Eğitim

Akademisyen Nedir? Nasıl Akademisyen Olunur?

Bu, canlı mavi gömlek giymiş bir kadının görüntüsüdür. Yüzünü çerçeveleyen uzun, koyu renk saçları var. Ten rengi açık ve yüz ifadesi kararlı. Beyaz duvarlı ve aydınlık pencereli bir odada duruyor. Gömleğinin mavisi beyaza karşı öne çıkıyor ve güçlü bir kontrast hissi veriyor. Kadın kollarını vücudunun önünde kavuşturmuş, kendinden emin bir havaya sahip. Gözleri ileriye odaklanmış ve kararlılığını gösteriyor. Önüne ne çıkarsa çıksın üstesinden gelmeye hazır görünüyor.Esra Girgin
Güncellendi:
13 dk okuma
Sarı gömlekli genç bir kadın siyah bir arka planın önünde duruyor. Boynuna kadar inen uzun kahverengi saçları var. Başı hafifçe yana eğik ve yüzünde küçük bir gülümseme var. Sol bileğinde siyah bir bilezik ve sağ kolunda beyaz bir saat var. Arka planda, siyah bir yüzey üzerinde bulanık bir klavye görüntüsü var. Kadın memnun ve rahat görünüyor, ifadesi huzur duygusu yayıyor.
Akademisyen Olma AşamalarıLisans Eğitimi
Nasıl GerçekleştirilirÜniversite kabul sınavından başarılı bir şekilde geçip ilgili bölümde eğitim alınız.
Notlarözel yetenek gerektiren bölümler hariç giriş genelde sınavla olur.
Akademisyen Olma AşamalarıYüksek Lisans Eğitimi
Nasıl GerçekleştirilirLisans eğitimini tamamladıktan sonra ilgili alanlardaki yüksek lisans programlarına başvurulur ve kabul alınız.
NotlarALES ve YDS skorları, not ortalaması ve diğer kriterler önemlidir.
Akademisyen Olma AşamalarıDoktora Eğitimi
Nasıl GerçekleştirilirYüksek lisansı tamamladıktan sonra ilgili alanlardaki doktora programlarına başvurulur ve kabul alınır.
NotlarBu süreç genellikle 4-6 yıl arasında sürer.
Akademisyen Olma AşamalarıAraştırma Görevlisi
Nasıl GerçekleştirilirDoktora mezuniyeti sonrasına ilgili üniversite ve bölümlerin kamu ilanlarına başvurulur.
NotlarAkademik kariyerin ilk görev kademesidir.
Akademisyen Olma AşamalarıYardımcı Doçentlik
Nasıl GerçekleştirilirYeterlilik şartlarını sağlayarak üniversiteye yardımcı doçent kadrosu için başvurulur.
NotlarÜniversite Senatosu tarafından atanılır.
Akademisyen Olma AşamalarıDoçentlik
Nasıl GerçekleştirilirDoçentlik sınavına başvurulur ve sınav ve değerlendirmelerden başarılı olunur.
NotlarÜniversite Yönetim Kurulu tarafından atanılır.
Akademisyen Olma AşamalarıProfesörlük
Nasıl GerçekleştirilirProfesörlük şartlarını sağlayın ve başvurunuzu tamamlayarak üniversiteye sunun.
NotlarÜniversite Senatosu tarafından atanılır.
Akademisyen Olma AşamalarıAkademi Dışı Deneyimler
Nasıl GerçekleştirilirFarklı çevre ve disiplinlerle sürekli etkileşim halinde olun, profesyonel işbirlikleri yapın.
NotlarÇeşitli akademik toplantılara, seminerler katılma
Akademisyen Olma AşamalarıAkademik Yayınlar
Nasıl GerçekleştirilirBranşınızla ilgili özgün ve nitelikli makaleler, kitaplar yazınız ve yayınlayınız.
NotlarBu, akademik kariyer sürecinde önemli kriterlerden biridir.
Akademisyen Olma AşamalarıDers Verme ve Sınama Yöntemleri
Nasıl GerçekleştirilirÜniversitedeki derslerin düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlayınız.
NotlarDerslerin ve sınavların hazırlanması ve uygulanması

