Sağlıkla İlgili Pozitif Modellerin Farklı Yaklaşımları Nelerdir?

1. Sağlık bilgisi edinme: Sağlık bilgisi edinme, sağlıkla alakalı bilgileri toplamak, öğrenmek ve kullanmak için tasarlanmış bir pozitif model olarak kabul edilir. Bu model, sağlıklı yaşam için gerekli olmayan bilgileri öğrenmeyi teşvik eder. 2. Sağlık koruma: Sağlık koruma, sağlıkla ilgili tehlikeleri ve riskleri anlamak ve bunlardan korunmak için tasarlanmış bir pozitif model olarak kabul edilir. Bu model, sağlıkla ilgili koruyucu eylemleri özendirir. 3. Sağlıklı yaşam tarzı: Sağlıklı yaşam tarzı, sağlıklı davranışların özendirilmesi ve geliştirilmesi için tasarlanmış bir pozitif model olarak kabul edilir. Bu model, sağlıklı beslenme, egzersiz, uyku ve stres yönetimi gibi sağlıklı yaşam tarzı unsurlarını özendirir. 4. İşbirliği: İşbirliği, tıbbi ekibin çalışmasını desteklemek ve hastaların karar verme sürecini teşvik etmek için tasarlanmış bir pozitif model olarak kabul edilir. Bu model, aile hekim veya sağlık kuruluşları ile hastalar arasındaki iletişim ve işbirliğini özendirir.

Sağlıkla İlgili Pozitif Modellerin Farklı Uygulamaları Nelerdir?

1. Sağlıkla ilgili pozitif modellerin uygulamaları arasında, özellikle küçük çocuklar için sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite desteği sağlamak önemlidir. 2. Sağlıkla ilgili pozitif modellerin uygulamaları arasında, çevresel sağlık tehditlerine karşı farkındalık artırma ve önleyici önlemler alma sayılabilir. 3. Sağlıkla ilgili pozitif modellerin uygulamaları arasında, sağlık hizmetlerine erişimin artırılması ve tıbbi hizmetlerin güvenli bir şekilde kullanımı öne çıkar. 4. Sağlıkla ilgili pozitif modellerin uygulamaları arasında, sağlıkla ilgili konularda öğrenme ve bilgilendirme programlarının desteklenmesi ve sağlıkla ilgili alanlarda araştırmaların teşvik edilmesi de sayılabilir.

Sağlıkla İlgili Pozitif Modellerin Farklı Sonuçları Nelerdir?

Pozitif sağlık modellerinin farklı sonuçları arasında daha sağlıklı yaşam tarzlarının benimsenmesi, artan sağlık bilincinin yayılması, daha iyi fiziksel ve ruhsal sağlık, daha iyi sağlık hizmetlerinin erişilebilirliği, daha iyi toplumsal çevrelerin oluşturulması ve en önemlisi insanların sağlıklı yaşamlar sürdürmesinde destek olunması sayılabilir.

Pozitif sağlık tanımı nedir?

Pozitif Sağlık Kavramı Pozitif sağlık tanımı, bireyin fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali olarak kabul edilir. Bu kavram, sadece hastalık veya rahatsızlıkların yokluğunu değil, aynı zamanda optimal sağlık ve yaşam kalitesine ulaşmayı hedefler. Fiziksel Sağlık Boyutu Fiziksel sağlık boyutunda, bireyin vücut fonksiyonlarının düzgün çalışması, enerji seviyelerinin yüksek olması, uyku kalitesinin iyi olması ve düzenli egzersiz yaparak bedenini güçlendirmesi esas alınır. Bu noktada, dengeli beslenme ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları önemli rol oynar. Zihinsel Sağlık Boyutu Pozitif sağlık anlayışında zihinsel sağlık, bireyin duygu ve düşüncelerini dengede tutabilme kabiliyetini ifade eder. Zihinsel sağlığı güçlendirmek için öz-farkındalık, öğrenme ve duygusal zeka becerilerinin geliştirilmesi önem taşır. Ayrıca, stresle başa çıkma yöntemlerini öğrenmek ve olumlu düşünme alışkanlıkları edinmek bireyin zihinsel sağlığını korumasına yardımcı olur. Sosyal Sağlık Boyutu Sosyal sağlık, bireyin toplum içinde uyumlu ve sağlıklı ilişkiler kurabilme becerisidir. İyi sosyal ilişkiler, insanın yaşam kalitesini ve psikolojik sağlığını olumlu yönde etkileyen önemli faktörlerdendir. Bireyin sosyal ağını genişletmesi, empati ve iletişim becerilerini geliştirmesi pozitif sağlık için önemlidir. Pozitif Sağlık ile Yaşam Kalitesi Pozitif sağlığa ulaşan birey, yaşam kalitesini artırarak daha mutlu, başarılı ve huzurlu bir hayat sürer. Ayrıca, sağlıklı yaşam biçimi sayesinde hastalıklara karşı dirençli hale gelir ve yaşlanma sürecini daha iyi yönetir. Bu nedenle, bireyin kendini hem fiziksel, hem zihinsel ve hem de sosyal olarak geliştirmeye yönelik adımlar atması önem taşır.

