Bilirkişilik mesleği, son yıllarda merak konusu olan ve araştırılan meslek seçenekleri arasında yer alır. Bilirkişi olmak, ek gelir elde etmek için de önemli fırsatlar sunabilir. Ülkemizde bilirkişi olanların sayısı göz ardı edilemeyecek sayılarda olduğu gözlemlenmektedir. Bilirkişiler iki taraf arasındaki hukuki anlaşmazlıkları çözmekle yükümlüdür.
en bilinen haliyle savcı ya da hakimlerin isteği sonucunda çalışan ve uzmanlık alanına göre mahkemeye bilgi sunan kişilere verilen addır. bilirkişi olarak adli tıp kurumdan farklı alanlarda faaliyet gösteren kurumların çalışanlarına başvurulabileceği gibi aynı zamanda akademisyenlere ya da uzmanlığını ispat eden alanında uzman kişilere de danışılabilir.
Yazımızda Bilirkişi nedir? Ne iş yapar? Bilirkişi olma şartları nelerdir? Bilirkişi maaşları ne kadardır? Gibi konuları tüm detayları ile birlikte sizler için hazırladık.
Bilirkişi Nedir?
Bilirkişi, savcı veya hakimlerin talebi üzerine çalışma faaliyetlerini sürdüren ve uzmanlık alanına uygun olacak şekilde mahkemeye bilgi sunan kişilere denmektedir. Bilirkişi olarak adli tıp uzmanı başta gelmek üzere pek çok alanda uzman olan insanlara bazı anlaşmazlıklar hakkında fikir danışılabilir. Bilirkişiler, taraflar arasında gelişmiş olan hukuki anlaşmazlıklara çözüm üretmek üzere çalışmalar yürütür.
Bilirkişin alanına giren pek çok konu vardır. Sahte para tespitinden, elektronik kayıtların incelenmesine, işçilik alacak takibinden, hasar tespitine, her hangi bir üründe üretim hatası bulunmasından, kıymetli bir sanat eserinin değer tespitine kadar her alanda bilirkişinin fikrine ihtiyaç duyulabilir.
Bilirkişi olarak çalışmak isteyen kişilerin ilk yapması gereken Adalet Bakanlığı’na başvuruda bulunmaktır. Adalet Bakanlığı her sene bir sonraki yıl için bilirkişi ilanı yayınlar. Bu ilanları yakından takip ederek, belirlenen tarihlerde başvuru yapabilirsiniz. Bu alana başvuracak kişilerin bulundukları alana dair uzmanlık belgelerinin olması aranır. Bilirkişinin yetkin olması şartı vardır. İhtiyaç duyulan özel veya teknik bilgiyi hâkime aktaracak olan bilirkişinin, gerçekten ihtiyaç duyulan özel veya teknik bilgi açısından uzman olması gerekliliği vardır. Bilirkişilik görevi ehil kişilerce yerine getirilmelidir.
Bilirkişi, mevcut icra ettiği mesleğin gereklerini yerine getirmek üzere belirli bir alanda uzman olan kişidir. Söz konusu bu kişinin, uzmanlığını mahkeme ve hâkim ile paylaşması beklenir. Bilirkişiden beklenen faydanın sağlanması bu yetkinlikle doğru orantılıdır. Örnek olarak; bir makineye ait teknik özelliklerin yorumlanması aşamasında bilirkişi incelemesi için bir mimarın görevlendirilmesi mümkün değildir.
Bilirkişilik yapacak kişinin bir diğer önemli özelliği güvenilir olmasıdır. Hakimin bilgisi dışında olan özel veya teknik bilgiye sahip olduğu ve hâkimde bu bilgi bulunmadığı için üçüncü kişi konumundaki bilirkişinin beyanına ihtiyaç duyulmaktadır. Hâkimlerde olmasının zorunluluğu gibi bilirkişilik görevini de üstlenen kişinin ahlaklı, güvenilir, dürüst olmaya ve sağlam bir kişiliğe sahip olması beklenir.
Bilirkişi Ne İş Yapar?
Bilirkişi, savcı ya da hakimin talep iletmesi ile uygun çalışma faaliyetleri içinde bulunur. Bu kişiler uzmanlık alanlarını kapsayan tüm bilgi ve tecrübelerini mahkemeye sunma görevine sahiptir. Bilirkişi, savcı veya hakimler tarafından görevlendirilir. Özel veya teknik bir alanda uzman olabilecek bilirkişiler, görüşünü yazılı ya da sözlü iletişim ile bildirir. Bilirkişinin sorumluluğunda olan diğer tüm görevleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
Mahkemeye davet geldikten sonra bilgisine başvurulduğu konuda görevi kabul etmesi gerekir.
Usullere uygun olacak şekilde yemin etmeleri gerekir.
Tarafsız olmaları önemlidir.
Görevi birine devretmeden şahsen kendi yerine getirmelidir.
Görüşünü zamanında mahkemeye bildirmeleri gerekir.
Yanlış veya hatalı görevlendirme gibi durumlarla karşılaştığında mahkemeyi bilgilendirmeleri gerekir.
