Sinema dendiğinde pek çok kişinin aklına ilk gelen uzun metrajlı filmlerdir. Ancak uzun metrajlı filmler gibi kısa filmler de bu sektörün oldukça önemli bir parçasıdır. Kısa filmlerin genellikle festivaller aracılığıyla izleyiciyle buluşması geniş kitlelere ulaşmasını zorlaştırmaktadır. Bu sebeple de pek çok kısa filmden haberimiz olmamaktadır. Tüm bu olumsuzluklara rağmen kısa film; özgünlüğü, yalın anlatımı ve bağımsız olması gibi daha pek çok sebeple sinema sektöründe önemli bir yer barındırmaktadır.
Kısa Film Ne Demek?
Uzun metrajlı filmle pek çok noktada farklılık gösteren kısa film için net bir tanım bulunmamakta. Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi’ne göre 40 dakikadan daha kısa olan filmler için kısa film kavramı kullanılmaktadır. Ancak sadece bu kriteri sağlıyor olması bir yapımın kısa film olduğunu da göstermez. Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi’ne göre süre olarak uygun olsa dahi kısa film sayılmayan yapımlar şu şekildedir:
Uzun metrajlı bir filmden alınmış kısımlar
Reklam ve fragmanlar
Televizyon dizilerinin yayınlanmayan bölümleri
Televizyon dizilerinin satmayan pilot bölümleri
Kısa film kavramı ilk olarak 1910 yılında uzun metrajlı filmlerin daha uzun çekimlerinin çıkmasıyla kullanılmaya başlanmıştır. Charlie Chaplin, Laurel Hardy ve Buster Keaton’ın filmleri bu dönemin en bilinen kısa film örnekleridir. Kısa film alanında animasyon filmlerinin de önemli bir yeri vardır. Animasyon filmleri de 1930 yılından itibaren kısa film piyasasında yer almaya başlamıştır.
Kısa film sürenin az olmasından kaynaklı olarak alışılmışın dışında görülmekte ve bu da bir ön yargı yaratmaktadır. Ancak doğru şekilde hazırlanmış bir senaryo sayesinde kısa zamanda çok önemli noktalara değinmek ve istenen mesajı kısa ve öz bir şekilde verebilmek de mümkündür. Kısa filmlerle amaçlanan da tam olarak budur. Kısa film uzun metrajlı filmlere geçişte bir araç olarak görülmemelidir.
Kısa film sadece süresiyle değil daha pek çok açıdan farklılıkları sebebiyle de uzun metrajlı filmden ayrılmaktadır. Uzun metrajlı filmlerin aksine kısa filmlerde ticari kaygı güdülmez ve reklam alma ihtiyacı duyulmaz. Bu durum da filmin konusunun seçilmesinde büyük bir etkendir. Uzun metrajlı film yönetmenlerinin ticari kaygı sebebiyle işlemekten çekinebileceği, kenara bırakılmış konular kısa film yönetmenlerinin bu konulara yoğunlaşmasına imkan tanımaktadır. Kısa filmlerde genel olarak bütün toplumu ilgilendiren, toplumda yankı uyandırması mümkün olan ve belli bir mesaj verme amacı taşıyan konular işlenmektedir.
Ticari kaygı güdülmemesi yönetmenlerin daha büyük riskler almasını da kolaylaştırmaktadır. Usta yönetmenlerin bir kısmının kendini denemek için kısa film çektiği de bilinmektedir. Ayrıca kısa filmlerin uzun metrajlı filmlerin aksine daha az maliyetli olması da bu alanda yeni bir projeye başlamayı kolaylaştırmaktadır. Tüm bunlara bakıldığında kısa film yönetmenlerinin pek çok açıdan büyük bir özgürlüğe sahip olduğu söylenebilir. Ancak kısa filmlerde başarıya ulaşmak pek kolay değildir. Festivallerde ve sanat gösterilerinde alınan tepkilere bağlıdır.
Kısa filmlerin uzun metrajlı filmlerden farklı bir diğer yanı da konuyu aktarma biçimidir. Sürenin kısa olmasından kaynaklı, verilmek istenilen mesaj uzatılmadan aktarılmalıdır. Konu olarak da asıl anlatılmak istenene odaklanarak, çok fazla farklı mekana ve farklı karaktere yer verilmemektedir. Böylelikle karakterlerin her yönüyle uzun uzun anlatılmasına da gerek olmaz. Bu da konunun daha kısa zamanda daha çarpıcı bir şekilde anlatılmasına imkan tanır. Kısa film için “anlatılmak isteneni en kısa zamanda ve en net biçimde ifade eden film türüdür” diyebiliriz.
