Öğretmen, yönetici, takım koçu, bölüm başkanı, kulüp başkanı, cumhurbaşkanı ve daha bir sürü unvanda ortak olarak karşımıza çıkan kavramdan bahsedeceğiz. Girişken bir kişiliğiniz mi var yoksa daha utangaç mısınız? Kontrolcü biri misiniz ya da rahatlıktan yana biri mi? Kişilik özelliklerinize göre şekillenebilen birçok liderlik türü olduğunu biliyor muydunuz? Bu yazıdan sonra artık biliyor olacaksınız. O halde hemen konumuza geçiyoruz.
Liderlik Nedir?
Konuşmaları olsun davranışları olsun, hitabet yeteneği yüksek, insanları harekete geçirebilecek, yönlendirebilecek ve motive edebilecek kişilere lider diyoruz. Bu yönlendirme, harekete geçirme, motive etme süreçlerine ise tahmin edildiği üzere liderlik diyeceğiz. Liderlik kelimesini çoğu kez vasıf veya sıfat olarak da kullanabiliyoruz.
Birine "Sende liderlik ruhu var." dediğimizde aslında onun belli bir topluluğu etkileme gücünden, iletişiminin kuvvetliliğinden ve yönetme kabiliyetlerinden bahsederiz. Bazıları bunun doğuştan verilen bir hediye olduğunu savunurken bazıları ise sonradan edinebilecek bir beceri olduğunu söyler. Bize sorarsanız evet, bazı insanlar doğuştan kuvvetli iletişim becerileri, yüksek etkileme gücü gibi karakteristik özelliklere sahip olabilir. Fakat bunu geliştirip liderlik boyutuna erişebilmek çaba ve eğitimle olacaktır.
Öncelikle insanları iyi dinlemek, anlamak ve onlara cevaplar bulmak liderlikte çok önemlidir. İnsanlar onları dinleyip anlayan kişilere güven duygusu beslerler ve düşüncelerine önem verirler. Liderlik insanları etkilemekse yapılacak ilk şey belli, dinlemek. Şimdi lider olmak için hangi özelliklere sahip olmak gerekir bir bakalım.
İlgili eğitim: Liderlik Eğitimi - Postmodern Liderlik
Liderler Hangi Özelliklere Sahiptir?
Liderlik oldukça geniş bir kavram. Teorileri olsun türleri olsun insandan insana değişen tanımları olsun birçok perspektiften bakılması gereken bir kavram. Durum böyle olunca liderlerin sahip olması gereken özelliklere de, yüzde yüz hepsine sahip olmalı yoksa lider denemez, şeklinde yorumlamalar getirilemiyor. Şimdi listeleyeceğimiz özellikler daha çok liderlerin yaygın ve ortak özellikleri olacak, başlayalım.
Liderlikte Uyarlanabilir Kapasite: Takımların Değişime Uyumu Nasıl Sağlanır?
Bilgi Paylaşımı: Liderliğin Temel Taşı ve Etkin Bir Öğrenme Tekniği
Liderler hitap ettiği kitleyi iyi tanımalıdır. Ancak iyi tanıdığı bir toplulukla nasıl iletişime geçebileceğini, onları nasıl etkileyeceğini ve motive edeceğini bilebilir.
Lider önce kendine sonra karşısındakilere güvenmelidir. Özgüven liderler için oldukça önemlidir. Kendinden emin olmayan, kendine güvenmeyen bir lider topluluğun da ona güvenmesini beklememelidir.
Liderler iyi bir hitabet yeteneğine, iletişim becerisine ve diksiyona sahip olmalıdır.
Liderler ‘biz’ bakış açısına sahip olmalıdır. Yani bencil değil toplum adına düşünmelidir, böylelikle insanların ona olan inancını da artırmış olacaktır.
Liderin bir amacı, hedefi, değerleri ve ilkeleri olmalıdır. Amacına veya hedeflerine olan tutkusunu doğru yansıttığı zaman ona güvenen insanlar da bu tutkuyu onunla paylaşacak, sahip olduğu değerleri onlar da sahiplenecektir.
Liderler ileri görüşlü olmalıdır. İleri görüşlülükte destan yazan Atamızın da dediği gibi "Yolunda yürüyen bir yolcunun yalnız ufku görmesi kafi değildir. Muhakkak ufkun ötesini de görmesi ve bilmesi lazımdır." Liderler geleceği düşünerek olabilecek olumsuz durumlara karşı tetikte olmalıdır. Hitap ettiği gruba karşı olan sorumluluğu bunu tetikleyecektir.
Liderler sabırlı olmalı, zorluklarla mücadele edebilecek dirayette, pes etmeyecek azimde olmalıdır. Kendi kendini motive edebilmelidir çünkü sorumluluk duyduğu topluluğu motive edecek olan yine kendisidir.
