AnasayfaBlogMavi Yakaların Sık Karşılaştığı Meslek Hastalıkları
Kişisel Gelişim

Mavi Yakaların Sık Karşılaştığı Meslek Hastalıkları

18 Temmuz 2020
Elinde bir cihaz tutan gaz maskeli bir adamın yakın çekimi. Odaklanmış ve kararlı görünüyor, gözleri maskenin arkasında saklı. Cihaz metaliktir ve üzerinde birkaç düğme ve topuz bulunan dikdörtgen bir şekle sahiptir. Koyu renk bir kıyafet giyiyor ve elleri cihazın etrafına sıkıca sarılmış. Arka planda metal bir merdiven ve tepeye çıkan birkaç basamak var. Adam görevine odaklanmış görünüyor ve gaz maskesi sahneye bir tehlike ve aciliyet hissi katıyor.
Hastalık GrubuBelirtilerAçıklama
Mesleki Kas-İskelet Sistemi HastalıklarıAğrı (özellikle bel, omuz, boyun ve el bileklerinde)Mavi yakalılar kasıskelet sistemi hastalıklarına, özellikle tekrarlayıcı fiziksel hareketlerin yol açtığı ağrılar sebebiyle, beyaz yakalılardan daha çok maruz kalmaktadır.
Kardiyovasküler HastalıklarKalp hastalığı ve felç55 yaş altı mavi yakalı işçilerin kalp hastalığı ve felç riski, beyaz yakalılara oranla daha yüksektir.
İşitme Kaybıİşitme güçlüğü, sağırlaşmaİstatistiklere göre meslek hastalıklarının %10’u gürültüden kaynaklanan işitme kayıplarından oluşuyor. 15 yıl boyunca 85 desibel ve üzeri sese maruz kalan işçilerin sağırlaşma riski önemli oranda artmaktadır.
Mesleki Akciğer HastalıklarıSolunum güçlüğü, öksürük, nefes darlığıMavi yakalılar; maden işçiliği, pamuk ipi dokumacılığı, tekstil ürünleri ve taş mutfak tezgâh üretimi gibi sektörlerde, solunum yolu ile toksik maddelerin vücuda girişi sonucu akciğer hastalıklarına daha sık yakalanmaktadır.
Psikolojik HastalıklarUyku problemleri, baş ağrısı, dikkat dağınıklığıSürekli gürültüye maruz kalmak; uyku problemi, baş ağrısı ve dikkat dağınıklığı gibi psikolojik sorunlara yol açabilmektedir
Dermatolojik HastalıklarCiltte döküntü, kızarıklık, egzamaKimyasallar ve zararlı maddelerle direkt temas, mavi yakalı işçiler arasında dermatolojik hastalıklara yol açabilir.
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)Nefes darlığı, özelikle egzersiz sırasında, kronik öksürük, sık akciğer enfeksiyonlarıSolunan zararlı partiküller ve gazlar solunum yolları ve akciğer hasarına neden olur ve KOAH’a yol açabilir.
MesotelyomaGöğüs ağrısı, nefes darlığı, sürekli öksürük, halsizlikAsbeste maruziyetin neden olduğu bir tür kanser olan mezotelyoma, mavi yakalı işçilerde daha sık görülür.
SilikozisNefes darlığı, öksürük, göğüs ağrısıMadencilik, taşçılık ve inşaat gibi sektörlerde silikaya maruz kalan işçilerde silikozis riski artmaktadır.
Bulaşıcı HastalıklarHalsizlik, ateş, ishal, öksürükHasta insanlarla veya enfekte hayvanlarla direkt temas eden mavi yakalı işçilerde bulaşıcı hastalıklara maruz kalma riski vardır.

Beyaz yaka ve mavi yaka, iş yaşamının karşımıza çıkardığı ve merak edilen terimler arasındadır. Kısaca mavi yaka için işçi sınıfının, beyaz yaka için ise ofis çalışanlarının ifade edildiğini söyleyebiliriz. Kanun karşısında beyaz yaka da mavi yaka da eşit. Peki, nedir bu renk ayrımın amacı? Aslında beyaz ve mavi yaka arasındaki ayrım iş gücü noktasında ortaya çıkıyor.

Mavi yaka grubu çalışırken ağırlıklı olarak beden gücünü kullanırken beyaz yaka grubundaki çalışanlar ağırlıklı olarak zihinsel güç kullanıyorlar. Mavi yaka grubundaki çalışanlar; fabrika, endüstriyel alanlar ya da bizzat sahada çalışıyor ve genellikle mesaisini ayakta çalışarak geçiriyor. Beyaz yaka çalışanlar ise genellikle ofiste çalışıyor ve mesaisinin büyük kısmını masa başında geçiriyor. Çalışma ortam ve koşullarının farklılığı bu çalışan grubundaki meslek hastalıklarının asıl kaynağını oluşturuyor.

