Bilimsel araştırmalarda gözlenen olay ya da durumlardan çıkarılan belirli bir bilimsel problemin çözümüne ilişkin yapılan varsayımlara hipotez denilmektedir. Bilimsel problemlerin çözümünü yapabilmek için geçici ve sınanabilir bir çözüm yoludur. Bilimsel araştırma yönteminde olaylar arasındaki ilişkileri kurmak ve olayları meydana getiren nedenlerle bu ilişkileri bağlamak için tasarlanan önermelerdir. Bilimsel olarak ifade edilen bir hipotezin geçerli olabilmesi için sınanabilmesi gerekir. Bu sınama deneyler ile yapılır. Deneyler sonucunda sürekli olarak varsayılan sonuca ulaşılabilmesi durumunda hipotezler kabul edilerek kuram statüsüne alınır.
Hipotez, bilimsel araştırma öncesi belirlenen probleme ilişkin olası çözüm yolları hakkında ortaya koyulan doğruluğu ya da yanlışlığı sınanmamış olan varsayımlardır. Bilim insanlarının olaylar ve olgular arasındaki test etmek istedikleri ilişkileri ifade edebilmeleri için kullanılır. Bu ilişkilerin neden ve sonuçlarına ilişkin iddialar ortaya koyulur ve bunlar sınanmaya hazır hipotezler olarak kabul edilir. Araştırmaların genişliği ve sınırları da bu şekilde belirlenmiş olur. Varsayım yapılırken belirlenen problemin çözümü için yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen veriler kullanılır.
Hipotez kelimesi terim kökenini Latincede önermek anlamına gelen hipotithenai kelimesinden almaktadır. Dolayısıyla önerme, varsayım, ön kabul gibi anlamları vardır. Bilimsel bir önerme farklı bilim insanları ve araştırmacılar tarafından farklı bilimsel yöntemler kullanılarak sınanabilir. Bir soru değil, iki veya daha fazla sayıda değişken arasındaki olayları meydana getiren ilişkiyi öngören iddiadır.
Hipotez kurulurken iki değişken türü dikkate alınır. Bu değişkenler bağımlı ve bağımsız değişkenlerdir. Bağımlı değişkenler pek çok farklı faktörün etkisi ile oluşan değişkenlerdir. Bu değişkenlerin nedenleri ve sonuçları başka etkilere bağımlı olarak değişir. Kendisini ortaya çıkaran faktörlerle arasındaki ilişki tespit edilmeye çalışılır. Bağımsız değişken ise bağımlı değişkenleri hangi ölçüde etkilediği tespit edilen ve diğer etkilere göre değişkenlik göstermeyen değişkenlerdir.
Hipotezlerin çeşitli türleri bulunmaktadır. Bu türler:
Hipotez testi, bir örneklemi incelemeye yönelik olarak yapılan çalışmalar ve bu çalışmaların raporlanması ile hipotezin kabul edilip edilmeyeceğinin tespit edilmesi işlemine denir. Bu testler oran ve aralık ölçeklerine göre uygulanan ve ana kütlenin dağılımı ile ilgili varsayımlara dayanan parametrik testler ve ana kütlenin dağılımı ile ilgili varsayımlara dayanmayan parametrik olmayan testler olarak iki gruptur. Parametrik testler örneklemin tek ya da iki tane oluşuna göre ayrılır. En önemlileri z ve t testleridir. Parametrik olmayan testler ise ana kütle dağılımı ne olursa olsun uygulanabilir. Bu testler sahip olduğu değişkenin nitel bir özelliğine göre oluşturulur.
Hipotez testinde beş aşamalı bir model kullanılır. Bu aşamalar:
Hipotez testi için seçilecek deney yöntemi öneriye göre seçilir. Araştırmacılar öngörüde bulundukları sonucu etkileyen ya da etkileyebilecek etkenleri araştırırlar. Birçok araştırmada yapılan deneylerin sonuçları önermeyi desteklemez. Bu nedenle farklı seçenekler de açıklanmalıdır.
Hipotez kurulurken araştırılan konuya odaklanan ve belirli değişkenler ile desteklenen varsayımlarda bulunulmalıdır. Bilimsel araştırmalarda belirlenen problemler ile ilgili doğru çözüm yollarına ve sonuçlara ulaşabilmek için iyi belirlenmiş hipotezler üzerinde çalışmak önemlidir. Araştırmanın geliştirilebilmesine katkı sağlayan ve bilimsel araştırma yöntemleri kullanılabilmesini sağlayan varsayımlar oluşturulmalıdır. Gözlemler, konu ile ilgili kaynaklar ve önceki deneyimler bunun için gereklidir.
Doğru kurulan bir hipotez aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır.
Bu özelliklere bağlı olarak kurulan doğru bir hipotez, araştırmacının elinde bulunan veriler ile uygun olmalı ve onları açıklayabilmelidir. Bu açıklamalar ile elde edilecek yeni gerçeklerin tahmin edilebilmesine olanak sağlamalıdır. Verilerin analiz yöntemlerine açık ve uygun olmalı, problemlere çözüm önerebilmelidir.
Araştırma yapmanın amacı bilgiye ulaşabilmektir. Bilimsel araştırmaların amacı ise belirlenen problemlere çözüm olabilecek geçerli ve doğru bilgilere ulaşabilmektir. Bu bilgilere ulaşabilmek için de belirli yöntemler kullanılır. Bilimsel araştırmaya başlanmadan önce problemler belirlenir ve bu problemlere çözüm olarak öngörülen hipotezler kurulur. Araştırmanın yöntemi bu öngörülere göre belirlenir. Buna göre bilimsel araştırma sonucunda geçerli bir teoriye ulaşabilmenin yolu doğru hipotezler üzerinde çalışmaktır.
Doğru bir bilimsel araştırma süreci yürütebilmek için bu sürecin her aşaması ile ilgili bilgiye sahip olunmalıdır. Bunun için de bilimsel araştırma teknikleri hakkında eğitim almak gerekir. Bu eğitim ile bilimsel araştırma konusunun belirlenmesinden verileri elde etmeye, elde edilen verilerin analiz edilmesinden araştırma raporlarının yazılmasına kadar pek çok aşama hakkında bilgi edinilebilir. Böylece hem akademik eğitim alanında hem de kişisel araştırmalarda doğru yöntemler seçilerek verimli ve etkili araştırma süreçleri gerçekleştirilebilir. Literatüre katkı sağlayacak yeni bilgiler elde edilerek başarılı olunabilir.
Hipotez Nedir?
Bilimsel araştırmalarda teoriler tasarlanırken kullanılan varsayımlardır. Araştırma probleminin çözümüne ilişkin tahminleri içerir. Araştırma elde edilen veriler ile bu tahminler üzerinden sınama yapılarak yürütülür.
Hipotez Cümle Formatı Nasıldır?
Eğer bu oluyorsa ardından bu olacaktır şeklinde kurulan cümleler ile yazılır. Bu şartlar bağımlı ve bağımsız değişkenler ile ifade eder. İki değişken arasındaki ilişkiyi açıklar.
Hipotezin Sonuçları Nelerdir?
3 muhtemel sonucu bulunmaktadır. Doğrudan kanıtlanarak doğru kabul edilebilir ve geçerli hale gelir. Yeni gerçekler ile desteklenerek teori haline gelebilir ya da deney ve gözlemler sonucunda kabul görmeyerek çürütülebilir.