Liderler ulaşılamaz olmamalıdır. İnsanlar sorunlarını konuşabileceği alçakgönüllü insanlara daha çok inanır ve güvenirler. Zaten çevresiyle iletişimde olmayan biri o çevreyi yönetebilecek bilgiye de sahip olamaz.
Liderler ekip ruhuna sahip olmalıdır, biz kavramı ve beraber bir şeyleri başarma arzusu iyi bir liderin vazgeçilmez özelliklerindendir.
Liderler topluluğun yararına olacak bir durumda risk almasını bilmelidir.
İlgili eğitim: Diksiyon Eğitimi
Liderlik Türleri Nelerdir?
Daha önceki başlıklarımızda da belirttiğimiz gibi insanların liderliği farklı şekillerde yorumlamasıyla ve bulunan şartlarla ilgili olarak çeşitli liderlik türleri ortaya çıkmıştır. Bazıları geleneksel bazıları modern düşüncede olan liderlik türlerinden en yaygın olanları sizlerle paylaşacağız.
Etkileşimci Liderlik
Çağdaş liderlik tarzlarından biri olan etkileşimci liderlik, çalışanların ihtiyaçlarını gidermeyi öncelik sayan ve iş hayatında başarılara götürmeyi hedefleyen liderlik türüdür. Amaç çalışan grubu daha verimli kılmak, onları gerçekleştirdikleri performanslar ışığında desteklemektir.
Etkileşimci liderlikte özellikle çalışan grubun fiziksel ve güvenlik ihtiyaçlarının karşılanmasına odaklanılır. Lider, çalışanlara çeşitli ödüller ve statüler vaat ederek onların daha verimli, azimli çalışmalarını sağlamaya çalışır. Etkileşimci liderler kimi zaman bu şekilde ödüller vaat ederek, kimi zaman olaya kendileri müdahale ederek, kimi zaman ise hiç müdahale etmeden çalışanların kendilerinin sorunların üstesinden gelmesini bekleyerek topluluğa önderlik ederler.
Dönüştürücü Liderlik
Çağdaş liderlik türlerinden bir diğeri olan dönüştürücü liderlik adından da anlayacağımız üzere bir gelişim ve dönüşüm süreci odaklıdır. Çevrede değişen yeni şeylere ayak uydurmayı hedef sayan, bu şekilde insanların güvenini ve cesaretini perçinleyen bir liderlik sürecidir.
Dönüştürücü liderlik ve etkileşimci liderlik türleri birbirlerine yakın bulunup karıştırılabilmektedir. Fakat önemli bir farklılığını vurgulamadan geçmeyelim istedik. Dönüştürücü liderlikte gelişim ve değişim ön plandadır, liderler gelişime açık bireylerdir. Etkileşimci liderlikte ise odak gelişim ve değişim değil iştir. Grup iş yapmak için çeşitli metotlarla teşvik edilir.
Tam Serbestlik Tanıyan Liderlik
Bu liderlik türümüz biraz liderlik kelimesinin anlamına ters düşecek cinste. Tam serbestlik tanıyan bir lider topluluğa müdahale etmez, yönetme gücünü kullanmayı ve sorumluluk almayı tercih etmez. Kişilerin problemlerine kendi kendilerine çözüm bulması, toplanarak bir amaç edinmeleri gibi yararları olsa da belirgin bir otorite boşluğu göze çarpar. Tam serbestlik tanıyan liderlikte amaç yetenek sahibi, sorun çözme becerisine sahip kişileri keşfetmektir.
Karizmatik Liderlik
Karizma kelimesini biz etkileyici, çarpıcı, çekici şeklinde tanımlarız. Karizmatik liderler de bu özelliklere sahip, topluluğu aurasıyla etkileyebilen, iletişimi kuvvetli, ikna kabiliyeti yüksek bireylerdir. Özgüvenlerinin yüksekliği ile dikkat çekerler ve aynı güveni çevrelerine de verirler. Bazıları bunun doğuştan gelen bir yetenek olduğunu söylese de sonradan bu kişilik özelliklerini geliştirmek de mümkün.
Vizyoner Liderlik
Gelecekte nerede olmak istiyorsunuz? İşte bu sorunun iş odaklı cevabı kişinin vizyonunu belirliyor. Vizyon sahibi bir kişinin bunu karşısındaki topluluğa geçirebilmesi, amaçlarını paylaşabilmesi de vizyoner liderlik tanımına giriyor. Gelecek kelimesi geçtiğine göre vizyoner liderlerin öngörü sahibi bireyler olduğunu da rahatlıkla söyleyebiliyoruz.
Etik Liderlik
Etik değerlerini öncelik sayan, amaçlarını da bu değerler çerçevesinde gerçekleştirmeyi hedef sayan liderlik türüne etik liderlik diyoruz. Etik bir lider hitap ettiği topluluğa bu değerlere uygun kurallar koyar.