Bilirkişi Maaşları
Bilirkişi maaşları Resmi Gazete'de yayınlanan tarifelere göre uygulanır. Buna göre en düşük 240 TL en yüksek bilirkişi tarifesi ise 640 TL olarak belirlenmiştir. Bu durum yaptıkları işe göre farklılık gösterir.
İcra ve iflas dairelerinde yer alanlar, satış memurlukları, sulh hukuk ve tüketici mahkemesi, icra hukuk ve icra ceza mahkemeleri, başsavcılıklarda yürütülmeye devam eden soruşturmalar ve sulh ceza hakimliklerinde görüşülmesi gereken tüm işler için bilirkişiye 240 TL maaş ödenir.
Aile, iş ve kadastro mahkemelerinde görülen davalar ve işler için 320 TL, asliye hukuk mahkemeleri, idare ve vergi mahkemeleri ve asliye ceza mahkemelerindeki işler için bilirkişi ücreti 400 TL olarak açıklanmıştır.
Asliye ticaret ile fikri ve sınaî haklar mahkemeleri ile ağır ceza mahkemelerinde yapılan davalar için bilirkişi ücreti 485 TL iken bölge adliye ve bölge idare mahkemelerinde yapılan davalar için bilirkişi ücreti 510 TL olarak belirlenmiştir.
Bu meslekte en yüksek bilirkişi ücreti olan 640 TL ise Yargıtay ve Danıştay'da ilk derece mahkemesi olarak görülen dava ve işler için belirlenen rakamdır.
Bilirkişi Nasıl Olunur?
Bilirkişiler gerçek ya da tüzel kişiler olabilir. Tüzel ya da gerçek kişilerin, kendi alanlarında uzman, özel ya da teknik bilgilere sahip ve konusuna hakim olması beklenir. Bilirkişi olmak isteyen kişilerin uzmanlaştıkları alan hangisiyse o alanda eğitim almış ve uzun süre çalışmış olması şartı aranır. Ayrıca bilirkişi olmak isteyen kişiler meslek kurumuna bağlı olmanın zorunlu olduğu doktorluk ya da mühendislik gibi alanlarda görev alıyorsa, uzmanlık alanını belirten sertifikaya sahip olması beklenmektedir.
Mühendis, doktor, hemşire, akademisyen, inşaat işçisi, elektrik teknisyeni, bilgisayar mühendisi, avukat, gibi çeşitli meslekler ya da işlerde çalışan kişilerin yanında esnaf olan kişiler bile bilirkişi olabilmektedir. Ancak belirttiğimiz pozisyonlarda yer alan kişilerin bilirkişi olabilmeleri için yapmış oldukları meslekte en az 5 yıllık tecrübeye sahip olmaları zorunluluğu söz konusudur. Mesleğinde yeterli deneyim bilgi ve eğitime sahip olan herkes bilirkişi olma imkanına sahiptir.
Bunun için yapılması gereken Adalet Bakanlığı’na başvuruda bulunmaktır. Adalet Bakanlığı her yıl gelecek yıl için bilirkişi ilanlarını ve tarihlerini yayınlar. Bu ilanları yakından takip etmek ve belirlenen tarihlerde başvuru yapmak yeterlidir. Bilirkişi olmak isteyen kişilerin, bilirkişi olma şartları aşağıdaki gibidir.
Fiil ehliyetine sahip olmaları gerekir.
25 yaşını doldurmuş olmaları şartı aranır.
Bilirkişilik alanında en az 3 yıl tecrübe edinmiş olmaları gerekir.
Devlete karşı işlenen suçlardan bir ya da birkaçını işlememiş olmaları gerekir.
Disiplin sebebiyle memurluk alanından ihraç edilmemiş olmaları şartı aranır.
Bilirkişi Kimdir?
Bilirkişilik alanında uzman ve bu alanda uzmanlığını kanıtlamış kişiler tarafından icra edilir. Bilirkişiler hakim veya savcıların talebi üzerine taraflardaki anlaşmazlığı çözmek üzere sözlü veya yazılı beyanda bulunur. Bu beyanları tamamen uzmanlık alanlarına ilişkin tecrübelerini yansıtan tarafsız yorumlar olmalıdır.
Bilirkişinin Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?
Bilirkişi, mahkemeye davet geldikten sonra bilgisine başvurulan konuda gerekli görevi yerine getiren kişilerdir. Usullere uygun olacak şekilde yemin ederler ve tarafsız olarak bilgilerini aktarmaları gerekir. Görevi birine devredemez tamamen kendi yerine getirmesi beklenir ayrıca görüşlerini zamanında sözlü veya yazılı olarak mahkemeye bildirmeleri gerekir.
Bilirkişi Olma Şartları Nelerdir?
Bilirkişi öncelikle Adalet Bakanlığı tarafından her yıl açılan başvuru tarihlerinde Adalet Bakanlığı’na başvuruda bulunması gerekir. Fiil ehliyetine sahip olmaları gerekir ve 25 yaşını doldurmuş olmaları gerekir. Bilirkişilik alanında en az 3 yıl tecrübe edinmiş olması şartı ile başvuru yapar ve devlete karşı işlenen suçlardan bir ya da birkaçını işlememiş olması şartı aranır.