Akademik kariyer geliştirmek, birçok öğrencinin öğrencilik yıllarında hayalidir. Akademisyenlik, bilimle ilgilenmek, çeşitli araştırmalar yapmak ve öncülük etmek, kendi branşında söz sahibi olmak ve hayat boyu süren öğrenme ve öğretme sürecidir. Toplumda saygın bir yere sahiptir. Ders programları, sınavlar, eğitimler gibi görevleri üstlenip, kalan zamanlarda da uzmanlık alanı ile ilgili konulara yönelir, araştırmalar yapar ve makale yazarlar.

Ülkenin bilim, edebiyat, teknoloji, mühendislik, tıp, güzel sanatlar gibi alanlarının temel taşı olarak çalışır. Bu anlamda çok önemli ve değerli bir iş yapmaktadırlar. Sıklıkla çeşitli akademik toplantılara, seminerlere katılırlar. Emeklilik yaşlarına kadar çok yoğun bir tempoda öğrenmeye, öğretmeye devam eder, yaşam boyu üretmek için çaba sarf ederler. Belli bir sıralamayı takip eden, akademisyenlik unvanları vardır. Bu unvanlar, ilk akademik kadro unvanı olan araştırma görevlisi ünvanı ile başlar. Sonrasında yardımcı doçent ve doçent şeklinde devam eder. Profesör ünvanı ile sıralama tamamlanır.

Akademisyen Ne Demek?

Akademisyen kelimesinin etimolojisine bakıldığında “akademi” yüksek okul kökünden türeyen akademisyen kelimesi, Türkçede “öğretim üyesi” veya “öğretim elemanı” olarak karşılık almıştır. Akademisyenlik mesleği ise “üniversitelerde veya bunun gibi yüksek öğrenim kurumlarında uzmanı olduğu alanla ilgili araştırmalar yapan, bilimsel konular üzerinde çalışan ve eserler üreten, alanı ile ilgili öğretim faaliyetlerini doğrudan yürüten kişi” şeklinde tanımlanır.



Akademisyenler, üniversitelerde öğretmenlik görevini yerine getiren ve kalan zamanlarında uzmanı oldukları branşlarda bilimsel araştırmalar yapıp, çalışmalar üreten kişilerdir. Bir ülkenin gelişmesinde ve kalkınmasında bilim ve teknolojide yol almasında akademisyenlerin önemi oldukça büyük yer kaplar.

Akademisyen Olmak Nasıl Bir Süreçtir?

Türkiye'de akademisyen olmak için izlemeniz gereken adımlar ve yapmanız gerekenler şu şekildedir:

  1. Üniversite eğitimi

    • Lisans programına kabul alın

    • Başarılı bir şekilde mezun olun

  2. Yüksek lisans eğitimi

    • İlgili alanlardaki yüksek lisans programlarına başvurun

    • Kabul edildiğiniz programa kaydolun

    • Tezli yüksek lisans programını tamamlayarak mezun olun

  3. Doktora eğitimi

    • İlgili alanlardaki doktora programlarına başvurun

    • Kabul edildiğiniz programa kaydolun

    • Doktora tezini başarıyla tamamlayarak doktora derecesini alın

  4. Akademik kariyer başlangıcı: Araştırma görevlisi/öğretim görevlisi

    • Üniversitelerin ilan ettiği araştırma görevlisi veya öğretim görevlisi pozisyonlarına başvurun

    • Gerekli sınav ve mülakatlardan başarılı bir şekilde geçin

    • Atandığınız görevde çalışmaya başlayın

  5. Yardımcı doçentlik

    • Yeterlilik şartlarını sağlayarak üniversiteye yardımcı doçent kadrosu için başvurun

