Muhteşem Yüzyıl dizisinin Hürrem Sultan’ı oyuncu Meryem Uzerli’nin tükenmişlik sendromuna yakalandığı yönünde, bir döneme damgasını vuran o haberi hemen hemen hepiniz hatırlarsınız. Tükenmişlik sendromu nedir? Kişinin, duygusal, bedensel ve zihinsel anlamda tükenmişlik hissini tecrübe ettiği psikolojik bir deneyimdir.
Uzmanlarca, sorunun var olmasındaki en önemli neden, kişinin iş hayatı başta olmak üzere hayatındaki “yoğun ve uzun süreli stresin varlığı” olarak ifade edilmektedir. Yüzyılın önde gelen sorunlarından biri haline gelen bu rahatsızlık nasıl başlar, tedavisi var mıdır, rahatsızlık hangi kişilerde daha fazla görülür ve bunun gibi detaylara gelin birlikte bir göz atalım.
Tükenmişlik Sendromunun Belirtileri Nelerdir?
Rahatsızlıkta belirtiler duygusal, zihinsel ve fiziksel/bedensel olarak kendini göstermektedir.
Duygusal Belirtiler
İşe ve yaşama karşı isteksizlik,
Yapılan işten tatmin olamama,
Kişinin kendini güvensiz, başarısız ve haksızlığa uğramış hissetmesi,
İş arkadaşlarına tahammülsüzlük,
Kişinin sosyal yaşamdan kendini soyutlaması ve içine dönmesi,
Umutsuzluk, artan olumsuz düşünce yapısı,
Kaygı ve şüphede artış,
Kariyer kararını irdeleme,
Sinirlilik ve ani öfke çıkışları,
Mutsuzluk
Zİihinsel Belirtiler
Odaklanma sorunları,
Unutkanlık,
Karar almada zorluk,
Önceden sevilen şeylerden sıkılma
Bedensel Belirtiler
Uyku sorunları,
Aşırı ve kronikleşen yorgunluk,
Baş, sırt ve bel ağrıları,
Baş ağrısı,
Kalp çarpıntısı,
Kas Ağrıları,
Sindirim sorunları,
Solunum sorunları
Sorunlar kişiden kişiye değişmekte olup, sıklıkla görülen belirtilere yer verilmiştir.
Tükenmişlik Sendromu Kimlerde Daha Fazla Görülür?
Tükenmişlik sendromu sıklıkla görev insanı olarak addedilen reddetmek nedir bilmeyen, herkese yardım etmeyi görev edinmiş, idealist ve mükemmeliyetçi karakterdeki insanlarda görülmektedir. Rahatsızlığın sürekli hale gelmesi ve farklı sorunlarla birleşmesi sonucunda kişide depresyon da deneyimlenmekle birlikte, depresyonda olan kişilerin de tükenmişlik yaşama olasılığı bir hayli güçlüdür.
Kişiyi Tükenmişlik Sendromuna Götüren Etmenler Nelerdir?
Kişinin aşırı düzeyde sorumluluk alması, buna karşın takdir edilmemesi, ödüllendirilmemesi,
Kendisinden daha az vasıflı kişilerin bu kişiyle aynı haklara/unvana sahip olması ve daha da kötüsü daha az vasıflı bazen de işin gerektirdiği vasfa sahip olmayan kişilerin üst unvanlara getirilmesi. (Tanıdıkların kayırılması ya da kişinin başarılarının üstlerince tehdit olarak algılanması sonucunda birçok kişinin hakkaniyetsiz bir şekilde terfi edildiğine kurumsal hayatta sıkça rastlanmaktadır.)
Yıldırma (Mobbing) yapan yönetici/yöneticiler ve/veya çalışma arkadaşlarının varlığı,
Uzun süreli çalışma saatleri, hafta sonu çalışmaları, kişinin özel hayatına vakit ayıramaması,
Ekibe ek personel alınmaması ve iş yükünün kendisinde toplanması,
Görev tanımında olmayan ekstra işlerin giderek artması,
Kendisinden yüksek beklentilerin varlığı,
İşini kaybetme duygusu
İşte bunun gibi etmenler kişinin tükenmişliğe doğru hızla yol almasına neden olabilmektedir. Aslen iş hayatında görülmekle birlikte, eşinden kötü muamele gören, yaptığı hiçbir işin beğenilmemesi, takdir edilmemesi sonucunda aile hayatında eşlerde de tükenmişlik sendromu yaşanabilmektedir.
Tükenmişlik Sendromunun Tedavisi Var Mı?
Tükenmişlik Sendromu bir anda başlayan bir rahatsızlık değildir. Ayakları işe geri geri gitmeye başlayan çalışan, sorun kronikleşmeden stresle baş etmeyi öğrenmek konusunda düşünce yapısını değiştirmeye çalışmalıdır. Hataların insana mahsus olduğunu, hayatta kimsenin hiçbir şeyin mükemmel olmadığını, iş dışında da bir yaşamının ve kendisini sevenlerin olduğunu ve en önemlisi bazen insanları reddetmeyi öğrenmelidir.
Spor yapmak, sağlıklı beslenmek ve sağlıklı bir uyku tedavide kritiktir. Tedavi aşamasında bir psikolog ve psikiyatristten destek alınabilir. Diğer taraftan iş değişikliği de çok geç olmadan düşünülmelidir zira tükenmişlik sendromu yüksek olasılıkla iş hayatı kaynaklıdır ve iş koşulları değiştirilemiyorsa daha geç olmadan iş değişikliği düşünülmelidir.
