Pazarlamanın Gelişimi

Pazarlama Anlayışı Dönemleri ve Gelişimi

1950'li yıllardan itibaren iktisat bilimci Galbraith, ürünlerin satmaya yönelik teşvik ve ikna unsurlarındaki büyümeye dikkat çekmiştir. Bu dönemde ön plana çıkan üretim kabiliyeti ve kapasiteleri ise talep edilen seviyenin önemini vurgulamaktadır. Bu sayede işletmeler talep edilen ürünleri üretmeye teşvik edilmiştir.

1925 yılından itibaren pazarlama, reklam ve tanıtım faaliyetleri olarak anlaşılmış; hatta işletmelerin satış performansına olan etkileri ölçülmüştür. Daha fazla talep tahminleri ve fiyatlandırmalarda başabaş analizler yapılmaya çalışılmıştır. Ancak pazarlama karma unsurlarının tanınmasıyla işletme faaliyetleri içindeki uygulama alanı hızla gelişmiştir.

Diğer Sektörlerde Pazarlamanın Kullanılması

1969 yılında Kotler ve Levy, pazarlama uygulamalarının sadece özel işletmeler tarafından değil, sendikalar, vakıflar, müzeler, sağlık kurum ve kuruluşları gibi üçüncü sektör olarak adlandırılan organizasyonlar tarafından da kullanabileceğini açıklamıştır. Kamusal nitelikli organizasyonlarda bu süreçte öncelikli hedef hizmet sağlamak olup, pazarlama da hizmetin sağlanacağı kitleler açısından işletmelerin misyonunu ifade etme becerisine katkı sağlamaktadır.

Pazarlamanın Kapsamı ve Sorumluluğu

Derinlemesine değerlendirildiğinde pazardamanın kapsamı oldukça geniş görülmekte ve önemli bir araç durumuna gelmektedir. Pazarlama, sorumlu olduğu kitlelerin ihtiyaçlarını anlamaya, bu ihtiyaçlara uygun hizmet tasarımlarını gerçekleştirmeye ve hizmetin sağlanan tatmin düzeyini artırmaya büyük katkılar sağlamıştır.

İktisat Biliminin Rolü

İktisat biliminin ortaya çıkmasındaki temel kaynak, insan ihtiyaçlarının sonsuz olması ve kaynakların sınırlılığıdır. İktisat, insan ihtiyaçlarının karşılanabilmesine yönelik mal ve hizmetlerin üretimi noktasındaki dengeyi sağlamaya çalışır. Dolayısıyla, ekonomik aktörlerin üretim tercihlerini anlamak ve ortaya koymak, iktisadın temel çalışmaları arasında yer alır.

Hükümetler ve İlgili Politikaların Belirlenmesi

Hükümetler ve ilgili politikalar, mevcut ihtiyaçların kıt kaynaklar karşısında önceliklendirilmesinde önemli rol oynamaktadır. İnsanların talep ettiği mal ve hizmetlerin karşılanması ise üretime ve kaynak kullanımına bağlıdır. Bu bağlamda, pazarlama anlayışı dönemleri ve gelişimi, ürün ve hizmet üretiminin yanı sıra toplumsal refahın paylaştırılması yönündeki politik kararlarla da ilişkilidir.

Galbraith'in İktisat Bilimine Getirdiği Teşvik ve İkna Unsuru

1950'li yıllardan itibaren iktisat bilimci Galbraith, dünya da meydana gelen değişimlerden birinin üretilen ürünlerin satmaya yönelik teşvik ve ikna unsurlarındaki esaslı büyüme olduğuna işaret etmiştir. Galbraith'in bu tespiti, üretim kabiliyeti ve kapasiteleri ile ilgili niteliklerin ön planda tutan bir yaklaşımdan daha ileri bir nokta olan, ürünlerin talep edilen ve arzulanan bir seviyeyi işaret etmesi açısından oldukça değerlidir. Bu durum, üretilen malların satmaya yönelik gösterilen çalışmaların yerini kısa zamanda işletmelerin talep edilen ürünleri üretmeye teşvik etmiştir.

Pazarlamanın Gelişimi ve Mal Talepleri

1925 yılından itibaren reklam ve tanıtım faaliyetleri önem kazanmış; hatta pazarlamanın işletmelerin satış performansına olan etkileri de ölçülmüştür. Bu dönemde, daha fazla talep tahminleri ve fiyatlandırmalarda konularında başabaş analizler yapılmaya çalışılmıştır. Fakat pazarlama karma unsurlarının varlığının tanınmasıyla işletme faaliyetleri içindeki uygulama sahası hızla geliştiği görülmektedir.

