AnasayfaBlogSağlık Hizmetleri Üretiminde Yer Seçiminin Önemi
Üretim Yönetimi

Sağlık Hizmetleri Üretiminde Yer Seçiminin Önemi

12 Mart 2021
Bir fabrikadaki montaj hattında bir araba görülüyor. Arabanın kaputu açık, çeşitli bileşenleri ve parçaları ortaya çıkarıyor. Arabanın kapısı da açıktır. Arka planda beyaz etiketli turuncu bir kutu görülüyor. Arabaya yakından bakıldığında, etrafında çeşitli parçalar ve bileşenler bulunan bir tekerlek görülüyor. Montaj hattının yakın çekimi, kaputu açık ve çeşitli bileşenleri mevcut olan otomobilin daha fazla detayını ortaya koyuyor. Bu görüntü, bir fabrikadaki montaj hattında monte edilmekte olan bir otomobilin ayrıntılı bir görünümünü sunmaktadır.
Yer Seçimi KriterleriÖrneklerNeden Önemli
Hasta ve personel ulaşımıHastaların ve sağlık çalışanlarının hastaneye rahatlıkla ulaşabilmesi gerekmektedir.Yer seçimi hastaların ve sağlık çalışanlarının hastaneye ulaşımı etkiler.
Tedarik zinciriTedarik etmeyi düşündüğü cihazların bakımını gerçekleştirecek firmanın yakınlığı, malzeme nakli ve depolamaYer seçimi tedarik zinciri ve stok yönetimini etkiler.
Müşteri ilişkileriHastaların hastane hizmetlerinden memnuniyetiYer seçimi hastaların hizmetlere olan talebini etkiler.
Devletin belirlediği teşvik ve kısıtlarDevletin sağlık yatırımları için belirlediği teşvikler, yer seçimi için belirlenen kısıtlayıcı tedbirlerYer seçimi işletmelerin devlet teşviklerinden yararlanabilmesini etkiler.
Ekonomik istikrarÜlkenin ekonomik göstergeleri ve istikrarıYer seçimi kurumların ekonomik riskleri yönetmesini etkiler.
İşgücünün maliyetiBölgenin işgücü maliyetleri ve insan kaynaklarına erişimYer seçimi işletmelerin işgücü maliyetlerini etkiler.
Kültürel faktörlerBölge halkının sağlık hizmetlerine bakış açısı ve talepleriYer seçimi hastaların sağlık hizmetlerine olan talep ve memnuniyetini etkiler.
Ülke nüfusu ve nüfus artış hızıNüfus artış hızı, ilçe ve il nüfusuYer seçimi hastanelerin kapasite planlamasını etkiler.
Rakip hastanelerAynı bölgedeki diğer hastaneler ve onların hizmetleriYer seçimi hastanelerin rekabet strategilerini etkiler.
İmar durumlarıArazi kullanımları, imar planları ve yapılandırma koşullarıYer seçimi hastanenin inşaat ve genişleme planlarını etkiler.

Yer Seçiminin Önemi Nasıldır? Bir işletmenin üretim ve hizmet işlemlerini gerçekleştirebilme adına gerekli olan coğrafi alanın belirlenmesi süreci olarak tarif edilebilir. Burada yer seçimi bir işletmenin değerleri üzerinde bulunan bütün süreçleri ya doğrudan ya da dolaylı olarak etkilemektedir. İşletmenin hizmetlerine olan talep, stok yönetimi, tedarik zinciri, kaynakların planlanması, satış ve işlemlerin planlaması değerleri üzerinde yer alan bütün aşamaları etkiler.

Sağlık Kurumlarında Yer Seçimi

Kurulması planlanan hastane için yer seçimi, yeni kurulan işletmeler için oldukça önemli kararlardan biridir. Karar verme sürecindeki yöneticiler, uygun olabilecek en ideal yerin seçimi hususunda birçok durumu göz önünde bulundurmakta ve nihayetinde diğer alternatifler bu kriterler çerçevesinde değerlendirmektedir. Sağlık işletmeleri için de yerin önemli bir oldukça büyüktür. Burada hastaların hastaneye rahatlıkla ulaşabilmeleri kadar sağlık çalışanlarında hastaneye rahatlıkla ulaşması önemli faktördür.

