Veri Nedir? Veri Tabanı Nedir?
Bilişim03 Ocak 2020| Kavram | Tanım | Örnek/Açıklama |
|---|---|---|
| Veri | İşlenmemiş, ham bilgi parçacığı. | Internet üzerindeki hareketlerimiz, veri olarak işlenir. |
| Veri Tabanı | Birbirleriyle ilişkili bilgilerin depolandığı alan | Üniversitelerin tez yönetim sistemleri, banka veri tabanları |
| Yapılandırılmış Veri | Belirli bir format veya model üzerinde organize edilmiş veri | Veritabanlarındaki tablolar |
| Yarı Yapılandırılmış Veri | Belirli bir modeli olmadan verinin büyüklüğü ve karmaşıklığı nedeniyle yapılandırılmış olmayan veri | E-postalar, Word belgeleri |
| Büyük Veri | Trilyonlarca byte'lık veri miktarı | Sosyal medya üzerinde üretilen veri, web günlükleri |
| Açık Hükümet Verisi | Hükümet tarafından toplanan ve genel kullanıma açık olan veri | Nüfus verileri, trafik bilgileri |
| İstatistikte Veri | Yorum ve sunum amaçlı toplanmış, çözümlenmiş ve özetlenmiş gerçekler | Anket sonuçları, araştırma bulguları |
| Bilgisayar Bilimlerinde Veri | Manipülasyon veya hesaplama amacı ile kullanılan gerçekleri belirtir | Bilgisayar programlarında kullanılan veri |
| İşletme Yönetiminde Veri | Fiziksel ve parasal hareketlerin kaydedilmesi ve izlenmesi için kullanılır | Müşteri satın alma geçmişi, stok bilgileri |
| Veri Kalitesi | Kaydedilen verilerin güvenilir ve kullanılabilir olması ile alakalıdır | Doğru, tam ve zamanında bilgi sağlama |
Veri ya da diğer adıyla data işlenmemiş gerçek enformasyon parçacığına verilen isimdir. Veri; ölçüm, deney, gözlem, sayım ya da araştırma yolu ile elde edilir. İngilizce olarak data anlamına gelmektedir. Bir konu ile ilgili araştırma, tartışma, bilgi edinme ve akıl yürütme sonucunda oluşur. İşlenmemiş, yorum yapmaya imkan vermeyecek düzeyde sistemleştirilmiş ham bilgidir.
İnternet ortamı üzerinde de yapılan her hareketimiz data sayesinde oluşmaktadır. Bilgisayar ortamında bulunan bilgilerin, programlar tarafından işlenebilmesi amacı derlenmiş ve formüle edilmiş halidir. Veri kavramı, istatistikte, bilgisayar bilimlerinde, telekomünikasyon alanında ve işletme yönetimi alanında kullanılmaktadır. Veriler gruplara ayrılarak nitelendirilebilmektedir. Bu yazıda şu anda dünyada önemli bir alana sahip olan veri ve veri tabanı kavramları açıklanacaktır.
Veri Ne Demek?
Bilgisayar ortamında bulunan bilgilerin, programlar tarafından işlenebilmesini sağlamak amacı ile derlenmiş ve formüle edilmiş şekline veri denir. Bu kavram genellikle enformasyon alanında kullanılan bir terimi ifade etmek için kullanılır. Tek başına anlam ifade etmez ve kullanılmaz. Bunun yanında enformasyona ve bilgiye temel oluşturan gruplandırmaya ve analiz edilmeye gereksinim duyulan ham bilgi olarak tanımlanır.
Veri aslında genel bir terimi de ifade etmektedir. Araştırmalardan, gözlemlerden, sosyal medya ve internetten vb. farklı alanlardan elde edilen genel bir terimdir. Bu terim gruplandırılarak nitelendirilebilir;
Yapılandırılmış, yapılandırılmamış ve yarı yapılandırılmış veri.
