Gazetecilik, insanların bilgi edinme hakkını karşılamak ve toplumu aydınlatmak adına yüzyıllardır süregelen bir meslektir. İnsanoğlu, ilk çağlardan beri yaşadıkları şartları, çağın gerekliliklerini ve edindikleri bilgi ve tecrübeleri aktarma eğiliminde olmuştur. Bu süreç, mağara duvarlarına çizilen resimlerle başlamış, parşömenler ve ortaçağ tellalları ile devam etmiştir. 1605 yılında Antwerpen'de haftalık ticari bültenler şeklini alarak ilk gazete örneklerini sunmuştur (Koloğlu, 2006, s.15).
Günümüzde ise gazetecilik, bir olayı 5N1K (Ne, Nerede, Ne Zaman, Nasıl, Neden ve Kim) kurallarına uygun olarak tarafsız bir şekilde metne aktarıp haberleştirme işlemidir. Kısacası haberleştirilmiş olayın olduğu yerde gazetecilik mesleği başlar. Peki, gazetecinin sorumlulukları nelerdir? Öncelikle halka haber iletmek, haberi oluşturmak için gereken basılı ve görsel materyalleri toplamak ve habere objektif yaklaşmak gazetecinin temel görevleridir (Tokgöz, 2015, s.123).
Halka haber iletmek
Haberi oluşturmak için gereken basılı ve görsel materyalleri toplamak
Habere objektif yaklaşmak
Dijitalleşme ve Gazetecilik Mesleği
Dijitalleşen dünya ile birlikte bütün kavramlar yeniden anlamlanırken gazetecilik mesleği de bundan payını fazlasıyla almış, değişmiş ve bazı noktalarda gelişmiştir. Bu "dijital" ve "yeni medya" süreci sanılandan çok daha geçmişe dayanmaktadır.
En başta hesap makinesi olarak tasarlansa da ilk işlevsel dijital bilgisayarlar Soğuk Savaş döneminde kullanılmaya başlanmış ve bu kullanımla birlikte dünyada artık geri dönülmez bir süreç başlamıştır: "Dijitalleşme ve Yeni Dünya". Dijitalleşmeye gazetecilik çerçevesinde yaklaşırsak bu bir dezavantaj gibi gözükse de aslında mesleğin önemini de ortaya çıkarmıştır (Şeker, 2007, s.88).
Her şeyin fazla ulaşılabilir olması ve bir haber paylaşmanın insanların bilgisayarlarında basacakları iki tuş kadar kolaya indirgenmesi aslında gazetecilik mesleğinin ne kadar önemli olduğunu bir kere daha göstermiştir. Denetlenmemiş bilgilerin kuralsızca sosyal medyaya düşmesi yeri geldiğinde toplumda sebepsiz infiallere yol açmaya başlamıştır. Bu noktada atalarımızın da dediği gibi "Kalem kılıçtan keskindir" sözü canlı bir şekilde su yüzüne çıkmıştır (Turam, 1994, s.46).
Bilgi güçtür ve güç siz onu hangi amaçla kullanırsanız ona hizmet eder. Bu denli kuvvetli bir gücün aslında onu yönetmeyi bilecek kişilere yani gazetecilere bırakılması gerekliliği açıktır. Örnek vermek gerekirse, her gün sosyal medyada sansasyonel başlıklarla hepimiz karşılaşıyoruzdur haber içeriğine girdiğimizde ise tam bir hayal kırıklığı... Ya boş metinler ya da haber dilinden uzak meslek ehli olmayanlar tarafından yazılmış kelime kalabalıkları. İşin daha can alıcı boyutları da söz konusu tabi ki, denetlenmemiş bilgileri doğruymuşçasına servis etmek, karalama kampanyaları ya da gereksiz kahramanlaştırmalar da sıkça gördüğümüz örneklerden.
Bardağın diğer tarafından bakmak gerekirse yukarıda yazılan bilgiler doğrultusunda özetleyebiliriz ki bu dijitalleşme sürecinde değişen bu kadar çok dinamikle birlikte gazetecilik mesleği önemini bir kez daha ortaya koymuştur.
Neden Gazetecilik?
Demokrasinin bilinen üç ayağı vardır; yasama, yürütme ve yargı. Bilinmeyen ise "demokrasileri ayakta tutan 4. güç medyadır". Medya topluma mesajlar ileterek onları eğitir ve bilgilendirir. Gazete, dergi, TV, radyo, internet kitle iletişimini sağlayan ve demokrasi ile arasında doğrudan bir ilişki barındıran güçlü bir yönlendirme aracıdır (Keane, 1993, s.22).
