İnsan sosyal bir varlıktır ve konuşarak iletişim kurar. Bu iletişim, duygu ve düşüncelerini karşısındaki kişi ya da topluluğa aktarabilmesi için önemlidir. İnsanlar kendilerini doğru bir şekilde ifade etmek ve karşısındaki kişi ile de sağlıklı diyaloglar oluşturabilmek için etkili bir iletişim kurabilmeyi hedefler. Anlama ve ifade edebilme kabiliyeti sosyal hayatta olduğu gibi kişinin mesleki hayatında da oldukça etkilidir. Bu iletişimi etkileyen olumlu ve olumsuz pek çok farklı faktör vardır.
Biz bu yazımızda iletişimin kısaca tanımı yapıp iletişimi etkileyen unsurların neler olduğunu, iletişimi olumu yönde etkileyen faktörleri ve bu faktörlerin iletişim sürecine ne gibi katkı sunduğunu, iletişimi olumsuz etkileyen faktörleri ve bu faktörlerin iletişim sürecinde nasıl hasarlar meydana getirdiğini ele aldık.
İletişimi Etkileyen Faktörler
İletişim, Latince kökenli bir kelime olmakla birlikte en genel tanımıyla kaynak ve alıcı konumunda en az iki kişi ya da bir grup insan arasında gerçekleşen duygu, düşünce, bilgi, haber ve davranış alışverişidir. Yaşam fonksiyonlarını daha konforlu bir şekilde devam ettirebilmek ve daha iyi imkanları elde edebilmek için kişilerin sahip oldukları dili iyi kullanarak diğer kişiler ile etkili iletişim gerçekleştirmeleri gerekir. Nerede, kiminle ve nasıl konuşulması gerektiğine özen göstermek de yine etkili ve doğru bir iletişim kurabilmenin püf noktalarındandır. Bu yüzden iş hayatında iletişim ve sosyal hayatta iletişim bazı noktalarda birbirinden ayrılır. İş hayatında daha resmi bir dil kullanılması gerekebileceği bir atmosfer yer alırken sosyal hayatta daha samimi ve içten bir iletişim tercih edilebilir.
konuşarak iletişim kurmanın yanı sıra beden dili, jest ve mimikler ile iletişimi desteklemek de önemlidir. bu anlamda beden dili eğitimi alarak da iletişiminizin güçlenmesine destek olabilirsiniz. Jest ve mimikler, iletişim halinde olunan kişiye durumu daha iyi izah edebilmenin yanı sıra karşıdaki kişinin de anlattıklarının dinliyor ve anlıyor gözükmek için de gerekli olabilmektedir. Öyle ki tutum ve davranışlar iletişimi en çok etkileyen faktörler arasında yer alır. Bu faktörleri olumlu ve olumsuz olarak ikiye ayırıyoruz. İletişimi güçlendiren veya iletişimin önünde engel teşkil eden bu ve benzeri durumlara karşı tedbirli ve donanımlı olmak her anlamda kişiye artı sağlayacaktır. Gelin birlikte bu faktörlerin hangilerinin olumlu hangilerinin olumsuz olduğunda bakalım.
İletişimi Etkileyen Olumlu Faktörler
Bir ortama girdiğinizde adınızdan söz ettirmek için oradaki kişilerle kurduğunuz iletişimin kalitesi çok önemlidir. Sorulan sorulara karşı verdiğiniz cevaplarda, bir konu hakkında fikrinizi beyan ederken ya da açıklamak durumunda olduğunuz bir olay söz konusu olduğunda akıcı ve anlaşılır bir iletişim kurmak bulunduğunuz konumda iyi bir izlenim bırakmanızı sağlar. Bu da iletişimi olumlu bir noktaya taşır. İletişimi olumlu etkileyen faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Empati kurmak: Empati kurma becerisine sahip olmak iletişim sırasında daha hoşgörülü, anlayışlı ve sabırlı olabilmeyi de beraberinde getirir. Kişi kendini karşısındakinin yerine koyabildiğinde daha iyi bir şekilde dinler ve iyi bir iletişime zemin hazırlayabilir.
İyi bir dinleyici olmak: Empati yapabilen kişiler iyi bir dinleyicidir. Kendi konuşurken dinlensin istediği için başkası konuşurken de aynı davranışı sergiler.
Farklı görüşlere de saygılı davranmak: Hoşgörülü olmak ve kendi fikrinin dışında bir fikir beyan edenlerin de konuşmasını bölmemek iletişimi olumlu etkiler.
