Herkes stresi farklı algılar ve farklı tepkiler verir.  Stres tedavisi basit bir seanstan hastane yatışına kadar geniş yelpazede yapılır. Stres konusunda verilen eğitimlerin temelinde, stresten kaçamıyorsan onu yönet prensibi yatar. Stres yönetimi bir kişinin stres düzeyini günlük işleyişi etkilemeyecek şekilde kontrol etmeyi amaçlayan psikoterapi yöntemidir. Stres yönetimi eğitimine katılanlar öncelikle stresi kabul ederler. Bu olumsuz duygunun kendileri ve başkaları üzerindeki etkilerini tanırlar. Yaşamlarını stresten nasıl arındırabileceklerini öğrenirler. Böylece fiziksel ve ruhsal sağlıklarını korurlar. Önle-değiştir-uyum sağla-kabullen prensibiyle kendilerine bir yol haritası çizmeyi öğrenirler. Sonuç itibariyle hayatları daha mutlu ve huzurlu hale gelir. Eğitime stresini kontrol altında tutmak isteyen herkes katılabilir. Konular basit ve uygulanabilir teknikler anlatılır. 

Eğitim ve eğitim sonunda aldığınız sertifika tek başına iş kapısı aralamaz. Mevcut işimizde daha huzurlu olmanın ve başarının anahtarını sunar. Özellikle stres faktörünün yüksek olduğu bazı meslek grupları için daha çok katkı sağladığını söylemek mümkün. Yanı sıra kişisel gelişimle ilgilenenler için eğitim sonucunda alacakları sertifika iyi bir referans olacaktır. Yukarıda sıraladığım meslek alanları yanında işsizlik bile tek başına stres nedenidir. Stres süreçlerini kontrol edebilen kişilerle çalışmayı herkes ve her yönetici ister. Nedenine gelirsek: Stressiz kişilerin çalışma temposu artar, iş verimi yükselir. Dolayısıyla kurum verimi artar.  İşverenler de panikleyen ve strese giren çalışanlardan ziyade stres sinyallerini okuyup kontrol edebilen çalışanları tercih eder. Özellikle yönetim kadrolarına talip olanlar için bu ve benzeri eğitimler öncelikli tercih nedeni olacaktır. Başarılı yöneticilerin ortak özelliklerinden birisi stres yönetimindeki başarılarıdır. 

Stresi tamamen önlemek mümkün değildir. Stres yönetimi kursu sayesinde bireyler yaşadıkları stresi kontrol etmeyi öğrenirler.

• Sağlıklı beslenme

• Düzenli uyku

• Ertelememe

• Aile ve arkadaşlara vakit ayırma

• Egzersiz

Zaman yönetimi gibi stresi önleyici ve azaltıcı faaliyetleri keşfederler.  Bu sayede stresten arındırılmış bir yaşama kavuşurlar. Hayattan daha çok keyif alırlar. Kursu tamamladığınızda:

• Stresin nedenlerini analiz edebilir,

• Stresin etkilerini gözlemleyebilir,

• Stresle baş etme yöntemlerini öğrenir,

• Stresle karşılaştığınızda nasıl davranacağınızı anlar,

• Gereksiz tepkilerinizi kontrol edebilirsiniz.

• Bakış açınızı ve yaşam biçiminizi değiştirirsiniz.

• Daha mutlu ve huzurlu bireyler olursunuz.

• Öfke kontrolü yöntemlerini keşfedersiniz.

Bu eğitimde stresi nasıl azaltabileceğinize ilişkin uygulamalı örnekler verilmektedir. Kısaca bahsetmek gerekirse aşağıdaki önerileri uygulayabilirsiniz.

Zaman Yönetimi

Zamanımızı daha verimli kullanarak biriken işler ve ertelemeler nedeniyle yaşadığımız stresi azaltabiliriz. Zaman Yönetimi konusuna eğilim gösterebilirsiniz. Bunun için bir ‘yapılması gerekenler listesi’ hazırlayarak, acilden düşük öneme doğru işleri kodlayarak, önce acil olanları tamamlayıp yükümüzü hafifletebilir ve zamanımızı verimli kullanabiliriz. Görevlerimizi bölerek, aralarda molalar vererek ve çevresel koşullarımızı konsantrasyonumuzu bozmayacak şekilde düzenleyerek yerine getirmek, stresimizi azaltmakta bize yardımcı olacaktır. Ya da Zaman Yönetimi Eğitimi alabilirsiniz.