Kısa Film Nasıl Yazılır?
Kısa filmler her ne kadar uzun metrajlı filmlere göre daha geri planda kalıyor gibi gözükse de sinema sektörü içinde önemli bir yeri vardır. Senaryonun iyi olması oyuncuların performansını da olumlu yönde etkilemektedir. İyi bir kısa film çekmek için de iyi bir senaryoya sahip olunması gerekmektedir. İyi bir senaryo için de öncelikle ana konunun ve temanın belirlenmesi önemlidir. Sonrasında bu çerçevede sinopsis ismi verilen taslak öykünün oluşturulması gerekir. Tasarlanan bu öykü özet şeklinde yalın bir anlatıma sahip olmalıdır. Yazar bu taslağı zihninde canlandırarak oluşturmalıdır. Hazırlanan taslak öykünün olay ve kişiler etrafında geliştirilmesi ise bir sonraki aşamadır.
Seçilen konunun filmin süresiyle uyumlu olmasına da dikkat edilmelidir. 40 dakikanın altındaki filmlerin kısa film olduğundan bahsetmiştik. Bu süre içerisinde konu net bir şekilde anlatılmalıdır. Bunun için de ilk sahneden başlayarak son sahneye kadar ki tüm olaylar gereksiz ayrıntılarda boğulmadan işlenmelidir. Zaman, mekan, karakterler, diyalog, dekor gibi unsurlar konunun kısa zamanda net bir şekilde anlatılmasına uygun şekilde hazırlanmalıdır. Kısa filmlerde diyalog olmadan da etkileyici bir sonuç almak mümkündür. Bunun için de olayın işlenişi, karakterin rolünü yansıtması gibi detaylar etkili olmaktadır. Tüm bunlar bir arada olduktan sonra ortaya başarılı bir kısa film çıkmaması düşünülemez.
Kısa film senaryosu yazma sürecini şu şekilde maddelere ayırmak da mümkündür:
Hazırlık aşaması: Konunun araştırılması
Sinopsis ismi verilen taslak öykünün oluşturulması: Konuyla ilgili özet şeklinde bir yazının hazırlanması
Taslak öykünün geliştirilmesi: Kişi özellikleri, diyalogların yazılması, mekan özelliklerinin verilmesi gibi detayların hazırlanması
Senaryonun yazılması: Sahne ve bölüm düzenlemelerinin yapılması
Senaryonun paylaşılması: Oluşturulan senaryonun son halinin paylaşması
İyi bir kısa film senaryosu yazabilmek ve başarıya ulaşmak için bu alanda kendinizi geliştirmeniz de son derece önemlidir. Bu alanda alınabilecek üniversite eğitimine ek olarak İstanbul İşletme Enstitüsü tarafından online olarak verilen senaryo yazarlığı eğitimi ve kısa film yapımı eğitimine de katılabilirsiniz. Ayrıca kısa film senaryoları okuyarak ve bol bol kısa film izleyerek de bu alanda gelişiminize katkı sağlayabilirsiniz.
Kısa Film Önerileri
Kısa filmler anlatılmak isteneni gereksiz detaylardan uzak net bir şekilde anlatmaktadır. Sürenin çok uzun olmaması sebebiyle de kısa film yapmanın kolay olduğu düşünülmektedir. Ancak sanılanın aksine kısa bir sürede film yapmak oldukça zordur. Çünkü seçtiğiniz konuyu en iyi şekilde anlatabilmek için saatleriniz yoktur. Bu durumda çok dikkatli olmalı asıl konuyu her şeyin önünde tutmalısınız. Kısa filmlere ilginiz varsa, kısa film izlemekten hoşlanıyor veya kendi kısa film senaryonuzu yazmak istiyorsanız bunların önemini anlamalısınız. Bunun için yapabileceklerinizden birisi de öncelikle bu alanda daha önce yapılmış yapımları izlemektir.
Süre olarak 40 dakikanın altında olan filmler için kısa film kavramı kullanılmaktadır. Kısa filmlerde gereksiz detaylara takılmadan, konu az zamanda en çarpıcı şekilde aktarılır. Ortaya başarılı bir kısa film çıkarmak için fazla maliyete de gerek yoktur. Bazen hiç diyalog olmaması veya fazla karakter ve mekana gerek duyulmaması enfes bir film için yeterli olabilmektedir. Bugüne kadar bunların çok sayıda örneği de ortaya konmuştur.