Meslek hastalıkları, iş yeri ortamında bulunan faktörlerin etkisi ile meydana gelen hastalıklara verilen ortak isimdir. 5510 sayılı Kanunun 14. maddesine göre meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük hallerini temsil eden durumları karşılayan bir kavramdır. Meslek hastalıkları kendine özgü bir klinik tablo çizer. Hastalığın o meslek çalışanlarında insidansı yani görülme sıklığı diğer mesleklere oranla daha yüksektir.

Mavi Yakaların Sık Karşılaştığı Başlıca Meslek Hastalıkları

Meslek hastalıkları; çalışma ortamına ve maruz kalınan faktörlere göre değişkenlik göstermektedir. Ürün üretiminde, ürün ham maddesiyle birebir etkileşim içinde olan mavi yaka çalışanlar grubunun, birçok meslek hastalığına daha sık yakalandığı düşünülmektedir. Bu nedenle meslek hastalıkları sınıflandırmasında beyaz yakalara kıyasla çeşitli hastalıklara yakalanma riski daha yüksek diyebiliriz.

Meslek hastalıklarına neden olan etkenler; kimyasal nedenler, fiziksel nedenler, biyolojik nedenler şeklinde genel olarak sıralanmaktadır. Meslek hastalıklarını etkilediği organlara göre ise solunum sistemi, sindirim sistemi, hematopoetik sistemi, kas iskelet sistemi, boşaltım sistemi, işitme organı ve sistemi, çoklu organ etkilenimi hastalıkları şeklinde sayılmaktadır. Tüm bu organlardaki hastalıkların büyük çoğunluğu elbette beyaz yakalardan ziyade mavi yakalarda kendini daha sık göstermektedir. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de tüm meslek hastalıkları için genel ve resmi sonuç yoktur. Ulaştığım öngörülebilir bilgiler dahilinde mavi yakalarda sık görülen meslek hastalıklarını sizlerle paylaşmaya çalışacağım.

Mesleki Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları: Beyaz yakalılarda da görülen bu hastalık grubu mavi yakalılarda da sıklıkla karşılaşılan hastalık grubudur. Kas iskelet sistami hastalıkları; tendon, sinir, kas ve diğer yumuşak dokularda hasar yapacak tekrarlayıcı fiziksel hareketler ile meydana gelmektedir. Beyaz yakalar için kas iskelet sistemi hastalıklarında ana şikâyet genellikle üst ekstremitelerde yani boyun, omuz ve el bileklerinde yaşanırken. Mavi yakalarda bunlara bel ağrıları da eklenmektedir. Kas iskelet sistemi hastalıklarında hem fiziksel hem de psikososyal faktörler etkili olabilmektedir.

Kardiyovasküler Hastalıklar: Kalp hastalıkları yıllarca stresle ilişkilendirildi. Bu nedenle ofis bölümünde yer alan beyaz yakalarda görülme sıklığının daha yüksek olduğu düşünülmekteydi. Ancak 2008 – 2012 yılları arasında Ulusal Sağlık Mülakat Araştırması tarafından toplanıp yayınlanan veriler, 55 yaş altındaki hizmet işleri ve mavi yakalı işler yapan kişilerin kalp hastalığı ve felç için daha yüksek risk grubunda olduğunu ortaya koydu.

İşitme Kaybı: Araştırma ve teşhis sayısı yetersiz olsa da en sık yaşanan meslek hastalıklarından biri gürültüye bağlı işitme kaybıdır. İstatistiklere göre meslek hastalıklarının %10’u gürültüden kaynaklanan işitme kayıplarından oluşuyor.  Yapılan bazı araştırmalara göre 15 yıl boyunca 85 desibel sese maruz kalan işçiler 33 yaşına geldiklerinde her onundan biri sağırlaşma riskiyle karşı karşıya kalıyor. 100 desibel sese maruz kalanlar ise 15 yıllık iş hayatı sonrası sağırlaşma riski %42’ye kadar yükseliyor.Çok yaygın bir meslek hastalığı olduğu için gürültü kaynaklı işitme kaybı normal bir durum olarak karşılanıyor ve işitme kaybı sebepli meslek hastalığı davalarına pek fazla rastlanılmıyor. Öte yandan sürekli gürültülü ortamda çalışmanın sebep olduğu psikolojik etmenler de göz ardı edilmekte. Sürekli gürültüye maruz kalan çalışanların uyku problemi, sürekli baş ağrısı, dikkat dağınıklığı gibi septomları olan ciddi sorunlarla karşılaşabiliyor.

Mesleki Akciğer Hastalıkları: Net bir araştırma olmasa da mavi yakalar akciğer hastalıklarına da diğer insanlardan daha sık yakalandığı bir gerçek. Aklınıza ilk maden işçileri gelebilir. Ama pamuk ipi dokumacılığı, tekstil ürünleri, taş mutfak tezgâh üretimi gibi birçok alanda çalışan ve soluduğu zararlı tozlar neticesinde mesleki akciğer hastalığına yakalanan birçok mavi yakalı işçi olduğunu internet üzerinde araştırma yaptığınızda görebilirsiniz.

