzde, teknolojik gelişmelerin ışığında neredeyse kişisel bazda isteklerin karşılanması ve satış eyleminin kolaylaştırılması ve ilgili kişilere/müşterilere benzersiz bir deneyim sunulması anlamında sosyal medya mecraları son derece önemlidir. Ve söz konusu bu önemi her geçen gün artmaktadır.
Günümüzde sosyal medya, bilgisayar ve internet/iletişim teknolojilerindeki dinamik gelişmelere paralel olarak tüm dünyada aktif olarak kullanılmaktadır. 2018’den 2019’a geçen sadece 1 yıllık sürede dünya nüfusu %1,1 artış gösterirken, aktif internet kullanıcı sayısı %9,1, aktif sosyal medya kullanıcı sayısı ile %9 artış göstermiştir. (Yüksel, 2020:30) İnternet teknolojisi, yoğun olarak sosyal medyaya erişmek için kullanılmaktadır.
Dijitalleşme konusunda en kapsamlı raporlardan biri olan “Digital 2019: Global Internet Use Accelerates” verilerine göre, 2014 yılında bir internet kullanıcısı 1 saat 37 dakikasını sosyal medyaya ayırırken, bu süre 2019 yılında 2 saat 16 dakikaya kadar yükselmiştir (Yüksel, age). Bu verilerin ışığında dünyanın her coğrafyasında artan internet kullanıcısı paralel olarak sosyal medya kullanıcısını da arttırmaktadır. Bu artış da hiç kuşku yok ki, tüm ticari faaliyetlerin, reklam tanıtım kampanyalarının ve bilgi aktarma eylemlerinin hep sosyal medya mecralarına kaymasına sebep olmaktadır.
Artık satın alınmak istenen en ufak bir üründen bilgi alınmak istenen her türlü konuya dek uzanan geniş bir çizgide, tüm soruların ve acabaların yanıtı sosyal medya mecralarında yanıt bulmaktadır. Bu artan önem ve kullanım yoğunluğu da sosyal medya mecralarının biçim ve içerik açısından sürekli zenginleşip kendini revize etmesine ve yeni talep ve isteklerin şekillendirdiği ortamların doğmasına da sebep olmaktadır.
2019 tarihli ‘Smilar Web’in yaptığı istatistiklerin sonucuna göre, dünyanın en çok ziyaret edilen 4 sosyal medya mecrası sırasıyla “Youtube-Facebook-Twitter ve Instagram” şeklinde ifade edilmiştir.
“We Are Social 2020” raporuna göre Türkiye İnternet, sosyal medya ve mobil kullanıcı istatistikleri
63 milyon internet kullanıcısı, Türkiye nüfusunun %74’ünü
54 milyon sosyal medya kullanıcısı, Türkiye nüfusunun %64’ünü
77 milyon mobil kullanıcısı ise Türkiye nüfusunun %92’sini oluşturmaktadır.
Bu verilere göre, Türkiye’de de internet kullanımı artışına paralel bir sosyal medya kullanımı söz konusudur. Bu artış nedeniyle, Türkiye üzerinde ticari faaliyette bulunmak isteyen markalar, firmalar, kuruluşlar, sivil toplum örgütleri ve benzer yapılar için Türkiye’ye yönelik oluşumların doğmasına ve işleyişine sebep olmaktadır.
We Are Social 2020 Türkiye Raporuna göre sosyal medyada en çok kullanılan uygulamalar
Türkiye’deki En Popüler Sosyal Medya Uygulamaları
Dünyada en çok tercih edilen ve kullanılan sosyal medya uygulamalarına paralel bir seyir izleyen Türkiye’deki uygulamalara bakıldığında en çok Youtube, Instagram, WhatsApp, Facebook ve Twitter’ın tercih edildiği görülmektedir. Sosyal medya mecralarının her geçen gün farklılaşarak yeni isim ve içeriklerle uygulamaya sokulduğu gerçeğinden hareketle; her türlü beğeni, tercih, istek, talep karşılıksız bırakılmayarak karşılanmaktadır. Bu anlayış da yoğunluğu ve kullanımı artan mecraların, insan hayatının vazgeçilmez bir parçası olduğu/olacağı konusunu sağlamlaştırmaktadır.
Youtube
Dünyanın en büyük video paylaşım ağı ve Türkiye’nin en popüler sosyal ağı olan Youtube, 2005 yılında yayına başladı. 2006 yılında Google tarafından satın alındı. Google gibi üst yapının içinde yer almak Youtube’u önlenemez bir yükseliş grafiğiyle milyarlarla buluşturdu. Google’ın ekonomik desteği ve deneyimlerine kavuşması ve video teknolojilerinin de çok hızlı bir şekilde yayılması da Youtube’u etkili ve çok tercih edilen bir sosyal medya mecrası haline getirdi.