    • Üniversite Senatosu tarafından atanarak yardımcı doçent ünvanını alın

  6. Doçentlik

    • Doçentlik sınavına başvurun

    • Sınav ve değerlendirmelerden başarıyla geçin

    • Üniversite Yönetim Kurulu tarafından atanarak doçent ünvanını alın

  7. Profesörlük

    • Profesörlük başvurusu için gereken şartları sağlayın

    • Başvurunuzu tamamlayarak üniversiteye sunun

    • Üniversite Senatosu tarafından değerlendirilerek profesör ünvanını alın

Yukarıda belirtilen adımlar genel olarak Türkiye'de akademisyen olma sürecini özetlemektedir. Fakat her üniversitenin kendi içinde uyguladığı bazı farklılıklar ve gereklilikler olabileceğini unutmayın. Bu nedenle, ilgilendiğiniz üniversitelerin ve bölümlerin güncel şartlarını ve gerekliliklerini takip etmelisiniz.

Dört yıllık bir üniversite bitirdikten sonra, mutlaka yüksek lisans eğitimi almak gerekir. Yüksek lisans, bir bireyin akademik kariyerin ilk basamağı olmaktadır. Yüksek lisans öğrencisi olabilmek için YDS ve ALES sınavlarından belirlenen not ortalamasının üstünde kalmanız, ayrıca mezuniyet notunuzun da yüksek olması gerekir. Kariyerin ikinci adımı, doktora yapmaktır. 1,5 ile 3 yıl arasında süren bir zaman aralığında, yüksek lisansı tamamladıktan sonra üniversitelerin ilanlarını takip ederek doktora başvurusu yapabilirsiniz. Gerekli şartları yerine getirdiğiniz hâlde doktora öğrencisi olmaya hak kazanırsınız. Bu süreç önce ders dönemi, sonra tez dönemi olarak yaklaşık 4 ve 6 yıl arasında sürmektedir.



Yüksek lisans ve doktora eğitimi almak akademik kadrolarda yer almak için şarttır. Üniversiteler, memur alım ilanına benzer akademik kadro ilanı verir. Bu ilanda ihtiyaç duyulan akademisyenin sahip olması gereken özellikleri listelerler. Örnek olarak, Türkçe öğretmenliği alanından mezun olmuş olmak, Türkçe eğitimi branşında yüksek lisans yapmaya devam ediyor veya yapmış olmak, henüz 35 yaşından gün almamış olmak, ALES sonucu en az 70, YDS sonucu en az 50 puan olmak şeklinde şartlar listelenir. Bu şartlara uyan kişiler başvuru yapar. Başvuru yapan kişiler arasında, mezuniyet notu da dahil edilerek ortalama bir puan hesabı yapılır ve sıralama belirlenir. İlk dörde girmeye hak kazanan kişiler mülakat ve yazılı sınava tabi tutulur.

Bu sınavlardan alınan puanlarda da hesaplamaya eklenir ve kazananlar liste olarak yayınlanır. Akademik kadro içine araştırma görevlisi olarak katıldıktan sonra da yüksek lisans veya doktora yapmanız mümkündür. Sonrasında yapmanız gereken yayınlar ve meslekteki kıdem sıranıza göre diğer unvanlara erişmek için başvuru yaparak, kariyer basamaklarını hızla çıkmaktır. Devlet üniversitelerinde yapılan alımlar anlattığımız adımları takip eder ve bu kişiler devlet güvencesinde çalışmaya başlarlar. Kariyer planlama aşamasında herkesin desteğe ihtiyacı olur.

Bu sırada alacağınız teknik eğitimlerin yanı sıra Enstitü tarafından verilen tamamlayıcı sertifika eğitimi, gelişim sürecinize destek olacaktır. Enstitü online eğitim seçenekleri içinde yer alan eğiticinin eğitimi hali hazırda eğitim veren, eğitmen olmak isteyen, mesleki veya eğitim sürecinde öğretmenlik rolü üstlenmek isteyen eğitmen adaylarına beceri ve bakış açıları kazandırmayı hedeflemektedir.