Spor ve Meditasyon

Düzenli spor yaparak vücudumuzda stresten kaynaklanan birikmiş enerjiyi açığa vurabiliriz. Meditasyon ve nefes teknikleri ile zihnimizi boşaltabilir, biriken endişe ve kaygıdan kurtulabiliriz. Ayrıca sosyal ve toplumsal faaliyetlere katılmak da özgüven duygumuzu pekiştirecek ve ruhsal anlamda bizi güçlendirecektir.

Beslenme

Sağlıklı gıdalar tüketmeye, meyve ve sebze ağırlıklı beslenmeye çalışarak sindirim sistemimize yardımcı olabiliriz. Alkol, sigara, aşırı kafein ve benzer maddelerle ilgili bağımlılıklarımızı bırakmak için çeşitli çalışmalar yapmak ve destek almak da vücudumuzu stres ile başa çıkabilmesi için kuvvetlendirecektir.

Pozitif Düşünmek

Zor durumlarla karşılaştığımızda, örneğin bir sınav veya sunum öncesi, olumsuz sonuçlara odaklanmak ve yetersizlik duygusuna kapılmak yerine, başarıyı ve olumlu düşünceleri zihnimizde canlandırmaya çalışmak bize stresi azaltma konusunda çok yardımcı olacaktır.

Destek Almak

Öncelikle, ailemiz ve sevdiklerimiz ile yaşadığımız zor durumları paylaşarak yükümüzü hafifletebilir, onlardan manevi destek talep edebiliriz. Bunun yetersiz olduğu yerlerde, çekinmeden bir uzmandan yardım almamız stresle başa çıkma konusunda bize çok fazla yardımcı olacaktır. Uzmanların uyguladıkları Bilişsel-Davranışsal terapiler, Gevşeme Terapileri, Destekleyici Konuşma Terapileri ve Gurup Terapileri bize stres ile başa çıkabilme konusunda destek olacaktır.

Unutmayın! Stresi yok edemezsiniz, ama strese verdiğiniz tepkileri ve stresin yarattığı etkileri kontrol edebilirsiniz. Sorunlarınızı aşılamaz engeller olarak görmek yerine, onları sadece birer zorluk ve tecrübe gibi düşünmek hayatınızı kolaylaştıracaktır.

D (Değiştir), imkan varsa içinde bulunulan olumsuz durumu değiştirmektir. Olumsuz durum değiştirilebilirse, bu durumun sebep olduğu stres tamamen ortadan kaldırılabilir.

K (Kabul et), kontrol edilemeyecek bir durumla karşılaşıldığında bu durumu öfkelenmeden kabul etmeyi ve pozitif yaklaşımı kaybetmemeyi içerir. 

B (Boş ver), boş vermek ruhsal, duygusal ve zihinsel açıdan işe yarayan güçlü bir yöntemdir. Değiştirilemeyecek durumlarda bazen boş vermek en iyisidir. 

Y (Yaşam tarzını yönet), diyet, egzersiz, duygusal destek ve rahatlama yoluyla gelecekte stres oluşturabilecek durumlarla bu günden başa çıkmayı sağlar.

Sonuç olarak stres hayatımızın bir parçası olmuş durumda ve bir miktar stresin yararlı olabileceği gibi daha çok stresin yıkıcı etkileri olabilmektedir. Bu yüzden stresi yönetebilmek için bedensel ve zihinsel yöntemlerden yararlanabiliriz.

1 - Güvensizlik.

Unutmamamız gerekir ki kimsenin tam bir güvencesi yoktur. Zaman ve tahmin edilemeyen olaylar her zaman olur. Güvensizlikle başa çıkmanın en iyi yolu bir arkadaşa açılmaktır. Queen Üniversitesi araştırmacıları yakın ilişkide olan partnerler arasındaki duygusal yük paylaşımının kanıtını buldular. Çalışmada doktora adayı Jessica Lougheed sevilen biriyle gerçekleşen güçlü bir ilişkinin zor durumlarda stresi azalttığını ortaya koydu. Başka bir öneri de devamlı olarak en kötü senaryolara odaklanmamak gerektiği. Bu sadece duygusal rezervleri kurutur. Ve korktuğunuz şey belki de hiç gerçekleşmeyecek. Sadece bugüne odaklanın, çünkü yarının kendine ait problemleri zaten olacak.

2 - Acımasız Rutin İşler.

