AnasayfaBlogDezenformasyon Ne Demek?
Ne Demek?

Dezenformasyon Ne Demek?

16 Ocak 2021
Ahşap bir masanın üzerine yerleştirilmiş bir televizyonun yakın çekimi kamera tarafından çerçevelenir. Televizyonun önünde küçük bir büyüteç bulunan siyah beyaz bir ekran vardır. Televizyonun yan tarafında siyah bir düğme de vardır. Televizyonun sağında, üzerine canlı renklerde tebeşirle çizgiler çizilmiş bir kara tahta vardır. Televizyonun üstünde metal bir nesne, onun altında ise karmaşık detaylara sahip siyah bir nesne yer alıyor. Bu görüntü bizi çevreleyen gündelik nesnelere dair benzersiz bir bakış açısı sunuyor.
KonuAçıklamaÖrnek
Dezenformasyon Ne Demek?Bilginin kasıtlı ve bilinçli olarak çarpıtılmasıdır.Bir grup veya kişinin kendi menfaatleri için halkı yanıltıcı bilgi yayması.
Dezenformasyonun Yayılma YollarıÖzellikle sosyal medya ve medya araçları aracılığıyla hızla yayılır.Twitter'da bot veya troll hesaplar tarafından yanıltıcı bilgi yayılması.
Dezenformasyonun EtkisiKitleyi ikna etmek ve yönlendirmek amacıyla kullanılır.Kamuoyunu belirli bir düşünceye yönlendirmek amacıyla çıkan yalan haberler.
Mezenformasyon Ne Demek?Kötü niyet taşımayan yanlış bilgilendirme anlamına gelir.Bir haber ajansının yanlışlıkla hatalı bir bilgi yayınlaması.
Dezenformasyon ve Mezenformasyon FarkıDezenformasyonda bilinçli hareket ve kasıt vardır. Mezenformasyonda ise hata vardır ama kötü niyet yoktur.Bir siyasi partinin bilinçli olarak yanıltıcı bilgi yayması (dezenformasyon), bir gazetecinin hata ile yanlış bilgi yayınlaması (mezenformasyon).
Dezenformasyon ÖrnekleriSiaysi kampanya ve savaş dönemlerinde sıkça ortaya çıkar.1990 yılında ABD'nin Irak'ı işgal kararını desteklemek için yaptığı yalan yanıltıcı bilgilendirmeler.
Dezenformasyonun TehlikesiBazı bilgilendirmelerin uzun bir süre geçtikten sonra doğru ve gerçek olmadığı ortaya çıkabilir.Lütfen veri adı oluşturuz
Dezenformasyon ve Gerçek BilgiZaman zaman gerçek bir bilginin yanında kasıtlı bir bilgi de sunulabilir.Bir olayın gerçek fotoğrafları ile yanıltıcı bilgi yayılması.
Dezenformasyonun AmacıDezenformasyonun nihai amacı yayılmak ve kitle üzerinde bir etki yaratmaktır.Belli bir siyasi görüşü yaymak için yalan haber ve bilgi yayılması.
Dezenformasyonun EngellenmesiDezenformasyonu anlamak ve farkındalığı artırmak, yanıltıcı bilgilerin engellenmesi için önemlidir.Olumlu veya olumsuz bir düşünceye yatkın olan kişilerin, karşı düşünceye ait haberlere karşı daha şüpheci olmaları.

Medya, sosyal medya ve dijitalleşme, beraberinde birçok kazanım ve kullanım yaratsa bile, her şeyin güllük gülistanlık olduğu bir ortamı vaat edebilecek bir kullanımdan uzaktır. Bu durumu en çok da yalan haber ve kasıtlı değiştirilen bilgilerin hızla yayılmasında görüyoruz.

