Medya ve gazetecilik; uzun yıllardır gelişmesine ve yeni ortamlara taşınmasına rağmen, bazı iyi taraflarını da kaybederek bu aşamalara gelmiştir. Özellikle habercilik anlamında, meslek ve topluma yönelik göz ardı edilen gerçeklere yer verilmemesi, dünyada da gazeteciliğin sorgulanmasına yol açmıştır. Her ne kadar dijital habercilik ve yeni medya sektörü, gazeteciliği daha erişilebilir ve popüler hâle getirse de gazeteciliğin bazı türleri de yok sayılmaya başlanmıştır. Bu gazetecilik türlerinden biri ise araştırmacı gazeteciliktir. Araştırmacı gazetecilik, gazeteciliğin en büyük varlık nedenlerinden biridir. Çünkü araştırmacı gazetecilikte; araştırma, inceleme ve topluma sunma aşamaları vardır.
Bugün, dünyada ve ülkemizde araştırmacı gazetecilik örneklerinin oldukça azaldığını görüyoruz. Çünkü, araştırmacı gazeteciliğin kapsamında, herkes olabilir ve durum da pek çok gücün hoşuna gitmeyebilir. Peki, internet haberciliği sektörünün geliştiği ve kaynaklara daha çok ulaşıldığını bir dönemde araştırmacı gazetecilik örnekleri hiç mi yok? Tabii ki gazeteciliğin yok olmadığı her yerde araştırmacı gazetecilik de devam edecektir. Bununla birlikte, gazeteciliği teşvik edecek uygulama ve alanın da yaratılması gerek. Özellikle haber değerinin azaldığı bir dönemde, araştırma isteyen gazetecilik örnekleri, haberin ne olduğunu da bize gösterecektir.
Gazetecilikte, en önemli konulardan biri, 5N1K sorularını ilgili haber için sorabilmektir. Haber ya da konu için kapsamlı bir çalışma yürütmeyi amaçlayan araştırmacı gazetecilik, görünmeyeni sunmak ile ilgilidir. Araştırmaya konu olacak olay, hiç bilinmeyebilir ya da yanlış bilinebilir. Araştırmalı haber, normal haberlerden farklı olarak, bilinmesi gereken bir olaya, ışık tutacak kaynaklara ve sorulara yönelir. Böylesi bir haber derlemesi ve araştırması için de ciddi bir emek ve zaman şarttır. Tabii ki burada, gazetecinin mesleki yetkinliği ve istekliliği de önemlidir.
Araştırmacı gazeteci, ilgili olayın peşini bırakmayacak bir ısrara sahip olabilmelidir. Fakat, günümüz koşullarında, gazetecilere yönelik ciddi tehditler de söz konusudur. Bu durumların önüne geçmek için ise gazetecilere geniş bir alan açılmalı ve araştırmacı gazeteciliği teşvik edecek uygulamalara geçilmelidir. Araştırmalı haberin ve gazeteciliğin özelliklerini genel olarak şöyle sıralayabiliriz:
Araştırmalı haber yapabilmek ve doğrulara ulaşabilmek için öncelikle bir gazetecilik deneyimi ve yetkinliği gereklidir. Haber deneyimi elde ettikçe, araştırmalı haberin nasıl yapılabileceğini de öğrenilmektedir. Araştırmacı gazeteci, her şeyden önce merak duygusunu ertelemeyen bir meslek kişiliğine sahiptir. Gazeteciliğin esas özelliği olan araştırma ve sorgulama, araştırmacı gazetecinin de mesleki niteliklerindendir.
Araştırmacı gazeteci olabilmek için muhabir ya da gazeteci olabilmek gerekir. Bu yetkinliği elde edebilmek için ise illa ki gazetecilik okumak şart değildir. Sektörde, pek çok alaylı gazeteci ve muhabir vardır. Fakat, hakkıyla bir araştırmalı haber ve gazetecilik yapabilmek için işin özelliklerini ve mutfağını öğrenmek gerekiyor. Yani araştırmacı gazeteci, gazetecilik bölümü mezunu ya da araştırmalı gazetecilik eğitimi alarak bu işi nasıl yapacağını bilerek haberini yapar.
