Halkla İlişkiler; kuruluşların müşteri, iş gören, ortak gibi özel gruplar, resmi çevreler ve geniş anlamıyla halkla bağlar kurup geliştirerek kendisini çevresine konumlandırma, topluma tanıtma çalışmalarına kamuoyundan gelen tepkileri değerlendirerek tutumuna yön verme amacıyla giriştiği planlı çabalardır. Burada işletmelerin ilişkide bulunduğu halkla, karşılıklı ilişki içerisinde bulunması önemli olmaktadır. Karşılıklı ilişkinin kuruluş için getirdiği yarar ise ilişki kurulan halkın güvenini ve desteğini kazanmaktır.
Halkla İlişkiler, yaratıcılık ve yorum isteyen bir yönetim biçimidir. Yaratıcılık ve yorumun da bilgiye ihtiyacı vardır. Halkla ilişkiler, önce kendinizi tanımanızla başlar ve en küçük çevrenizden, en büyük gruplara, uluslara kadar devam eder. Halkla ilişkiler uzmanlarının görevleri çok hassastır. Ticari kaygı ile sosyal sorumluluk davranışlarını dengeleyen bir çalışma türü sergileyerek çalışırlar.
Halkla İlişkilerde Rol Kavramı ve Uzman Rolleri
Gündelik yaşamın bir parçası olan davranış ve bireylerin üstlendiği sorumluluklar, onların rolleri olarak değerlendirilmektedir. Roller hem gündelik yaşamda hem mesleki yaşamda var olmakla birlikte bireylerin mesleklerine bağlı olarak sahip oldukları görev ve sorumlulukları onların rollerini oluşturmaktadır.
Sözlük anlamına bakıldığında Türk Dil Kurumu rol kavramını, bireyin üzerine düşen görev ve davranış özellikleri olarak tanımlamaktadır. Goffman ise 1959’da kaleme aldığı çalışmasında, gündelik yaşamda bireylerin içinde bulundukları durumlara göre farklılık gösteren birtakım roller benimsediklerini ortaya koymaktadır. Bu durumlar arasında meslek yaşamı da sıralanabilir.
edward bernays halkla ilişkileri; kamuya/halka enformasyon verilmesi, tutum ve davranışları biçimlendirmek üzere hedef kitlenin ikna edilmesi, bir kurumla kurumun hedef kitlesi (paydaşları) arasında uyum yaratma çabası olarak tanımlamaktadır. buna göre; halkla ilişkiler uzmanlarına bilgi verme, ilişki kurma, ikna etme, uyum sağlama rolleri yüklenmektedir. Halkla ilişkiler uzmanlarının bir görüşün savunuculuğunu üstlenerek topluluğu biçimlendirme, harekete geçirme rollerine sahip olduklarını; topluluklar inşa etmeye yönelik bir güçleri olduğunu; belirli bir görüşün savunucusu olduklarını belirtmektedir. Bu tanımda halkla ilişkiler uzmanlarına savunucu, yönlendirici olarak rol biçilmektedir.
Halkla ilişkilerin, kurum içinde veya kurumla hedef kitlesi arasında karşılıklı iletişim, sürekli uzlaşı sağlamayı amaçlayan dinamik, yönetsel bir süreç olduğu belirtilmektedir. Halkla ilişkiler faaliyetleri birtakım amaçlar doğrultusunda gerçekleşmekte ve bu amaçlar, halkla ilişkiler uzmanlarının rollerini de biçimlendirmektedir. (*) Başka bir bakış açısından da; halkla ilişkiler uygulamacıları bir aktörün sahnede rolünü sergilemesi gibi bir tutum takınmaktadırlar.
Aktör sahnede rolünü oynarken nasıl seyircisinden etkilenir ve alkış aldıkça heyecanı artarsa; halkla ilişkiler uygulamacısı da böyledir. O halde rolünüzü oynarken iyi hazırlanmanız, sorumluluklarınızı bilmeniz gerekmektedir. Rolünüze hazır değilseniz de sahneye çıkmamanız gerekmektedir. Sahne gerisinde hazırlanmalı, seyircinizin (halkın, müşterilerin, paydaşların) karşısına öyle çıkmalısınız. Bunun en kolay pratiği “Gülümseyin Sahneye Çıkıyorsunuz” sözünü hatırlamanızdır.
Halkla İlişkiler Uygulayıcısının Sorumlulukları ve Görev Tanımı
Halkla ilişkiler uzmanlaşmış bir bilgi, beceri ve yöntemler bütünüdür.