İyilik sağlık modeli nedir?

İyilik Sağlık Modelinin Tanımı İyilik sağlık modeli, bireyin fiziksel, ruhsal ve sosyal sağlığını geliştirmeyi hedefleyen, holistik bir yaklaşımı temsil eder. Bu modelde, sağlık sadece hastalık ya da sakatlık yokluğu olarak değil, tam bir iyilik hali olarak görülür ve bu durum öncelikle bireylerin yaşam tarzlarında ve yaşam kalitelerinde gerçekleştirilmesi gereken değişikliklerle elde edilir. Fiziksel Sağlık Üzerindeki Etkisi İyilik sağlık modelinin fiziksel sağlık üzerindeki etkisi, düzenli egzersiz yapma, sağlıklı beslenme, uyku düzenine dikkat etme ve zararlı alışkanlıklardan kaçınma gibi doğru yaşam alışkanlıklarının benimsenmesiyle karşımıza çıkar. Bu yaşam tarzı değişiklikleri, hastalıklara karşı direnci artırır ve uzun, sağlıklı bir yaşamın temelini oluşturur. Ruhsal Sağlık Üzerindeki Etkisi İyilik sağlık modeli, ruhsal sağlık konusuna da büyük önem verir. Düşünce ve duyguların farkında olma, olumlu düşünce kalıplarının benimsenmesi, stres yönetimi, gevşeme ve meditasyon tekniklerinin uygulanması gibi yöntemlerle kişinin ruhsal sağlığı desteklenir. Ayrıca, başkalarıyla iletişim kurma ve güçlü sosyal bağlar geliştirme de bu modelin temel taşlarından biridir. Sosyal Sağlık Üzerindeki Etkisi İyilik sağlık modeli, sosyal sağlığının geliştirilmesini de önemseyerek bireyin topluma uyum sağlamasına ve sosyal ilişkilerini sürdürmesine katkıda bulunur. Empati ve yardımseverlik gibi değerlerin benimsenmesi, kişinin sosyal çevresine daha olumlu bir katkıda bulunmasına ve diğer insanıların ihtiyaçlarına daha duyarlı olmasına yardımcı olur. Sonuç Olarak İyilik sağlık modeli, bireylerin sağlığını en yüksek düzeye çıkartmayı amaçlayan, kapsamlı bir yaklaşımdır. Fiziksel, ruhsal ve sosyal sağlık üzerindeki etkilerinin bir arada değerlendirildiği bu model, sağlıklı bir yaşamın esaslarını oluşturur. Gerek bireysel düzeyde gerek toplumsal düzeyde yapılacak uygulamalar ve yaşam tarzı değişiklikleri ile daha sağlıklı ve mutlu bir yaşam mümkün kılınabilir.

Sağlığın pozitif anlamda en iyi tanımı Dünya Sağlık Örgütü tarafından kaç yılında yapılmıştır?