Üçüncü Sektör ve Pazarlama

Her ne kadar pazarlama uygulamaları kar amacı güden özel işletmeler tarafından gerçekleşse de, 1969 yılında Kotler ve Levy bilimciler tarafından sendikalar, vakıflar, müzeler, sağlık kurum ve kuruluşları gibi üçüncü sektör olarak da ifade edilen organizasyonlar tarafından kullanabileceğini açıklamıştır. Kamusal nitelik taşıyan organizasyonlarda ise genellikle öncelikli hedef hizmet sağlamak olup, pazarlama hizmetin sağlanacağı kitlelere yönelik misyonunu ifade etme becerisini sağlamaktadır.

Pazarlamanın Geniş Kapsamı ve İnsan İhtiyaçlarının Etkisi

Pazarlamanın kapsamı oldukça geniş görülmüş, sorumlu olduğu kitlelerin ihtiyaçlarını daha iyi anlaşılmasına ve bu ihtiyaçlara olabilecek en uygun hizmet tasarımını gerçekleştirmek adına, misyonun daha iyi sağlanmasına ve sağlanan hizmetin duyulan tatminin yükselmesine önemli bir araç durumuna gelmektedir. İktisat biliminin ortaya çıkmasının en temel kaynağı insan ihtiyaçlarının sonsuz olması ve buna karşılık kaynakların sınırlı gösterilmesidir.

İktisat ve Üretim Tercihleri

İktisat, insan ihtiyaçlarını ilgili ihtiyaçların karşılanabilmesine yönelik mal ve hizmetlerin üretimiyle ilgili durumlarını anlamaya çalışarak, ekonomik aktörlerin kaynak kısıtlılığı karşısında üretim tercihlerini ortaya koymaktadır. Hükümetler ve ilgili politikalarının belirlenmesi, mevcut ihtiyaçların kıt kaynaklar karşısında ilk sıraya almaları ve refahın paylaştırılması yönündeki tercihleri, politik iktisadın konusunu oluşturmaktadır.

İktisadi Kıt Kaynaklar ve pazarlamanın önemi

Galbraith'in Ürüne Odaklı Yaklaşımı

1950'li yıllardan itibaren iktisat bilimci Galbraith, dünyada meydana gelen değişimlerden birinin üretilen ürünlerin satmaya yönelik teşvik ve ikna unsurlarındaki esaslı büyüme olduğuna işaret etmiştir. İktisatçı bilimcinin bu tespiti, o döneme kadar hakim olan üretim kabiliyeti ve kapasiteleri ile ilgili niteliklerin ön planda tutan bir yaklaşımdan daha ileri bir nokta olan, ürünlerin talep edilen ve arzulanan bir seviyeyi işaret etmesi açısından oldukça değerlidir.

Hizmet Kavramının Önemi

Her ne kadar pazarlama uygulamaları kar amacı güden özel işletmeler tarafından gerçekleşse de 1969 yılında Kotler ve Levy bilimciler tarafından sendikalar, vakıflar, müzeler, sağlık kurum ve kuruluşları gibi üçüncü sektör olarak da ifade edilen organizasyonlar tarafından kullanabileceğini açıklamıştır. Fakat kamusal nitelik taşıyan organizasyonlarda genellikle öncelikli hedef hizmet sağlamaları olmuş, pazarlama ise hizmetin sağlanacağı kitler açısından kendisine yüklediği misyonu ifade etme becerisini sağlamaktadır.

İktisadi Kaynak Kısıtlılığı ve Pazarlamanın Rolü

İktisadın temel kaynağı insan ihtiyaçlarının sonsuz olması ve buna karşılık kaynakların sınırlı gösterilmesidir. İktisat tam olarak, insan ihtiyaçlarını ilgili ihtiyaçların karşılanabilmesine yönelik mal ve hizmetlerin üretimi noktasındaki durumunu anlamaya çalışarak bir denge görevini yerine getirmeye çalışır. Bu nedenle, iktisadın temel uğraş alanı ekonomik aktörlerin kaynak kısıtlılığı karşısında üretim tercihlerini anlamak ve tercihlerini ortaya koymak gibi temel çalışmaları yürütür.

