
Dijitalleşmenin hızlı olduğu günümüzde, tükenmişlik hissini yaşayan insanların sayısı hızla artıyor. İş, aile ve sosyal yaşam olumsuz etkileniyor. Bireyler günlük hayatın stresi altında eziliyor. Belirtiler ise yavaş ve gizlice ilerliyor. Duygularda, bedende ve davranışlarda değişikliklere yol açıyor. Kişiler kendilerini güvensiz, değersiz, çaresiz, yalnız hissediyor. Duygusal dalgalanmalar başlıyor. Öfke, tatminsizlik, bitkinlik, ruhsal çöküntü, isteksizlik, uykusuzluk, sağlık sorunları oluşuyor.
Peki nedir bu tükenmişlik sendromu? En sade anlatımla bireyin sahip olduğu iç kaynakları tüketmesi, enerjisinin azalması ve artık hayatına devam edememesi durumudur. Duygusal tükenme ile başlayan süreç duyarsızlaşma ile devam ediyor. Stres yönetimi becerisi olmayan bireyler; günümüz koşullarının zorluğu, kapitalist sistemin tüketim dayatması, hırslar, çıkar ilişkileri, mükemmel ve en iyi olma arzusuyla hayattan kopuyor.
İlgili eğitim: Stres Yönetimi
Tükenmişlik Sendromu Nasıl Anlaşılır?
Uzun süre strese maruz kalan her birey tükenmişlik sendromu yaşayabilir. Anlaşılması için belirtilerin bilinmesi gerekir. Belirtiler göz ardı edilirse sorun büyür. Baş etme becerisi azalır. Belirtiler duygusal, davranışsal ve fiziksel olmak üzere üç şekilde gerçekleşir.
Duygusal Belirtiler:
Ümitsizlik,
Değersizlik,
Kaygı,
Huzursuzluk,
Şüphecilik,
Eleştiriye gelememe,
Hayal kırıklığı yaşamada artış,
Mutsuzluk,
Özgüven azalması
Fiziksel Belirtiler:
Yorgunluk,
Enerjide azalma,
Uykusuzluk,
Kalp çarpıntısı,
Mide problemleri,
Hasta olma sıklığında artış,
Nefes almada zorlanma,
Baş, bacak, sırt ağrıları,
Davranışsal Belirtiler:
Sinirlilik,
Acelecilik,
Unutkanlık,
Aşırı duyarlılık yada duyarsızlık,
Ağlama nöbetleri,
Sosyal yaşamda ve ilişkilerde içe çekilme,
Yalnız kalma isteği
Yukarıda saydığımız belirtileri gösteren bireylere dikkatli, özenli ve anlayışlı yaklaşmaya çalışmalıyız.
Tükenmişlik Sendromu Sürecinin İşleyişi
Merak edilen bir diğer konuda sürecin nasıl işlediği ile ilgili. Başlangıçta istekli ve heyecanlı olan bireyler nasıl tükeniyorlar? Gelecek planları yaparak başlanan süreç, hedeflere ulaşılmış olsa bile tatminsizlikle son buluyor. Motivasyonları azalıyor. İsteksizlik artıyor.
Kendilerine, çevrelerine ve hayata olan inançları kalmıyor. Karamsarlık duygusu içine giriyorlar. Sonuçta mutsuz, umutsuz, sosyal çevresi ile ilişkileri bozulmuş kişiler ortaya çıkıyor. Çevresi tarafından desteklenmeyen ve anlaşılamadığını düşünen bireylerde davranışlar pekişiyor. Hayattan kopuş başlıyor.
Tükenmişlik Sendromunun Nedenleri Nelerdir?
Kişinin kendisinden ve çevresinden beklentileri,
Aşırı sorumluluk sahibi olma,
Mükemmeliyetçilik
Yaşam koşullarının kötü olması,
Takdir edilmeme, değer görmeme,
Hayır diyememe,
Aile içi şiddet,
Taciz,
Uzun çalışma saatleri,
İş yaşamında adil ve eşit olmayan görev dağılımı,
Yönetici veya iş arkadaşları tarafından uygulanan psikolojik şiddet,
Sosyal çevreden dışlanma,
Özel hayata vakit ayıramama
Tüm bu saydıklarımız bireyleri tükenmişliğe doğru götürüyor. Çevrelerinden yeterli desteği alamadıklarında da depresyonun şiddeti artıyor.