Ücretli-ücretsiz
Statik, dinamik
Açık veri
Büyük veri
Açık hükümet verisi
Bu kadar farklı gruplara ayrılmasının nedeni olarak büyük veri konusunu oluşturmaktadır. Ölçüm ya da sayısal yolla toplanan ve sayısal ifade bildiren veriler nicel verilerdir. Sayısal bir değer ifade etmeyenlere ise nitel veriler denilmektedir. Nitel ve nicel veri toplama teknikleri kullanılmaktadır. Bir veri tek başına bir anlam ifade etmez. Veriler toplandıktan sonra gruplandırma aşamasına geçerler.
Sonra sıralanır ve özetlenir. Ardından da elle ya da bilgisayarla işlenip enformasyona dönüştürülüp anlam kazanır. Bu sayede de ait oldukları bağlamı açıklama gücüne kavuşurlar. Karar verme, problem çözme vb. amaçlara hizmet edecek duruma kavuşurlar. Alanlara göre veri kavramı;
İstatistikte Veri: İstatistik disiplininde yorum ve sunum amacı ile toplanmış, çözümlenmiş ve özetlenmiş gerçeklere veri denir. Sayısal veriler niceli temsil eder. Nitel veriler ise kategorik olarak tanımlanmaktadır. Nicel veriler kendi içerisinde ikiye ayrılır. Bunlar ayrışık ve sürekli gruplarıdır. Nitel veriler de kendi içerisinde ikiye ayrılır. Nominal ve ordinal olarak ayrılmaktadır.
Bilgisayar Bilimlerinde Veri: Bilgisayar bilimlerinde hesaplama ya da manipülasyon amacı ile kullanılan bir gerçeği belirlemektedir. Veriler makine düzeyinde ikili olarak gösterilmenin yanı sıra karakter (sayı, harf) biçiminde kodlanır. Her verinin bir türü bulunur. Bu türlere de veri yapısı denir. Basit ve karmaşık olarak da ikiye ayrılır. Belirli bir bağlam sonucu elde edilmiş çok sayıda ve farklı türdeki veri, veri tabanı da toplanır. Veri tabanı oluşturmak ve yönetmek için veri tabanı yönetim sistemleri denilen yazılım kullanılmaktadır.
İşletme Yönetiminde Veri: İşletme yönetiminde veriler, fiziksel ve parasal hareketlerin kaydedilmesi ve izlenmesi için kullanılır. Bu alanda veri kalitesi önemli bir yer teşkil etmektedir. Veri kalitesi, genel olarak kayıt edilen verilerin güvenilir ve kullanılabilir olması ile alakalıdır. Yüksek veri kalitesi, kurumsal zeka uygulamaları, kurumsal kaynak uygulaması, müşteri ilişkileri, performans yönetimi vb. olumlu katkı sağlar.
Özetle veri, tek başına anlam ifade etmeyen ve kullanılmayan, enformasyona ve bilgiye temel oluşturan, anlamlandırmaya ve analiz edilmeye gerek duyulan ham bilgi, data olarak adlandırılır.
Veri Tabanı Nedir?
Veri tabanı, birbirleriyle ilişkili bilgilerin depolandığı alana verilen addır. Bilgi artış hızının artması ile birlikte bilgisayarlarda bilgi depolama ve bilgiye erişim konularında yeni yöntemlere ihtiyaç doğmuştur. Bu ihtiyaç açığını kapamak amacı ile veri tabanı oluşturulmuştur. Bilgisayarda bilgilerin kategorize edilerek depolandığı alandır. Bilgilerin uygun şekilde kaydedilmesini ve güncellemesini yapar. Database de denilmektedir.
Veri tabanı örneği olarak cep telefonlarının kişi rehberi, internet sitelerindeki üyelik işlemleri, üniversitelerin tez yönetim sistemleri verilebilir. Veri tabanı bilgilere ulaşmamızı ve o bilgileri düzenlememizi sağlar. Ücretsiz olarak açılan veri tabanları bulunmasına karşın çok yüksek ücretlere sahip olanları da bulunur.