Rutininiz trafik, çalışma ve çocuk veya yaşlı bakımı içerebilir. Bunların hiçbiri durdurulamaz. O zaman kaçınmak için ne yapabilirsiniz? Kendinize biraz zaman verin, düzgünce dinlenin, önceliklerinizi belirleyin ve hayatınıza uygulayın. Hayatınızı basitleştirmek sizin maliyetlerinizi azaltacaktır, böylece işte az vakit geçirirsiniz ve ailenizi yönetmeye daha fazla vakit bulursunuz. Bu size huzur ve mutluluk verebilir.

3 - Kişisel Çatışmalar.

Kişisel çatışmalar özellikle iş yerinde olduğunda stresli olabilir. Bir anlaşmazlık çıktığında sakin kalmaya çalışın. Kendinizi diğer insanın yerine koyun ve iki tarafın da durumunu anlayın. Anlayışlı ve affedici olun. Affetmek mutluluk, sağlık ve barış getirir. Stres yönetimi için de mutluluk direksiyonu sabit tutmanızı sağlar.

4 - Travmatik olaylar.

Başımızdan kazalar geçebilir, hastalıklar geçirebiliriz veya evimizi bile kaybedebiliriz. Durum ne olursa olsun bununla başa çıkabiliriz. Bir stres yönetimi uzmanına göre diğerlerine yardım etmek eden ve edilen kişiye iyi şeyler hissettiriyor. Geleceğe dair bir umut aynı zamanda pozitif tavrı korumakla birlikte stresle başa çıkmak için harika bir yoldur. Belki de yeni bir dil öğrenmek, bir enstrüman çalmayı öğrenmek veya ellerimizle bir şeyler yaratmak gibi hobiler deneyebiliriz. Bu önerilerin hepsi ruh için ilaç gibidir. Stres yönetimi sizi çöküntüye uğratacak her olaydan uzak tutmalıdır. Yukarıdaki önerileri uygulamak size stresle dolu olan dünyada stresle daha iyi başa çıkmanıza yardımcı olacaktır.

Stresin temelde kötü bir durum olmadığı halde kontrolden çıkmasıyla kişinin hayatını olumsuz etkileyeceğinden söz ettik. Peki bu olumsuzlukları kabul edip hiçbir şey yapmadan bekleyecek miyiz? Tabii ki de hayır. Stres de yaşasak, bu stres hayatımızı kötü de etkilese bununla mücadele etmek mümkün. Stresi hayatımızdan çıkarmamız mümkün değilse de bununla baş etmeyi öğrenmemiz ve stresin etkilerini en aza indirmemiz gerek. Stresli bir yaşam geçiriyor olsak da etkileri hafifletmek ve kontrolü ele almak için yapabileceğimiz birkaç şey var.

Stresle baş etmek için yapılabilecek basit ama etkili yöntemleri birkaç maddede sıralamak daha açıklayıcı olacaktır. Stres anında her şeyden önce yapılması gereken kendimizi sakinleştirmektir. Nefes egzersizleri ile stresin yaratacağı etkiyi en aza indirmek mümkün olacaktır. 

Yaşantımızı olumsuz etkileyen bir stresin varlığını anladığımız anda baş etmek için öncelikle yapmamız gereken stresin neden olduğunu keşfetmektir. Stresin kaynağı öğrenildikten sonra bununla ilgili çözüm yöntemleri bulmak daha kolay hale gelecektir. 

Birçok insan günlük hayatta işlerini planlarken zaman sıkıntısı yaşabilir. Bu durumun da stresi beraberinde getirmesi kaçınılmazdır. Günlük hayatımızda işlerimizin yolunda gitmesi ve stres yaşamamak için zaman yönetimi konusuna dikkat etmeliyiz. Buna dikkat ederken sadece işlerimizi değil, stresin ortaya çıkmasını önlemek için uyku düzeni, eğlence, dinlenme ve sosyal etkinlikleri de göz önünde bulundurmalıyız. Günlük rutinler dışında yapılacak farklı etkinlikler kişinin zihninin dinlenmesine ve rahatlamasına yardımcı olacaktır.

Stres altında olan kişiler genellikle olumlu düşünmekten kaçınırlar. Hayatlarında her şeyin olumsuz ilerlediğine ve bu şekilde devam edeceğine inanırlar. Çözüm üretmekten kaçınır ve sonrasında kendilerini çaresiz hissederler. Bu durumu ortadan kaldırmak için yaşanılan tek bir olay üzerinden genelleme yapmaktan kaçınılmalıdır. Bu tarz olumsuz düşüncelerin sürekli hale gelmesi sonucunda yerini olumlu düşüncelere bırakması pek kolay olmamaktadır. 