Tükenmişlik Sendromu İle Nasıl Baş Edilir?
Tükenmişlik sendromunda önemli olan bireylerin kendisini tanıması, ihtiyaçlarını bilmesidir. Ayrıca kişisel gayret ve destek de gereklidir. Akla şöyle bir soru gelebilir. Bu sorunu yaşamayan var mı? Varsa nasıl baş ediyorlar? Elbetteki herkes hayatının bir döneminde bu duyguyu yaşıyor. Ancak gerçekçi hedefleri, sınırları, zaman yönetim becerileri olanlar bu sorunla daha az karşılaşıyor. Baş etme yöntemlerini ise;
Hobiler edinme,
Dinlenme zamanları yaratma,
Dengeli beslenme,
Kaliteli uyku,
Sosyal ortamlara katılma,
Tatile çıkma,
Müzik dinleme,
Kitap okuma,
Spor yapma,
Kişisel gelişimle ilgili eğitimler alma,
Gevşeme ve nefes alma egzersizlerini öğrenme,
Psikolojik destek alma
şeklinde sıralayabiliriz. Ayrıca çevresi tarafından dinlenen, takdir ve teşekkür edilen bireylerin daha kolay başa çıkma becerisi kazandığı da unutulmamalıdır.
Tükenmişlik Sendromu Nedir?
En sade anlatımla tükenmişlik sendromu; bireyin sahip olduğu iç kaynakları tüketmesi, enerjisinin azalması ve artık hayatına devam edememesi durumudur. Duygusal tükenme ile başlayan süreç duyarsızlaşma ile devam ediyor.
Tükenmişlik Sendromu Nasıl Anlaşılır?
Uzun süre strese maruz kalan her birey tükenmişlik sendromu yaşayabilir. Anlaşılması için belirtilerin bilinmesi gerekir. Belirtiler göz ardı edilirse sorun büyür. Baş etme becerisi azalır. Belirtiler duygusal, davranışsal ve fiziksel olmak üzere üç şekilde gerçekleşir.
Tükenmişlik Sendromu İle Nasıl Baş Edilir?
Tükenmişlik sendromunda önemli olan bireylerin kendisini tanıması, ihtiyaçlarını bilmesidir. Ayrıca kişisel gayret ve destek de gereklidir. Hemen herkes hayatının bir döneminde bu duyguyu yaşıyor. Ancak gerçekçi hedefleri, sınırları, zaman yönetim becerileri olanlar bu sorunla daha az karşılaşıyor.
YAZAR: TÜLİN DAĞLIOĞLU

Sıkça Sorulan Sorular
Tükenmişlik sendromu nasıl başlar?
tükenmişlik sendromu Nasıl Başlar?
Dijitalleşmenin hızlı olduğu günümüzde, yaşayan insanların sayısı hızla artıyor. İş, aile ve sosyal yaşam olumsuz etkileniyor ve bireyler günlük hayatın stresi altında eziliyor. Peki, nasıl başlar?
nun başlamasında, günümüz koşullarının zorluğu, kapitalist sistem, hırslar, çıkar ilişkileri ve mükemmel olma arzusu gibi faktörler etkili olmaktadır. Uzun süreli stres ve belirsizlik durumlarında bireylerin duygusal, davranışsal ve fiziksel anlamda çeşitli belirtiler göstermesiyle tükenmişlik sendromu başlamaktadır.
Belirtilerin Bilinmesi
nun başladığını anlamak için belirtilerin bilinmesi gerekmektedir. Duygusal belirtiler arasında öfke, isteksizlik, uykusuzluk ve değersizlik hissi yer alırken; fiziksel belirtiler arasında yorgunluk, sağlık sorunları ve enerji eksikliği bulunmaktadır. Davranışsal belirtiler ise motivasyon eksikliği, sosyal ilişkilerde bozulma ve iş veriminde düşüş şeklinde görülür.