Örneğin bir göz hastanesinin tedarik etmeyi düşündüğü cihazların bakımını gerçekleştirecek firmanın yakınlığı, malzeme naklinde ulaşım kanalları ve malzeme tedarik ve depolama olanakları göz hastanesinin performans ve maliyetlerini etkilemektedir. Yer seçimiyle ilgili doğrudan bağlantılı olabilecek bir diğer husus ise müşteri ilişkileridir. Günümüzde teknolojinin beraberinde getirmiş olduğu yenilikler yer seçimi konusundaki olumsuzlukları azaltmaktadır. Fakat bu durum yer seçiminin devre dışı kaldığı anlamına gelmediğini bilmek gerekir. Yer seçimi üç farklı aşamadan meydan gelir. Bunlar;

  • Sağlık kurumunun kurulması beklenen ülkenin seçimi

  • Sağlık kurumunun kurulacağı bölgenin belirlenmesi

  • Belirlenen alan sınırları içinde sağlık kurumunun yapılacağı arazinin parçasının tespit edilmesi

Sağlık Bakanlığı tarafından hastane yeri seçimine yönelik bir yönerge söz konusudur. Bu yönerge Sağlık Bakanlığına Ait Hastanelerin Yatırım Esaslarının Tespitine Dair Yönergedir. Buna göre özel ve genel hastaneler için yer seçimine dair kriterler şu şekilde sıralanmaktadır.

Özel Hastaneler için Madde 10 şöyle açıklamaktadır;

Özel dal hastanesi yatırımları, hastanenin hizmet vereceği uzmanlık dallarının niteliğinide dikkate alınarak, o mülki idare biriminin nüfusu, coğrafi durumu, ulaşılabilirliği, nüfus artış ve doğum hızı, özel dal hastanesinin hizmet vereceği hastalık veya hastalık grubunun indians, o il ve çevresinde aynı dalda hizmet veren Bakanlığa veya diğer kurumlara ait hastanelerin olup olmadığı gibi kriterle göz önüne alınarak Komisyonca değerlendirilir. Genel hastane bulunmayan ilçelere özel dal hastanesi yapılamaz; belde ve köylere özel dal hastanesi açılmaz.

Genel Hastaneler için Madde 9’da yer alan ve göz önünde bulundurulması gereken kriterler şöyledir; Madde 9'da Genel hastanelerin kurulması kapsamında gelen yatırım tekliflerinin incelenmesinde ve göz önünde bulundurulmasında şu kriterlere dikkat edilir.

  • Ülke nüfusunda meydana gelene hızlı artış ve sosyoekonomik yapısındaki değişimler nedeniyle en birinci hedef, ilçelerde olmak şartıyla her on bin nüfusa kapasitesi sınırlı olan yirmi beş yataklı hastane kurulması amaçlanmıştır. Fakat ilçe nüfusu belirtilen (on bin) rakama ulaşmaması halinde hastane kurulmaz. Bu durum büyükşehirlerde ise yüzbin nüfusa bir hastane olması söz konusudur.

  • Hastane kurulumu sağlanırken daha önce kurulmuş olan hastanelere yakın olması amaçlanır. Yeni kurulacak hastane en yakın hastaneye uzaklığı 40 kilometreden az olmayacak şekilde olması gerekmektedir.

  • Nüfus artış hızı yapılması teklif edilen hastanenin kapasitesinin belirlenmesinde önemli bir etkendir.

