Öğrenme bireylerin deneyimler sonucu davranışlarında görülen kalıcı değişikliklere verilen addır. Öğrenme kavramı farklı bilim insanları tarafından farklı kuramlar ile açıklanmaya çalışılmıştır. Buna örnek olarak Freud öğrenmeyi geçmişyaşantılar ile açıklarken Pavlov klasik koşullama ile açıklamaya çalışmıştır. Bir diğer bilim insanı Skinner edimsel koşullama ile Bandura ise sosyal öğrenme yani gözlemleyerek öğrenme olarak açıklamaya çalışmıştır. En genel haliyle öğrenme kavramı yorgunluk, heyecan ve olgunlaşmanın sonucu olarak açıklanmalı ve buna göre ele alınmalıdır. Örneğin, 8 yaşındaki bir öğrenci sınıftaki akranlarını gözlemleyerek uygun sınıf içi davranışlar edinebilir. Ancak, her davranışın öğrenilmesi verilen örnekteki kadar kolay olmamaktadır. Bu yüzden öğrenmenin gerçekleşebilmesi için öğretme tekniği kavramına ihtiyaç duyulmaktadır.
Öğretme kavramı ise öğrenmeyi sağlamak üzere yürütülen sistematik çalışmalar olarak açıklanmaktadır. Öğretme yeni ya da farklı uyaran durumlarında öğrencinin tepkide bulunmasını sağlamak için deneyimler organize etme işi olarak da tanımlanabilir. Nitelikli bir öğrenme eyleminin gerçekleşmesi için öğretmenin sistematik öğretme yapması gerekir. Burada bahsedilmek istenen öğretmenin ne öğreteceğine karar vermesi ve öğretme etkinliklerini belirlemesidir. Öğretmen belirlediği etkinlikleri uygulamaya geçirerek faaliyete başlamalıdır. Ardından uyguladığı etkinliklerin öğrenciler üzerinde etkilerini gözlemlemelidir. Öğrencilerin davranışlarında beklediği bir değişiklik olup olmadığını incelemelidir.
Öncelikli gereksinim aşamaları belirlenirken öğrenci ya da aile ile de görüşülebilir. Bu öğretmenin öğrencilerini bireysel olarak tanımasına göre değişiklik gösterebilir. Aynı zamanda öğrencilerini bir hedef kitle olarak görmesi gereken öğretmen bir bütün olarak onların ihtiyaçlarına cevap verecek bir teknik seçmelidir. Burada aslında devreye eğiticinin eğitimi konusu da girmektedir. Çünkü eğiticinin eğitimi ile öğretmenler niteliklerini arttırarak eğitime ve öğretme tekniklerine dair daha derin bilgilere sahip olmaktadır. Eğiticinin eğitimi sayesinde belirli bir niteliğe erişen bir öğretmen etkili öğretme teknikleri kullanarak öğrenme eylemini etkin ve kalıcı hale getirmeyi sağlayabilir. Yazıya giriş yaptıktan sonra gelin hep beraber etkili öğretme teknikleri hakkında bilgi sahibi olalım.
Etkili Öğretme Teknikleri Nelerdir?
Etkili öğretim teknikleri öğretimin etkinliğini yükseltme amacı ile seçilen beceri, uygulama veya işlemler olarak tanımlanır. Etkili öğretme teknikleri belirlenen hedeflere ulaşmak için süreci desenleme faaliyeti ya da planlama olarak tanımlanır. Etkili öğretme teknikleri planlama ya da desenleme yapmakla kalmaz planlanan veya desenlenen düşüncelerin uygulamaya aktarılmasında izlenen uygulama biçimi olarak da işlem yapmaya devam eder. Etkili öğretim teknikleri belirlenen öğrenme hedefinin gerçekleşmesini sağlamaya çalışan tekniklerdir. Eğiticinin eğitimi almak isteyen kişiler belirtilenlerin uygulamaya aktarılması işlemini başarılı bir şekilde gerçekleştirebilmektedir.
Belirlenen teknikler seçilen yönteme göre şekillenir. Yöntem üst çatı olarak tanımlarsak teknikler o çatının altında yer alır. Örnek vererek bu konuyu daha da aydınlatalım. Mesela problem çözme bir yöntem olarak tanımlanırken beyin fırtınası bir tekniktir. Anlatım bir yöntem olarak tanımlanırken soru cevap bir teknik olarak bilinir. Eğiticinin eğitimi alan kişiler yöntem ve teknik arasındaki farkı öğrenerek dersin konusuna göre kazanım sağlayacak olan etkili tekniğin seçilmesini kolay bir şekilde sağlayabilir. Bu ufak detayı anlattıktan sonra anlatacağımız konunun daha iyi anlaşılacağını düşünmekteyim. Etkili öğretme teknikleri; bireysel öğretim teknikleri, grupla öğretim teknikleri ve son olarak sınıf-dışı öğretim teknikleri olarak dörde ayrılır.