Akademisyen Maaşları

Akademisyen maaşlarında etkili olan birçok unsur bulunmaktadır. Akademik personelin evli olması, çocuk sahibi olması, sigortası ve BES kesintisi, deneyim, kıdem gibi etkenlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Genellikle çalışma günü olarak haftanın birkaç günü boşlukları bulunur. Tez çalışmaları, araştırmalar gibi çalışmalar, çalışma sürelerini haftanın 6 gününe de çıkartabilir.

Toplu sözleşme zammı kapsamına bakıldığında ocak ve temmuz aylarında gerçekleştirilen maaş artışlarının yanında enflasyon farkı da aylık olarak yansımaktadır. Tüm bu nedenler göz önüne alındığında, personellerin kazandığı ücretler artış gösterir. Derece ve kıdemlerine, hizmet sürelerine ve unvanlarına göre 2020 yılı akademisyen maaşları 6 bin TL ile 15 bin TL arasında değişkenlik göstermektedir.

Profesör, dekan ve rektör maaşları; 1/4 derecesinde deneyimli rektör maaşı 13 bin TL civarı

  • 1/3 derecesinde 17 yıl deneyimli rektör yardımcısı veya dekan 12.500 TL civarı

  • 1/1 derecesinde 15 yıl deneyimli dekan yardımcısı, yüksek okul müdürü 12 bin TL civarı

  • 1/4 kıdeminde 25 yıl deneyimli en az 4 yıllık profesör 12 bin TL civarı

  • 1/3 kıdeminde 17 yıl deneyimli 3 yıllık profesör 11.500 TL civarı

  • 1/2 derecesinde 16 yıl deneyimli 2 yıllık profesör 11 bin TL civarı

  • 1/1 derecesinde 15 yıl deneyimli 2 yıldan az deneyime sahip profesör 10.500 TL civarı aylık maaş alır

Doçent maaşları; 3/2 derecesinde 10 yıl deneyimli doçent 7 bin 250 TL civarı

  • 2/1 derecesinde 12 yıl deneyimli akademik personel 7 bin 350 TL civarı

  • 1/1 derecesinde 15 yıl hizmet süresi bulunan akademisyen 7 bin 450 TL civarı

  • 1/ 4 derecesinde kazanılmış hak aylık derecesi 1 olan ve 25 yıllık hizmet süresi olan doçent ise 8 bin 500 TL civarı maaş alır.

Araştırma ve öğretim görevlisi maaşları; 7/1 derecesinde yeni başlayan öğretim görevlisi 6 bin 250 TL civarı

  • 4/1 derecesinde 6 yıl deneyimli personel 6 bin 350 TL civarı

  • 3/1 derecesinde 9 yıl deneyimli personel 6 bin 400 TL civarı

  • 1/4 derecesinde 25 yıl deneyimli öğretim görevlisi 7 bin TL civarı

  • 7/1 derecesinde yeni başlayan araştırma görevlisi 6 bin 300 TL civarı

  • 5 yıl deneyimli öğretim görevlisi 6 bin 500 TL civarı

  • 5-10 yıl deneyimli doktor öğretim üyesi 7 bin TL civarı aylık maaş alır.

Sıkça Sorulan Sorular

Akademisyenlik için; akademik başarı, kaliteli bir öğretim tekniği, disiplinli bir çalışma ortamı, nitelikli öğrenci ve çalışanların sağlanması, yüksek kaliteli araştırma yapma ve yayıncılık yeteneği, yürütülen projelerin başarılı bir şekilde tamamlanması, konuya hakimiyet, teknolojik gelişmeleri takip etme ve uygulama yeteneği, öğrencilerin akademik başarısının artırılmasına katkıda bulunma, öğrencilerle etkili iletişim kurma, entelektüel ve sosyal etik hakkında bilgi sahibi olma, öğrencilerin düşüncelerini ve konuşmalarını karşılıklı saygıyla dinleme ve öğretme becerisi gibi özellikler gereklidir.