Açılması beklenen hastanelerin imar yapılarıyla ilgili arzu edilen şartlarda yapılması beklenilir. Yapım sürecinde her ne kadar inşaat mühendisi, mimar etkin ise hastane yönetimi, acil servis çalışanları sürece dahil edilmelidir. Çünkü yapım aşamasında hastaneye giriş çıkışların uygunluğu, park alanlarının uygunluğu, acil servisin hastaneyle bağlantılı olup olmamasına, hasta ve yatan hastaların kabul kapasiteliği dikkate alınması beklenilir. Ayrıca dikkate alınması gereken bir diğer konu ise radyoloji, laboratuar birimlerine yakın olmasıdır.

Hemen hemen her aşamayla ilgili önemli bazı kriterlerin tespit edilmesi açısından optimum bir yer seçiminin sağlanması önemlidir. Diğer bir husus ise sağlık yöneticilerinin yer seçimi konusunda bir etkiye sahip olmalarıdır. Bütün hatlarıyla yer seçimine etki eden faktörler, kur farkı, verimlilik, davranışlar, maliyetler, pazara ve tedarikçilere yakınlık ve rakiplere yakınlık olmak üzere yedi kategoride toplanmaktadır.

Yer Seçimi Çeşitleri Nelerdir?

Yer seçimi kurulması planlanan hastane için oldukça önemlidir. Bu sebeplerden dolayı yer seçimini üç başlık halinde incelememiz mümkünüdür. Bunlar sırasıyla;

Ülke Kriterleri

  • Devletin yasal çerçevede belirlemiş olduğu teşvik edici ve kısıtlayıcı tedbirler

  • Ülkenin göstermiş olduğu ekonomik istikrar

  • Ekonomik ve kültürel konular

  • İşgücünün maliyeti ve verimliliği

  • Enerji kaynaklarının gelecekteki ve şimdiki maliyeti ve durumu

  • Enerjinin ve iletişimin kolay elde edilebilmesi

  • Dövizlerde meydana gelen değişimler ve sağlık kurumlarına gösterilen kur farkı sabitliği

  • Dağıtım ve talep açısından pazar elverişliği “ Hastalık çeşitliliği ve hasta sayısı ve bunları karşılayacak bilgi birikimli sağlık çalışanları”

  • Yan sanayi kuruluşları ve ulaşım olanakları

  • Personelin çalışmalarını etkileyebilecek iklim koşulları da ülke kriterleri açısından da önemlidir.

Bölge seçiminin kriterleri

  • Sağlık kurumunun arzusu

  • İklim ve vergilerle ilgili bölgenin çekiciliği

  • Teşvikler ve işgücü maliyetleri

  • Hammaddeye ve hastalara olan yakınlık

  • Arazi fiyatlarının uygunluğu ve inşaat maliyetlerinin makul olması

Belirlenen alan sınırları içinde sağlık kurumunun yapılacağı arazinin parçasının tespit edilmesi

  • Seçilen yerin maliyeti ve büyüklüğü

  • Kara, hava, demir ve deniz yolu ulaşımları

  • Bölgesel nedenlerden dolayı ortaya çıkan kısıtlıklar

  • Çevresel faktörler

  • Ham maddeye ve hastalara olan yakınlık şeklinde sıralanabilir.

Yer Seçiminde Değerleme Yöntemleri Nelerdir?

İşletme bakımından hastane yerinin seçimi, hesaplanabilir maliyet unsurlarıyla beraber uzun ve görünmeyen maliyet değerlerinin tamamı en az yapan bir seçeneğin veya bir çözümün bulunmasıdır. Gerçekleşmesi beklenen malzeme nakil maliyeti, enerji ve arazi fiyatı gibi faktörlerin çok önceden tespit edilmesi zor olmayacaktır.

Buna karşın uzun vadede belirsiz maliyet unsurlarının değerlerini bulmak ki bu belirsiz maliyetler sosyal çevrenin etkileri ve bölgenin gelişimi gibi belirsizliklerdir. Bunların gerçek değerlerini bulmak oldukça zordur. Bu kapsamda elde edilecek bilgilerin güvenilirliğine dikkat edilmelidir. Toplanan bilgilerin ayrılarak sınıflandırılması değerlendirerek bazı analizlerde kullanılması gibi farklı teknikler bulunmaktadır.