İktisadi Bağlamda Pazarlamaya Yönelik Sorumluluklar

Pazarlamanın kapsamı oldukça geniş görülmüş, sorumlu olduğu kitlelerin ihtiyaçlarını daha iyi anlaşılmasına ve bu ihtiyaçlara olabilecek en uygun hizmet tasarımını gerçekleştirmek adına sorumluluğu altına girdiği misyonun daha iyi sağlanmasına, bunun sonucunda ise sağlanan hizmetin duyulan tatminin yükselmesinde önemli bir araç durumuna gelmektedir.

Sonuç olarak, iktisadi kıt kaynaklar ve insan ihtiyaçlarının sonsuz olması bağlamında , insanların talep ettiği mal ve hizmetlerin karşılanması, üretimle sağlanan denge ve kaynakların etkin kullanımı açısından büyük bir öneme sahiptir. Pazarlama, tüm sektörlerde hizmet ve ürün sunumu açısından merkezi bir rol oynayarak ekonomik faaliyetlerin sürdürülebilirliğine katkı sağlar.

Pazarlama, modern anlamda, 18. yüzyılda ortaya çıktı. İlk başlarda, üreticilerin ürünlerini müşterilere tanıtmak ve satış yapmak için daha etkili yöntemler geliştirmek için çalışılıyordu. 19. yüzyılda, satışların arttırılması için ürünlerin reklamları ve promosyonlarıyla desteklenmesi yaygınlaştı. 20. yüzyılda, pazarlama, ürünlerin ve hizmetlerin üretiminin, dağıtımının ve satışının daha etkili bir şekilde planlanmasına yardımcı olmak için çok daha kapsamlı bir disipline dönüştü. Bugün, pazarlama stratejileri, veri toplama ve analizi, müşteri ilişkileri yönetimi ve ürünlerin küresel pazarlara yayılması gibi çok daha kapsamlı bir alana yayıldı.

Pazarlama stratejileri uygulamak için öncelikle pazarlama hedeflerinizi netleştirmeniz ve bunlara ulaşmak için çalışacak stratejiler belirlemeniz gerekir. Hedeflerinizi belirledikten sonra, pazarlama stratejinizi önceliklerinize göre düzenleyin. Ardından, hedef kitlenize hitap edecek doğru mesajlar oluşturun. Bu mesajları en etkin şekilde hedef kitlenize iletmeyi sağlayacak kanallar belirleyin. Pazarlama stratejinizi uygulamaya başladıktan sonra, etkinliğini sürekli olarak izleyin ve değerlendirin. Uygun gördüğünüz değişiklikleri de zaman zaman yapabilirsiniz.

Pazarlama çalışmalarının başarısını ölçmek için birden fazla yaklaşım kullanılabilir. Bunlar arasında, satışlardan elde edilen gelir, reklamlar tarafından elde edilen tıklanma oranları, marka bilinirliği, tüketici memnuniyeti ve müşteri sadakatinden elde edilen veriler sayılabilir. Bunların yanı sıra, pazarlamanın uzun vadeli etkilerini değerlendirmek için birçok başka yöntem de kullanılabilir.

Günümüzde işletmeler, sistem yaklaşımını gözeterek bir açık sistem halinin olduğu çeşitli kaynak girdileriyle sağlandığı, veri ve ürün akışı içinde yer alan bir alt sistemler ağı olarak ifade edilebilir. Bunlar şöyledir: lojistik alt sistemleri ve satınalma. Finans ve muhasebe alt sistemleri. Hizmet ve üretim yönetimi alt sistemleri, Satış, pazarlama ve dağıtım alt sistemleri olarak gösterilmektedir. Buradan anlaşılacağı üzere pazarlama çalışmaları işletme fonksiyonlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Pazarlama diğer işletme fonksiyonlarıyla entegreli bir şekilde çalışmaktadır. Bu fonksiyonlar, üretim, satış tahsilatı, satın alma ve tedarik şeklinde gösterebiliriz. Pazarlama, piyasa ve tüketici talep ve ihtiyaçlarını görerek, olabilecek talep tahminlerinde bulunur. Bunun için ayrıntılı raporlar hazırlayarak programlar oluşturur. Sonrası için üretim ve üretimi girdi sağlayan satın alma, tedarik, satış ve tahsilat gibi departmanlara, oluşturulmuş planları bir koordinasyon kapsamında faaliyete dökecek adımları atar.