İşlevsel Stratejiler ve Destek
ile başa çıkmak için bireylerin kendisini tanıması ve ihtiyaçlarını bilmesi önemli bir adımdır. Gerçekçi hedefler belirlemek, zaman yönetimi becerilerine sahip olmak ve sınırları bilerek hareket etmek, ile baş etmede önemli faktörlerdendir. Aynı zamanda kişisel gayretin yanında çevresel destek de önem taşımaktadır. Bireylerin takdir ve teşekkür edildiği, duygularını paylaşabileceği ve düşüncelerinin önemsendiği ortamlarda ile baş etme becerisi kazanılması daha kolaydır.
Sonuç olarak, nun başlanması ve önlenmesi süreçlerinde birey kendisini tanısı, ihtiyaçlarını bilmesi ve sağlıklı bir denge kurarak yaşama becerisi önem arz etmektedir. Ayrıca çevreleri tarafından destek gören bireylerin ile mücadele etme şansı daha yüksektir. Bu nedenle, hem bireylerin kendisini tanıması ve çevreleri tarafından destek görmesi na karşı başarılı bir strateji olacaktır.
Tükenmişlik sendromu süreci nasıl işler?
Tükenmişlik sendromu, bireyin duygusal enerjisini tükenmiş olduğu bir durumdur. Birey, sosyal ve iş hayatına olan isteğini kaybeder ve dolayısıyla hayatta kalma yeteneğini düşürür. Bu durum, stres altında uzun süreli yaşayan herkesi etkileyebilir. Sendromun belirtilerini anlamak göz ardı edilmemelidir, aksi takdirde sorun daha da büyür. Bunları duygusal, davranışsal ve fiziksel olmak üzere üç kategoriye ayırabiliriz. Bunlar arasında öfke, tatminsizlik, uykusuzluk ve bedensel sağlık problemleri yer alır. Eğer bu belirtiler gözlemlenirse, bireye anlayışla ve özenle yaklaşılmalıdır.
Tükenmişlik sendromu süreci genellikle bireylerin hayatlarında bir dönemde yaşadıkları hırslar, kapitalist sistemin tüketim dayatması, mükemmel olma arzusu ve gelecek planları yapma yeteneğinin azalması gibi olumsuz koşullar ile başlar. Bu durumların sürekliliği, bireylerin motivasyonlarının ve isteklerinin azalmasına neden olur ve sonuçta kişinin sosyal çevresi ile ilişkileri bozulur. Hayattan kopma duygusu ve karamsarlık hissi baskın olmaya başlar.
Tükenmişlik sendromunun yoğunluğu, bireyin kendini ve ihtiyaçlarını tanıma ve kişisel hedeflerini belirleme yeteneğine bağlıdır. Hayatlarının bir döneminde bu duyguyu yaşayan herkes vardır ancak dengeyi sağlayabilen ve gerçekçi hedefleri olan bireyler, bu sorunla daha az karşılaşıyor. İyi bir zaman yönetimi, takdir ve teşekkür edilmek ve destek görmek gibi faktörler de başa çıkma becerilerini geliştirmede önemlidir. Bunun yanında, sendromun etkilerinin azaltılmasında yardımcı olabilecek bazı başetsme yöntemleri de vardır.
Sonuç olarak, tükenmişlik sendromu; özellikle modern dünyanın hızlı değişimi ve sürekli artan yaşam ve işyeri talepleri nedeniyle, birçok insan için giderek daha yaygın bir durum hâline gelmekte olan duygusal, fiziksel ve zihinsel enerji yetersizliği durumudur. Bu sendrom, hem bireysel hem de sosyal düzeyde önemli bir mesele hâline gelmiştir ve doğru şekilde anlamak ve yönetmek için daha fazla dikkat ve araştırma gerektirir.
Tükenmişlik sendromunu önlemek veya işleme sürecini yavaşlatmak için neler yapılabilir?
