Uzaktan Eğitim’de uluslararası program eksikliği var

Ülkemizde uzaktan eğitim veren üniversite, kamu ve özel kurum olmak üzere 82 merkez üzerinde bir araştırma gerçekleştirildi. Uzaktan eğitim programlarının yaygın olmasına rağmen verilen uluslararası programların olmadığı tespit edildi. Üniversitelerin ve özel UZEM’lerin bu alana yönelmelerinde fayda olduğu ifade edildi. 

Araştırmada, Türkiye’de uzaktan eğitim veren bazı üniversiteler, bazı kamu kurumları ve bazı özel UZEM’lerin web sayfaları incelendi. Uzaktan eğitimin güncel durumu tespit edildi. İncelenen bu programlar göz önünde bulundurulduğunda, uzaktan eğitimin hızla geliştiği gözlendi. Sistemin kendisine gelişen dünyada bir yer edindiği ve bireylere zengin öğrenme ortamları sunduğu tespit edildi. Yaşam boyu öğrenmeyi aktif kıldığı görüldü. Bu gelişmeleri dikkate alarak, uzaktan eğitiminin son yıllarda hızlı bir gelişim ve değişim gösterdiğini ifade etmek mümkün.

Üniversitelerin web sayfaları incelendiğinde, üniversitelerin uzaktan eğitim ile verdikleri dersler birkaç dersle sınırlı olduğu görüldü. Üniversitelerin uzaktan eğitim ile daha fazla dersi uzaktan eğitim ile vermeleri gerektiği belirlendi. Böylece hem öğrenciler için kolaylık sağlayabilir (zamandan ve mekândan bağımsız), hem de üniversiteler için maliyeti çok daha aşağılara çekilebilir. 

ondokuz mayıs üniversitesi eğitim fakültesi eğitim programları ve öğretim anabilim dalından doç. dr. i̇smail gelen ve ondokuz mayıs üniversitesi eğitim fakültesi yüksek lisans öğrencisi ve bilişim teknolojileri öğretmeni ahmet kaçan türkiye’deki uzaktan eğitim programlarına bir bakış başlıklı bir rapor hazırladı. 

Rapor kapsamında Türkiye’de uzaktan eğitim veren üniversitelerde açılan uzaktan eğitim programları ve açıldıkları üniversite sayıları ele alındı. Bu üniversitelerin kullanmış oldukları Öğrenci Yönetim Sistemi (ÖYS) ve yazılımları incelendi. Araştırmada tanımlanan kamu kurum ve kuruluşlarının web sayfaları ve açmış oldukları programların neler olduğu değerlendirildi. Araştırmada tanımlanan Özel Uzaktan Eğitim Merkezlerinin (ÖUEM) web sayfaları ve açmış oldukları programların neler olduğu incelendi. 

Uzaktan Eğitim Nedir?

Öğrenen ve öğretenin farklı mekanlarda bulunduğu, senkron ya da asenkron olarak gerçekleşen eğitim Uzaktan Eğitim olarak tanımlanıyor. Geçmişte mektupla öğretim şeklinde tanımlanabilen uzaktan eğitim, teknolojinin gelişmesiyle birlikte günümüzde tanımlamaları da değişmekte ve farklılık gösterdi. Geçmişten günümüze teknolojinin de etkisiyle çağa ayak uydurarak kendini sürekli yenileyen ve bireylerin ihtiyaçlarına cevap veren uzaktan eğitimin literatürde birçok tanımı yer alıyor. 

Türkiye’de Uzaktan Eğitim sürecini şu şekilde ela alabiliriz; 

• Türkiye’de ilk uzaktan eğitim 1927’de eğitimdeki sorunların konuşulduğu bir toplantıda tartışılmaya başlandı. Uzaktan eğitimle okuma yazma öğretilmesi planlandı.

• Mektupla uzaktan eğitim şeklinde planlanan bu uygulamaya halkın yüzde 90’ının okur-yazar olmaması ve öğretmensiz okuma-yazma olmayacağı düşüncesiyle başlanmadı. 