Halkla ilişkilerin uğraş alanı ulusal ve uluslararası iki ya da daha çok organizasyon ya da halk kesim arasındaki ilişkiler ile ilgilenen ve bu organizasyonların ya da kitlelerin yararlandığı ya da istediği türde ilişkiler kuran bir yönetim fonksiyonudur.
Halkla ilişkiler etkinliklerini; işletme, devlet, finans, emek, eğitim, bilim, ticaret ve meslek örgütleri özel gruplar ırk ve cinsiyet grupları müşteriler, hisse sahipleri çalışanlar, tedarik kaynakları, kamuoyu önderleri, kültür grupları ve diğerleri gibi çeşitli organizasyonlara ve kitlelere hizmet veren halkla ilişkiler uygulamacıları yürütür.
Kamu yararına hizmet etmek isteyen halkla ilişkiler çalışanı karar alınmasına ve kararlarda kamuoyunun etkisinin bilincindedir. Bu amaçla aşağıdaki biçimlerde iletişim kurar. (Kuruluşla hedef kitle arasında iki yönlü bilgi akışını sağlar, Yalnızca kuruluşun şu anda ne olduğunu değil geçmişte ne olduğunu ve gelecekte de ne olacağını yansıtmak için çaba harcar. Bunu kitlelerin anlayacağı dille kitlelere, kitleleri de organizasyondaki kişilere anlayabilecekleri dil ile anlatmalıdır.)
Hedef kitlelerin tutumları kadar kuruluşun ilişkilerle ilgili gereksinmelerini öğrenmek için araştırmalar yapar. Bu gereksinimlerinin karşılanması için bir program ve politika önerir. Bu program ve politikanın etkisi ölçer.
Kuruluşun iyi bir itibarla tanınmasını sağlar ve bu itibarı sürdürür. Rehberlik etmek için kitlelerden alınan geri bildirime bağlı olarak sosyal siyasal ekonomik ve toplumdaki diğer önemli konularda organizasyon ile kitleler arasında bilgi alışverişi sağlar.
Araştırmanın göstergelerine göre toplumsal siyasal ekonomik sorumlulukları insanların değişen ölçütlerinin ve tutarlı tutumlarının yarattığı gereksinimleri karşılamak için örgütün davranışını ayarlanmasını önerir.
Kuruluşun bırakabileceği yanlış izlenimi önceden kestirerek düzeltmeye ve eleştirilere doğru yanıtlar vermeye çabalar.
Devlet ile anlamlı ilişkiler kurulmasına ve bu konuda yasaları takibe dikkat eder.
Kitlelerin özellikle de kuruluş için önemli olan kitlelerin tutumları konusunda araştırmalar yapar.
Kuruluşun kar sorumluluğunun yanı sıra sosyal sorumluluğu olduğunu göstermesine yardımcı olur.
Kuruluştaki kişilerin gerçekleri ve görüşlerini belirtirken net ve açık sözlü olmaları konusunda yardımcı olur.
Çift yönlü iletişim kullanır.
Yönetimin zamanın göstergelerini doğru okumasını doğru okumasını, değişimin kurallarına uymasına yardımcı olur.
Kamuoyu araştırmalarından, diğer araştırmalardan ilkelerden, sosyal bilimlerin yöntemlerinden ve araştırma bulgularından, basın yayın TV ve internet için yazılı ve sözlü görsel malzemelerden önemli araç olarak yararlanır.
Kurum içinde kurmay görevli ya da yönetici, dışarıdan profesyonel bir danışman, ajans ya da denetleyici konumunda yönetimin parçası olarak çalışır.
Medya ilişkilerini yürütür.
Karşılıklı saygıyı ve sosyal sorumluluğu geliştirmek.
Özel sektör ve kamu çıkarlarını uyumlaştırmak.
Ürün ve hizmetlerin tanıtılması.
Kurum kimliğinin yansıtılması.
Uluslararası ilişkilerin geliştirilmesi.
Demokrasi anlayışının geliştirilmesi.
İnsan davranışlarının anlaşılması temeline dayalı danışmanlık sağlamak.
Gelecekteki eğilimleri çözümlemek ve sonuçları tahmin etmek.
Kamuoyu tercihleri, beklentileri, eğilimleri konusunda araştırmalar yapmak. Bunların sonucunda gerekli görülen etkinlikler konusunda önerilerde bulunmak.
Doğru ve tam bilgi temeline dayalı çift yönlü iletişim kullanmak.
Anlaşmazlıkları ve yanlış anlamaları önlemek.