Sağlık Tanımının Tarihsel Gelişimi Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından sağlığın pozitif anlamda en iyi tanımı, 1946 yılında yapılmıştır. Bu tanıma göre, sağlık sadece hastalık veya sakatlık olmamakla değil, fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali olarak kabul edilmelidir. Gelin, bu tanımın çeşitli yönlerini daha ayrıntılı inceleyelim. Fiziksel Sağlık Boyutu Bir bireyin fiziksel sağlığı, vücudun normal işlevlerini yerine getirme becerisi ve hastalıklara karşı direnç gösterme kapasitesini kapsar. Yeterli uyku ve dinlenme, dengeli beslenme ve düzenli egzersiz, fiziksel sağlık boyutunu olumlu yönde etkileyen faktörlerdir. Zihinsel Sağlık Boyutu Zihinsel sağlık, bireyin düşünce ve duygu dünyasının dengede olmasıdır. Zihinsel sağlık, özgüven, özsaygı, problem çözme becerileri ve sağlıklı ilişkiler kurma gibi psikolojik özelliklerle ilişkilidir. Zihinsel <a href="https://www.iienstitu.com/blog/sagligin-gelistirilmesi">sağlığın korunması ve geliştirilmesi</a> için stres yönetimi, zaman yönetimi ve rahatlama teknikleri gibi yöntemlerin uygulanması önemlidir. Sosyal Sağlık Boyutu Sosyal sağlık, bireyin çevresiyle olan etkileşimlerinin sağlıklı ve uyumlu olmasıdır. İyi sosyal ilişkiler, sosyal destek ve topluluk bağının geliştirilmesi, sosyal sağlık boyutuna katkı sağlar. Sosyal sağlığı güçlendirmek için aktif bir sosyal yaşam sürdürme, iyi iletişim becerileri edinme ve empati kurma gibi unsurlar önem kazanır. Sonuç Olarak DSÖ'nün 1946 yılında ortaya koyduğu bu kapsamlı sağlık tanımı, sağlığın sadece fiziksel boyutu ile sınırlı olmadığını, aynı zamanda zihinsel ve sosyal boyutlara da önem verilmesi gerektiğini vurgular. Sağlık kavramının bu şekilde ele alınması, bireylerin ve toplumların sağlıklı yaşamlar sürdürebilmesi için önemli bir temel oluşturur.

Sağlığın pozitif tanımı nedir ve bu bağlamda zihinsel, fiziksel, ve sosyal açıdan tam iyi olma hali nasıl açıklanabilir?

Sağlığın Pozitif Tanımı ve Boyutları Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) 1948'de yaptığı sağlık tanımına göre, sağlık sadece hastalık ve sakatlık yokluğu değil, aynı zamanda zihinsel, fiziksel ve sosyal açıdan tam bir iyi olma hali olarak tanımlanmıştır. Bu tanım, sağlığın sadece tıbbi boyutlarına odaklanmak yerine, geniş kapsamlı olarak değerlendirilmesini sağlayan dışsal etkenlerin de dikkate alınması bakımından önemlidir. Bu bağlamda, sağlığın pozitif tanımları ve farklı modellerine ilişkin olarak şu soruları ele alalım: Sağlığın pozitif tanımları nasıldır? Sağlığın diğer modelleri nasıldır? Sağlığın boyutları nasıldır? Zihinsel, Fiziksel ve Sosyal Açıdan İyi Olma Hali Sağlığın pozitif tanımında dikkat çekilmek istenen 'iyi olma hali'dir. İyi olma hali, bireyin zihinsel, fiziksel ve sosyal düzeyde genel olarak sağlıklı ve mutlu olduğu durumu ifade eder. Bu anlayış, sağlığın olumsuz veya negatif tanımlarından farklı olarak, sadece biyolojik ve tıbbi parametreler üzerinden değil, aynı zamanda zihinsel, fiziksel ve sosyal etmenlerin de değerlendirilmesi ile ortaya çıkmaktadır. Sağlık Modelleri James S. Larson'ın sağlığa yönelik temel yaklaşımlarını ele aldığı dört model bulunmaktadır. Bunlar; 1. <a href="https://www.iienstitu.com/blog/tibbi-model-ve-sagligin-tibbilestirilmesi">tıbbi model</a>: Sağlıklı yapının işleyişi ve bozulması üzerine odaklanır. Normal ve anormal kavramları üzerinden hastalık ve tedavi süreçlerini değerlendirir. 2. WHO Modeli (Biyopsikososyal Model): Dünya Sağlık Örgütü'nün sağlık tanımından yola çıkar. İyilik hali ve öznel algılamalara dayanarak, farklı disiplinler ve sağlık boyutlarını bir araya getiren bir sağlık modelidir. 3. İyilik Hali Modeli: Sağlığın bedensel ve zihinsel olarak hastalıklarla mücadele etme kapasitesi üzerinden değerlendirildiği bir modeldir. Bu modelde, gayret, öznel algılama, telkin, dini inançlar ve zihinle beden arasındaki ilişki önemli rol oynamaktadır. 4. Çevresel Uyumlama Modeli: Sağlığın, kişinin içinde bulunduğu sosyal ve fiziksel çevreye uyum gösterme kapasitesi ile yakın ilişkili olduğu bir modeldir. Sağlık Boyutları ve Değerlendirme Yukarıda belirtilen sağlık modelleri, sağlığın negatif ve pozitif tanımlamaları doğrultusunda, sosyal ve ler olarak iki başlık altında değerlendirilmektedir. Sağlığın sosyal boyutları şunlardır: sosyal ilişkiler, sosyal destek ağları, toplumsal dayanışma, eğitim ve sosyoekonomik statü. Tıbbi boyutlar ise öznel sağlık algısı, vücut işlevselliği ve hastalık beklentisi gibi unsurlara odaklanmaktadır. Sonuç olarak, sağlığın pozitif tanımının ve zihinsel, fiziksel ve sosyal açıdan iyi olma halinin anlaşılması, sağlığın daha kapsamlı değerlendirilerek, birey ve toplum sağlığının geliştirilmesine katkı sağlamaktadır. Bu çerçevede, sağlık politikalarının ve uygulamalarının bu geniş perspektifle geliştirilmesi ve hayata geçirilmesi gerekmektedir.