• 1956’yılına kadar uzaktan eğitim uygulamaları başlatılamadı sadece fikir olarak tarihte yerini aldı. 

• 1956’dan sonra uzaktan eğitim uygulamaları için çalışmalar başladı. 

• 1960’ta İstatistik ve Yayın Müdürlüğü bünyesinde “Mektupla Öğretim Merkezi” kuruldu. 

• 1962 yılında eğitimi çeşitli sebepler ile yarıda bırakmış bireylere ve mesleki bilgilerini artırmak isteyen bireylere mektupla öğretim vasıtasıyla eğitimler verilmeye başlandı. 

• 1968 yılında TRT’de eğitsel programlar yayınlandı.

• 1973 yılında ise Film Radyo Televizyonla Eğitim Merkezi (FRTEM) tarafından ilkokul, ortaokul ve liseler için eğitsel içerikli programlar yayınlandı. 

• 1975 yılında kurulan Yaygın Yüksek Öğretim Kurumu (YAYKUR) ihtiyaca dönük birçok alanda televizyon yardımıyla eğitsel programlar sunmayı planlandı. 

• 1978 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından “Açık Üniversite” kurulması fikri önerildi. 

• Açık Üniversitesi önerisi 1981’de hayata geçirilebildi ve Anadolu Üniversitesi himayesinde üniversite düzeyinde eğitim veren ilk Açık Öğretim Fakültesi kuruldu. 

• 1990 yılından sonra ise diğer üniversiteler de uzaktan eğitim uygulamalarına geçmeye başladı.

• 1992 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açık öğretim lisesi ve 1998’de ise 6, 7 ve 8’inci sınıflar için eğitim veren açık ilköğretim okulu açıldı. 

• Günümüzde ise uzaktan eğitim uygulamaları üniversiteler, kamu kuruluşları ve çeşitli özel UZEM (Uzaktan Eğitim Merkezi) birimleri tarafından gerçekleşiyor. 

Uzaktan Eğitim Veren 82 Kurum Rapor Kapsamında İncelendi

Doç. Dr. İsmail Gelen ve Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Ahmet Kaçan, Türkiye’deki uzaktan eğitim veren 59’u devlet ve 16’sı vakıf olmak üzere toplam 75 üniversite, 4 kamu kurum kuruluşu ve 3 özel uzaktan eğitim merkezini inceledi. İncelenen 82 kurum rast gele seçildi ve örneklem grubunun web sayfaları ele alınarak veriler toplandı. Verilerin toplanması 3 Ocak 2019 ile 10 Şubat 2020 tarihi arasında gerçekleşti. 

İncelenen üniversitelerde birçok farklı ön lisans, lisans tamamlama, lisans, yüksek lisans, 5’i ortak dersleri ve sertifika programlarının açıldığı görüldü. Uzaktan eğitimde derslerin işlenmesinde ise üniversiteler tarafından 13 geliştirilen Öğrenci Yönetim Sistemi (ÖYS) açık kaynak kodlu ÖYS’ler ya da ticari amaçlı geliştirilip satılan ÖYS’lerin kullanıldığı belirlendi. 

Üniversitelerin yazılım tercihlerine baktığımızda ise 19 farklı yazılım kullandı.İncelenen üniversitelerin yüzde 25,52’si 5’i ortak dersleri, yüzde 16,85’i ön lisans derslerini, yüzde 7,86’sı lisans derslerini, yüzde 9,55’i lisans tamamlama derslerini, yüzde 24,15’i yüksek lisans derslerini ve yüzde 14,04’ü ise çeşitli sertifika eğitimlerini uzaktan eğitim ile verdi. 

Üniversitelerin yüzde 47,19’u ticari yazılımlı ÖYS, yüzde 37,07’si açık kaynak kodlu ÖYS ve yüzde 15,73’ü ise kendi geliştirdiği ÖYS’yi kullandı.