Medyanın en eski ve temel taşlarından olan gazete dijitalleşme sürecine kadar bu platformu sırtında taşımıştır. Kamuoyunu yönlendirmede bu kadar büyük bir güce sahip olan ve yüzyıllardır demokrasinin lokomotiflerinden kabul edilen bir mesleğin varlığını devam ettirmesi zorunluluktur. Bu varlığın devam edebilmesi elbette ki mesleği yapacak kişilerin olmasıyla mümkündür.
Gazetecilik Mesleğinin Avantajları
Gazetecilik bölümü üniversitelerin iletişim fakülteleri altında eğitim verir. Gazetecilik okuyan bir kişi aynı zamanda iletişim fakültesi öğrencisi olması sebebiyle birçok temel öğrenimi de yanında alabilir. Bu da geniş bir iş yelpazesine sahip olabileceği anlamına gelir.
Aldığınız eğitimin tabanında iletişim ve dinamikleri olduğu için:
- Halkla ilişkilerden
- Editörlüğe
- Sosyal medyadan
- Kurumsal iletişime kadar birçok alanda uzmanlık alanı seçebilirsiniz (Vural, 2000, s.79)
Eğitim süresince edindiğiniz entelektüel birikim meslek ya da özel hayatınız boyunca bakış açınızın, duruşunuzun ve olayları yorumlayışınızın her zaman daha geniş bir perspektifte olmasına yardımcı olacaktır. Mesleğini belli bir süre yayın organlarında icra eden gazeteciler için erişim kolaylığı sağlayan gri pasaport ve sarı basın kartı gibi geçiş ayrıcalıkları da vardır.
Gazetecilik Mesleğinin Dezavantajları
Her meslekte olduğu gibi gazetecilik mesleğinde de dezavantajlar söz konusudur. Dünya üzerinde olay akışının asla bitmemesi haber akışının da asla bitmeyeceği anlamına gelir. Bu yüzden bu meslekte zaman kavramından bahsetmek pek mümkün değildir.
Savaş alanları, göçler, kazalar, doğal afetler gibi zor çalışma şartları altında çalışmanız gereken durumlar da olacaktır. İnsanları derinden etkileyen acıları haber yapma zorunluluğunuz olduğunda insani tarafınızı zorlayacak anlar da yaşayacaksınız ancak unutmamak gerekir ki siz günü geldiğinde sorumluluklarınızı yerine getirmiş olmanın hafifliğini de derinden hissedeceksiniz (Rigel, 2000, s.134).
Daha basit bir örnekle anlatırsak; Size bir iyi bir de kötü haberim olduğunu söylesem elbette önce iyi olanı duymak istersiniz. "Tebrikler! Tarkan konserine iki adet bilet kazandınız" kötü habere gelirsek "pankreas kanseriniz, iki ay ömrünüz kaldı". İşte gazeteci dediğiniz kişi hoşunuza gitmese de yeri geldiğinde size kötü haberi veren kişidir ama gün gelir o kötü haberler hayatınızı kurtarır.
Sonuç olarak, gazetecilik mesleği dijitalleşen dünyada da önemini korumaya devam ediyor. Toplumu aydınlatmak, kamuoyunu bilgilendirmek, olaylara objektif yaklaşmak ve bunları doğru bir şekilde aktarmak gazetecilerin sorumluluğundadır. Gazetecilik eğitimi gören kişilerin geniş bir iş yelpazesine sahip olması da mesleğin avantajlarından biridir. Ancak zor çalışma şartları, yoğun tempolu iş hayatı gibi dezavantajları da göz önünde bulundurmak gerekir. Her şeye rağmen gazetecilik ve demokratik toplum ilişkisi yadsınamaz bir gerçektir ve gazeteciler toplumların dördüncü gücü olmaya devam edecektir.
Kaynakça
Keane, J. (1993). Medya ve Demokrasi. (Çev. Haluk Şahin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Koloğlu, O. (2006). Osmanlı'dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi. İstanbul: Pozitif Yayınları.
Rigel, N. (2000). İleti Tasarımında Haber. İstanbul: Der Yayınları.
Şeker, M. (2007). Tekniği, İçeriği, Çalışan Profili, Haber Kaynakları, Ekonomi Politiği, Gücü ve Sorunlarıyla Yerel Gazeteler. Konya: Tablet Yayınları.
Tokgöz, O. (2015). Temel Gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi.
Turam, E. (1994). Medyanın Siyasi Hayata Etkileri. İstanbul: İrfan Yayıncılık.
Vural, A. M. (2000). Yerel Basın ve Yerel Yönetim. İzmir: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