Günümüz medyasının en büyük sorunlarından biri hâline gelen dezenformasyon, yayılma hızını da artırarak gerçek bilgilendirmenin önünü kapatmaktadır. Bilhassa sosyal medya, dezenformasyonun yayılmasında ve etkisini artırmasında birincil role sahip. Gazeteciliğin ve haber medyasının güncel sorunlarından biri olan dezenformasyon, sadece medyanın sorumluluğunda olan bir durum değildir.

Sosyal medyada gördüğümüz üzere dezenformasyonun ve yalan bilginin yayılma sürecine gazeteci ya da medya çalışanları haricindeki kişiler de katılmaktadır. Sosyal medya dilini kullanacak olursak söz konusu kişi ve gruplar botnet, bot ve troll olarak adlandırılmaktadır.

Peki dezenformasyonun yayılmasını önlemekle beraber bu haber görünümlü yanıltıcı bilgileri nasıl eleyebilir ve farkına varabiliriz? Öncelikle dezenformasyonun ne olduğunu tam olarak anlayabilmek, farkındalığı artırılabilir. Bunun için de yazımızı okuyarak ön bilgi ve fikir edinebilirsiniz.

Dezenformasyon Nedir?

TDK tanımıyla dezenformasyon; bilginin çarpıtılması olarak ifade ediliyor. TDK tanımı haricinde ise kişi ya da grubun bilinçli, kasıtlı olarak dolaşıma soktuğu bilgi ve haberler de dezenformasyon olarak tanımlanır. Dezenformasyon haber ya da bilgilendirme, bilerek doğrudan uzaklaştırılır ve çoğunlukla bir kitlenin, grubun menfaatleri için kullanılır. Özellikle çıkarlar söz konusu olduğunda dezenformasyon kullanımının arttığını görebiliriz.

Kitleyi ikna etmek ve yönlendirmek amacıyla kullanılan dezenformasyon, gerçeğin yerine yalan, eksik ve gerçekten uzak bir biçimde ortaya yayılır. Zaten dezenformasyonun nihai amacı da yayılmak ve kitle üzerinde bir etki yaratabilmektir. Her ne kadar bu tür çarpıtılmış bilgiler, medya ve sosyal medyada kendine imkân yaratsa da yine sosyal medya üzerinden kısa sürede yalanlanarak ortadan kaybolabilir. Fakat her haber ve bilgi için bunu söyleyemeyiz.

Bazı bilgilendirmelerin uzun bir süre geçtikten sonra doğru ve gerçek olmadığı ortaya çıkıyor. Genellikle menfaat, propaganda ve kampanya için yayılan dezenformasyon haber ve bilgiler, hemen fark edilemiyor ve etkisi de uzun süre devam edebiliyor. Dezenformasyon ile ilgili bilinmesi gerekilen konulardan biri de tümüyle bir bilginin yanlış olmadığı durumların varlığıdır. Yani, zaman zaman gerçek bir bilginin yanında kasıtlı bir bilgi de sunulabiliyor. Yine gerçek haber fotoğrafları da amaca hizmet etmek için kasıtlı bilgiyle verilebiliyor. Kısacası dezenformasyon bilgilendirmeyi, kötü niyet taşıyan ve belli bir amaca hizmet eden bilginin ters yüz edilmesi olarak tanımlayabiliriz. 

Mezenformasyon Ne Demek?



Dezenformasyon genellikle yanlış haberle karıştırılmaktadır. Oysa yanlış haber veya bilgilendirme dediğimiz mezenformasyon, dezenformasyondan temel bir farkla ayrılır. Mezenformasyonda yanlış bilgi vardır; fakat söz konusu yanlışlık kötü niyet taşımamaktadır.

Dezenformasyonda ise bilinçli hareket ve kasıt vardır. Yanlış, yalan ve kasıtlı bilgiler, kısa sürede etkileşim sağlamak ve belli bir kitleyi manipüle etmek için yaratılır. Mezenformasyondaki bilgi ve haber ise hatalı bir içerik sunar ama bu içeriğin farkına varıldığında düzeltme yapılır.

