Gazetecilik, basın-yayın alanının en kıymetli mesleklerinden biridir. Her ne kadar geçmişteki kadar itibarlı bir meslek olarak görülmese de gazetecilik, insanların bilgi edinmesinin ana kaynaklarındandır. Gazetecilik mesleğini yerine getirerek sektörde kendini gösteren kişilere gazeteci denir.
Dünyada ve Türkiye'de gazetecilik mesleği, haber ve bilgi kaynağı hakkında bilgilendirme yapma üzerine kuruludur. Sektör içinde yer alan alaylı ve mektepli pek çok gazeteci, belirli niteliklere sahip olarak görevlerini icra ederler. Her meslekte olduğu gibi basın alanında çalışmanın da bazı ön koşulları ve gerektirdiği nitelikler vardır. Yazımızda gazeteci olmak için gerekli niteliklerden bahsederek kimlerden gazeteci olur sorusuna da yanıt arayacağız.
Gazeteci Olmak İçin Gereken Nitelikler Nelerdir?
Öncelikle bir konuya açıklık getirmek lazım. Gazeteci olmak için gereken yetenek ve koşullar, geliştirmeye müsait özelliklerdir. Yani, doğuştan sahip olmanızı gerektirecek yetenekler yerine geliştirmenize bağlı olan nitelikler var diyebiliriz. Gazetecilik mesleği her şeyden önce emek ve sabır işidir. Mesleğin zorlayıcı koşulları gazetecileri de zor durumda bırakabilir ve gazetecinin mesleği bırakmasına varan olaylar yaşanabilir. Tabii ki mesleğin zorluğu bir yana mesleğe emek verenler, zor koşullara da uyum sağlamanın bir yolunu bulmuşlardır.
Gazeteci olmak, yalnızca eğitim ya da deneyim elde etmekle ilgili bir mesele değildir. Hem gazeteciliğin geçmişinden gelen hem de çağımızın koşullarından doğan birtakım yetkinlik ve düşünce tarzı, kişiyi gazeteci yapar. Gazetecilik, mesleğin gerektirdiği yetkinliklere sahip olmakla icra edilen bir meslektir. Gazetecilik refleksleri denilen durum, uzun yıllar süren deneyim ve mesleğe duyulan ilgiden doğar. Zorlayıcı ama kişinin ilgisini de zor kaybettiği bir meslek olan gazetecilik, kişiden bazı nitelikler ve yetkinlikler ister. Birazdan sayacağımız tüm nitelik ve yetenekler, sürdürülebilir olduğu kadar kişinin gazeteci kimliğine fayda sağlayacaktır.
Araştırma-Soruşturma İsteği
Gazeteci, habere konu olacak olan durumu araştırır ve araştırmalardan bir haber doğurur. Araştırma ve soruşturma ilgisi olmayan bir kişinin muhabir, gazeteci ya da köşe yazarı olma ihtimali yoktur. Elbette günümüz gazeteciliğindeki bazı durumlar, bu yetkinlikleri yok sayar vaziyette olsa da haberciliğin ana damarlarından biri araştırmadır. Haberin kaynağı ile ilgili araştırma sürecinde gazetecinin; asli ve tali kaynakları süzgeçten geçirme, haber kaynağını teyit etme, analiz etme ve gündemi takip etme niteliklerine sahip olması gerekir. Özellikle araştırmanın önemli aşamaları olan 5N1K soruları doğru yanıtlanmadığı sürece, gazetecinin kimliği ve haberi değersizleşecektir.
Yazılı ve Sözlü İletişim Becerileri
Neredeyse her iş ilanında karşımıza çıkan iletişim becerileri, gazetecilik için de aranan bir yetkinliktir. Çünkü gazetecilik iletişim odaklı bir meslektir ve mesleğin görevlerini yerine getirmek için iletişim kurmak şarttır. İletişim kurma biçimi değişse de gazeteciyi, habere ve kaynağa götüren şey iletişimi etkili kullanmasıdır. Aynı zamanda meslekte ilerlemek için de iletişiminizi sürdürülebilir kılmalısınız. Yani, iletişim ağı oluşturmak ve kendinizi etkili ifade etmek, sektörde size tanınırlık kazandırır. Bu özellik aynı zamanda haber ve kaynağa ulaşmayı da kolaylaştırır. Dolayısıyla habere gitmek ve haber yazmak için sözlü ve yazılı iletişim becerilerini kullanmak, gazetecinin esas ve ayırıcı görevlerindendir.
