Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon Eğitimi
Sterilizasyon, bir cismin veya bir maddede bulunulduğu düşünülen ya da tespit edilen mikroorganizmaların (Funguslar, Zarflı Virüsler, Mikobakteriler, Zarfsız Virüsler, Spor ve Prion vb.) tamamen ortamdan uzaklaştırılması ve öldürülmesi işlemidir. Dezenfeksiyon ise patojen mikroorganizmaların bir maddeden ya da bir cisim üzerinden öldürülmesi veya uzaklaştırılması işlemi olarak tanımlanabilir.
Dezenfeksiyon daha geniş etki alanlarına sahip olup bu etki alanlarının sterilizasyon işlemine kadar uzanmasıdır. En başta sağlık sektörü olmak üzere hayatın bütün alanlarında hayati öneme sahip ve vazgeçilmez bir uygulama olan, sterilizasyon ve dezenfeksiyon işlemi, infeksiyon hastalıklarının azaltılması için uygulanması gereken bir işlemdir. Bu işlemin başlangıç noktası hastaneler olmuş olup ameliyat sonrası ve öncesi cerrahi aletlerde kullanılan malzemelerin sterilizasyonu olarak bilinmektedir. Elbette bu sterilizasyon işlemlerini sadece hastalar için değil sağlık çalışanlarının infeksiyon hastalıklarına maruz kalmamaları adına önem taşımaktadır.
Sterilizasyonla ilgili ilk bilimsel yaklaşımlar 17. yüzyılda ortaya çıkmış antisepsi ve asepsi gibi kavramlara getirilen yeni bilimsel ve modern yaklaşımlar 19. yüzyılda görülmüştür. Modern anlamdaki bakteriyoloji biliminin başlatılması, yine bu yüzyılda Luis Pasteur tarafından 1863 yılında yapılmaya başlanmıştır. Ülkemizdeki sterilizasyon hizmetlerinin temellerini 1894 yılında Prof. Dr. Cemil Topuzlu Paşa tarafından yapılmıştır. Klinik ortamlarda asepsi çalışmalarının nemli ısı, kuru ısı şeklinde uygulanabilirliğini başlatmıştır.
Günümüzün sağlık kurumları arasında yer alan hastane hizmetlerinin sürekliliğine bağlı olarak yirmi dört saat bu hizmeti veren Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon merkezi üniteleri bulunmaktadır. Bu merkezi ünitelerin yapmış oldukları işlerin daha iyi anlaşılması adına aşağıda yer alan bazı;
Antisepsi: Mikroorganizmaların cilt ve canlı dokular üzerinden ortamdan kaldırılma işlemi olarak ifade edilir.
Antiseptik: canlı dokular üzerindeki mikroorganizmaların ortamdan uzaklaştırılmasında kullanılan kimyasal maddelere denir.
Asepsi: Tıbbi araçların ağırlıklı olarak kritik ve yarı kritik alet grubundan yer alan at hasta ile teması söz konusu olabilecek gereçlerin enfeksiyon ajanları olan non-patojen ve patojen mikroorganizmalardan arındırmak için yapılan işlemlerin tamamı olarak ifade edilir.
Dezenfektan: Kritik olmayan aletlerin, bu genellikle ortak kullanım alanlarının söz konusu olduğu yüzeylerin dezenfeksiyonu için kullanılan kimyasal maddeler olarak gösterilir.
Eğitimde yukarıda ifade ettiğimiz terimler sık sık kullanılmasından dolayı bunlara açıklık getirilmesi ve konunun daha iyi anlaşılması açısından önemlidir. Hastaneler tedavilerin yapıldığı sağlık kurumlarıdır fakat enfeksiyon hastalıklarının en çok olabileceği yerlerin başında gelmektedir. Bu açıdan mikroorganizmaların üremelerinin engellenmesi ve kontrol altında tutulması sağlık açısından ve sağlık hizmetlerinin verimliliği, devamlılığı açısından son derece önemlidir. Covid 19 virüsü bize sadece sağlık kuruluşlarında değil yaşamın bütün alanlarında sterilizasyon ve dezenfeksiyon hizmetlerinin önemli olduğunu göstermiştir.
Mikroorganizmaların kontrol edilme nedenleri şöyle özetleyebiliriz.
İstenmeyen mikroorganizmaların saf kültürlerde üremesini engellemek için
Mikroorganizmalardan kaynaklı olabileceği göz önünde bulundurarak gıda ve gıda ürünlerinde bozulmalara engel olabilmek için
En çok karşılaşılan bir diğer konu hastalık etkeni mikroorganizmaların geçişlerine engel olunabilmesi için
Steril hale getirilen ürünlerin oluşabilecek bir kontaminasyonunu önlemek için
Meslek tanımı olarak sağlık hizmeti kurumları arasında yer alan ağız diş sağlığı merkezleri, ayakta ve yataklı tedavi merkezleri gibi yerlerde sterilizasyon dezenfeksiyon hizmetlerini yapan ve bunun için gerekli bütün tedbirleri alan kişiler olarak ifade edilebilir. Bununla beraber Covid 19 Pandemiden dolayı ulusal ve uluslar yaşanan sağlık sorunları nedeniyle restorant hizmetlerinden, market hizmetlerine, kuaför hizmetlerine varıncaya kadar neredeyse bütün hizmet sektörleri sterilizasyon ve dezenfeksiyon hizmetlerine ve bu eğitimlere ihtiyaç duyabileceklerini söyleyebiliriz. Bu sebeple yaşanan pandemi süreci nedeniyle programın önemi artmış ve bilgi ihtiyacına günden güne ihtiyaç duyulmaya başlandığını söyleyebiliriz.
Sağlık, başta insanlığın hatta bütün canlıların ortak bir paydası olması nedeniyle öncelikle ayakta ve yatarak tedavi kurumları olmak üzere sterilizasyon ve dezenfeksiyon hizmetleri oldukça önemli hale gelmiştir. Pandemiden dolayı hijyen faktörünün daha da önemli hale gelmesiyle sterilizasyon ve dezenfeksiyona olan ilgi artmış ve yeni bir meslek grubu şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Sterilizasyon ve dezenfeksiyon alanında çalışan, çalışacak kişilerin, başta sağlık sektörü olmak üzere, hizmet sektöründe (Kuaför, restoran, kafe, market vb.) işletmelerde çalışma faaliyetlerine devam eden ve edecek olan herkesin alması gereken bir eğitimdir. Bu eğitimde sterilizasyon ve dezenfeksiyona ilgili bilgi donanımı yerinde olan kişilerin eğitim alması amaçlanmıştır.
Sterilizasyon ve dezenfeksiyon eğitimine kimler katılabilir?
İlkokul mezunu olan herkes bu eğitime katılabilir. Mesleğin gerektirdiği yeterlilikleri ve fiziki becerileri yerine getirebilecek kişiler bu eğitime katılabilirler.