Dezenformasyon Haber Örnekleri

Daha çok siyasi kampanya ve savaş dönemlerinde ortaya çıkan dezenformasyon haber ve bilgiler, günümüzde etki alanını daha da artırmaktadır. Tabii ki bu durumun en büyük sebeplerinden biri, sosyal medyanın egemen iletişim ve haber ortamı yaratmasıdır. Geniş bir kitleye ulaşmak amacıyla kampanya ve söylemler, başta Twitter olmak üzere sosyal medya mecralarında kendine olanak yaratır.

Özellikle troll ve bot hesap diyebileceğimiz kişi ya da gruplar, sık sık kişisel veya siyasi menfaatler için komplo teorileri, abartılı içerikler, gündemi değiştirme amacı taşıyan kulis bilgilerini paylaşabilmektedirler. Yaşadığımız dönemde dezenformasyonu üretmek epey kolay hâle gelmiştir. Bilhassa işin içine siyasi aktörler girdiğinde, dezenformasyonun yayılımı oldukça hızlı seyretmekte. 

Siyasi kampanya ve savaş dönemlerinde ortaya çıkan en ünlü dezenformasyon haber örneklerinden biri, 1990 yılında ABD'nin kullandığı manipülasyondur. 1990 yılında, genç bir Kuveyt kızının ABD kongresinde söylediği sözler, Irak'ı işgal noktasında ikiye ayrılan ABD halkını yönlendirecek bir etkiye sahipti. Nayirah el-Sabah adlı kız çocuğu, kendisinin gönüllü çalıştığı bir Kuveyt hastanesindeki yeni doğan bebeklerin Iraklı işgalciler tarafından alıkonulduğunu ve ölüme terk edildiğine tanıklık ettiğini açıkladı. Gözyaşları içinde yapılan bu açıklama, medya ve siyasi aktörler tarafından sıkça Irak'ın işgali meselesinde kullanıldı ve toplumda güçlü bir ikna edici role sahip oldu. Fakat, ABD'nin bir manipüle amacı taşıyan bu bilgilendirmesinin, sahte olduğu da ortaya çıkartıldı. Söz konusu konuşmayı Kuveyt Krallığına bağlı hizmet veren ABD'li bir halkla ilişkiler ajansı hazırlamıştı ve küçük kızın da Kuveyt ABD Büyükelçisinin kızı olduğu ortaya çıkartılmıştı. 

Yönlendirme ve geniş kitlelere ulaşma amacı taşıyan bir diğer dezenformasyon örneği ise size oldukça tanıdık gelecektir. Pandemi döneminin çıkmazında ortaya atılan komplo teorileri, aşı çalışmaları için de epey kullanıldı. Aşının çip takma meselesine varan yanlış ve gerçek dışı bilgilendirmesi, hâlâ etkisini sürdürse de bilimsel ve resmi kaynakların varlığı da dezenformasyonu önleyecek güce sahip. Yine de etki alanını sosyal medyada genişleten haber ve bilgilerin, dezenformasyonun farkına varamayan kişiler üzerinde etkili olduğu da bilinmekte.

Dezenformasyona Karşı Neler Yapılabilir?

Daha önce de belirtiğimiz üzere dezenformasyon haber ya da bilgideki içerik, doğru olabilir. Fakat dezenformasyona sebep olan şey, doğrunun ya da gerçeğin kasıtlı bir şekilde bozulmasıdır. Ayrıca dezenformasyondaki etki, ani duygu değişimlerine oynar ve harekete geçirmeye yöneliktir. Bunun gibi etki ve durumlardan uzak durmak için ise farkındalığı yükseltmek gerekir. Özellikle bu haberlerin kitle iletişim araçları vasıtasıyla yayıldığını düşünecek olursak medya okuryazarlığı kavramının neden gerekli olduğunu bir kere daha anlayabiliriz.