Finansal iletişimin planlanması, yön çizilmesi koordinasyon ve uygulamaları.
Kurum örgütsel işlevleriyle – hukuk, insan kaynakları, finans, imalat, mühendislik vb. etkin bir işbirliği içinde olmak.
Çalışan, tedarikçiler ve müşterilerle ilişkilerde karşılıklı iyi niyetleri geliştirmek.
Endüstri ilişkilerini, çalışanlarla ilişkileri geliştirmek.
Enformasyon (haberleşme) teknolojilerinin takibi ve kurum çıkarları doğrultusunda kullanılması.
İşletmesini halkın ruhsal durumu ile ilişkide tutmak pazarda neler olup bittiğini bilme konusunda işletmeyi haberdar etmek, işletmenin halkla ilişkiler uzmanının görevidir.
Halkla ilişkiler uygulamacısının rolü, iletişimdeki küreselleşmenin artan hızı ile değişmektedir. Dünya çapında iletişim giderek büyük bir hızla değişmekte ve gelişmektedir. Bununla birlikte kuruluşlar, firmalar için daha hızlı harekete geçme ve tepki verme zorunluluğu yaratmıştır.
Küreselleşmenin en yüksek noktası olan 21. Yüzyılda, küresel bir boyutta çözüm gerektiren sorunlarla karşı karşıya kalacağız. Bunlar arasında ilk akla gelenler; pandemi, çevre kirliliği ve bozulması, enerji kaynaklarının tükenmesi, nüfus hareketleri, yoksulluk, açlık silahlanma, ve savaşın yanı sıra çok yanlı ilişkilerde bilim ve teknikte, iş ve ekonomide değişimlerle ortaya çıkan sorunlardır.
Böyle bir ortamda halkla ilişkiler uygulamacısının hem bu sorunları yorumlamak ve hem de çözümlemek alanındaki rolü, günden güne daha büyük önem kazanacaktır. (**)
İyi Bir Halkla İlişkilerci Olmanın Püf Noktaları
Strateji oluşturun
Plan yapın
Türkçe'yi iyi öğrenin
i̇yi bir metin yazarı olun
Gündemi takip edin
Güncel dergi ve kitapları okuyun
Kendinizi sürekli geliştirin
Algılarınız her zaman açık olsun
İşinizi sevin
Gayretli ve Enerjik olun
Bilgili ve Genel Kültürlü olun
Kendinizi donanımlı yetiştirin
Diğer Fakülte Mezunları İçin Halkla İlişkiler Uygulamacısı Olmak İmkansız Mıdır?
Halkla ilişkiler uygulayıcılarının genellikle gazetecilik ve kitle iletişimi eğitimi almış olmaları beklenir. Etkili, özlü yazma, araştırma ve gazetecilik bilgisi ile çeşitli iletişim disiplinlerini kullanma becerileri halkla ilişkiler uzmanlarını işletmeler için vazgeçilmez iletişim danışmanları olarak ortaya çıkarmaktadır.
İşletme, İktisat vb. eğitim veren fakülteler öğrencilere iletişim konusunda bilmeleri gerekenlerin tamamını öğretememektedir. Ancak bu açık kapatılamaz, tamamlanamaz değildir. İletişimdeki yeteneklerinizi geliştirebileceğiniz, medya ilişkilerindeki ustalıkları öğrenebileceğiniz örgün eğitimlerin dışında İstanbul İşletme Enstitüsü’nde bu alanda çok sayıda eğitim verilmektedir. Kaldı ki görev tanımları içinde belirttiğimiz dijital yeterlilik de gazetecilik ve kitle iletişimi eğitimi veren örgün eğitimlerde yer almamaktadır.
Dijital halkla ilişkiler uygulayabilmeniz için de bu programları kullanabilir anahtar endüstri oyuncusu olma becerilerinizi bizimle arttırabilirsiniz.
Kaynakça:
(*)Dergi Park “HALKLA İLİŞKİLER UZMAN ROLLERİ AÇISINDAN MUSTAFA KEMAL ATATÜRK: “ATATÜRK’ÜN SÖYLEV VE DEMEÇLERİ” ÜZERİNE BİR DURUM ÇALIŞMASI “Özlem Alikılıç* - Ezgi Saatcıoğlu
(**) Stratejik Halkla İlişkiler Yönetimi ,Beta Yayınları Editör Saadet Uğurlu İzzet Bozkurt-Hüseyin Çelik- Deniz Sezgin- Tuğçe Boran – Çiğdem Şahin- Ebru Özgen- Nihal Toros Dapiapis- Gülüm Şener