Stres yaşamanın sebebi bir başka kişiyle olan iletişim sorunlarından da kaynaklanıyor olabilir. Böyle durumlarda konuşmaktan kaçınmak yerine tartışmak çözüm yolunda atılacak önemli bir adımdır. Bu tartışmalar sırasında karşı tarafı suçlayıcı ifadeler kullanmaktan kaçınmak da son derece önemlidir. ”Sen beni anlamak istemiyorsun” yerine “kendimi yeterince anlatamadığımı düşünüyorum” demek sorunun çözümü açısından daha yapıcı bir yaklaşım olacaktır.

Kişilerin stres yaşamasına sebep olan düzensiz beslenme konusuna dikkat edilmesi de çok önemlidir. Aşırı tüketildiğinde strese sebep olabilecek; çay, kahve, çikolata ve kafeinli içeceklerin tüketilmesinde ölçülü davranılmalıdır. Çoğu zaman kendimizi dinç hissetmek ve uyanık kalmak için miktarına dikkat etmeden içtiğimiz kahve sağlığımıza zarar verebilir ve stresimizi arttırmaya sebep olabilir. Bunun yerine sakinleşmemize faydası olacak adaçayı, ıhlamur gibi bitki çaylarını tüketmemiz daha iyi olacaktır. 
Stresle baş etmek için olumsuz düşüncelerden uzak durmak gerekmektedir. Kişiyi rahatlatacak bir anı, bir ortamı düşünmek stresin yarattığı olumsuz duyguların uzaklaşmasına yardımcı olacaktır.

Stresin ortaya çıkması pek çok sebebe bağlı olabilir. Genel olarak stres nedeni olabilecek durumlar olduğu gibi bazı kişiler için önemsiz, bazı kişiler için ise çok önemli görülen olaylar da olabilir. Bu gibi durumlarda aynı olay bir kişiyi içinden çıkılamaz bir stres haline sokabileceği gibi, diğer bir kişi üzerinde bir etki göstermeyebilir. Buradan da anlaşılacağı üzere stresin nedenleri kişiye göre farklılık göstermektedir.

Stresin nedenlerinin farklılık göstermesi, kişinin yaşı, cinsiyeti ve kişilik özelliklerine bağlı olabilir. 
Stresin nedenleri kişiden kişiye değişebiliyor olsa da genel olarak stres nedeni sayılabilecek durumlar da söz konusudur. Kişinin karşılaştığı takdirde strese neden olabilecek durumlar aşağıdaki gibi maddelere ayrılabilir:

• Kişinin haksızlığa uğraması

• Sevilen birinin ölümü

• Evlenme ve boşanma gibi kişinin hayatında büyük değişikliklere sebep olacak durumlar

• Yeni bir eve taşınma

• Şehir değişikliği

• Hamilelik ve doğum dönemleri

• Eğitim hayatındaki sınav süreçleri

• İş hayatındaki mülakat süreçleri

• Maddi sıkıntılar yaşanması

• Kişide travmatik etki yaratabilecek; doğal afet, tecavüz, şiddet, hırsızlık, kaza gibi olaylar

• Uyuşturucu madde bağımlılığı

• Kişinin kendinde veya bir yakınında görülen sağlık problemleri

• Yeni bir işe girme veya işten ayrılma süreci

• Irkçılığa maruz kalmak

• Aile veya çevre baskılarına maruz kalmak 

• Yaşam koşullarının kötü olması

• Kişinin hayatında önemli olan konularda belirsizlikler yaşaması

• Olaylar karşısında kararsız kalma

• Aşırı iş yükünün varlığı

• Savaş içerisinde olma

• Kişinin mükemmeliyetçi bir yapıya sahip olması ve kendinden çok fazla şey beklemesi

• Ergenlik döneminden kaynaklanan değişiklikler

• Kötü beslenme

• Uyku durumunda düzensizlik olması

Yukarıda sıralamış olduğumuz nedenler her insan için eşit miktarda strese neden olmamakla birlikte büyük oranda stres yaşanmasına sebep olmaktadır. 

Stres durumunda vücut üç aşamadan geçer: Alarm aşaması, direnç aşaması ve yorulma aşaması.

Alarm aşaması, stres durumuna karşı verilen ilk tepkidir ve savaş-kaç tepkisinin tetiklenmesiyle belirlenir; buna karşılık savaş-kaç tepkisi fizyolojik uyarılmaya sebep olur. Savaş-kaç tepkileri gelip geçici olduğu için alarm aşamasında psikosomatik tepkiler geliştirmeyiz. Fakat bu durum uzun süreli olarak devam ederse vücudumuz direnç aşamasına geçer.