akademisyenlik için öncelikle bir lisans derecesi almak gerekir. Bu derece, için gerekli olan temel bilgileri ve becerileri sağlayacak bir alanda olmalıdır. Bunu takip eden bir master veya doktora derecesi almak da önerilmektedir. için önemli olan konular arasında öğretim teknikleri, akademik yazma, akademik araştırma, akademik etik, akademik özgürlük, çalışan öğrencilerin öğrenme süreçleri, veri analizi, bilgi teknolojileri ve diğer akademik konuların yanı sıra konuya ilişkin olarak güncel bilgilere sahip olmak önemlidir.

Akademisyenlik için alınması gereken sertifikalar genellikle üniversitelerin veya eğitim kurumlarının belirlediği kriterler doğrultusunda ve konuya göre değişmektedir. Bununla birlikte, akademisyenlik için arasında; lisansüstü eğitim sertifikaları, akademik yayınlar, mesleki gelişim sertifikaları, akademik arama motoru arama sonuçları, akademik kongre katılımları ve ödüller yer almaktadır.

Akademisyen Kavramı ve Tanımı

Akademisyen, üniversite ve yüksekokullarda eğitim, öğretim, araştırma ve yönetim faaliyetlerinde bulunan bilim insanıdır. Yükseköğretim kurumlarında görev alan akademisyenler, öğrencilere bilgi aktarmanın yanı sıra, bilimsel çalışmalarla dağarcığını geliştirip topluma faydalı projeler sunarlar.

Akademisyen Pozisyonları ve Görevler

Yükseköğretim kurumlarında görevli akademisyenler; öğretim görevlisi, araştırma görevlisi, uzman, okutman, yardımcı doçent, doçent ve profesör olarak sıralanabilir. Sıralamanın başında yer alan ve araştırma görevlisi, lisansüstü öğrencilere eğitim verirken, bilimsel araştırmalara katılırlar ve akademik kadroya yeni katılmış kişilerdir.

Uzman ve Okutman Pozisyonları

Uzman, belirli bir alanda özel bilgi ve tecrübeye sahip akademisyenleri ifade ederken, okutman ise genellikle yabancı dil eğitimi veren akademisyenleri kapsar. Uzmanlar ve okutmanlar, öğrencilere bilgi aktarma konusunda önemli görevlere sahiptirler.

Yardımcı Doçent, Doçent ve Profesör

Yardımcı doçent, akademik kariyerinde ilerleme kaydeden ve doktora derecesine sahip olan akademisyenlerdir. Doçent unvanına sahip akademisyenler, belirli bir bilim dalında uzmanlık sahibi olan ve doçentlik sınavını başarıyla geçmiş kişilerdir. Profesör ise, bilim dünyasında en üst düzeyde yetkinliğe ulaşmış ve bilimsel alanda önemli başarılar elde etmiş olan akademisyenlerdir.

Sonuç olarak, yükseköğretim kurumlarının başarısı ve kalitesi, büyük ölçüde akademisyenlerin üstlendiği görev ve sorumluluklarla ilgilidir. Bu nedenle, akademisyenlerin kendi alandaki bilgi ve deneyimlerini sürekli geliştirip güncellemeleri, üniversitelerin başarısı için kritik öneme sahiptir.

Akademik Kariyer Sürecindeki Adımlar

Akademik kariyer sürecinde yükselme ve kıdem sağlamak, bireysel başarıları ve katkıları göz önünde bulunduran uygun planlama ve stratejilerle gerçekleşir.

Öncelikle Temel Eğitim ve Araştırma

Üniversitelerde başarılı bir akademik kariyer sağlamak için temel eğitim ve araştırma yapmak önemlidir. Bu süreçte, öğrencinin master ve doktora programlarını tamamlaması ve önemli araştırma projelerine katılması gereklidir.