Medya okuryazarlığı; medyadaki bilgi ve içerikleri anlayabilme, değerlendirebilme ve sorgulayabilmeyi içerir. Medya okuryazarlığı yetkinliğiniz ne kadar yüksek olursa o kadar dezenformasyon haberi de analiz edebilir ve haberin yayılmasındaki etkinizi azaltabilirsiniz. Medya okuryazarlığı yetkinliği dışında, sosyal medya okuryazarlığı yetkinliği de edinmelisiniz. Dezenformasyon niteliği taşıyan haber ve bilgiler kendine en çok sosyal medyada yer bulabiliyor. Edineceğiniz okuryazarlık yetkinlikleriyle, içeriklerin doğruluğunu ya da yanlışlığını tespit edebilecek bir farkındalığa erişebilirsiniz. Daha başka yollarla da dezenformasyonu önleyebilirsiniz. Aşağıdaki yolların farkına vararak siz de dezenformasyonun etkisini azaltabilir ve yayılmasını önleyebilirsiniz. 

  • Dezenformasyon Kökenli Haber ve Bilgilerde Güvenilir Kaynaklara Başvurmak

  • Teyit Sitelerini ve Kaynaklarını Kontrol Etme

  • Sosyal Medyadaki Bilgi Kirliliğinin Farkında Olmak

  • Sosyal Medya Mecraları Aracılığıyla Yayılan Dezenformasyon Bilgileri Site Üzerinden Şikayet Etme

  • Eleştirel Düşünme Yetkinliğinizi Artırma 

  • Takipçi Sayısı Fazla Olan Hesapların Her Söylediğini Dikkate Almama ve Araştırma

  • Haber ve Bilgilendirmede Kullanılan Fotoğrafları Tek Başına Değerlendirmeme

Dezenformasyon Ne Demek?, Bilginin kasıtlı ve bilinçli olarak çarpıtılmasıdır, Bir grup veya kişinin kendi menfaatleri için halkı yanıltıcı bilgi yayması, Dezenformasyonun Yayılma Yolları, Özellikle sosyal medya ve medya araçları aracılığıyla hızla yayılır, Twitter'da bot veya troll hesaplar tarafından yanıltıcı bilgi yayılması, Dezenformasyonun Etkisi, Kitleyi ikna etmek ve yönlendirmek amacıyla kullanılır, Kamuoyunu belirli bir düşünceye yönlendirmek amacıyla çıkan yalan haberler, Mezenformasyon Ne Demek?, Kötü niyet taşımayan yanlış bilgilendirme anlamına gelir, Bir haber ajansının yanlışlıkla hatalı bir bilgi yayınlaması, Dezenformasyon ve Mezenformasyon Farkı, Dezenformasyonda bilinçli hareket ve kasıt vardır Mezenformasyonda ise hata vardır ama kötü niyet yoktur, Bir siyasi partinin bilinçli olarak yanıltıcı bilgi yayması (dezenformasyon), bir gazetecinin hata ile yanlış bilgi yayınlaması (mezenformasyon), Dezenformasyon Örnekleri, Siaysi kampanya ve savaş dönemlerinde sıkça ortaya çıkar, 1990 yılında ABD'nin Irak'ı işgal kararını desteklemek için yaptığı yalan yanıltıcı bilgilendirmeler, Dezenformasyonun Tehlikesi, Bazı bilgilendirmelerin uzun bir süre geçtikten sonra doğru ve gerçek olmadığı ortaya çıkabilir, Lütfen veri adı oluşturuz, Dezenformasyon ve Gerçek Bilgi, Zaman zaman gerçek bir bilginin yanında kasıtlı bir bilgi de sunulabilir, Bir olayın gerçek fotoğrafları ile yanıltıcı bilgi yayılması, Dezenformasyonun Amacı, Dezenformasyonun nihai amacı yayılmak ve kitle üzerinde bir etki yaratmaktır, Belli bir siyasi görüşü yaymak için yalan haber ve bilgi yayılması, Dezenformasyonun Engellenmesi, Dezenformasyonu anlamak ve farkındalığı artırmak, yanıltıcı bilgilerin engellenmesi için önemlidir, Olumlu veya olumsuz bir düşünceye yatkın olan kişilerin, karşı düşünceye ait haberlere karşı daha şüpheci olmaları
dezenformasyon ne demek medya okuryazarlığı dezenformasyon mezenformasyon
Resimde uzun, siyah saçlı, gözleri kapalı ve yüzünde geniş, içten bir gülümseme olan bir kadın görülüyor. Sırtını dik tutmuş, kolları iki yanında, saçları omuzlarından ve sırtından aşağı dökülüyor. Yirmili yaşlarında görünüyor ve ten rengini tamamlayan beyaz bir bluz giyiyor. Memnun ve neşeli görünüyor, bir güven ve duruş havası yayıyor. İfadesi ve duruşu huzur ve dinginlik hissi veriyor. Uzun saçları güzelliğine ve kadınsılığına katkıda bulunarak mutlu ve kaygısız bir kadın resmini tamamlıyor.
Emine Büşra Kanat
Blog Yazarı

