Özel haberler kuruma ya da gazeteciye itibar kazandıran, öne çıkmasını sağlayan haber niteliğindedir. Bu sebeple özel haber, gazetecilik mesleğinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Günümüzde İnternet çağıyla birlikte haberin hızlı bir şekilde ve pek çok kanalda herkese ulaşabilir olması habercilikte rekabet ortamını eskiye göre daha da genişlettiği için özel habere verilen önem artmıştır. Özellikle geleneksel medyanın yerini giderek dijital medyaya bıraktığı ve haberciliğin de internet platformlarına taşındığı Web 3.0 çağında öne çıkan internet haberciliğinde özel haber daha çok öne çıkmaktadır. Peki, özel haber nedir?
Özel haberin tanımına gelecek olursak; muhabirin ya da kurumun kendi özel çalışması ile gerekli araştırmaları yaparak ve araştırmalarını delilleriyle belgeleyerek hazırladığı haberdir. Özel haberler, muhabirlerin kişisel araştırmasına bağlı olarak yapılabildiği gibi haber ajansının editörü ve yazı işleri müdürü tarafından verilen haber üzerine de yapılabilir. Ülkemizde ve dünyada önde gelen haber ajanslarının bünyelerinde özel haber birimleri bulunur.
Özel haber için yapılacak olan araştırmalar ve çalışmalar, muhabirin iletişim kurabilme yeteneğine bağlıdır. Bundan dolayı özel olan haber sadece yayınlanan kuruma ya da haberi yapan muhabire aittir ve başka bir yerde bulunmaz. Özel haberde özgünlük esastır. Üniversite öğrencilerinin sorunlarına yönelik hazırlanan bir haber özel haber örnekleri arasına girer. Böyle bir haber için geniş kapsamlı bir araştırma ve bu sorunlara dikkat çekici bir yaklaşım gerektirir. Özel haber, araştırmacı gazeteciliğin bir bölümüdür diyebiliriz.
Özel Haber Nasıl Araştırılır?
Özel haberde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, haber ile ilgili tüm sorumluluğun yayınlanan kurum ve muhabire ait olmasıdır. Dolayısıyla pek çok farklı kaynaktan kapsamlı bir araştırma yapmak ve doğruluğundan emin olunarak haberi yayınlamak gerekir. Haberci özel haber için belirleyeceği konudan haberin tüm hazırlanma aşamasından yazım aşamasına kadar sorgulayıcı olmalıdır. Konu seçiminde özel haberde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta o konuyla ilgili daha önce haber yapılmadığından emin olunması gerekir.
Çünkü özel haber demek salt, hiçbir yerde olmayan anlamının yanında okuyucuya bir şeyler de verebilmeli, değer katabilmelidir. Bu sebeple araştırma aşamasının başlangıcında konu seçimi vardır. Bu konu okuyucuya ne katkı sağlar? Okuyucu bu konuyla ne kadar ilgilenir veya okuyucu için bu konu önemli mi? Yani bir haberci olarak hedef kitlenize değer katan bir konu başlığı seçmeniz için öncelikle bu soruları kendinize sormanız gerekir. Araştırma yaparken tüm haber türlerinde olduğu gibi 5N1K kuralı uygulanmalı, bu sorular üzerinden verilen cevaplarla araştırma genişletilmelidir. Ne, nerede, niçin, nasıl, ne zaman ve kim? sorularına yanıt aranır. Özel haber için konu ile ilgili var ise birinci el kaynaklar öncelikli olarak değerlendirilmelidir. Yani konuya tanıklık edenler, konu hakkında uzman olanlar ile yapılacak görüşmeler veya röportajlar birinci el kaynakları oluşturur.
Bunun yanı sıra eğer gerekli ise konuyu yerinde değerlendirmek ve gözlemlemek, özel haber için hazırlayan kişinin uygulaması gereken diğer bir araştırma yöntemidir. İkinci el kaynaklar ise özel haberde konuyu belgelemek açısından önem taşır. Özellikle Web 3.0 çağının getirdiği avantajlar özel haberciliği araştırma konusunda daha zengin kaynaklara yöneltir. İkinci el kaynaklar yurtiçi ve yurtdışındaki resmi kurumlar, basın bildirimleri, konu ile ilgili akademik kaynaklar, kamuya açıklanmış veya kamuya kapalı bilgiler ve arşivler, internet ortamından elde edilen veriler, kamu ve özel sektör kuruluşları, odalar, dernekler, vakıflardan elde edilen bilgilerdir. Ayrıca özel haberlerde gizli kaynaklar da kullanılır.
Özel haberde her bilgi sorgulanmalı, haber kaynağının güvenilirliği başka kaynaklarla kıyaslanarak araştırılmalıdır. Kaynaklardan alınan gerçek bilgiler ayrıştırılmalı, yönlendirme ve yoruma dayalı bölümlerden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
Özel Haber Nasıl Yazılır?