Veri tabanı, verilerin belirli bir alanda depolanmasını sağlar. Özellikle bu sistem kamu kuruluşlarında kullanılır. Bu sayede birçok bilgi kolayca saklanabilir. Database sayesinde kısa sürede milyonlarca kişinin bilgisine kolayca ulaşılabilmektedir. Bankalar, okul kayıtları, nüfus müdürlükleri vb. kuruluşlardaki hizmetlerin pratik bir biçimde yapılmasını sağlar.
Veri tabanı, bilgileri kategorize ederek depo yapar. Bu sayede de bilgileri dağınıklıktan kurtarır ve veriyi ararken kolay bulunmasını sağlar. Bu avantajı size zaman tasarrufu da sağlar. Hafıza üzerinde dağınık olarak depolanmış bilgileri kategorize ederek alan işgalinin önüne geçilmesini sağlar.
Gerekli bilgileri veri tabanında tutmak büyük bir önem taşır. Çünkü gerektiğinde birbiri ile ilişkili bilgileri ayrı dosyalarda tutmak, daha sonra o bilgileri yan yana getirmek istediğinizde zorluk çıkmaktadır. Veri tabanı tam da bu noktada önemini vurgular. Birbiri ile ilişkisi olan bilgileri ilişki türlerine göre sınıflandırıp depolama işlemi sağlar.
Bunun için iki tür uygulama mevcuttur. Birincisi düz dosya veri tabanıdır. Diğeri de ilişkisel veri tabanıdır. Düz dosya veri tabanı basit bir işlem gerektirir. Bilgiler burada tek yönlü toplanır ve depolanır. Diğerinde ise farklı olan dosyalar arasında ilişkiler kurulur. Kurduğu ilişkiye göre gruplandırma, sınıflandırma ve depolama işlemlerini gerçekleştirir.
Veri tabanı, sayısal ve istatiksel veri içerebilir. Veri tabanı oluşturmak, yönetmek, veri saklamak ve birçok işlemi yapabilmek için yazılıma gerek duyulur. Bu yazılıma veri tabanı yönetim sistemi denilir.
Veri Tabanı Yönetim Sistemi
Veri tabanı yönetim sistemi, otomotiv sektöründen bankacılığa, şirket yönetiminden sağlık bilgi sistemlerine çok geniş kullanım alanına sahiptir. Bu çok geniş sektörlerde kullanılan bilgisayar sistemlerinin alt yapısını oluşturur. Veri tabanı yönetim sistemi, DBMS olarak da bilinir. Veri tabanı yönetim sistemi, veri tabanı ve son kullanıcıları ya da programlar arasında bir ara yüz işlevi olarak kullanıcıların bilgilerin nasıl organize edildiğini yönetmesini sağlar. Bunun yanında bilgileri almasına ve güncellemesine olanak sağlar.
Veri tabanı yönetim sistemi (DBMS), veri tabanlarına ilişkin gözetim ve kontrol faaliyetlerini kolaylaştırır. Bu sayede performans izleme, yedekleme ve kurtarma vb. yönetim organizasyonlarının gerçekleştirebilmesini sağlar. Veri tabanı yönetim sistemi, veri tabanın oluşturulması ve devam ettirilmesi için ihtiyaç duyulan yazılım paketleridir. DBMS; verilerin güncelleştirilmesi, erişim düzenleme, verilerin saklanmasını sağlar.
DBMS; birden çok kullanıcıya, çok sayıda bilgisayar sistemine hizmet veren, veri tabanlarının kurulumunu ve işletilmesini sağlayan sistemdir. Veri tabanı fiziksel olarak bilgileri tutarken mantıksal bir hiyerarşi kullanır. Veri tabanı sistemlerinin kurulumu, düzeni, güvenliği, sorgulaması, denetiminde karmaşık hallerin oluşması veri tabanı yöneticiliği kavramının oluşmasını sağlamıştır. Bir veri tabanı yöneticisi, mantıksal data modelleme, fiziksel veri tabanı oluşturma, fiziksel veri tabanı dizaynı, veri tabanı yönetimi ve bakımı ve daha birçok görevi yapmaktadır.