Ankara Üniversitesi Halkla ilişkiler ve tanıtım bölümünden mezun oldu. Lisans öğreniminde sosyal farkındalık kampanyalarında görev aldı. İstanbul İşletme Enstitüsü’nde fotoğrafçılık, iletişim, kişisel gelişim ve diğer farklı konularında yazmaya başladı.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.
Gözlüklü ve kahverengi gömlekli bir kadın siyah turuncu televizyonun önünde duruyor. Yüzünde ciddi bir ifadeyle doğrudan kameraya bakıyor, gözleri gözlüklerinin yuvarlak çerçeveleriyle çerçevelenmiş. Kahverengi gömleğinin düğmeleri sonuna kadar iliklenmiş ve açık mavi kot pantolonunun içine sokulmuştur. Dudakları hafifçe ayrılmış ve saçları düşük bir at kuyruğu şeklinde geriye doğru toplanmış. Kadının arkasında kalın harflerle Hoş geldiniz yazılı siyah ve turuncu bir tabela var. Sahne sarı bir arka planla çerçevelenmiştir.
Nasıl Yapılır?

Algı Yönetimi Nasıl Yapılır?

10 Aralık 2019
Bir kişi dizüstü bilgisayarın başında oturmuş, bir şeyler yazıyor. Dizüstü bilgisayar koyu renkli görünüyor ve kişinin elleri klavyenin üzerinde. Görüntünün arka planında, üzerinde bir alışveriş sepeti çizilmiş yeşil bir kutu ve üzerinde bir logo bulunan pembe bir kare var. Görüntünün ortasında yakın çekim bir kamera ve yanında yakın çekim bir wifi sembolü var. Görüntünün sağ tarafında, sarı bir kare ile mor bir karenin yakın çekimi ve yanında mavi bir nesnenin yakın çekimi var. Kişinin yüzü görünmüyor, ancak dizüstü bilgisayarın ve arka plandaki nesnelerin ayrıntıları belirgin.
İletişim

Medya Nedir? Ne İçin Kullanılır?

02 Aralık 2019
Ahşap bir masanın üzerine yerleştirilmiş bir televizyonun yakın çekimi kamera tarafından çerçevelenir. Televizyonun önünde küçük bir büyüteç bulunan siyah beyaz bir ekran vardır. Televizyonun yan tarafında siyah bir düğme de vardır. Televizyonun sağında, üzerine canlı renklerde tebeşirle çizgiler çizilmiş bir kara tahta vardır. Televizyonun üstünde metal bir nesne, onun altında ise karmaşık detaylara sahip siyah bir nesne yer alıyor. Bu görüntü bizi çevreleyen gündelik nesnelere dair benzersiz bir bakış açısı sunuyor.
Ne Demek?

Dezenformasyon Ne Demek?