Hangi sağlık modelleri James S. Larson tarafından temel yaklaşımlar olarak ele alınmıştır ve bu modellerin kapsamları nelerdir?

James S. Larson'ın dört farklı sağlık modelinden bahsedebiliriz. Bunların isimleri ise Tıbbi Model, WHO Modeli, İyilik Hali Modeli ve Çevresel Uyumlama Modeli'dir. Temel yaklaşımlar arasında yer alan Tıbbi Model’de, sağlığın bozulmasına bazısının iç (genetik veya kimyasal) bazısının ise dış (fiziksel) etkenlerin neden olduğu kabul edilir. Burada normal kavramı çok önemlidir çünkü eğer kişinin vücudunda normal dışı bir durum varsa bu hastalık olarak kabul edilir ve tedavi süreci başlar. The WHO Modeli, Dünya Sağlık Örgütü'nün sağlık tanımlamasını temel alır ve bir biyopsikososyal modeldir. Bu model, kişinin ruh ve beden sağlığına, sosyal yaşantısına ve genel iyi oluş hallerini de içerir. Ancak bu model eleştirilmekte çünkü gayet hususidir ve birçok farklı disiplinin araya girdiği geniş bir kapsama sahiptir. İyilik Hali Modeli, sağlık anlayışına daha pozitif ve geniş bir perspektif sunar. Bu modelde sağlık, bedensel ve zihinsel olarak hastalıklarla baş etme yeteneği ile tanımlanır. Dini inançlar, hayata karşı genel tutum ve beden-zihin ilişkisini içerir. Son olarak, Çevresel Uyumlama Modelide, sağlık kişinin sosyal ve fiziksel çevreye uyum kapasitesine dayanır. Bu model, bir kişi duygusal bir durumla başa çıkmakta zorlanıyorsa veya fiziksel bir durum ile karşılaşıyorsa ve bu durum bir hastalık şeklinde kendini gösteriyorsa, kişinin sağlığının tehdit altında olduğu fikrini öne sürer. Sonuç olarak, bu modeller sağlığın pozitif ve negatif tanımlamalarını ve sağlığın sosyal ve tıbbi boyutlarını kapsar. Larson'ın modelleri, sağlık kavramına geniş bir bakış açısı getirir ve bu kavramın kapsamının ne kadar geniş olduğunu gösterir.

Sağlığın çeşitli boyutları, bireysel, toplumsal ve çevresel etkenlerle nasıl değerlendirilebilir ve bu faktörlerin sağlığın geniş kapsamını anlamamıza nasıl katkı sağlar?

