Stres günlük hayatımızın bir parçası olmakla beraber ciddi rahatsızlıklara da sebep olabilen güçlü bir emaredir. Hemen hemen herkesin bir dönemini kapsayan stres, esasen gerekli bir durumdur. Fakat, gereğinden fazla ve sürekli hissedilen stresin kişiye olumlu bir etki sunamadığı da bilinmekte.
Hayatımızda olması beklenen ve bir yerde kaçınılmaz gibi duran stresi, yoğun yaşamak ve belirtilerle başa çıkamamak, kronik strese de sebep olabilir. Stres, duygu durumlarına etki edebileceği gibi fiziksel belirtilerle de kendini gösterir ve uzun bir döneme yayılmasıyla ciddi rahatsızlıklara yol açabilir. Olası fiziksel ve duygusal stres belirtileri, kişinin sosyal yaşamına da etki eder.
Stres söz konusu olduğunda, pek çok insan yaşadığı deneyimleri araştırma ve fikir edinme arayışına girmektedir. Özellikle fiziksel stres belirtilerinin sıklığı, insana rahatsızlık hissi vermektedir. Yazımızda da hangi durumlarda stresin kronikleşeceğinden ve hangi bağlantılı rahatsızlıklara yol açabileceğinden söz açacağız.
İlgili Eğitim: Stres ve Stresle Başa Çıkma Eğitimi
Stresin Fiziksel Belirtileri Nelerdir?
Stresin belirtileri vücudun çeşitli bölgelerinde hissedilebilen ve hissetmenin yoğunluğuna bağlı olarak da panik yaratan özelliklere sahiptir. Yoğun stres kişinin duygusal, bilişsel ve fiziksel duyularını etkiler. Gün boyunca hissetmenin verdiği yoğun kaygı, endişe ve heyecan, bir başka tanıdık gelen rahatsızlığa da önayak olmaktadır. Anksiyete ya da kaygı bozukluğu, stresi uzun süre bünyesinden atamayan kişilerde görülmekte ve bir döngü yaratarak tekrar strese yol açabilmektedir.
Gerçekten de çağımızın en ciddi rahatsızlıklarından biri olan kaygı bozukluğu; çocuklarda, gençlerde, yetişkin ve yaşlılarda görülerek ne kadar yaygın bir duygudurum bozukluğu olduğunu göstermektedir. Stres bazen kaygı bozukluğuna sebep olurken bazen de kaygı bozukluğunun bir belirtisidir. Özellikle uzun süreli kaygı ve endişe durumları, zaman içinde kronik stres bozukluğuna neden olabiliyor.
Stresin belirtilerinden önce stresin belirtilerine neden olan stres yaratıcı etkenlere de bakmak gerekir. Bu durum da genellikle kaygı, korku, heyecan ve travma kaynaklı olmaktadır. Kişi, olası durumda kendini daha da kötü hisseder ve bilişsel bir süreç, fiziksel belirtilerle kendini ifade eder. Stres belirtileri kendi döngüsünü yaratarak sürekli rahatsızlık hissi verir. Kişiyi rahatsız ederek sosyal ve kişisel hayatı olumsuz etkileyen fiziksel belirtiler şunlardır:
Ateş Basması
Yüzde Kızarıklık
Baş Ağrısı
Aşırı Terleme
Kaslarda Seğirme
İshal
Anlık Tansiyon Yüksekliği
Kalp Atışlarının Hızlanması
Dişleri Sıkma
Baş Dönmesi
Stresin psikolojik belirtileri ise şöyle sıralamak mümkün:
Ani Duygudurum Değişikleri
Sürekli Kendini Dinleme (stres yaratan durumu sürekli yaşamak)
Güçsüzlük/Yorgunluk Hissi
Endişe ve Kaygı
Uykuya Dalamama
Uyku Bozuklukları
Sosyal Hayattaki Aktivitelere Katılım İsteksizliği
Huzursuzluk
Odaklanma Güçlüğü
Duygusal Açlık ya da İştah Azlığı
Stresin belirtileri; zihinde stres yaratan bir durumun tekrarlanmasıyla kendini gösterir ve psikolojik ya da fiziksel başlayan bir belirti, daha başka belirtilere yol açar. Stresin kişiyi, adeta bir döngüye hapsetmesi nedeniyle psikolojik belirtiler de kişinin kendi durumundan kurtulamayacağı bir hissiyatı yaratır.