16 Ocak 2021
Kızıl saçlı, sakallı ve beyaz gömlekli bir adam başparmağını kaldırıyor. Yüzü görüntünün odak noktasıdır, arka planda bulanık bir bilezik vardır. Sağında beyaz zemin üzerinde siyah bir yazı ve üstünde içinde beyaz bir tik olan yeşil bir daire var. Adamın geniş bir gülümsemesi var ve yaptığı işten çok memnun görünüyor. Sanki neşesini vurgulamak istercesine etrafı güneşli bir atmosferle çevrili. Gözleri kapalı ve başparmağıyla onay ve pozitiflik ifade eden bir işaret yapıyor. Coşkusu bulaşıcı ve bu resme bakarken iyimserlik hissetmemek mümkün değil.
Resimdeki adam ışıl ışıl gülümsüyor, gözleri neşe ve sevinçle kırışıyor. Dişleri tamamen düzgün ve beyaz, yanakları mutlulukla parlıyor. Açık mavi bir gömlek giymiş ve koyu renk saçları düzgünce taranmış. Ellerini önünde kavuşturmuş, yüzünde memnuniyet ve tatmin ifadesi var. Rahat bir duruşu var, rahatlık ve konfor hissi veriyor. Resmin arka planı açık gri, bu da onun parlak gülümsemesini daha da öne çıkarıyor. Görüntü mükemmel bir şekilde yakalanmış, neşe ve memnuniyet hissi yayıyor.Sedat Ateş
1287524
Bu görsel dijital pazarlama alanında bir online kursu tasvir etmektedir. Sakallı ve bıyıklı bir adam çerçevenin ortasında parmağıyla işaret ediyor. Beyaz gömleği ve sarı arka planı parlak ve canlı bir kontrast oluşturuyor. Arka planda ayrıca bir bileziğin ve bir adamın yüzünün yakın çekimini görebiliyoruz. Bu görsel, dijital pazarlama kursunun ideal bir temsili olup, ön planda materyalin önemini gösteren bir erkek yer almaktadır. Renklerin, nesnelerin ve yüz ifadelerinin birleşimi, görsele dijital pazarlama için bir coşku ve heyecan hissi veriyor. Bu görsel, dijital pazarlamanın getirebileceği bilgi ve heyecanın mükemmel bir temsili.
4.9
(331)

Dijital Pazarlama Eğitimi

15 Konu5 Saat
Resimdeki adam ışıl ışıl gülümsüyor, gözleri neşe ve sevinçle kırışıyor. Dişleri tamamen düzgün ve beyaz, yanakları mutlulukla parlıyor. Açık mavi bir gömlek giymiş ve koyu renk saçları düzgünce taranmış. Ellerini önünde kavuşturmuş, yüzünde memnuniyet ve tatmin ifadesi var. Rahat bir duruşu var, rahatlık ve konfor hissi veriyor. Resmin arka planı açık gri, bu da onun parlak gülümsemesini daha da öne çıkarıyor. Görüntü mükemmel bir şekilde yakalanmış, neşe ve memnuniyet hissi yayıyor.Sedat Ateş
775519
Bu görsel, İnternet Gazeteciliği Eğitiminde çevrimiçi bir kursu tasvir etmektedir. Resimde takım elbiseli bir adam görülüyor ve yakın çekim olduğu anlaşılıyor. Arka planda bir uçağın bulanık görüntüsü görülüyor. Bu, kursun muhtemelen uluslararası gazeteciliğe odaklandığını ve dünyanın farklı yerlerinden habercilik gibi konuları kapsadığını göstermektedir. Bu çevrimiçi kurs sayesinde katılımcılar, gazeteciliğin küresel bağlamda nasıl işlediğini anlayabilir ve başarılı uluslararası gazeteciler olmak için gereken becerileri geliştirebilirler. Ayrıca bu kurs, katılımcıların farklı kültürlerden ve konumlardan haber yapmak için kullanılan en son teknolojileri ve stratejileri keşfetmelerine yardımcı olacaktır.
5
(4)

İnternet Haberciliği

21 Konu20 Saat