En fazla uygulanan tekniklerin başında kolay ve basit anlaşılır olması sebebiyle; çubuk diyagramları, kıyaslamalı tablolar ve grafik gibi bazı araçların kullanılması gelir. Son yıllarda farklı araçlar olan dinamik programlama, lineer programlama gibi yöntemler kullanılmaya başlanmıştır. Genel olarak basit olarak nitelendirebileceğimiz teknikleri şöyle gösterebiliriz.

  • Başabaş analiz yöntemi

  • Ağırlık merkezi yöntemi

  • Ulaştırma modeli

  • Tartılandırma yöntemi ve coğrafi bilgi sistemi 

Hasta ve personel ulaşımı, Hastaların ve sağlık çalışanlarının hastaneye rahatlıkla ulaşabilmesi gerekmektedir, Yer seçimi hastaların ve sağlık çalışanlarının hastaneye ulaşımı etkiler, Tedarik zinciri, Tedarik etmeyi düşündüğü cihazların bakımını gerçekleştirecek firmanın yakınlığı, malzeme nakli ve depolama, Yer seçimi tedarik zinciri ve stok yönetimini etkiler, Müşteri ilişkileri, Hastaların hastane hizmetlerinden memnuniyeti, Yer seçimi hastaların hizmetlere olan talebini etkiler, Devletin belirlediği teşvik ve kısıtlar, Devletin sağlık yatırımları için belirlediği teşvikler, yer seçimi için belirlenen kısıtlayıcı tedbirler, Yer seçimi işletmelerin devlet teşviklerinden yararlanabilmesini etkiler, Ekonomik istikrar, Ülkenin ekonomik göstergeleri ve istikrarı, Yer seçimi kurumların ekonomik riskleri yönetmesini etkiler, İşgücünün maliyeti, Bölgenin işgücü maliyetleri ve insan kaynaklarına erişim, Yer seçimi işletmelerin işgücü maliyetlerini etkiler, Kültürel faktörler, Bölge halkının sağlık hizmetlerine bakış açısı ve talepleri, Yer seçimi hastaların sağlık hizmetlerine olan talep ve memnuniyetini etkiler, Ülke nüfusu ve nüfus artış hızı, Nüfus artış hızı, ilçe ve il nüfusu, Yer seçimi hastanelerin kapasite planlamasını etkiler, Rakip hastaneler, Aynı bölgedeki diğer hastaneler ve onların hizmetleri, Yer seçimi hastanelerin rekabet strategilerini etkiler, İmar durumları, Arazi kullanımları, imar planları ve yapılandırma koşulları, Yer seçimi hastanenin inşaat ve genişleme planlarını etkiler
Üretimde Yer Seçiminin Önemi Sağlık Kurumlarında Yer Seçimi Yer Seçimi Çeşitleri Nelerdir Yer Seçiminde Değerleme Yöntemleri Nelerdir Yer Seçimi Kaça Ayrılır
Özel dikim siyah takım elbiseli yakışıklı bir adam gri bir arka planın önünde kendinden emin bir şekilde duruyor. Kısa, koyu renk saçları ve hafif bir sakalı var ve gözleri uzaklara bakıyor. Duruşu rahat, elleri rahatça ceplerinde ve dudaklarında hafif bir gülümseme var. Zarif ve sofistike görünüyor ve hayatın sunacağı her şeyi üstlenmeye hazır. Beyaz gömleği ve siyah kravatıyla kıyafetini tamamlıyor ve görünümüne sofistike bir hava katıyor.
Nevzat Yüksel
Blog Yazarı

Sağlık Yönetimi bölümünde öğretim görevlisi. Sağlık hukuku, Türk sağlık sistemi ve sağlık kuruluşlarında teknoloji yönetimi alanında dersler vermektedir. Birçok uluslararası dergi, kitap ve bildirilerde yazı ve bölümleri vardır.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.