1925 yılından itibaren pazarlama reklam ve tanıtım faaliyetleri olarak anlaşılmış; hatta pazarlamanın işletmelerin satış performansına olan etkileri de ölçülmüştür. Bu dönem doğrultusunda daha fazla talep tahminleri ve fiyatlandırmalarda konularında başabaş analizler yapılmaya çalışılmıştır. Buradan da anlaşılacağı üzere pazarlama operasyonel olmaktan daha fazla stratejik bir durumu temsil etmektedir.

Pazarlamanın Evrimi ve Gelişim Aşamaları

geleneksel pazarlama

Pazarlamanın gelişim sürecinin ilk aşaması olarak adlandırılır. Bu dönemde, müşteri odaklı yaklaşımın önemi henüz anlaşılmamıştı ve firmalar sadece ürün odaklı stratejiler benimsemişlerdir. Bu stratejiler, genellikle ürünün özelliklerini ve fiyatını vurgulayan reklam faaliyetlerinden oluşuyordu.

Müşteri Odaklı Pazarlama

İkinci aşama, müşteri odaklı pazarlama olarak adlandırılır ve 1950'li yıllarda başlamıştır. Pazarlamacılar, ürünlerin değil müşterilerin ihtiyaçlarının karşılanmasının asıl amaç olduğunu kavramışlardır. Bu kapsamda, tüketici araştırmalarına ve ürün geliştirme süreçlerine önem verilmiştir.

Karma Pazarlama Yaklaşımı

1960'lı yıllarda ise karma pazarlama yaklaşımı ortaya çıkmıştır. Bu yaklaşımda, pazarlama çalışmaları ürün, fiyat, yer ve tutundurma (4P) bileşenleriyle birleştirilmiştir. Karma pazarlama dönemi, pazarlama biliminin gelişiminde önemli bir dönüm noktasıdır ve günümüzde de etkisini sürdürmektedir.

İlişkisel Pazarlama

1990'lı yıllarda ise ilişkisel pazarlama anlayışı geliştirilmiştir. İlişkisel pazarlama, müşteri memnuniyetini ve sadakatini sağlamak amacıyla, müşterilerle sürekli ve uzun vadeli ilişkiler kurmayı hedefler. Bu dönemde, müşteri ilişkileri yönetimi (CRM) ve sadakat programlarının önemi artmıştır.

Dijital Pazarlama

Son olarak, 2000'li yıllarda dijital pazarlama gelişim göstermiştir. İnternet ve sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla birlikte, pazarlama faaliyetleri de online ortamlara taşınmıştır. Dijital pazarlama, hızla büyüyen ve sürekli değişim içinde olan bir alan olup, günümüz pazarlama stratejilerinin temelini oluşturmaktadır.

Sonuç olarak, pazarlamanın gelişim aşamaları, temelde dan günümüzün dijital pazarlama kavramlarına kadar uzanmaktadır. Bu süreçte, işletmelerin pazarlama yaklaşımları, üründen müşteriye ve ilişkilere odaklanarak değişmiştir ve günümüzde sürekli bir dönüşüm içindedir.

Pazarlamanın Kökenleri

pazarlamanın tarihsel gelişimi, esas olarak insanların mal ve hizmet alışverişi yapma ihtiyacından kaynaklanmaktadır. İlk dönemlerde insanlar, temel ihtiyaçlarını karşılamak için doğrudan üretim ve tüketim yaparlarken, zanaat ve tarımın gelişmesiyle birlikte, takas ekonomisi ortaya çıkmıştır.

Takas Ekonomisinden Paranın İcadına

Takas sistemi, iki kişi arasında ihtiyaç duyulan malların ve hizmetlerin değiş tokuş edilmesi esasına dayanır. Bu dönemde, hangi ürünlerin değerli olduğu ve ne kadar değer taşıdığı konusunda tam bir fikir birliği olmadığından, çeşitli sorunlar yaşanmıştır. Bu sorunların ortadan kalkması amacıyla, M.Ö. 600'lü yıllarda lidyalılar tarafından ilk para icat edilmiştir.

Paralı Ekonomiden Pazarlamanın Profesyonelleşmesine

Para ile yapılan alışverişler, insanların arz ve talep dengesine göre belirlenen fiyatlar üzerinden yapılmaya başlamıştır. Ayrıca, pazaryerlerinde düzenlenen pazarlar ve panayırlar yardımıyla, ürün ve hizmetlerin daha geniş kitlelere ulaştırılması hedeflenmiştir. Bu dönemde pazarlamanın temel amacı, ürün ve hizmetlerin doğru müşteri ve mecralara ulaşmasını sağlamaktı.