Bireysel Öğretim Teknikleri Nelerdir?
Sınıfların kalabalık olmasından dolayı bireysel olarak öğrencilerin öğrenme faktörlerinin ihmal edilmesi nedeninden ortaya çıkmıştır. Öğretme süreci bireysel olarak ele alınmış tekniklerdir. Bireysel öğretim teknikleri sadece sınıf içerisinde öğretmen denetimi ya da grup bazında gerçekleşmediğini savunur. Bireysel öğretim teknikleri öğrencinin kişisel öğrenme ortamında kendi stillerini uygulayarak da gerçekleşebileceğini öne sürer. Şimdi hep birlikte bireysel öğretim teknikleri hakkında bilgi almaya devam edelim.
Programlı Öğretim:
Bireysel öğretim teknikleri arasında ilk sırada yer alır. Davranışçı psikolog Skinner tarafından geliştirilmiştir. Programlı öğretim tekniği hataları en aza indirmede ve kısa süre içerisinde dönüt düzeltilmesinde etkili olmasıyla bilinir. Pekiştirme ilkelerinden hareket eden bir tekniktir. Programlı öğretim hazırlanırken bireyin özellikleri temele alınarak ilerlenir. Programlı öğretim tekniği öğrencinin kendi kendine öğrenmesini esas alan bir tekniktir. Aynı zamanda bu teknik öğrencinin istediği zaman ve yerde istediği konuyu öğrenebilmesini, araştırma yapabilmesini ve tekrar edebilmesini sağlamaktadır. Programlı öğretim tekniği bazı ilkelere sahiptir. Bu ilkeler; küçük adımlar ilkesi, etkin katılım ilkesi, bireysel hız ilkesi, başarı ilkesi, anında düzeltme ilkesi olarak sayılabilir.
Bilgisayar Destekli Öğretim Tekniği:
bireysel öğretim teknikleri arasında bilgisayar destekli öğretim tekniği de bulunur. programlı öğretim tekniğinin çağdaş uygulaması olarak kabul edilir. öğrencilerin sahip olduğu materyaller ile bilgisayar kullanarak etkileşimde bulunduğu bir tekniktir. öğrencinin bilgisayar programları aracılığıyla öğrenmeyi gerçekleştirdiği bir tekniktir. aynı zamanda öğrencinin öğrenmelerini izleyip kendini değerlendirilmesini sağlayan bir teknik olarak bilinir. etkili öğrenmeyi sağlamak için bilgisayarın sunduğu avantajlardan yararlanılmasını sağlamaktadır. aynı zamanda bilgisayar ortamında gerçekleştirilen öğretme tekniğidir. öğrenciler bu teknik ile yazılımlar aracılığıyla bireysel ortamlarında davranış kazanabilmektedir. aynı zamanda bu teknik öğrenmeyi hızlandırmak, zengin materyal sunmak, öğretimde niteliği arttırmak gibi avantajlar sunmaktadır.
Bireysel öğretim teknikleri tutor destekli öğretim, akran öğretimi ve bireyselleştirilmiş öğretimden de oluşmaktadır. Bu başlık hakkında bilgi sahibi olduktan sonra şimdi de grupla öğretim teknikleri başlığına geçelim.
Grupla Öğretim Teknikleri Nelerdir?
Grupla öğretim teknikleri öğrenme ya da öğretme süreçleri işlerken öğrencilerin bir araya geldikleri tekniklerdir. Öğrenciler grup halinde öğrendikleri tekniklerde bazen katılımcı bazen de dinleyici olarak bulunurlar. Eğiticinin eğitimi alan kişiler sınıf içerisinde öğrencilerin hangi rolde olması gerektiğini ve o rolün hangi kazanımlar sağlayacağını başarılı şekilde gerçekleştirir. Bu teknikler birlikte öğrenmeyi gerçekleştirir. Grupla öğretme bu tekniklerde mevcuttur. Grupla öğretim teknikleri oldukça fazla teknikten oluşmaktadır. Grupla öğretim teknikleri; beyin fırtınası, görüş geliştirme, 6 şapkalı düşünme, drama, rol yapma, gösteri, soru ve cevap, benzetim, eğitsel oyun, balık kılçığı, istasyon, mikro öğretim ve daha birçok teknikten oluşmaktadır. Grupla öğretim teknikleri çok uzun olduğundan birkaçını sizlere açıklamaya çalışacağım.