Sağlığın çeşitli boyutlarını değerlendirmek için, bireysel, toplumsal ve çevresel etkenlerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bireysel faktörler, genetik yatkınlıklar ve hayat tarzı seçimleri gibi unsurları içerirken, toplumsal faktörler ekonomik durum, eğitim düzeyi, toplumdaki sosyal destek ağları ve politikaları içermektedir. Çevresel faktörler ise hava kalitesi, su temizliği ve yiyecek güvenliği gibi meseleleri içerir. Bu faktörler, sağlığı geniş bir kapsamda anlamamıza yardımcı olur. Dünya Sağlık Örgütü, sağlığı bireyin sosyal, fiziksel ve zihinsel olduğu kadar ekonomik ve politik etkenlerden de etkilendiğini belirten bir tanım sunmuştur. Bu, 'sadece hastalık ve sakatlıkların olmayışı' anlayışından çok daha geniş bir bakış açısını temsil eder. Bu geniş kapsamlı bakış açısı, sağlığı daha karmaşık ve çok boyutlu bir olgu olarak anlamamıza izin verir. Örneğin, bireyin genetik yatkınlıkları veya yaşam tarzı seçimleri, sağlık durumunu doğrudan etkilese de, yoksulluk, eğitimsizlik veya kirlilik gibi toplumsal veya çevresel faktörlerin de sağlığı etkileyen potansiyel risk faktörleri olduğunu kabul eder. Sonuç olarak, sağlıkla ilgili bu çok boyutlu bakış açısı, sağlığın bireyin yaşam kalitesini, potansiyelini ve genel refahını etkileyen geniş bir faktör yelpazesinin sonucu olduğunu anlamamızı sağlar. Bu çerçevede, sağlığı değerlendirirken ve iyileştirirken, bireysel seçimler ve genetik faktörler kadar toplumsal ve çevresel faktörlerin de dikkate alınması gerekmektedir. Bu, sağlıklı yaşamı destekleyen politikaların ve stratejilerin oluşturulmasında çok önemli olduğunu vurgulamaktadır.

Sağlığın Pozitif Modelleri

Q: Hangi sağlık modelleri James S. Larson tarafından temel yaklaşımlar olarak ele alınmıştır ve bu modellerin kapsamları nelerdir?

James S. Larson&apos;ın dört farklı sağlık modelinden bahsedebiliriz. Bunların isimleri ise Tıbbi Model, WHO Modeli, İyilik Hali Modeli ve Çevresel Uyumlama Modeli&apos;dir. Temel yaklaşımlar arasında yer alan Tıbbi Model’de, sağlığın bozulmasına bazısının iç (genetik veya kimyasal) bazısının ise dış (fiziksel) etkenlerin neden olduğu kabul edilir. Burada normal kavramı çok önemlidir çünkü eğer kişinin vücudunda normal dışı bir durum varsa bu hastalık olarak kabul edilir ve tedavi süreci başlar. The WHO Modeli, Dünya Sağlık Örgütü&apos;nün sağlık tanımlamasını temel alır ve bir biyopsikososyal modeldir. Bu model, kişinin ruh ve beden sağlığına, sosyal yaşantısına ve genel iyi oluş hallerini de içerir. Ancak bu model eleştirilmekte çünkü gayet hususidir ve birçok farklı disiplinin araya girdiği geniş bir kapsama sahiptir. İyilik Hali Modeli, sağlık anlayışına daha pozitif ve geniş bir perspektif sunar. Bu modelde sağlık, bedensel ve zihinsel olarak hastalıklarla baş etme yeteneği ile tanımlanır. Dini inançlar, hayata karşı genel tutum ve beden-zihin ilişkisini içerir. Son olarak, Çevresel Uyumlama Modelide, sağlık kişinin sosyal ve fiziksel çevreye uyum kapasitesine dayanır. Bu model, bir kişi duygusal bir durumla başa çıkmakta zorlanıyorsa veya fiziksel bir durum ile karşılaşıyorsa ve bu durum bir hastalık şeklinde kendini gösteriyorsa, kişinin sağlığının tehdit altında olduğu fikrini öne sürer. Sonuç olarak, bu modeller sağlığın pozitif ve negatif tanımlamalarını ve sağlığın sosyal ve tıbbi boyutlarını kapsar. Larson&apos;ın modelleri, sağlık kavramına geniş bir bakış açısı getirir ve bu kavramın kapsamının ne kadar geniş olduğunu gösterir.