Bir milyardan fazla kullanıcısı olan Youtube, tüm internet kullanıcılarının ise yaklaşık üçte biri tarafından izlenip, takip ediliyor. Her türlü haber/müzik vb. video paylaşımı ve gösterimi yanında dijital pazarlama kampanyaları için de Youtube, önemli bir kullanım alanı sunmaktadır. Görsel videoların etkili olması ve çoklu dil seçeneği, pazarlanacak ürünleri dil engeline takılmadan dünyanın her coğrafyasına rahatlıkla sunabilmektedir.
Görsel ağırlıklı bir sosyal ağ olan Instagram, Türkiye’nin en çok tercih edilen sosyal medya mecralarından biridir. İlk ortaya çıktığı dönemlerde sıklıkla fotoğraf paylaşımıyla öne çıkarken, zamanla kullanım alanı zenginleşmiştir. Görsel unsurların ağırlıklı olarak kullanılmasından dolayı, ürünlerde farkındalık yarattığı için markalar için sosyal medya mecraları içinde daha çok tercih edilen bir alandır.
Messenger benzeri akıllı telefonlar için geliştirilmiş bir mesajlaşma ve arama uygulamasıdır. 2009 yılında Jan Koum, Kaliforniya'da WhatsApp'ı kurarak anında kulağa "naber" (what's up) gibi gelen WhatsApp adını seçmiştir. Whatsapp uygulaması kullanıcılarına internet üzerinden mesajlaşma, video, ses kaydı ve resim yollama ve paylaşma gibi özellikler sunar.
Günümüzde farkındalığı ve bilinirliliği en yüksek olan sosyal medya platformlarından biri olan Facebook, 2004 yılında üniversite öğrencilerinin birbirleriyle iletişimini sağlamak amacıyla geliştirilen bir kapalı sistem yazılımı olarak ortaya çıkmıştır. Mark Zuckerberg tarafından, önce Harward Üniversitesi öğrencileri arasındaki iletişim sağlamak için kurulan bu yazılım, sonraları tüm dünyaya açılmıştır. Facebook 2004 yılında “insanlara topluluk oluşturma ve dünyayı bir araya getirme gücü verme” ilkesiyle kurulmuş ve tüm dünyada birçok insanı bir araya getirerek bu misyonunu gerçekleştirmiştir. Türkiye’de de hala en çok kullanılan sosyal medya uygulamalarından biridir.
Gerçek zamanla eş bir şekilde anlık bilgi, haber, düşünce ve yorum konularıyla bağlantılı içerikler sunan bir platformdur. Ayrıca twitter kullanıcıları arasında doğrudan, özel ve açık bir iletişim kurma seçeneğini de sunmaktadır. Günümüzün her türlü siyasal, ekonomik ve sosyal gelişmelerinin en hızlı şekilde duyurulduğu ve paylaşıldığı yegane ortamlardan biridir.
Kaynakça:
Okan Yüksel, Tüm Boyutlarıyla Dijital Pazarlama ve Sosyal Medya, Medya Akademi Yayınları, 2020, Ankara
Sosyal Medya Nedir?
Sosyal medya, internet ortamında bilgi paylaşımının tek taraflı olarak yapılmadığı, geleneksel kitle iletişim araçlarının ortamlarının aksine herkesin fikirlerini özgürce dile getirebildiği, fikir ve düşüncelerin paylaşıldığı ve insanların birbirine (yaşam-alışveriş-deneyim vb. konularda) destek olduğu tüm bu altyapının ve düzenin bütününe verilen isimdir.
Sosyal Medya Mecralarından Biri Olan Facebook Ne Zaman Kuruldu?
Günümüzde farkındalığı ve bilinirliliği en yüksek olan sosyal medya platformlarından biri olan Facebook, 2004 yılında üniversite öğrencilerinin birbirleriyle iletişimini sağlamak amacıyla geliştirilen bir kapalı sistem yazılımı olarak ortaya çıkmıştır.
Türkiye’deki En Popüler Sosyal Medya Uygulamaları Hangileridir?
Türkiye'de en popüler olan sosyal medya uygulamalarının sıralaması şöyledir: Youtube, Instagram, WhatsApp, Facebook ve Twitter.
Dr. Özgür Yılmazkol
Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo-tv ve Sinema bölümü mezunu. Aynı üniversitede doktora eğitimini tamamladı. Editörlüğünü yaptığı medya/sinema kitapları ve senaryosunu yazdığı belgesel, kısa film ve dizi senaryoları bulunmaktadır.