Beyin Fırtınası Tekniği:
Grupla öğretim teknikleri arasında en özgürlükçü teknik olan beyin fırtınası tekniği ile başlayalım. Öğrenciler, serbest ve samimi bir ortam içerisinde engellenmeden ve eleştirilmeden fikir üretirler. Bu teknikte önemli olan belirtilen konu ile ilgili görüşlerin akla ilk geldiği gibi dile getirilmesidir. Ardından görüşlerin yazıya dökülerek değerlendirilmesi gerekir. Bir öğrenci ortaya görüşünü belirttiğinde diğer öğrencilerde başka fikirlerin çağrışabilmesi gerekir. Bu tekniğin amacı ortaya atılan fikirlerin başka fikirleri doğurmasını sağlamaktır.
Rol Oynama Tekniği:
Grupla öğretim teknikleri arasında rol oynama tekniği de yer alır. Var olan sorunların hareketlerle ortaya konulması ve bu soruna çözüm arayışı bulunmasını sağlayan bir tekniktir. Öğrencinin kendisini başkasının yerine koyarak çok yönlü olarak gelişmesini sağlamanın yanında öğretim sürecinde öğrencinin aktif rol oynamasını da sağlamaktadır. Öğrencide araştırma ve öğrenme isteğini arttıran bir tekniktir. Bu teknikte asıl amaç öğrencilerin belli durumlarda kendi duygu ve düşüncelerini anlamalarını sağlamaktır. Öğrenciyi merkeze alan bir teknik olmakla birlikte empati, iletişim ve yaratıcılık becerileri kazandırmaktadır.
Sınıf Dışı Öğretim Teknikleri Nelerdir?
Sınıf dışı öğretim teknikleri davranış kazanma aşamasında çevrenin ve birincil kaynakların önemini konu edinen teknikler dizisidir. Eğiticinin eğitimi ile öğrenciye kazanım sağlayacak ve öğretimin kalıcı olmasını sağlayacak teknik hangisi olursa olsun uygulanması gerektiği belirtilir.
Bir derste adı geçen yeri öğrenci canlı olarak gördüğü zaman öğrenmenin daha etkili, kalıcı ve anlamlı olduğunu vurgulayan tekniklerdir. Sınıf dışı öğretim teknikleri duyulan yerler, durumlar veya olaylarla karşı karşıya getirilmesini amaçlayan ve bu sayede öğrenmenin etkili ve akılda kalıcı olduğunu dile getiren tekniklerdir. Sınıf dışı öğretim teknikleri; eğitsel gezi, gözlem, görüşme, ödev, sergi, müze eğitiminden oluşmaktadır. Gelin bu teknikleri incelemeye başlayalım.
Eğitsel Gezi:
Okul dışında yer alan ve eğitim, inceleme, araştırma vb. yapmak için gidilen gezilerdir. Bu tekniğin amacı birincil elden somut yaşantılar sağlamayı yaşatmaktır. Eğitsel gezi işlenen dersin kazanımları ile ilgili olmak zorundadır. Öğrencilere eğitsel açıdan fayda sağlamalıdır. Düzenlenen eğitsel geziler eğlence amaçlı olarak düşünülmemeli. Bunun yerine belirli bir amaca dönük yapılan çalışmalar olarak düşünülmelidir. Eğitsel gezi tamamlandıktan sonra arayı çok fazla açmadan gezinin amacı doğrultusunda tartışma yapılması gerekir.
Öğrencilere ilk elden tecrübe kazandırmanın yanında kalıcı öğrenmeyi de gerçekleştirir.
Ödev:
Sınıf dışı öğretim teknikleri arasında ödev de bulunur. Ev ödevi olarak da adlandırılır. Ödev, yerine getirilmesi gereken iş olarak tanımlanabilir. Ödev, öğretmenler tarafından verilir ve genellikle okul dışında yani evde yapılması istenir. Öğretmenin bir gün içerisinde okulda işlediği bir konuyu evde tekrarlanması, pekiştirilmesi veya desteklenmesi çalışmalarına denilir. Bir öğretmenin gelecek derste işleyeceği bir konuyu öğrencilere vererek gerekli araştırmalarını evde yaparak okula hazırlıklı gelmeleri de ödev olarak nitelendirilir. Öğretmenler ödev verirken öğrencilerinin seviyesine ve sahip olduğu imkanları göz önünde bulundurarak vermelidir.