Sağlık Modeli	Açıklama	Önemli Özellikleri
Tıbbi Model	Sağlıklı yapının genetik, kimyasal fiziksel gibi etkenlerle bozulması ve kişinin hastalanmasıdır.	Normal kavramının temel alındığı ve anormallik durumunda hastalıktan bahsedildiği bir modeldir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Modeli	Biyopsikososyal model olarak da bilinen bu model, sağlığı kişinin öznel algısı ve rahatsızlık durumunun olmayışı olarak görür.	Farklı disiplinleri ve farklı sağlık boyutlarını bir araya getirir.
İyilik Hali Modeli	Sağlığı, bedensel ve zihinsel olarak hastalıklarla mücadele etme kapasitesi olarak görür.	Dini inançlar, öznel algılamalar ve zihinle beden arasındaki ilişki bu modelde önemlidir.
Çevresel Uyumlama Modeli	Sağlığı, kişinin sosyal ve fiziksel çevreye uyum gösterme kapasitesi olarak görür.	Duygusal ve fiziksel streslerle başa çıkmada çevreye uyum önemlidir.
Fiziksel Sağlık	Vücut bütünlüğü ve hasar görmeme durumu	Biyolojik ve fiziksel durumlar dikkate alınır.
Sosyal Sağlık	Bireyin sosyal çevresi ve destek sistemleriyle olan ilişkisi	Sosyal nedenlerin sağlığı etkileyebileceği düşüncesi ön plandadır.
Ruhsal Sağlık	Dini ve ahlaki inançlar, prensipler	Bireyin psikolojik durumu ve inançları ele alınır.

Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization) tarafından 1948 yılında kabul edilen tanımda “sağlık, sadece hastalıkların ve sakatlıkların olmayışı değil; zihinsel, fiziksel ve sosyal yönden tam bir iyi hali" olarak açıklanmış, ilgili tanım kapsamında “hasta olmayan insan sağlıklıdır” anlayışının ötesinde dışsal; yani ekonomik, toplumsal politik etkenlerde dahil edilmiştir. Bu çalışmamızda "Sağlığın Pozitif Tanımları Nasıldır? Sağlığın Diğer Modelleri Nasıldır? Sağlığın Boyutları Nasıldır?" sorularını cevaplayacağız.

Sağlığın Pozitif Tanımları Nasıldır?

Sağlığın pozitif tanımlamasında dikkat çekilmek istenen “iyi olma hali”dir. Sağlığın olumsuz veya negatif tanımlarında daha önceleri genellikle biyolojik ve tıbbi parametreler kullanılırken, sağlığın pozitif tanımlamalarında zihinsel, fiziksel ve sosyal etmenler beraber kullanılmaktadır. Sonuç olarak bilimsel disiplinlerin daha geniş kapsamda etkileşimleri söz konusu olmaktadır.

James S. Larson’ın sağlığa yönelik temel yaklaşımlarını ele aldığı dört model bulunmaktadır. Bu modeller medikal veya biyomedikal olan tıbbi model, biyopsikososyal model olan dünya sağlık modeli, iyili hali modeli ve çevresel uygulanma modelidir. İlgili modellerin tamamını şöyle açıklayabiliriz.

Tıbbi model: sağlıklı yapının anormal olmayan bir halinin işleyişi genetik, kimyasal fiziksel gibi iç ve dış etken nedenleri ile bozulması ve bunun sonucu olarak kişinin hastalanması olarak görülmektedir. Temel yaklaşımda normal kavramı yer almaktadır. Bunun dışına çıkılması halinde ise anormal bir durum olacağından dolayı hastalık olarak kabul edilmekte olup hekimin gözetimin teşhis ve sonrasında uygun tedavi süreci başlamaktadır.

Sağlığın Diğer Modelleri Nasıldır?

WHO modeli: Dünya Sağlık Örgütü yukarıda yer alan sağlık tanımından yola çıkar. Biyo-psikososyal model olarak da isimlendirilebilir. İyilik halinden ifade edilen, kişinin öznel algılamasına ayrıca yer verilen rahatsızlığın olmayışıdır. Bu model oldukça eleştirilmekte olup bunun en temel nedeni ise idealist olmasıdır. Fakat farklı disiplinleri ve farklı sağlık boyutlarını bir araya getirmesi açısından oldukça önemlidir.

İyilik Hali Modeli: Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan tanımlamada iyilik halinden farklı olarak ilgili modelde sağlık, bedensel ve zihinsel olarak hastalıklarla mücadele etme kapasitesidir. Gayret, öznel algılama, telkin, dini inançlar, zihinle beden arasındaki ilişki hali bu modelde hayat bulduğunu belirtebiliriz.

