Kredi kartı hayatımızda istediklerimizi gerçekleştirmek ve anında nakit ihtiyacımızı karşılamak için çok önemli bir ödeme aracıdır. Dünyadaki toplam kredi kartı sayısı 71.914.603’tür. Borçları ertelemek veya o andaki ihtiyaçları karşılamakla birlikte, her şeyin hız kazanması ve kolay erişilebilir hâle gelmesi de kredi kartı ihtiyacını daha da artırmaktadır.
Özellikle küreselleşen dünyada ulaşımın yalnızca bir tık kadar uzağında olduğumuz internet aracılığı ile taleplerin karşılanabilir olması, özellikle COV-19 sürecinin getirdiği ödemelerin ve alışverişin temassız özelliğinin yaygın kullanılması kredi kartlarıyla sağlanmaktadır. Bugün, bize kredi kartını ilk tanıştıran Koç Grubuna bağlı “Servis Turistik AŞ” yurt içi kredi kartını Diners Club’ten yetki alarak Türkiye ile tanıştırmasının üzerinden 52 yıl geçmiştir.
Kredi Kartının Tarihi Gelişimi
Sosyalist bir yazar olan Edward Bellamy, “Looking Backward” isimli kitabında ütopik bir kurmaca ortaya koymuştur. Burada kredi kartına benzer bir fikirden bahsederek; 2000 yılında yapılan alışverişlerin, koparılan kart parçalarından yapılacağını ve ödemelerin kart bitene kadar devam edeceğini ortaya atması ile 1887’de ilk kez bahsedilmiştir. Ödeme yönteminin kavramlaştırılmasını sağlamıştır.
Amerika’da 1894 yılında ilk kredi kartını “Hotel Credit Letter Company” ortaya çıkarmıştır. Günümüzde de hâlâ slogan olarak kullanılan ‘şimdi al sonra öde’ mantığı ile 1914 yılında ilk Western Union Bank tarafından ilk kredi kullandırma kartı ortaya çıkarılmıştır. Karayollarının gelişimi ve arabaların sık kullanımı ile birlikte petrol ihtiyacını karşılamak üzere yol kartlar çıkarılmıştır. Bu kartla farklı ürünler de alabilmişlerdir. Kartlar kişiye özel olarak düzenlenmekteydi.
1950 yılında ise “Diners Card”ın kaşifi olan Frank Mc Namara, bu kartı restoranlarda kullanmak üzere piyasaya sunmuştur. Evrensel kart olarak kullanılabilir oluşu, Amerika’nın birçok yerinde hızlıca yayılmasını sağlamıştır. Popüler bir hale gelerek Avrupa kıtasına kadar taşınmıştır. Bu kartın yaygınlaşması üzerinde bankalar büyük oranda kâr sağlamış ve diğer bankaların da bu duruma ayak uydurmasına sebep olmuştur. 1970’li yıllarda Diners Card sahiplerine pazarlama stratejisi olarak sigorta sunulması konusunda değişikliklere gitmiştir. 1977 yılında Visa kart olarak ismi değişmiştir. Bank Americard da Visa Card haline gelmiştir.
Greenpeace kuruluşunda bir İngiliz bankası ile birlikte 1977 yılında şeker ve tahıldan yapılan ilk kredi kartı çıkarılmıştır. 1969 yılında Doctuel ilk olarak nakit ödeme makinesini monte ederek, kart talebi gelmesi halinde müşterilerinin evine postalamıştır. Sonrasında bu durum geçici olarak yasaklansa da ABD başkanı tarafından kalıcı olarak yasaklanmıştır. 1980 yılında Interbank Master Card’ı çıkarmış ve 1984’lere kadar yaygınlaşarak kullanımı artmaya başlamıştır.
Türkiye’de Kredi Kartı Tarihi
Türkiye’de de Avrupa ülkelerine denk bir şekilde gelişim yaşanmıştır. Ancak Avrupa’da bireysel kredilerin ardından kredi kartı şeklinde kolaylaştırılırken, Türkiye’ye direkt kredi kartı olarak gelmiş ve sonrasında bireysel krediler verilen bir sisteme dönüşmüştür. Türkiye’ye ait lisansı olan ve yabancı ülkelerde kullanılan bir kart yoktur. Bu sebeple dışarıdan sağlanılan lisans ile kredi kartı kullanımı sunulmaktadır. Diner Card ilk olarak Koç Grubuna bağlı “Servis Turistik AŞ” tarafından çıkartma yetkisi alınmıştır. 1968 yılında Türkiye’de ilk hizmetini sunmaya başlamıştır.
1975 yılında Türkiye Ekspres Havacılık ve Turizm Limited şirketi tarafından çıkarılan Amerikan Express kartları yaygın bir şekilde kullanılmaya başlandı. Mastercard, Eurocard ve Access kredi kartları Türkiye piyasasına girmiştir. Daha sonra bu kartların temsilciliği, Anadolu Kredi Kartları Turizm Acenteciliği AŞ’ne devredilmiştir. 1980 yılında bu kartların sağladığı döviz girdisi nedeni ile diğer banka kartları da bu sisteme geçmiştir.