Tükenmişlik sendromunu önlemek veya bu işlem sürecini yavaşlatmak için çeşitli yollar bulunmaktadır. Öncelikle, bireylerin kendilerini ve ihtiyaçlarını iyi tanımaları gerekmektedir. Kendinin farkında olan bireyler, tükenmişlik belirtilerini daha erken fark edebilir ve bu durumun ilerlemesini yavaşlatabilirler.
Zaman yönetimi becerilerine sahip olan bireylerin tükenmişliği daha az yaşadığı görülmektedir. Bu nedenle, zaman yönetimi becerilerini geliştirmenin ve iş ile yaşam arasında sağlıklı bir denge kurmanın önemi büyüktür. İş yükünün fazla olduğu dönemlerde, görevlerin önceliklendirilmesi ve vaktin etkili kullanılması stresi azaltır.
Kişisel gayret ve destek de tükenmişliği önlemenin veya yavaşlatmanın önemli yollarıdır. Bireyler, stres ile baş etmek için kişisel olarak çabalamanın yanı sıra, dışarıdan destek almayı da ihmal etmemelidirler. Destek, profesyonel yardım şeklinde olabileceği gibi, aileden, arkadaşlardan veya meslektaşlardan da sağlanabilir.
Bireylerin gerçekçi hedefler belirlemesi de tükenmişliği önlemekte yardımcı olur. Aşırı hırslı olmak ve kendine imkansız hedefler belirlemek, kişinin enerjisini tüketir ve tükenmişliğe yol açar. Bunun yerine, ulaşılabilir ve realist hedefler belirlenmeli, başarıları takdir edilmeli ve hedeflere ulaşıldığında teşekkürler alınmalıdır. Böylece motivasyon korunur ve tükenmişlik hissi azaltılır.
Sonuç olarak, tükenmişlik sendromu önlemek veya yavaşlatmak için bireysel farkındalık, sağlıklı zaman yönetimi, dış destek ve gerçekçi hedef belirleme teknikleri kullanılabilir. Bu konunun önemi, hızla dijitalleşen ve stresli hale gelen günümüz dünyasında daha da artmaktadır. Ancak bu teknikler uygulandığında, tükenmişlik hissinin önüne geçilebilir veya en azından bu sürecin yavaşlatılması mümkün olabilir. Bu konuda daha fazla bilgi edinmek ve kendinize yardımcı olmak için profesyonel yardım almayı ihmal etmeyin.
Bu yazıda belirtilen bilgiler, bilimsel ve akademik kaynaklardan alınmıştır ve deneyimli uzmanların görüşlerini yansıtmaktadır. Ancak, bu bilgiler kişisel tıbbi tavsiye yerine geçmemeli ve herhangi bir sağlık sorununuz olduğunda bir sağlık profesyonelinden yardım almalısınız.
Kaynaklar:
Maslach, C., & Leiter, M. P. (2008). Early predictors of job burnout and engagement.
Schaufeli, W. B., & Buunk, B. P. (2003). Burnout: An overview of 25 years of research and theorizing.
Lee, R. T., & Ashforth, B. E. (1996). A meta-analytic examination of the correlates of the three dimensions of job burnout.
Not: Bu yazıda verilen bilgiler tamamen bilgi amaçlıdır ve profesyonel tıbbi tavsiye yerine geçmemektedir. Herhangi bir sağlık sorunu konusunda profesyonel tıbbi yardım alınız.
İlgili Kurslar

Tükenmişlik Sendromu Eğitimi
Tükenmişliği tanıyın ve geri dönün: iş yükü, kontrol, ödüllendirme ve topluluk ekseni. Bilimsel stratejilerle enerji ve anlamı geri kazanın.

Mobbing Eğitimi
Mobbing nedir, nasıl önlenir: haklar, süreçler ve delil yönetimi. Güvenli iş ortamı için rehber.

Stres Yönetimi Eğitimi
Nefes, odak ve yeniden çerçeveleme gibi bilişsel‑davranışçı tekniklerle stresi yönetin; mikro alıştırmalar ve takip planıyla sürdürülebilir rutin kurun.