Çevresel Uyumlama Modeli: Bu model tıbbi model içinde yer almaktadır. Çevresel uyumlama modeline göre sağlık, kişinin içinde bulunduğu sosyal ve fiziksel çevreye uyum gösterme kapasitesi ile yakın ilişkilidir. Örneğin kişinin, duygusal ve fiziksel streslerle karşılaştığında uygum göstermemesi durumunda, hastalanmaktadır.

Yukarıda yer alan sağlıkla ilgili modellerde ele alınan rahatsızlık ve hastalık kavramlarının ve netice itibariyle sağlığın negatif ve pozitif tanımlamalarının doğrultusunda, sağlığın sosyal ve tıbbi modelleri olarak iki başlık altında değerlendirilebilir. Bunlardan ilki sağlığın sosyalleştirilmesi, diğeri sağlığın tıbbileştirilmesi şeklindedir. Fakat önelikle sağlığın hangi boyutları ile ele alınabileceği temel hatları ile ortaya koyulması gerekmektedir.

Sağlığın Boyutları ve Kapsamı Nelerdir?

Günümüzde sağlık kavramının elde ettiği en geniş kavramı ortaya koymak için sağlığın hangi boyutlarda ortaya koyulduğunu görmek gerekecektir. Naidoo ve Wills tarafından değerlendirilen, sağlığın bireysel, toplumsal ve çevresel etkenleri ile ele alınarak, bir diyagramla ortaya koymaktadır.

Şekil 1. Sağlığın Mevcut Boyutları

İçerde yer alan daire sağlığın kişisel boyutlarını göstermekte olup altı düzeyde ele alınmaktadır. Bu düzeyler şöyledir;

Fiziksel sağlık: Doğrudan vücutla ilgili bir konudur. herhangi bir kaza sonucu meydana gelebilecek bir yaralanma, biyolojik olarak ortaya çıkabilecek bir hastalık durumunda meydana gelen ağrı, bu boyut kapsamında değerlendirilebilir. Fiziksel sağlık kişinin vücut bütünlüğünün yerinde olmasıdır. Bunun olmaması durumunda ise fiziksel sağlıktan bahsedilemeyecektir.
Sosyal sağlık: En başta aile olmak üzere ve arkadaşlardan destek alan duygusu şeklinde açıklanmaktadır. Sağlılığın yalnız biyolojik sebeplerden oluşmadığını içeriğinde sosyal nedenlerinde olabileceği, hayatın getirmiş oldu sosyolojik sorunların sağlığı olumsuz etkileyebileceğini belirtebiliriz. Özellikle yakın arkadaş, aile ve çevreninin bu durumda etki yaptıklarını, hem pozitif hem de negatif etkilerinin olabileceğini ifade edebiliriz. Bu yönüyle sosyal sağlığın önemli olabileceğini diğer sağlığın boyutları ile beraber değerlendirilmesi gekmektedir.
Ruhsal sağlık: Dini prensipleri veya inançları ya da ahlaki prensipleri kabul etme ve ortaya koyma olarak açıklanabilir ki bunun sağlığın önemli alanı olarak değerlnedirmek gerekir. Ruhsal sağlık boyutu olayın psikiyatri tarafıyla yakın ilişki içindedir. İnanç kavramları dini ritüeller gibi hususlar alanda daha çok değerlendirilmektedir. Fakat tıbbi hizmetler açısından değerlendirmek gerekmektedir. Olayın klinik boyutları ile ele alındığı psikiyatri uzmanları tarafından ele alınması gerektiğini açıklayabiliriz.
Cinsel sağlık: Bireyin cinselliğini tatmin edici şekilde ifade etmeyi başarma ve bunu kabul etmesi yetisi olarak ifade edilebilir. İnsanlar hayatın her evresinde kendilerini gerçekleştirmek ister. Abraham Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisini dikkate aldığımızda yaşamsal evrenin ilgili göstergeleri arasında cinselliği ve sonrasında hayatında sağlıklı olmayı gerektiğini belirtebiliriz. Cinsel sağlık insanınlarda açısında yaşamın devamı konusunda önemlidir.
Zihinsel sağlı: Kişinin kendi değerine inancı ve olumlu düşünce yapısı olarak gösterilmektedir. Örneğin sorunlarla mücadele etme ve kendini iyi hissetme olarak açıklanabilir. Fakat bunun temelinde inanç duyuguları bulunmakta ve her inançta hayatta kalma sorunlarla mücale etmek gibi düşüncelerin olabileceğini belirtebiliriz.
Duygusal sağlık: İlişki kurarak duygularını ifade etme yeteneği olarak gösterilebilir. Örneğin bir kişinin çevresi tarafından sevildiğini hissetmesi. Bu duygunun sağlığı poztif yönde etkilediğini belirtebiliriz. Patch Adams paradoksundaki hastalara olan yaklaşımı dikkate alınca bunun çokta önemli bir değer olduğunu yaşam ömrüne pozitif katkılar sağladığını açıklamak mümkündür.