Sesin Bilimsel Yolculuğu: Akustik Anlayışın İletişime Etkisi
Etkili İletişim İçin Neler Yapmalıyız: Sunum Teknikleri Rehberi
İnternet ve Bilgi Teknolojisini İyi Kullanabilmek
Sektör içindeki değişimler, gazetecinin sahip olması gereken nitelikleri de dönüştürdü. Daha önce yazılı medya ya da televizyon haberciliğinde görev alan editör ve muhabirler, internet gazeteciliğinin gündeme gelmesiyle bilgi teknolojisini daha iyi kullanabilme yarışına katıldılar.
medya ve habercilik alanı, internet ve diğer bilgi teknolojilerini iyi kullanabilme yetkinliği ister. günümüzde internet ve bilgisayar teknolojisi kullanmadan haber yazmak ve haber sunmak gibi bir seçenek kullanılmamaktadır. bir gazetecinin de meslek görevlerini medya mecralarında sürdürmesi için internet gazeteciliğinin yapı taşlarına vâkıf olması ve gerekli bilgisayar programlarını iyi kullanabilmesi gerekir. özellikle haber editörlüğü pozisyonundaki gazetecilerin, internet gazeteciliğine özgü haber yazım tekniklerine uygun haber yazmaları beklenir.
İngilizce ve Bir Başka Yabancı Dili Kullanabilme Yetkinliği
İngilizce kullanma yetkinliği en çok dış haberler birimi ile yabancı ülke seyahati ve haberleri için önemli bir yetkinliktir. Gazeteciliğinin küresel bir karşılığı olmasından dolayı, sadece ülke gündemi takip edilmez. Dış haberlerin çevirisi ve yazımı, yabancı ülke gündeminin takip edilmesi ve yabancı ülkelerdeki haber kaynağına ulaşmak gibi seçeneklerden dolayı İngilizce bilmek çok önemlidir. Bununla birlikte İngilizce dışında, bir başka küresel dilin de bilinmesi gerekebilir. Özellikle gazetecilik mezunlarının iş bulma şansını artırması ve çeviri işlerinde de kendilerini öne çıkarabilmeleri için İngilizce öğrenmek, gazeteciliğin gerekli koşullarından biridir.
Stres ve Zaman Yönetimini Etkinleştirme
Gazeteci olmak, stresi tanıyarak onu kontrol altına almayı Hangi gazeteciye sorarsanız sorun, zorlayıcı koşulların etkisiyle stressiz geçen bir günü olmadığını söyler. Gerçekten de gazeteci olmak, stres düzeyi yüksek bir uğraşı ifade eder. Sadece günlük değil dakikalar içinde değişen haberlerin peşinde koşmak, haberi yetiştirmek, ekibi iyi kurabilmek ve gazeteci olmaktan doğan baskıya göğüs gerebilmek, stresi beraberinde getirmektedir.
Bunların yanı sıra kişinin duygu durumunu değiştiren haberlere ve olaylara tanık olmak da gazetecileri olumsuz etkilemektedir. Fakat belli bir deneyim ve mesleğin gerekliliğini yerine getirmek, stresi de yönetebilmeyi kolaylaştırmaktadır. Stres yönetimi dışında gazeteciler zaman yönetimi konusunda da bilgi ve uygulamaya sahiptirler. Zaman yönetimi; haberin yayımlanma sürecini planlama, araştırma yapma süresini planlama, haberi servise yetiştirme işleri için gerekli olmaktadır.
Gazeteci Olmak İçin Gazetecilik Okumak Şart Mı?
Gazetecilik eğitimi, iletişim fakültesi ve gazetecilik kursları neticesinde verilir. Alaylı meslek çalışanları ise gazetecilik eğitimi almadan sektörde deneyim elde eden kişilerdir. Gazetecilik mesleği içinde uzun yıllardır sürdürülen alaylı-mektepli tartışmaları, gazetecilik bölümü mezunlarının işsiz kalmasıyla daha da derinleşti. Fakat medya genel olarak pek çok alanla iç içe olan bir sektör ve diğer alanlardan kendini gazeteci olarak yetiştirenler de bu mesleğe uzun yıllar emek vererek sektörde var olmuş kişilerdir.
Gazeteci olmak için eğitim şart olmamakla birlikte mesleği tanımak, gazeteciliği ve sektörü tanımak, önemli bir ön avantajdır. Bununla beraber deneyim de aynı sonuçları yaratabilir. Sadece şunu iyi kavramak gerekir: Gazetecilik ister deneyim ile icra edilsin ister eğitim yoluyla, gazeteciliğin getirdiği ön şartlara ve niteliklere sahip olmak önemsenir. Kısacası gazeteciliği kamu yararı ve doğru haber anlayışı doğrultusunda sürdüren gazeteci, gazeteci olmanın da asıl anlamını taşıyan kişidir.
