beden dili hareketleri aslında hepimizin günlük yaşantımızda farkında olmadan kullandığı iletişimin sözsüz, davranışsal bölümünü temsil eder. kontrolsüzce kullandığımız beden dilini doğru kullanmak bize iletişimde etkileyici bir avantaj sağlar. tıpkı düzgün bir diksiyonun konuşmamızda yarattığı etki gibi bilinçli bir beden dili kullanımı da iletişimde başarılı olmamızı sağlar.
Beden dili; el-kol hareketleri, ayak-bacak hareketleri, gövde-duruş pozisyonları ve yüz hareketleri yani jest ve mimikler olarak ayrılmıştır. Sanal dünyada kullanılan emojilerin yazılı iletişimi güçlendirmedeki etkisi anlatmak istediğimizi belirtirken jest ve mimiklerin ne kadar tamamlayıcı olduğunun bir göstergesidir. Bu da bize beden dili hareketlerinin aynı zamanda evrensel bir yanı olduğunu da gösterir. Kültürlere göre bazı farklılıklar olsa da beden dili, genel hatlarıyla tüm kültürlerde ortaktır. Buradan yola çıkarak beden dili hareketleri içerisinde en dikkat çekici olanlar nelerdir, resimli olarak inceleyelim.
Beden Dili Hareketleri: Ayak ve Bacak Hareketleri
Beden dilinde yüz, el-kol ya da dik duruş daha kontrol edilebilir davranışlardır. Örneğin mutsuzluğumuzu saklamak için nezaketen tebessüm etmek gibi. Ancak ayak ve bacak hareketleri genel olarak dikkat edilmeyen ya da en son düşünülen bölümdür. Bu sebeple bir insan duygularını saklamak konusunda kendini en çok ayak-bacak hareketlerinden ele verir.
Resimdeki sadece ayak ve bacak pozisyonlarını soldan sağa inceleyelim:
İlk duruşta kişinin gergin olduğu, hazırlıksız yakalandığı, ayakların donması şeklinde tanımlanır. İkinci fotoğrafta ayaklardan biri başka bir yöne biri bize doğru duruyorsa kişinin iyi niyetli bir şekilde oradan ayrılmak istediği olarak yorumlanır. Üçüncü silüette gördüğünüz çapraz duruş, genellikle kendimizi rahat hissettiğimizde kullandığımız bir harekettir. Dördüncü duruşta kişi adım atar pozisyondadır. Gitmek için acelesi olan bir durum olduğunu anlayabiliriz. Son duruş ise dengeli ve özgüvenli duruşa örnektir. Ayaklar direk karşısındakine bakar, yanlara açık değildir. Hem resmi bir mesafe hem de karşı tarafa saygılı bir anlam taşır.
Oturma pozisyonlarında en çok kullanılan bacak bacak üstüne atma çok sayıda anlam taşıyabilir. Bunun için bulunulan ortam, geleneksel bakış açısı aynı zamanda kolların pozisyonunun da birlikte değerlendirilmesi gerekir. Bazı durumlarda rahatlığın ve özgüvenin bir göstergesi, bazı durumlarda ise özellikle ayak sallanıyorsa gerginliğin ve savunmanın bir göstergesi olarak anlaşılır. Ortadaki pozisyonda aynı ayakta duruşta olduğu gibi her an gitmeye ve savunmaya hazır gergin bir oturuş söz konusudur. Son pozisyonda ise ayaklar açık, arkaya doğru yaslanmış, fazla rahat bir pozisyon olarak özellikle iş görüşmelerinde kabul edilebilir olmaktan uzaktır.
Beden Dilinde El ve Kol Hareketleri
El ve kol hareketleri çok çeşitlidir. Beyin ile ellerin karşılıklı bağlantısının zenginliği bu çeşitliliğin sebebidir. Bir şeyler anlatırken mimiklerimiz kadar sıklıkla kullandığımız bir iletişim şeklidir. Sabit duruşlarda kolların kapalı kullanımı insanın kendisini güvende hissetmediği zamanlarda karşı tarafa bir engel koyma şeklinde ifade edilir. İletişime kapalılığın göstergesidir.
İki eli önde kavuşturma, kişinin daha çok kendini rahat hissetmeye ihtiyaç duyduğu zamanda kullandığı bir harekettir. Karşı taraf ile iletişime daha açıktır. Tek elin ya da iki elin belde olması, kişinin hâkimiyetini gösterdiği özgüvenli güçlü bir davranıştır. Bir konuşmacının kürsüde kollarını açık bir şekilde kürsüye koyması kendine güvenli, konuya hâkimiyetini gösteren ve tüm dikkatleri kendisinde toplamaya yönelik bir duruştur. Konuşurken çok fazla ve büyük el ve kol hareketleri kullananlar sözlü olarak ifadede daha fazla zorlanan, söyleyeceklerini tam olarak toparlayamayan kişilerdir. Bu heyecandan, stresten ya da konuyla ilgili çok net bilgi sahibi olmamaktan kaynaklanabilir.