Uzun metrajlı filmlere kıyasla pek ön planda olmadığı düşünülse de kısa film, sinema sektörünün önemli bir parçasıdır. Kısa filmlerde ticari kaygı güdülmemesi sebebiyle yönetmenlerin konu seçiminde daha özgür olması çoğunlukla toplumsal konulara değinilmesini sağlamaktadır. Bu yüzden kısa filmlerde hepimiz için önemli olacak nitelikte mesajlar yer almaktadır. Bu mesajların verilebilmesi için de konular çarpıcı bir şekilde yansıtılmalıdır. Kısa filme ilgi duyanlar, bu alanda yeni olanlar veya kendisini geliştirmek isteyenler bol bol izleme yapmalıdır. Ancak bugüne kadar yapılan tüm kısa filmleri izlemek de mümkün değildir. Bende bu yazımda geniş bir yelpazesi bulunan kısa film dalındaki seçenekleri sizler için daralttım.
If Anything Happens, I Love You
Bir anne baba için çocuklarını kaybetmek baş edilmesi zor bir durumdur. Bu filmde de okullarına düzenlenen bir silahlı saldırıda çocukları öldürülen çiftin bu durumla baş etme süreci anlatılmaktadır. Olay sonrasından birbirinden uzaklaşan ve hiç konuşmayan çiftin asıl duygularını ise arkada oluşan gölgeler net bir şekilde anlatmaktadır. Animasyon tarzı yapılmış 12 dakikalık bu kısa film konusuyla izleyici de büyük bir duygusal etki yaratmaktadır.
The Black Hole
Bir adam çalıştığı şirkette fotokopi çektiği esnada makineden çıkan kağıtların üzerinde bir gariplik fark eder. Kağıtların üzerinden siyah bir yuvarlık oluşmaktadır. Garip olan tek şey bu da değildir. Kağıt üzerindeki siyahlıklar bir kara deliktir ve adam elini bu deliklere soktuğunda eli karşı tarafa ulaşmaktadır. Adam bunu fark ettiğinde gözüne şirket kasasını kestirir ve kağıdı kasanın üzerine koyarak elini delikten içeri daldırır. Sonrasında paraları kasadan çıkarmaya başlar ama açgözlülüğü kendi sonunu getirir. Üç dakikalık bir sürede izleyiciyi hem eğlendiren hem de düşündüren bu kısa film oldukça popülerdir.
Hair Love
Annesinin nerede olduğu bilinmeyen küçük bir kız ve babası arasında geçen hikayenin anlatıldığı bu filmde, babanın kızın saçını yaparken ne kadar çok zorlandığı odak noktası olarak alınmaktadır. Duygusal bir hikayesi olan yedi dakikalık bu filmde duygudan duyguya sürüklenmek mümkündür. Ayrıca 2019 yapımı bu film 2020 yılının En İyi Kısa Animasyon dalında Oscar ödülüne layık görülmüştür.
Cops and Robbers
Irkçılık ve polis zorbalığı konularına dikkat çeken Cops and Robbers, 2020 yılında gösterime giren ABD yapımı bir filmdir. George Floyd’un acımasızca bir polis tarafından öldürülmesi sonrasında tüm dünyada etkisini gösteren #BlackLivesMatter hareketinden esinlenilmiştir. Filmde bu harekete konu olan adaletsizlik ve sistematik sorunlara dikkat çekmek amaçlanmıştır. Dram türündeki bu filmle izleyici, insanlık tarihi için büyük bir ayıp olan konuyla da karşı karşıya kalıyor. Pek çok animasyon tekniğinin kullanılması da filmin dikkat çeken bir özelliğidir.
Doodlebug
Yönetmenliğini Christopher Nolan’ın yaptığı 1997 yapımı kısa film siyah-beyaz çekilen psikolojik gerilim türündedir. Bir adamın yerde gördüğü kıpırdayan bir şeyi yakalamaya çalışmasıyla başlayan hikaye adamın bu şeyi bir süre takip etmesiyle devam eder. Bu şeyi yakaladığında gördüğü ise kendisinin küçük bir halidir. Adam buna rağmen gördüğü şeye terlikle vurur ve bir anda kendi arkasında bu sefer kendisinin daha büyük hali belirir. O da aynı şekilde terlikle adama vurur ve bu durum adamın daha büyük halinin her belirmesinde tekrar edeceğini gösterir. Hikaye tek bir odada geçmektedir ve bu yönüyle çarpıcı bir kısa film çekebilmek için tek bir odanın dahi yetebileceğini göstermektedir.