Stres ve stresle başa çıkmanın belki de en iyi yollarından biri yalnız olmadığınızı keşfetmektir. Stres, kendinizi dinleme etkinliğine yol açar ve içinden çıkamayacağınızı sandığınız bir hissiyatı yaşatır. Bu hissiyat da stresin yol açtığı, kronik stres ve anksiyete bozukluğuna neden olur. Yoğun stres kaynaklı rahatsızlıkların yarattığı gerilimden uzaklaşmak için aynı deneyimi yaşayan insanlara ulaşarak bu konuda yalnız olmadığınızı ve stresin herkesin hayatında olduğunu görebilirsiniz.
Pandemi Döneminde Kronik Stres
2020 yılının başından itibaren yaşadığımız süreç, dünya genelinde birçok insanın yoğun duygular ve rahatsızlık yaşadığı bir dönemi ifade ediyor. Hâlâ etkilerini sürdüren pandemi, yarattığı salgın korkusu ile beraber psikolojik dengeyi bozan rahatsızlıkları da gündeme tekrar getirdi. Aslında uzun zamandır kaygı bozukluğu, travma sonrası stres, depresyon, agorafobi, sınav stresi ve gelecek kaygısı gündemimizi meşgul etmekteydi; fakat pandeminin yarattığı psikoloji, rahatsızlıkları da tekrar alevlendirdi.
Pandemi döneminde kronik stres tehdidi; bireylerden devletlere uzanmasıyla küresel bir boyut kazanmıştır. Başta sağlık çalışanları olmak üzere tetikleyici unsurlarla başa çıkmaya çalışmak ve ciddi bir efor sarf etmek, uzun bir sürece yayılarak kişiyi olumsuz etkilemektedir. Pek çok bilim insanının da uyarısını yaptığı üzere salgın sonrasında dahi kronik stresin yarattığı sorunlarla başa çıkmamız gerekecek. Maalesef sürecin uzaması, kişide belli bir stres yaşatsa da yoğun korku ve kaygı, kronik strese neden olarak daha ciddi rahatsızlıklara kapı açmaktadır. hem birey bazında hem de devletler bazında süreci atlatmaya yönelik iyileştirici koşullar oluşturmak, daha az stresli günlerin de habercisi olacaktır.
Stresle Başa Çıkma ve Stres Yönetimi
Uzun süredir kronik stresten muzdarip olup çeşitli çıkış yolları arayanlar, stres yönetimine de aşinadır. Kısaca stres yönetimi; stresin de yönetilerek kontrol altına alınabileceğini ifade eder. Stres bazı durumlarda gerekli ve olağan bir değişiklik olsa da stres yönetimini ihtiyaç olan durumlarda önlem alınarak başa çıkmayı gerekiyor.
Stresle başa çıkma yolları, öncelikle kişinin kendi durumunu keşfetmesiyle başlar. Pek çok kişi, yaşadığı yoğun duygunun kaynağını keşfetmeden iyileştirici yöntemleri araştırıyor. Oysa hangi durumlarda stresli davranış gösterdiğinizi bulmak, süreci iyileştirmeye nereden başlayacağınıza yardımcı olacaktır. Ayrıca stres yönetimi, duygusal zekâ ve duygu yönetimiyle de ilgili olduğundan, duygusal zekânızı geliştirerek de stres yaratan duygudurumlarının önüne geçebilirsiniz.
Stres Yönetimini Öğrenme
Stres yönetimi, kişinin kendi deneyimlerine uygun olarak yürütülebilir. Fakat yoğun stres belirtileri gösteren bir kişi, yoğun stres hissetmekten kendi çözüm yolunu bulamayabilir. Stres yönetiminin temel amacı; duygu, düşünce ve koşullardan kaynaklı stres etkenlerini mümkün olduğunca kişinin yönetebilmesini sağlamaktır. Stres yönetimi, stresle başa çıkmanız için neler yapılabileceğini öğretmektedir. Kişinin bu süreçte daha etken olması adına da stres yönetimi eğitimleri bulunmaktadır.
Stres yönetimi eğitimi; kişinin duygusal özelliklerinden, meslek, iş ve koşullardan kaynaklı etkenlerin aşırı baskısını kontrol altına almayı hedefler. Stres yönetimi hakkında kayda değer bilgi ve uygulamalar öğrenmek için stres yönetimi eğitimi alarak stres yaratıcı etkenleri kontrol altına alabilirsiniz.