Haber yazılırken hangi tekniğin uygulanacağına genel olarak haberi yazan kişi kendi karar verir. Haberin konusu ve uzunluğuna göre bir teknik seçmek önemli olsa da bazen de haberin yayınlanacağı kuruluşun belirlemiş olduğu teknikte de özel haber yazılabilir. Örneğin toplum yararı için yapılan bir özel haberde dikkat çekici kısım girişte verilerek en önemli bölümden daha az önemli olana kadar ters piramit şeklinde özel haber yazılabilir. Çünkü burada önemli olan topluma iletilmek istenen bir mesaj varsa bunu başta vererek amaç, herkesin bilgilenmesini sağlamaktır.
Daha magazinel haberlerde okuyucuyu meraklandırmak için haberin en önemli unsurları sonda verilir. Burada da az önemliden en çok önemliye doğru sıralanan düz piramit tekniği kullanılır. Bunun yanı sıra haberi oluşturan bilgiler, herhangi bir sıralama yapılamayacak kadar aynı önemde birkaç konudan oluşuyorsa haberdeki tüm unsurlar eşit olarak yazılır. Özel haber yazan bir muhabir hangi haberi hangi teknikle yazacağını iyi bilmelidir. Bu sayede haberin okunurluğunu sağlayabilir. Haberin konusunu oluşturan olaylara bağlı olarak belirlenen hedef kitleye hitap etmeli aynı zamanda herkesin anlayabileceği bir dilde kullanılmalıdır. Yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen sözlü, yazılı, görsel bilgiler sınıflandırılmalı ve buna göre iyi bir kurgu oluşturulmalıdır.
Özel haberde bahsedilen her olay için mümkün olduğunca yazıyı destekleyen belgeler görsel olarak sunulmalıdır. Haber yazmanın genel kurallarına özel haber yazarken de bağlı kalmak önemlidir. Dil bilgisi ve imla kurallarına sadık kalmak, her bir cümlede okuyucuya bilgi vermek, gereksiz tekrarlardan ve anlatım bozukluklarından kaçınmak ve bazı haber yazmaya özgü yazım biçimlerine hâkim olmak önemlidir.
Dijital Çağda Özel Haberin Yeri
Habercilik anlayışına dijital çağ ile beraber eklenen dijital gazetecilik veya internet haberciliği, söz konusu haber türlerinden özel haberi daha çok ön plana çıkarmıştır. Artık gazete, dergi, televizyon ve radyo gibi haber kanallarının hepsi internet platformunda yer alıyor. Aslında bu dönemi bir geçiş dönemi olarak nitelendirebiliriz.
Günümüzde geleneksel medya ve internet bir arada yürütülüyor olsa da giderek yerini dijital platformlara bırakıyor. bu durum artık haberciliği de internet ortamında yapılan habercilik olarak değiştiriyor. habercilik ile ilgili genel kurallar aynı kalmak koşuluyla dijital platformun getirdiği kendine has kurallar da internet haberciliğine entegre ediliyor. örneğin internet ortamında yazılan bir haberin içerik olarak haber niteliği taşıması ve belirli haber etiklerine uymasının yanı sıra dijital içerik diline de uyum sağlaması, öne çıkabilmesi ve okunabilmesi için önemlidir. buradaki dijital içerik dilinden kasıt SEO kurallarıdır. İkinci bir değişim ise internet platformuna taşınan her sektörde olduğu gibi rekabet alanının genişlemesine bağlı olarak kalıcı olmak ve öne çıkabilmek için fark yaratıcı nitelikte haberlere ihtiyaç duyulmasıdır.
İşte burada internet haberciliğinde özel habere duyulan ihtiyaç öne çıkar. Yakın zamanda bu konuyla ilgili Google’ın Haberler Başkan Yardımcısı Richard Gingras’ın yaptığı açıklama tam da özel haberin internet çağındaki önemini vurgular niteliktedir. Özel habercilik olarak tanımlanan haberler için arama sıralamasında öncelik verileceğinin ve bu konuyla ilgili düzenlemelerin yapıldığının belirtilmesi internet haberciliğine de yeni bir boyut getirecek gibi duruyor. Aslında bu durum çok da şaşırtıcı değil. Çünkü bu durumu her türlü özgün içerik oluşturma kuralını Google’ın habercilikte de uygulaması olarak tanımlayabiliriz. Tabii bu zamanla yerine oturabilecek bir kavram olsa da ileriyi görerek hareket edenler ve altyapısını buna göre hazırlayıp kendisini buna göre donanımlayanlar kariyer hayatlarında bir adım öne olacaktır.
Eğer siz de habercilik ve yeni nesil gazetecilik alanında uzmanlaşmak, yeni nesil internet haberciliği nedir bilmek, dijital ortamda özel haber nedir öğrenmek ve mesleğinizde yakın geleceğe yönelik yatırım yapmak istiyorsanız Enstitü’nün verdiği İnternet Haberciliği eğitimine kaydolabilir, geleceğin haberciliğine adım atabilirsiniz.
İlgili Haber: İnternet Haberciliği Eğitimi