Paperman
Sıradan bir hayatı olan ofis çalışanı, kağıttan uçaklar sayesinde şans eseri güzel bir kadınla tanışır. Böylece hayatı değişen adamın hikayesinin anlatıldığı film animasyon romantik komedi türündedir. Ayrıca film, Akademi Ödülleri’nde En İyi Animasyon Kısa Film Ödülü ve Annie Ödülleri’nde En İyi Kısa Animasyon Konusu Ödülü’nü kazanmıştır.
Cargo
Cargo, zombi saldırısı sonrasında babayla kızın yaşadıklarının duygusal tonda işlendiği yedi dakikalık bir kısa filmdir. Filmde diyalog olmamasına rağmen etkileyici bir anlatım sergilenmiştir. Filmin kurgusunun izleyiciler tarafından beğenilmesi, 2018 yılında aynı isimle uzun metraj filminin yapılmasını da sağlamıştır.
Inside
Psikolojik hastalıklar üzerine bir hikayenin konu edindiği filmde etkili bir anlatım sunulmaktadır. Nadir görülen bir psikolojik hastalık olan çoklu kişilik bozukluğu yani dissosiyatif bozukluğu konu alan film, izledikten sonra kendinizi sorgulamanıza sebep olabilir. Uzun metrajlı filmlerde dahi kolaylıkla anlatılamayan bu psikolojik rahatsızlığı beş dakikalık bir sürede anlatması açısından da film oldukça başarılıdır ve izleyicilerde merak uyandırmaktadır.
The Neighbors' Window
Filmde kendi gündelik hayatından sıkılarak, komşularının penceresini izlemeye başlayan bir kadının hikayesi anlatılmaktadır. Kadın bu hayatlara rutin hayatın dışında bir hayat gözüyle bakmaktadır. Komşularını izlemeyi çift olarak sürdürmeleriyle birlikte, kendi hayatlarında bir takım sorgulamalara başlayarak hayatın koşuşturması içinde kendilerinin farkına varmalarını sağlar. Gerçek bir hikayeden esinlenilen filmde “seyirci olma” kavramına değinilmektedir. Film 2020 yılında da En İyi Kısa Film dalında Oscar almaya hak kazanmıştır.
Period. End of Sentence.
Film, kadınlar için doğal bir süreç olan ve her ay düzenli olarak gerçekleşen bir döngü olan adete karşı sergilenen ön yargılı tutumları odak noktası almaktadır. Hindistan’ın Delhi şehrinin dışında yer alan bir köyde yaşayan ve nesiller boyu hijyenik pede ulaşamayan kadınların, sessiz bir cinsel devrime nasıl önderlik ettiği başarılı bir şekilde işlenmiştir. Yıllarca sağlık sorunları yaşamalarına, derslerini kaçırmalarına hatta okullarını bırakmalarına dahi sebep olan bu sorun, köye hijyenik ped makinesinin kurulmasıyla çözülmektedir. Kadınlar bu sayede ped üretmeyi ve pazarlamayı da öğrenirler. Kadınların kanatlanıp uçmasını istediklerinden de ürünün ismini “Fly” koyarlar. Ayrıca film 2019 yılında En İyi Kısa Belgesel dalında Oscar almaya hak kazanmıştır.
Golden Shot
Kısa film önerilerinde son olarak Gökalp Gönen’in yönettiği, Altın Vuruş isimli bir Türk yapımı yer almakta. Filmde, karanlığa terk edilmiş ve ufacık bir ışık kaynağıyla ayakta kalan, paslı robotların bir gün güneşle buluşacakları ve kurtarılacakları günü umut etmeleri anlatılmaktadır. Robotlardan bir tanesi bunu gerçekleştirmek için bir plan yapar ve büyük bir mücadele verir. Animasyon kısa filmleri açısından standartları aşan ve Türk yapımlarının gelişmesine güzel bir örnek olan film izlenmesi gereken başarılı yapımlardan bir tanesidir. Ayrıca film pek çok ödül almaya da hak kazanmıştır.