Türkiye’de ilk POS (Point of Sale) cihazları 1991 yılında kullanıma girerek birçok yerde ödeme kolaylığının sağlanması sonucunda daha da çok yaygınlaşmıştır. 1994’te ise ilk chipli kredi kartları uygulaması ile beraber dünyada ilk uygulama olmuştur. Dünyada ilk kez çok ortaklı kredi kartı uygulaması Türkiye’de olmuştur. Temassız kart kullanımı ise 2006 yılında olmuştur.
Chip ve pin kullanımı bakımından ilk 3’e girebilmiştir. İnternetten alışverişi güvenli kılabilmek amacıyla 3D Secure platformu 2007’de BKM tarafından kurulmuştur. Günümüze kadar Diner Card’tan, hem kredi kartı hem de banka kartı olarak kullanılan şekline kadar sunduğu hizmet içeriği ve fiziksel özellikleri, trend ve teknolojik ilerlelemeye göre değiştirilmiştir. Son yıllarda yapılan değişiklikler taksit kullanımının sınırlandırılması ile alakalı değişikliklerdir.
Kredi Kartının Ekonomiye Etkileri Nelerdir?
Kredi kartı ile ilgili yapılan tüm işlemlerin temelinde müşteri portföyünü artırmak, harcamalara kolaylık sağlamak, acil durumunda anında nakit ihtiyacını karşılamak, yabancı para hacmi oluşturmak gibi birçok maddi faktörler sıralanabilir. Harcayan kişilerin ekonomik durumunu gözeterek hareket etmemeleri durumunda borçların ödenememesi gibi ekonomik açıklarına da sebebiyet verebilmektedir. Tasarruf yerine harcamaları artıran yönlendirici bir özelliği vardır. Ekonomiye katkılarına bakmak gerekirse; en önemli katkısı hesap verilebilir bir şekilde sistemin işlemesinden dolayı kayıt dışı harcamaların önüne geçilmesini sağlamaktadır.
Harcanılan tutarlardan vergilerin ödenmesi ile vergi gelirlerini artırır. Paranın dolaşımının takip edilmesini sağlar hatta hızlandırabilir. Ancak kriz dönemlerinde bu durum enflasyona neden olabilir. Özellikle gelir eşitsizliği durumları söz konusu olduğundan, durumu kötü olan kişiler durumlarını toparlayacak harcamaları yapması durumunda karşılıksız alacak durumuna düşebilirler. Banka tarafından yapılan işlemlerin belgelendirilmesini sağlar. Para dolaşım hızını artırır. Avantajlarının yanında dezavantajları da bulunmaktadır.
Kredi Kartının Geleceği Nasıl Olabilir?
Günümüzde de yapılan teknolojik gelişmeler ile artık birçok imkân mobil uygulamalar üzerinden de sağlanmaktadır. Karekod okutma ve temassız özellikler gibi uygulama eklentileri güncellenmeye devam etmektedir. Bazı bankamatiklerde avuç içi okuma sistemi de yer almaktadır. Yanınızda kart bulundurmadığınız durumlarda telefonunuz aracılığı ile bankamatikten işlemler yapabiliyorsunuz. Şuanda da geliştirilmeye çalışılan sistem kartsız kullanıma geçilebilir. Nakit yerine farklı ödeme yöntemleri oluşturulabilir.
Ek olarak yüz tanıma ve parmak izi okutma gibi sistemlerle de yaygın kullanımı artabilir. Nesnelerin İnterneti gibi teknolojik özellikler de artırıldıkça, giyilebilir, temassız daha kapsamlı araçlar oluşturulabilir. Makineler birbirleriyle haberleşebilmektedir. Kişiye sıkı sıkıya bağlı teknolojik yeniliklerin yapılması ile birlikte çok iyi bir güvenlik sistemine ihtiyaç vardır. Günümüzde normal alışveriş sitelerine, kişilerin kart bilgilerini alabilmek için siber saldırılar yapılmaktadır.
Siber suçlar daha kapsamlı bir şekilde inceleniyor olsa da alanında uzman, yeni teknolojiler geliştiren yeteneklere ihtiyaç duyulmaktadır. Peki siz Edward Bellamy gibi bir ütopya oluşturuyor olsaydınız, gelecekte kredi kartının değişimini nasıl ifade ederdiniz?
Kredi Kartının Gelişimi Nasıl Olmuştur?
‘Şimdi al, sonra öde’ mantığı ile oluşturularak, anlık nakit ihtiyacını karşılamak, borçlarını ertelemek üzere oluşturulan bir ödeme biçimidir. Kişilerin satın alma dürtülerini harekete geçirir. İhtiyaçtan doğarak, bir pazarlama stratejisi haline gelmiştir.
Türkiye Kredi Kartı Tarihi Nedir?
1968’de Diners Club’tan kart çıkartma yetkisi alarak Türkiye’yi ilk kredi kartı ile tanıştıran Koç Grubu şirketi Setur’dur. İlk POS cihazı 1991 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Chipli, temassız, 3D Secure ve karekod gibi günümüze kadar yeni teknolojik yapısı ile ekonomide, harcamaların en önemli kısmını oluşturmaktadır.
Kredi Kartının Gelecek Tasarımı Nasıl Olabilir?
Nesnelerin iletişimini sağlayan, kişiyle özdeşleştirilen, güvenlik açıklarının giderildiği bir model olarak oluşturulabilir. Haberleşebilen sistemler üzerine kurulabilecektir. Kağıt para yerine yalnızca elektronik paralar harcamalarda kullanılabilir.