Direnç aşaması, vücudun sürekli devam eden stres durumunda verdiği tepkidir. Bu sırada fizyolojik tepkilerin çoğunluğu normal seviyelere geri döner ancak vücut büyük miktarda enerji deposunu tüketir.

Yorulma aşaması ise vücudun uzun süreli stres durumunda verdiği tepkidir. Bu aşama kendini iç organların bozulması veya enfeksiyonlarla savaşan bağışıklık sisteminin zayıflaması şeklinde belli eder.

Bu üç aşamayı şu şekilde bir örnekle daha rahat anlayabiliriz. Örneğin uykusuzluk çekiyorsunuz ve yapmanız gereken birçok iş var. Vaktinizin az olmasından dolayı endişeleniyor ve bu durumu sağlığınız için tehdit edici olarak değerlendiriyorsunuz, bu yüzden de vücudunuz alarm aşamasına giriyor. Bu dönemin sonuna doğru endişeniz devam ediyor ise sürekli bir savaş-kaç tepkisi oluşturuyorsunuz ve bu da vücudunuzun direnç aşamasına geçmesine neden oluyor. Bu aşama esnasında vücudunuz sürekli bir savaş-kaç durumunda olduğu için önemli hormon, mineral ve glikoz(kan şekeri) kaynaklarını tüketir. Eğer gerginliğiniz devam ediyor ise vücudunuz yorulma aşamasına girecektir ve pek çok kötü semptoma maruz kalacaktır (mide bulantısı, kas ağrısı, alerjiler vb.)

Stres yaşamanın ilk adımı zarar/kayıp, tehdit veya meydan okuma şeklinde olabilen birincil değerlendirmedir. Zarar/kayıp ve tehdit değerlendirmeleri olumsuz duygular uyandırmakta ve bu duygular stres seviyesini artırmaktadır. Meydan okuma değerlendirmesi ise olumlu duygular uyandırmakta ve bu duygular da stres seviyesini azaltmaktadır. Değerlendirmeyi yaptıktan sonra özellikle de bir tehdit veya zarar/kayıp değerlendirmesi yaptıktan sonra vücudumuz bu durumla başa çıkabilmek için sakin bir durumdan fiziksel olarak uyarılmış bir duruma geçer.

Stres, düşük seviyede ve kontrollü olduğu sürece insanı motive eden, harekete geçiren bir duygudur. Ancak gerek fiziksel gerek ruhsal olarak bizi iyiden iyiye yormaya başladığında kalıcı hasarlara yol açacak kadar zararlar görebiliriz. 

Stresliyken gereğinden fazla gergin, mutsuz ve tatminsiz hissederiz. Stresin yarattığı olumsuz düşünceler davranışlarımıza da yansır. İnsanlarla olan ilişkilerimiz de bu durumdan olumsuz etkilenir. İnsanlara karşı tahammülsüzleşme, bir konuda uyarırken yumuşak bir üslup yerine sert ve kırıcı oluruz. Bu da insan ilişkilerimizi zedeler. 

Sık sık fiziksel ağrılar çektiğiniz dönemler oldu mu? Doktor doktor gezdiğiniz halde hala çaresini bulan olmadı mı? Belki de sorun psikolojiktir. Stres altındayken fiziksel ağrı ve sızılar günlük yaşam kalitemizi olumsuz etkiler. Stres Yönetimi eğitimi ile bu gibi şikayetlerinizden kurtulabilirsiniz.

Stres altında olduğumuzda günlük yaşamımız olumsuz anlamda etkilenir. Peki gerçekten stresli olduğumu nasıl anlarım? Başlıca belirtiler; yemek düzeninin bozulması, yeme içmede isteksizlik veya aşırı istek duyma, motivasyonsuzluk ve yapılan işlerdeki istikrarsızlık, kolay sinirlenme, baskı altında hissetme, yüksek kaygı, baş ağrısı nöbetleri, uyku düzeninde bozulmalar bunlardan birkaçı. 

Uzun süreli stres; ruh sağlığında bozulmalar, kaygılarda çoğalma, olumsuz düşüncelerde artış, konsantrasyon sağlayamama gibi sorunlara yol açar. Bunların sonucunda da psikolojik sorunlar yaşamaya başlarız. Stres Yönetimi bu gibi olumsuzlukların da önüne geçmemize yardımcı olur.