Hayatımızın her alanında karşımıza çıkan ekonomi, finansal yönetimi etkileyen terimlerin başında gelir. Alışveriş yapaken, işe girerken ya da ev geçindirirken yapılan hesaplamalar, ekonominin içerisinde yer alır. Borsa ile birlikte sıklıkla duyulan kavramlardan biri de, Açığa Satış'tır. Sermaye piyasasını yakından ilgilendiren bu finans terimi, yatırımcılar tarafından uygulanan bir yöntemi içerir. Değeri düşen hisse senetlerinden kâr etmenizi sağlayan Açığa Satış işlemi, piyasaların yatırımcılara ve yatırım kuruluşlarına sunduğu bir emir tipidir.
Menkul Kıymetlerden kazanç elde edilmesini sağlayan bu işlem, avantajlı bir piyasa özelliğidir. Piyasa araçlarının satılmasını ya da satışı ile ilgili emir verilmesini ifade eden Açığa Satış yöntemi, takas yükümlülüğünün yeine getirilmesine de önemli bir örnektir. Bu yöntemin ne zaman, hangi araç için ve nasıl kullanılması gerektiği borsa ile rahatlıkla bilinir. Bu işlem, aracı kurum ile kullanıcı arasındaki satış çerçeve sözleşmesi ile gerçekleştirilir. Ürünün fiyatı, miktarı ve sözleşme adedi "açığa satış işlemini yaptırabilir." onayından sonra belli olur. Olumsuz durumu olumluya çevirerek kazanç sağlayabilirsiniz. Bu içerik, önemli bir ekonomi terimi olan Açığa Satış işleminin detaylarını aktaracak.
Açığa Satış Nedir?
Yatırım ürünlerinin değer kazanması için uygulanan Açığa Satış işlemi, sahip olunmayan sermaye piyasası araçlarının satın alınmasına ilişkin verilen bir çeşit emirdir. Satıcının elinde olmayan hisse senetlerini satıp alıcının da vade sonunda teslim alması işlemine denir. Hisselerin düşüşe geçeceğini düşünen yatırımcıların başvurduğu bir yöntemdir. Ödünç alınmak üzere satılan sermaye piyasası araçları üzerinde uygulanır. Borsa İstanbul Pay Piyasası'na göre ürünler yatırımcının yerine koyması koşulu ile satılır.
Bu emir baştan Açığa Satış işlemi olarak verilir. Bu yöntemin amacı; yüksek fiyattan satın alınan ürünü düşük fiyattan yerine koymaktır. Aradaki farktan kâr elde edilir. Açığa Satış yöntemine dahil olan işlemler; EFT ve kredili işlemlerdir. Borsa ve Forex piyasalarında gerçekleştirilen bu emir yönteminde iki türlü pozisyon kapatılır. Ödünç piyasasından alınan hisse senetlerini koruyabilir ya da gün sonunda alım yapabilirsiniz.SPK ve BIST'ın belirlediği uygun pay senetleri ile gerçekleştirilen bir işlem çeşididir. Finansal yönetim içerisinde öğrenilmesi gereken kavramların arasında yer alır.
Açığa Satış İşlemini Gerçekleştirmek İçin Bilinmesi Gerekenler
Açığa Satış, hisse senetlerinin fiyat dalgalanmalarından kâr elde etmek için kullanılan bir yöntemdir. Bu işlemi gerçekleştirmek isteyen yatırımcıların yerine getirmesi gereken bazı şartlar bulunur. Bu şartlar şöyle;
Yatırımcının Kredi Sözleşmesi imzalama zorunluluğu bulunur.
Açığa Satış izni aracı kurum tarafından değerlendime süresi sonunda verilir.
Aracı kurumların belirli bir Portföy Büyüklüğü limiti bulunur.
Açığa Satış limiti, aracı kurumun uygun bulduğu ve yatırımcı portföyünün teminatlandırılmasına uygun şekilde paylandırılır.
Tüm fiyat seviyelerinde miktar ve sözleşme adedi belirtilerek pay bazında, her gün günlük bültenler ilan edilir.
Günlük işlem yapan yatırımcı, mesai sonunda pozisyonu kapatmak zorundadır.
Bu işlemlerin ilanı, yatırımcının stratejilerini belirlemesinde faydalı referans veri üretmesini sağlar.
Açığa Satış işlemini uygularken bilinmesi gereken bazı detaylar bulunur. Bunlar aşağıda yer alır:
Bu yöntemi gerçekleştirmek için baştan aşağıya Açığa Satış emri verilir.
