Sosyal medya ağları günümüzde yaşlısından gencine toplumun her kesimi tarafından kullanılan, "arkadaşlık ağları" olarak da niteleyebileceğimiz internet ortamlarıdır. Her saniye artmakta olan dünya nüfusunun reel dünyada kolaylıkla bir araya gelemeyeceği aşikardır. Oysa bu ağlar sayesinde milyarlarca insanın sanal bir ortamda yan yana gelebildiğini görmekteyiz.
Maddi parametrelere dayanmayan, varlığını kutuplardaki veri depolarına borçlu bu yeni medya uygulamaları, beraberinde birtakım soru işaretleri getirmektedir.
Gazeteciliğin etik kuralları ve habercilik pratikleri açısından sosyal medya ağlarının incelenmesi iletişim dünyası için önem arz etmektedir. Ünlü iletişimbilimci Marshal McLuhan'ın yıllar önce dünyanın global bir köy haline dönüşeceğine yönelik kehanetinin gerçekleştiğini bugün söyleyebiliriz. Bu öngörünün ilk adımı televizyon teknolojisi olmuştur. 21. yüzyılda ise artırılmış gerçeklik ve yapay zeka teknolojileriyle süslenmiş yeni medya ortamları, sürecin diğer basamaklarını oluşturmaktadır.
Küreselleşen dünyada uzakların yakına getirilmesinin etkisi, başlangıçta geleneksel medya araçlarından olan gazetelere, radyo ve televizyon teknolojilerinin de katılımı ile hız kazanmıştır.
Değişen dünyada artık Körfez Savaşı'nın CNN televizyon kanalından canlı yayınlanması örneğinde olduğu gibi savaşlar bile evlerimizden izlenebilir hale gelmiştir. Şu an ise bir zamanların sihirli kutusu olarak anılan ve büyülü bir etkisi olduğuna inanılan televizyon teknolojisinin eskidiğini görmekteyiz. Artık savaşlar evlerimizin salonunun da ötesinde ceplerimize girmiş bulunmaktadır.
Geleneksel Medya ve Sosyal Medya Arasındaki Farklar Neler?
Geleneksel medya ile sosyal medya arasındaki fark ve ilişkiyi haber kavramı özelinde incelemek gerekirse eğer; sosyal medyadaki (akademik olarak adlandırılan tanımıyla yeni medyadaki) haber akışının geleneksel medyaya oranla açık ara hızlı olduğunu söylemek mümkündür.
Geleneksel medyada olduğu gibi sosyal medyadaki iletişim tek yönlü değildir. Aksine geri bildirim kanalıyla kullanıcının içeriğe anında yanıt verebilmesine izin veren çift yönlü bir iletişim akışı sosyal medyada yer almaktadır. En önemli fark olarak ise sosyal medyanın varlığı, bireylerin geleneksel medyada yer alan haberlere alternatif içerikler ve kaynaklar bulabilecekleri bir mecra oluşudur. Hatta günümüzde sırf bu kanalları kullanarak "Yurttaş Gazeteciliği" adı altında habercilik pratikleri yürüten kanallar mevcuttur.
Sosyal Medya Kanalları
Bilginin evrenselliği düşünüldüğünde bu tip pratiklerin ortaya çıkmış olması insanlık adına güzel bir adım olmuştur. Çünkü insanların habere ulaşırken geleneksel medya içerisinde karşılaştığı yayın kanalının siyasi ve toplumsal görüşü özelinde yansıtılan tek bakış açısıyla hazırlanmış haberlere alternatif oluşturmuştur.
Kişisele indirgenen gönderiler ile deneyimlerin birinci ağızdan paylaşılması da sosyal medyadaki haberin değerini artırmıştır. Gelenekseldeki yüksek üretim maliyetinin yerini bu yeni ağlarda daha ucuz materyallere bırakmış olması da aralarındaki farklardan biri olmuştur. Ucuza üretilen içeriklerin faydası mı yoksa zararı mı olduğu incelenmeye değer bir diğer faktördür.
Gazeteciler ve Sosyal Medya
Alanında deneyimli ve uzun yıllar boyunca bu işi yapmış olan gazetecilerin, sosyal ağları kullanarak görüşlerini ve habercilik pratiklerini sürdürmesi de söz konusudur. Hatta dijital yayıncılık yapan birçok yayıncı sosyal medya uzmanlığı eğitimi de almaktadır.
Sosyal medya negatif etki yaratır mı? Elbetteki sosyal medya sayesinde çok yüksek görüntülenme sayısına saniyeler içerisinde ulaşan bilgilerin doğruluğu son dönemin en büyük sorununu da oluşturmaktadır. Yalan haberin yayılması da bu ağların büyüklüğü sayesinde önlenememektedir. Bu durumun üstesinden ise ancak doğru medya okuryazarlığı eğitimi sayesinde bilinçlenmiş kullanıcılar, tüketiciler, izleyiciler ile gelebilmek mümkün olacaktır.
Bir diğer fark da geleneksel medya ve sosyal medya arasında reklam gelirleri açısından olacaktır. Dijital alanda sürdürülen habercilik faaliyetleri ya dijital reklam unsurlarıyla ya da kitle fonlaması denilen uygulamalar ile gazetecilerin para kazanmasına izin vermektedir. Kimseye bağımlı kalmadan habercilik yapmak malesef ki günümüzde pek de mümkün gözükmemektedir.
Yazar: Elif Buse Günal