Toplumsal sağlık ise sağlık ile bir toplumun nasıl yapılanacağı arasındaki bağ olarak kabul edilmektedir. Barınma, barış yiyecek gelir benzeri alt yapıları ve toplum içinde yer alan bölünme ve bütünleşmelerin derecelerini içermektedir. Çevresel açıdan sağlık ise insanların yaşamış olduğu fiziksel çevreyi göstermektedir. Ev, ulaşım, hijyen, temiz su imkanı ve kirliliği bulundurmaktadır. İlgili diyagram, sağlığı bir bütüncül açıdan ele almakta olup yaşamış olduğumuz zamanın, sağlığı geliştirme çabalarında yol gösterici olarak değerlendirilmektedir.

Elbette bütün bu değerlendirmeler ışında gösterilen çabaların tamamı daha iyi sağlık şartlarında yaşamaktır. Sağlık yalnızca gösterilen tıbbi hizmetler şeklinde değerlendirilmemelidir. Tıbbi hizmetlerle beraber çevresel, toplumsal, fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duygusal değerlendirmelerin de yerinde olması beklenmektedir. Bu faktörlerin bir kaçının veya birinin eksik olması durumunda sağlıksız bir bireysen söz edilebilir. Fakat toplumun ortak olarak kabul ettiği azami şartların sağlanması durumundan da sağlıktan söz edilebilir. Örneğin herkese fiziksel, ruhsal ve zihinsel yeterliliğe sahip olabilir ancak sağlıklı olmak isteniyorsa sosyal anlamda da tam bir iyilik halinin olması gerekecektir.

Kişisel Boyutlar Beraber Değerlendirilebilir Mi?

Bütün kişisel sağlık boyutlarının önemli olduğunu açıklayabiliriz. Ancak bunların arasında ilk dikkat edilmesi ruhsal, fiziksel ve aynı zamanda sosyal sağlık boyutları olacaktır. Ruhsal boyutun diğer boyutları ile beraber değerlendirilmesi gerekmekdir. Özellikle tıbbi hizmetlerde yaşanan önemli değişimler ruhsal sağlık boyutunu akıl ve bilimle dikkate alınması gerektiği yönündedir. Fiziksel, sosyal ruhsal ve duygusal sağlık boyutlarının bir bütün içinde göz önünde bulundurulması faydalı olacaktır. Sonuç olarak beraber değerlendirilmelidir.

İyilik ve Çevresel Modeli Nasıldır?

İyilik Hali Modeli: İyilik hali modeli Dünya Sağlık Örgütü'nün ifade etmiş olduğu ilgili tanımın içinde yer almaktadır. İyilik hali ile beraber bedensel, ruhsal ve sosyal faktörlerinde beraber değerlendirelebileceği açıklanmıştır. Özel algılama, gayret, dini inançlar, telkin, bedenle zihin arasındaki ilişki bu model kapsamında anlam bulduğunu açıklayabiliriz. Çevresel model tıbbi model kapsamında yer almaktadır. Çevresel uyumlama modeline bakılacak olursa sağlık, bireyin içinde bulunduğu fiziksel ve sosyal çevreye uyum gösterme kapsaitesiyle yakın ilişki içindedir. Örneğin yoğun iş temposuna yönelik bireylerin yaşamış olduğu fiziksel ve duygusal sorunlarla ortaya çıkan stresler ve neticesinde meydana gelebilecelek hastalıklardır.

James S. Larson’ın Yaklaşımı Nasıldır?

Sağlığın negatif ve olumsuz tanımlarında daha önceki dönemlerde ağırlıklı olarak tıbbi ve biyoloji değerlendirmeler kullanılırken, sağlığın olumlu tanımlamalarında fiziksel, zihinsel ve sosyal faktörler bir arada kullanılmaktadır. Netice olarak bilimsel disiplinlerin daha kapsamlı etkileşimleri söz konusu olacaktır.