Uzaktan Eğitim veren kurumların geribildirim almaları önemli 

Teknolojinin hızlı gelişimi eğitim sistemini de etkiledi. Eğitim kurumları da bireylerin öğrenme metotlarını çağa uydurmak durumunda kaldı. İnternetin yaygınlaşmasıyla birlikte, uzaktan eğitim geleneksel eğitim metotlarının dışına çıkarak, kendisine dijital dünyada yer edindi. Yaşam boyu öğrenme felsefesine uygun olarak üniversiteler, kamu kurumları ve özel Uzaktan Eğitim Merkezleri (UZEM), bireylere zamandan ve mekândan bağımsız eğitim vermek için çalışmalar gerçekleştirdi. Bu kapsamda araştırmanın bulgularına bakıldığında, uzaktan eğitim ile Türkiye’deki üniversitelerde 5’i ortak dersler, lisans, yüksek lisans, ön lisans, lisans tamamlama, sertifika ve çeşitli eğitimler verildi. 

Uzaktan eğitim programlarından ise en fazla açılan programın 5’i ortak dersler olduğu görüldü. Kullanılan ÖYS’lere bakıldığında ise ticari ÖYS’lerin daha fazla kullanıldığı, en az kullanılan ÖYS’lerin ise üniversitelerin kendi geliştirdikleri ÖYS’ler oldu. Ticari yazılımlardan ise en fazla tercih edilen ÖYS’nin Moodle oldu.

Üniversitelerin dışında bazı kamu kurumlarının ve özel UZEM’lerinin de çeşitli sertifika ve eğitim programları düzenledi. Kamu kurumlarına bakıldığında, Adalet Bakanlığının açmış olduğu uzaktan eğitim programları ile uzaktan eğitimi daha fazla benimsediği görüldü. Çalışmalar kapsamında, hem kamu kurumları hem de özel UZEM’ler çeşitli eğitim programları ve sertifika programları düzenlediği belirlendi. Bu programlar sayesinde bireylerin kendilerini geliştirmelerine olanak sağladıkları tespit edildi. Uzaktan eğitimin bu denli yaygınlaştığı göz önünde bulundurulursa, eğitim veren bu kurum ve kuruluşların içerik oluştururken, bireylerin ilgi ve ihtiyaçlarına göre ve çağın gerektirdiği becerileri kazandırmaya yönelik programlar geliştirmeleri, yaşam boyu öğrenmeyi desteklediği düşünülüyor. 

İnternetin kullanılmasıyla uzaktan eğitimde yeni bir döneme geçildi. Eğitim sektöründe birçok kamu kurumu ve özel sektör uzaktan eğitim ile bireylere eğitim vermeye başladı. Bu sayede, eğitimde zaman ve mekân kavramı ortadan kalkarak, bireylerin istedikleri yerden ve istedikleri zaman diliminde bu eğitimleri almalarına imkân sağlandı. Örneklem grupları incelendiğinde bu UZEM’lerin bazıları senkron eğitim ile öğrencilerine eğitim verdikleri ve onlara anında geribildirim verdikleri de tespit edildi.

Uzaktan Eğitim Nedir?

Geçmişten günümüze teknolojinin de etkisiyle çağa ayak uydurarak kendini sürekli yenileyen ve bireylerin ihtiyaçlarına cevap veren uzaktan eğitimin literatürde birçok tanımı yer alıyor. Öğrenen ve öğretenin farklı mekanlarda bulunduğu, senkron ya da asenkron olarak gerçekleşen eğitim Uzaktan Eğitim olarak tanımlanıyor.

Türkiye’de Uzaktan Eğitim Süreci Nasıldır?

Türkiye’de ilk uzaktan eğitim 1927’de eğitimdeki sorunların konuşulduğu bir toplantıda tartışılmaya başlandı. Uzaktan eğitimle okuma yazma öğretilmesi planlandı. 1956’yılına kadar uzaktan eğitim uygulamaları başlatılamadı sadece fikir olarak tarihte yerini aldı. 

Uzaktan Eğitim Araştırması Sonuçları Nasıldı?

Bu kapsamda araştırmanın bulgularına bakıldığında, uzaktan eğitim ile Türkiye’deki üniversitelerde 5’i ortak dersler, lisans, yüksek lisans, ön lisans, lisans tamamlama, sertifika ve çeşitli eğitimler verildi.