Araştırmacı gazetecinin sahip olması gereken mesleki nitelikleri de şöyle sıralayabiliriz:
Medyanın kendini dijitale taşıdığı ve haberciliğin kabuk değiştirdiği bir dönemde, araştırmalı haberlerin sayısı da bir hayli azalmış durumdadır. Bununla birlikte, bağımsız gazetecilerin varlığı da bu dönemde artmıştır. Aslında bu durum, araştırmalı haberlere de önayak olmuştur. Günümüzde az da olsa dijital haberciliğin olanaklarını kullanarak bu tür haberler, hızlıca yayılabilmiş ve toplum da bilgilendirilmiştir.
Araştırmacı gazetecilik dışında, yeni medyada gazeteciliğin bit başka biçimini görmekteyiz. İnternet haberciliği adını verdiğimiz habercilikte, sosyal medya ve haber siteleri ön plandadır. İnsanların günlük akış içinde, haberlere bu mecralardan ulaşmak istedikleri bilinmektedir. İnternet haberciliği de bu mecralar aracılığıyla dijital haber kurallarına uygun haberler yapmaktadır. Tabii ki internet gazeteciliğinde, ilk sıralarda çıkmak adına SEO ve gazetecilik kurallarına uygun çalışmalar da yapılmaktadır. Yine sosyal medya mecralarında, özellikle Twitter aracılığıyla pek çok günlük haberin yazıldığını da görüyoruz. Yalnız bu tip haberler ve yazılar yazılırken, tıklama amacıyla abartılı ve cımbızla alınmış sözlere de rast gelmekteyiz. Maalesef internet haberciliğinde, bu yazım tarzının öne çıkarıldığını da görmekteyiz. Yine de medya mecralarının çoğaldığı bir dönemde, gazetecilik meslek ilkelerine uyan ve haber yapma derdinde olan gazete ve insanları da unutmamak gerekir.
Araştırmacı Gazetecilik Nedir?
Araştırmacı gazetecilik, gazetecinin ilgili kişi, kurum ya da olay hakkında derinlemesine sorgulama yaptığı bir gazetecilik yöntemidir. İlk kez 1800'lü yıllarda, New York Times muhabirlerinin siyasi yolsuzluk üzerine yaptığı deşifre habercilikle, araştırmacı gazetecilik başlamıştır. Araştırmacı gazetecilikte, mutlaka toplumsal yarar ilkesi ve gerçeklere ulaşma arayışı vardır.
Araştırmacı Gazeteci Nasıl Olunur?
Araştırmacı gazeteci, işin mutfağını ve niteliğini iyi bilerek haber ve araştırma yapar. İşi öğrenebilmek için ise öncelikle gazeteci ya da muhabirliğe adım atmak gerekir. Bunun için de ya gazetecilik bölümünü okuyabilir veya araştırmacı gazetecilik eğitimi alabilir ya da habercilik sektörüne alaylı olarak girebilirsiniz.
Araştırmalı Haberin Özellikleri Nelerdir?
Araştırmalı haber, öncesinde olayın incelenmesini ve sorgulanmasını ister. Bilgi ve kişi kaynakları, karşılaştırılır ve doğrulanır. Haber, toplum yararını gözeterek anlaşılır bilgiler eşliğinde verilir ve istemedikçe kaynakların adları açıklanmaz.
Ankara üniversitesi Halkla ilişkiler ve tanıtım bölümünden mezun oldu. Lisans öğreniminde sosyal farkındalık kampanyalarında görev aldı. İstanbul İşletme Enstitüsü’nde fotoğrafçılık, iletişim, kişisel gelişim ve diğer farklı konularında yazmaya başladı.
Devamı