Kendi fikir ve düşüncelerini doğru ifade etmek: Tane tane ve açık bir şekilde konuşarak söylenilmek istenilen düşünceler karşı tarafa doğru kanallar kullanılarak aktarılırsa iletişim başarılı bir şekilde gerçekleşmiş olur.
Dinlerken ve konuşurken göz kontağı kurmak: Göz teması iletişimde oldukça önemlidir. Karşıdaki kişiye seni dinliyorum mesajı vermenin en doğru yolu o kişinin gözlerine bakmaktır.
Karşısındaki kişiyi dinlediğini belli eden hareketler sergilemek: Hafif bir tebessüm etmek, jest ve mimikler ile tepki göstermek konuşan kişiye karşı dinlendiği izlenimi verir.
Dikkatini farklı yerlere değil karşısındaki kişiye vermek: Göz kontağı kurmadan farklı şeylerle uğraşarak etkili bir iletişim gerçekleştirilemez. Bu nedenle hem konuşanın dikkatini dağıtmamak hem de onu dinlediğini göstermek için farklı şeyler ile meşgul olmamak gerekir.
Beden dili kullanmak
İletişimi Etkileyen Olumsuz Faktörler
Sağlıklı bir iletişim içerisinde olmak istiyorsanız yukarıda verilen olumlu faktörleri uygulamalı şekilde hayatınıza yerleştirmelisiniz. İnsanlar ile olan bireysel iletişiminizi kuvvetlendirmeye başlayarak, gruplara veya daha büyük topluluklara da hitap edebilme becerilerinizi geliştirmiş olursunuz. Bunun aksine iletişimi olumsuz etkileyen de bazı faktörler vardır. Bunlar şu şekilde iki ayırabiliriz:
1- Fiziksel ve Teknik Olumsuzluklar
Mesaj ile ilgili olumsuzluklar: Kaliteli bir iletişimde mesajın belirsizliklerden arınmış, ne demek istenildi ve kime söylendiği belli olması gerekir. Duyan kişiler tarafından yanlış anlaşılmalara açık olan mesajlar iletişim kuran kişilerin anlaşmasında da büyük bir engel teşkil edecektir.
İletişim kanallarıyla ilgili olumsuzluklar: İletişimde kullanılan kanallar (söz, yazı, resim, ses, video vb.) ve bu kanalların iletişime uygun seçilmesi önemlidir. Etkili bir iletişim kurabilmek için karşılaşılabilecek teknik engeller hesap edilmedir. Aksi halde iletişim zayıf ve yetersiz olacaktır.
Gürültü: İletilmek istenilen mesajın ulaşmasını engelleyen çevresel ya da teknik arızadan kaynaklı bir gürültü iletişimi olumsuz etkiler.
Dil: İletişimin kaliteli olabilmesi, iletişim sırasında kullanılan dilin akıcı, basit ve açıklayıcı olmasıyla ilişkilidir. Karmaşık bir şekilde kullanılan dil doğru bir iletişimin önünde engel oluşturur.
2- Sosyal ve Psikolojik Olumsuzluklar
Ön yargılı olmak: İnsanların kalıplaşmış düşüncelere sahip olmaları ve kendi doğrularıyla ilerlemeleri ön yağının oluşmasına sebep olur. Bu kişiler değişmeye ve denemeye yönelmezler. Öyle ki ön yargılı olmak iletişimi de sorunlu bir hale getirir.
Sosyo-kültürel farklılıklar: Farklı kültürlere sahip insanlar birbirleriyle iletişim kurarken zorlanabilir. Yanlış anlamalara ya da anlaşamama durumlarına sebep olan bu faktör dikkate alınarak etkili bir iletişim süreci oluşturulmaya çalışılmalıdır.
Argo sözcük kullanmak: İletişim sırasında gergin, öfkeli ve saldırgan olmak iletişimi olumsuz etkileyeceği gibi argo sözcük kullanmak da kurulan iletişimin kopmasına sebep olan yıkıcı bir davranıştır.
İsim (lakap) takmak: Kişilere ortamına ve duruma göre uygun bir hitap seçerek iletişim sırasında kullanılmalıdır. Yakışıksız ve alaylı takma isimler takarak kişilere hitap etmek yanlış bir iletişim şeklidir.
Emir vermek, tehdit etmek, suçlamak
Sözünü kesmek: Konuşan kişinin sözünü kesmek hoş karşılanan bir davranış değildir. Saygılı bir şekilde konuşmanın bitmesini sabırla bekleyerek bu olumsuzluk giderilebilir.