Beden dilinde tokalaşmak ya da el sıkışmak, karşı tarafla iletişimde kuracağınız ilk temastır. Hepimiz tokalaşmamıza bağlı olarak karşımızdaki insanla ilgili bir fikir ediniriz ve biz de ona göre değerlendiriliriz. Bu sebeple tokalaşma, ilk izlenim açısından önemli bir faktördür. Güvenli bir el sıkışma tıpkı resimde olduğu gibi el açılarının dik ve avuçların birbirini bütünüyle kavramasıyla olur. Herhangi biri avuç içi yere bakar şekilde bize elini uzatıyorsa üstünlük kurmak istiyor demektir. Daha samimi ve dostça el sıkışlarda kendisine uzatılan eli iki el ile birlikte kavramak ile gösterilir. Tedirgin ve huzursuz yapılan el sıkışma biçimleri ise avuçlar tam birbirini kavramadan göstermelik yapılan tokalaşmalardır. Aynı şekilde karşı tarafın elini gereğinden fazla sıkan ve güç gösterisi uygulayan da gereksiz bir hâkimiyet kurmaya çalışır.
Beden Dilinde Gövde Duruş Pozisyonları
Resimdeki duruşlara baktığımız zaman bedenin üst bölümünü kullanma biçimimiz de hem iç dünyamız hem o anki ruh halimizle ilgili bir tepkidir. Dik bir oturuş ya da duruş canlılık, özgüven ve bulunulan ortama konsantre olduğumuzu ifade eder. Çökük, kambur bir duruş ya da oturuş ise daha çok çekingen kişilerde görülür. Aynı şekilde bulundukları ortamda sıkılan kişilerin de bu durumu ifade eder duruşları budur.
Beden Dilinde Yüz İfadeleri
İnsanlarda 10.000’den fazla yüz ifadesi görülebildiği tahmin edilmektedir. Mutluluk, üzüntü, kızgınlık, korku, öfke, kıskançlık, utanç, acı, şaşkınlık, üstünlük, antipati, olumlu ve olumsuz pek çok duyguyu yüz ifadelerimizle belirtiriz. Aynı zamanda durumumuzu açık etmemek için en kontrollü kullandığımız beden dili de yüz ifadelerinde geçer. Göz hareketleri, doğduğumuz andan itibaren gelişen ve kontrolümüz dışı olan hareketlerdendir. Kendimizi rahat hissettiğimiz anlarda göz bebeklerimiz büyür, olumsuz durumlarda ise göz bebeklerimiz küçülür. Şaşırdığımız, heyecanlandığımız anlarda gözlerimiz açılır. Tedirgin olduğumuz, yalan söylediğimiz ve kendimizi güvensiz hissettiğimiz anlarda göz kontağından kaçınırız. Birini etkilemek istediğimiz zamanlarda ise direk göz kontağı kurarız. Heyecanlandığımızda gözlerimizi çok daha fazla kırpıştırırız.
Bir iş toplantısında iyi bir gözlemci iseniz toplantıya katılanların rahatlık düzeyini gözlerinden tahmin etmeniz kolaydır. Ağzımız da davranışlarımızda belirleyicidir. Örneğin gerçek bir gülümsemede ağız kenarları gözlere doğru açılır hatta göz kenarlarınız kırışır. Bu içten ve doğal bir gülümsemedir. Bir gülümseme sırasında ağzımız tam açılmıyor, hatta göz çevremizde mimik oluşmuyorsa bu daha resmi ve nezaketen bir gülümsemeyi ifade eder. Normal bir yüz ifadesinde dudaklar tam olarak gözüküyorsa kişi muhtemelen rahattır. Dudakların bastırılması hatta tamamen kaybolması gerginliği, dudakların bükülmesi ya da büzülmesi ise bir şeyler düşündüğünüzü, karşı taraf ile ilgili hoşnutsuzluğunuzu hatta bazen de küçümseyici davranışları ifade eder. Bir şeylerden yine hoşlanmadığımızda burnumuzu buruştururuz. Alnın ve kaşların kırışması tedirginlik, üzüntü ya da bir konu üzerine yoğunlaşıldığı zaman yapılan davranışlardır.
Yüz hareketlerini destekleyen ve aynı anda kullanılan el hareketleri ve baş hareketleri de vardır. Örneğin kendimize güvendiğimiz bir durumdaysak başımız dik, burun ve çene yukarıdadır. Özgüvenimiz azaldığında örneğin eleştiriler karşısında ise çenemizi aşağı doğru indirir ve karşı tarafı üstten bakışlarla izleriz. Olumlu bir şeylerden bahsediyorsak başı daha çok yukarıdan aşağı doğru hareket ettiririz. Bu aynı zamanda onay verdiğimiz anlamına gelir. Başın sağa sola hareketi ise daha çok olumsuz durumlarda itirazımızı desteklemek için kullandığımız beden dili hareketlerindendir.
Beden dili hareketleri elbette bunlarla sınırlı değildir. İnsanlarla olan ilişkilerimizde hem onları daha iyi anlamak hem de anlatmak istediklerimizi daha doğru ifade edebilmek için beden dili hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. Bunun için Enstitü’nün Etkili İletişim Stratejileri ve Beden Dili Eğitimi ile iyi bir başlangıç yapabilir, sosyal ilişkileriniz ve iş hayatında iletişimde beden dilinin gücünden faydalanabilirsiniz.
İlgili Eğitim: Etkili İletişim ve Beden Dili Eğitimi