İş dünyasının karmaşıklığının ve rekabetin artmasıyla, pazarlamanın daha profesyonel ve stratejik bir hale gelmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. 20. yüzyılın başında, ABD'de gelişen hızlı tüketim ve kırsal kesime yönelik pazarlama faaliyetleri sayesinde, pazarlama disiplini daha geniş kitlelere yayılmıştır.

Pazarlamanın Modern Dönemi

1940'lı ve 1950'li yıllarda, pazarlamanın daha sistematik ve müşteri odaklı bir yaklaşıma dönüşmesi süreci başlamıştır. Bu dönemde, üreticiler ve firmalar, müşteri ihtiyaç ve beklentilerini merkeze alan stratejiler geliştirerek, hizmet ve ürünlerini daha etkili bir şekilde pazarlamaya yönelmiştir. Pazarlama faaliyetlerinin yaygınlaşması ve modern reklam endüstrisinin ortaya çıkmasıyla, pazarlama çalışmalarının kapsamı genişlemiş ve çeşitlenmiştir.

Pazarlamanın geleceği, dijital teknolojiler ve yenilikçi uygulamalarla şekillenecektir. İnternet ve sosyal medya platformlarının giderek daha fazla kullanılması, mobil cihazların hayatımızdaki öneminin artması ve büyük verinin değerlendirilmesi gibi faktörler, pazarlama stratejilerini sürekli olarak yeniden düşünmeye ve geliştirmeye zorlamaktadır. Bu bağlamda, , geçmiş dönemlerde yaşanan deneyimler ve bundan sonraki süreçte yaşanacak yeniliklerle, sürekli olarak kendini güçlendiren ve geliştiren bir süreç olarak görülebilir.

Pazarlamanın Temel Unsurları

Ürün Stratejisi

Pazarlamanın temel unsurlarından biri ürün stratejisi olup, şirketin piyasada sunacağı ürün veya hizmetin türünü, kalitesini, tasarımını ve marka imajını belirlemeyi içerir. Bu süreç, hedef kitlenin beklentilerine ve ihtiyaçlarına uygun bir ürün geliştirme ve sunma amacını taşır.

Fiyatlandırma Politikası

Fiyatlandırma politikası, pazarlamada önemli bir rol oynar. Şirketler, ürünlerini ve hizmetlerini hedef kitleye sunarken, rekabetçi ve karlı bir fiyat belirlemelidir. Bu süreç, maliyet analizi, rakip analizi ve hedef kitle araştırması gibi faktörleri dikkate alarak gerçekleştirilir.

Dağıtım Yöntemleri

Ürünlerin ve hizmetlerin hedef kitleye ulaşmasını sağlayan dağıtım yöntemleri, pazarlamanın bir diğer temel unsurudur. Bu yöntemler, fiziksel mağazalar, online platformlar, toptancılar ve perakendeciler gibi türlü yolları içerir. Başarılı dağıtım stratejileri, müşteri erişimi ve ürünün talep görmesi açısından kritik öneme sahiptir.

Tutundurma Faaliyetleri

Pazarlamanın temel unsurlarından bir diğeri de tutundurma faaliyetleridir. Ürün veya hizmetin hedef kitleye tanıtılması, ilgi çekmesi ve talep oluşturulması için gerçekleştirilen bu eylemler, reklamlar, halkla ilişkiler, promosyonlar ve etkinlikler gibi çeşitli kanallarla yürütülür.

Hedef Kitle Analizi

Pazarlamanın başarısı, hedef kitle analizi ile doğru orantılıdır. Bu analiz, şirketlerin potansiyel müşterilerin demografik, coğrafik, psikografik ve davranışsal özelliklerini incelemeleri ve bu bilgilere göre pazarlama stratejilerini şekillendirmeleri sürecidir. Hedef kitle analizi, doğru pazarlama faaliyetlerinin belirlenmesinde ve etkili kararlar alınmasında büyük bir rol oynar.

Sonuç olarak, pazarlamanın temel unsurları; ürün stratejisi, fiyatlandırma politikası, dağıtım yöntemleri, tutundurma faaliyetleri ve hedef kitle analizi olarak belirlenmiştir. Bu unsurların doğru uygulanması ve sürekli olarak gözden geçirilmesi, pazarlama faaliyetlerinin başarılı sonuçlar doğurmasına katkı sağlayacaktır.