İşlemin sınırları; öz kaynak ve satışı sürdürme oranıdır. SPK'nın belirlediği öz kaynak oranı %50'yi geçemezken satışı sürdürme oranı %35'tir.
Gün sonu kapatılmayan pozisyon ile satış işleminde yer alan değerin ödünç olarak temin edilmesi gerekliliği bulunur.
Borsada Açığa Satış İşlemi Nasıl Yapılır ve Kâr Elde Edilir?
Borsada Açığa Satış işlemi, aracı kuruma online ya da yazılı ve sözlü olarak iletilir. Hangi şirketin hisse senedine ne kadar Açığa Satış yapmak istediğinizi girerek başlayabilirsiniz. Aracı kuruma iletilen emirden sonra işlem yapılır. Borsada yüksek risk içeren hisse senetleri üzerinde gerçekleştirilen bu yöntem, aracın değerinin düşeceği öngörüldüğü zaman devreye girer. Aracı kurumun yetki belgesi ve ödediğiniz komisyon ücreti ile birlikte bu özelliği kullanabilirsiniz.
Kişi, satışın ne zaman kullanılacağını belirleyip borsayı iyi bir şekilde bilerek dalgalı şekilde hareket eden istikrarsız fiyat eğilimlerinden en az zararla etkilenir. Dalgalanmanın yönünün belirlenmesi sayesinde Açığa Satış özelliği kullanılarak kâr elde edilir. Risk yönetimi hakkında bilgi sahibi olan yatırımcılar, iki fiyat arasındaki farktan kazanç sağlar. Kolay bir işlem olmayan Açığa Satış, deneyimli yatırımcılar tarafından tercih edilir. Borsayı yakından takip eden kişilerin uygulayabileceği bu yöntem sayesinde kazanç sağlanabildiği gibi zarar da edilebilir.
Açığa Satış Yasağı Nedir?
Açığa Satış Yasaği tedbiri, SPK'nın yatırımcıları korumak ve hisse senetleri üzerindeki hareketlenmeleri azaltmak amacıyla aldığı bir tedbirdir. Bu yasağın uygulandığı bir hisse senedinin bedeli ödenerek alım ve satım işlemleri gerçekleştirilir. Borsada belli dönemlerde getirilen bu önlem ile hisse senetlerinin aşırı bir farkla düşmesi engellenir. Yasağın amacı; sert hareketlerin önüne geçilerek yatırımcının zarar etmesini önlemektir.
Satılan hisse senedi miktarının hedeflendiği bu tedbir, kontrollü bir çalışma sağlar. Yatırımcılar, dikkatli bir şekilde satın almalı ve yatırım hedeflemelidir. Uzun süren araştırmalar sonrasında, doğru adımlar uygulanarak işlem gerçekleştirilir.
Açığa Satış Yukarı Adım Kuralı
Sermaye Piyasaları'nda Açığa Satış işlemi içerisinde gerçekleştirilen adımlardan biri Yukarı Adım Kuralı'dır. Piyasada işlem sırasında olan bir Menkul Kıymet'in var olan fiyatının üzerinde bir fiyatta bulunmasına üst fiyat denir. Yukarı Adım nam-ı diğer Uptick Kuralı, piyasa ürününün işlem fiyatının çok daha üzerinde fiyatlandırılması olarak adlandırılır. Açığa Satış işlemi, son gerçekleşen fiyat üzerinden uygulanabilir. Yukarı Adım Kuralı, hisse senetlerindeki düşüşlere engel olmak amacıyla uygulanan bir tedbir aracıdır. Volatilitenin yüksek, satışların yoğunlukta olduğu dönemlerde gündeme gelen bir kuraldır. Satış baskısını kısıtlamak amacıyla uygulanan Yukarı Adım Kuralı, pay senetlerinde yaşanan düşüşleri önler.
Açığa Satış İşleminin Avantaj ve Dezavantajları Nelerdir?
Açığa Satış işlemi, doğru zaman ve hisse senedine uygulandığında ciddi kâr elde etmenizi sağlar. Ancak, yanlış adımlar ile büyük zarara da uğrayabilirsiniz. Açığa Satış işleminin avantajları;
Borsayı takip eden birçok kişinin hemen her gün kullandığı Açığa Satış işlemi, piyasa fiyatının oluşmasına önemli ölçüde katkıda bulunur.
Yatırımcı elinde bulunan paranın artmasını sağlar.
Borsa piyasasının hareketlenmesine destek olur.
Bu işlemin bazı dezavantajları da aşağıda yer almaktadır;
Hisse senetlerinin düşüp düşmeyeceğini öngörmek zor olur.
Fiyatlar, tahmin edilenden az ve zamansız düşerse kişi zarar eder.