Bilimsel Yayınlar ve Başarılı Projeler

Akademik kariyer sürecinde yükselme ve kıdem sağlamak için bilimsel yayınlar gerçekleştirmek ve projelerde başarılı olmak şarttır. Yayınlanan makaleler, ulusal ve uluslararası alan indekslerinde yer almalıdır. Başarılı projelerin gerçekleşmesi de önemli bir adım kabul edilir.

Akademik İşbirlikleri ve Bağlantılar

Akademik alanda yükselme sürecinde ulusal ve uluslararası işbirlikleri, bağlantılar ve ağlar kurmak da önemlidir. Bu, araştırmacının kendi alanında uzmanlaşarak ve diğer üniversite ve araştırma merkezleriyle işbirliği yaparak bilim dünyasında önemli bir konum elde etmesini sağlar.

Öğretim Üyeliği ve İdari Görevler

Akademik kariyer sürecinde ilerlemek için öğretim üyeliği unvanı almak esastır. Üniversitelerde öğretim görevlisi, yardımcı doçent, doçent ve profesör unvanları ile yükselme sağlanır. Aynı zamanda, bir kariyer planlamasında idari görevler ve yöneticilik rolleri almak da etkili olacaktır.

Eğitim ve Öğretimde Yenilikçi Yaklaşımlar

Son olarak, eğitim ve öğretimde yenilikçi ve öğrenci odaklı yaklaşımlar benimsemek, akademik kariyer sürecinde önemli bir yükselme ve kıdem sağlayacaktır. Böylece hem üniversiteye hem de akademisyene katkıları büyük olacaktır.

Akademisyen Maaşları ve Etkileyen Faktörler

Türkiye'deki akademisyen maaşları, görev yapılan üniversite, unvan, kıdeme ve akademik deneyime göre değişiklik göstermekle birlikte, ortalama olarak genel seviyede kabul edilebilir düzeydedir. Özellikle kamu ve vakıf üniversitelerinde maaşlar, devlet politikaları ve üniversite bünyesindeki ödeme planlarına göre belirlenmektedir.

Üniversite Türü ve Unvan

Akademisyen unvanları olan araştırma görevlisi, doktor öğretim üyesi, doçent ve profesör arasında maaş farkı bulunmaktadır. Kamu üniversitelerinde, doktora derecesine sahip olan öğretim elemanları daha yüksek maaş alırken, vakıf üniversitelerinde en yüksek maaşlar genellikle profesörlere verilmektedir. Ayrıca, özel üniversitelerde bazı alandaki başarılı akademisyenlere daha yüksek maaş teklif edilebilirken, kamu üniversitelerinde maaşlar genel olarak sabittir.

Kıdem ve Akademik Deneyim

Türkiye'deki akademisyen maaşları, kıdeme ve akademik deneyime göre değişiklik gösterebilir. Akademik kariyere yeni başlayanlar daha düşük bir maaşla başlarken, deneyimli ve başarıları kanıtlanmış akademisyenler daha yüksek maaşlar alabilmektedirler. Ayrıca, yurt dışı deneyimi ve başarıları olan öğretim üyeleri, genel olarak Türkiye'deki diğer akademisyenlere göre üstün maaşlar elde edebilmektedir.

Projeler ve Araştırma Faaliyetleri

Akademisyenler, gerçekleştirdikleri projeler ve araştırmalar sayesinde de ek gelir elde edebilmektedirler. Özellikle TÜBİTAK, Avrupa Birliği projeleri gibi ulusal ve uluslararası fonlar tarafından desteklenen projelerde görev alan akademisyenlerin maaşları, projelerden sağlanan ek kaynaklarla yükselmektedir.

Sonuç olarak, Türkiye'deki akademisyen maaşları, üniversite türü, unvan, kıdeme ve akademik deneyime bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Bununla birlikte, akademisyenlerin projeler ve araştırma faaliyetleri yoluyla ek gelir elde etmeleri de maaşları etkileyen önemli faktörlerdendir.