En Çok Kullanılan Veri Tabanı Sistemleri Nelerdir?
Kalite durumları, sundukları hizmet ve kullanım durumlarına göre veri tabanı programları ücretli ya da ücretsiz seçeneklere sahiptir. Açık kaynak kodlu olarak database programları bulunur. Bunun yanında daha güvenli ve detaylı aynı zamanda profesyoneller için online hizmet veren veri tabanı programları da bulunur. Bu veri tabanı sistemleri içerisinde en çok kullanılanları;
MySQL: Dünya üzerinde kullanılan en popüler veri tabanı sistemlerinden biridir. Altı milyondan fazla sistemde yüklü bulunmaktadır. Bu veri tabanı yönetim sistemi pek çok veri tabanının kolay bir şekilde yönetilmesini sağlar. Diğerlerine göre hızlı ve sağlam olarak nitelendirilir. 1995 yılından beri kullanılmaktadır. Unix, Windows gibi platformlarda ücretsiz dağıtılmasına karşı ücretli seçeneği de vardır. Çok iyi şekilde özelleştirilmektedir. Web sunucuları içi kullanılmasının yanında php ve asp web programlama dilleriyle de çalışabilmektedir.
Oracle: Microsoft’tan sonra en büyük ikinci yazılım şirketidir. Bu yazılım şirketi veri teknolojileri ile adından sıklıkla bahsettirmektedir. Büyük miktarda veriyi çok kullanıcı tarafından yönetilen bir ortamda, depolanmasına ve erişilmesini sağlar. Bireysel olarak çok fazla kullanılan bir sistem olmasa da kurumsal alanda çok yaygın kullanılan bir veri tabanı sistemidir. Kolay ve esnek bir şekilde uygulama geliştirmesi nedeniyle çok bir veri tabanı sistemi olarak görülür. Büyük verileri hızlı bir şekilde işlem boyutunun yüksekliğine bakmadan işleyebilme özelliğine sahiptir.
PostgreSQL: SQL sorgu dilini direkt olarak destekleyen bir dildir. Güvenli, performansı yüksek, geniş bir veri tabanı sistemi olarak tanımlanır. 1996 yılında piyasa çıkmıştır. Oldukça güvenli ve hatasız olarak tanımlanır. Bu özelliklerinden dolayı çoğu yazılımcı tarafından sevilmiştir. Açık kaynak kodlu ve ücretsiz bir sistemdir.
SQLite: Açık kaynak kodu ile geliştirilmiş veri tabanı sistemidir. SQLite, C# ve C++ programlama dilleri ile geliştirilen bir sistemdir. En çok tercih edilme nedeni ve en önemli özelliği ise sunucu yapısı ve yapılandırma gereksinimi olmamasıdır. 2000 yılında piyasa çıkmıştır. Windows, Linux ve MacOS için kullanılabilen bir sistemdir. Dosya yapısı ile çalışmasından dolayı tercih edilmektedir. Hızlı bir sistemdir.
Firebird: Borland açık kaynak kodu ile geliştirilmiş bir veri tabanı sistemi. C++ dili ile yazılmıştır. Düşük sistemlerde çalışabilme, ücretsiz olma ve kapasite sınırının olmaması nedeniyle tercih edilmektedir. İşletim sistemi de yazılımcılar için etkili çözümler sunmaktadır.
Sezer AÇİLER, 19 Haziran 1995 tarihinde Sakarya’da dünyaya geldi. 2018 yılında Sakarya Üniversitesi Sosyoloji bölümünü bitirdi. Gayrimenkul danışmanı, stajyer sosyolog ve Felsefe Grubu öğretmeni olarak çalıştı. Sertifika programlarına katıldı. 2019 yılında İstanbul İşletme Enstitüsünde blog yazarı olarak çalışmaya başladı.