Mesleki Psikolojik Hastalıklar: Mesleki psikolojik hastalıklar;  ilk olarak Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) 2010 Güncel Meslek Hastalıkları Listesinde Zihinsel ve davranışsal bozukluklar, olarak yer almıştır. Özellikle mobbing (Psikolojik Taciz) hem mavi yakalılarda hem de beyaz yakalılarda ortaya çıkabilen büyük bir sorundur. Mobbing mağdurlarında genellikle depresyon, post travmatik stres ve  şiddet içeren davranışlar ortaya çıkmaktadır. Aynı zamanda mobbing sadece psikolojik sorun yaratmakla kalmayıp hipertansiyon, koroner sorunlar, dermatit ve kas ağrısı gibi çeşitli hastalıklara da sebep olmaktadır.  Mesleki psikolojik hastalıkları tanısı koymak diğer hastalıklara göre daha zordur. Çünkü hastalık ile çalışma ortamı arasında nedensellik bağını kurmak, psikolojik kökenli sorunların mesleki kökenli olup olmadığını anlamak diğer hastalıklara kıyasla daha zor bir süreçtir.

Mesleki Hastalıklar Önlenebilir mi?

İnsan, hayatta kalmak için çalışmak ve üretmek zorundadır. Sanayileşme ve teknolojik ilerlemeler insanlara yeni iş ortamları sağlarken buna paralel olarak da çalışanlar açısından birçok sağlık ve güvenlik tehdidini beraberinde getirmiştir. Daha iyi bir hayat için çalışan insan, çalışırken öngörülemeyen ya da ihmal edilen önlemler neticesinde sağlığını kaybetmeye başlamıştır. Aslında hastalığın yapılan işten dolayı değil o işin nasıl yapıldığıyla ve iş yapılırken ne gibi önlemler alındığıyla ilgili olarak ortaya çıktığı göz ardı edilmemelidir. Çalışanların meslek hastalıklarından mağdur olmaması için alınması gereken önlemler hem işverene hem işçiye çeşitli sorumluluklar yüklemektedir. Her çalışanın bilinçlenmesi bunun için de her bireyin meslek hastalıkları ile ilgili temel bilgilere sahip olması gerekmektedir. 

Esasında meslek hastalıkları tümüyle önlenebilir hastalıklar olarak kabul edilmektedir. Mevzuatın öngördüğü periyodik ortam ölçümleri ve sağlık muayeneleri düzenli yapıldığı zaman çalışanların herhangi bir şikayeti ortaya çıkmadan meslek hastalıkları tespit edilebilmektedir. Bu sayede gerekli önlemler alınması mümkün olmakta ve meslek hastalıkları önlenebilmektedir. Meslek hastalıklarının kendine özgü tanı ve tarama yöntemleri vardır. Bu nedenle meslek hastalıkları tanılarının konulması için özgün örgütlenme ve düzenlemeler gerekmektedir. Meslek hastalıkları konusunda işveren ve çalışanların bilgilendirilmesi, duyarlıklarının artırılması oldukça önemlidir.

Meslek hastalığı tanısı, o tanıyı alan çalışanın yakın çalışma arkadaşları için de erken tanı anlamına gelmektedir. Özellikle ürünlerin ortaya çıkmasında birebir sahada görev yapa mavi yakalı grubunda kabul edilen işçiler için meslek hastalıklarının daha ciddi boyuta ulaştığı bilinmektedir. Basit bel ağrılarından kansere kadar birçok hastalık mavi yakalılarda daha sık görülmektedir. Bunun nedeni ürün ham maddesi ile uzun süre etkileşim içinde olmasıdır. Aslında iş yerlerinde yapılan işe göre alınacak önlemler, hayat kurtarıcı konumdadır.

Mavi yaka ne demektir?

Kısaca mavi yaka için işçi sınıfını ifade etmek için kullanılmaktadır. Mavi yaka grubu çalışırken ağırlıklı olarak beden gücünü kullanır. Çalışma alanları; fabrika, endüstriyel alanlar ya da bizzat saha içidir.

Mavi yaka grubunda sık karşılaşılan meslek hastalıkları nelerdir?

Meslek hastalıkları; çalışma ortamına ve maruz kalınan faktörlere göre değişkenlik gösterir. Ürün üretiminde birebir etkileşim içinde olan mavi yaka çalışanlar grubunun, birçok meslek hastalığına daha sık yakalandığı düşünülmektedir. Mavi yakalarda başı çeken hastalıkları; kas – iskelet sistemi hastalıkları, kardiyovasküler hastalıklar, işitme kaybı, mesleki akciğer hastalıkları ve mesleki psikolojik hastalıklar olarak sıralayabiliriz.

Meslek hastalıkları önlenebilir mi?

Esasında meslek hastalıkları tümüyle önlenebilir hastalıklar olarak kabul edilmektedir. Bunun için mevzuatın öngördüğü periyodik ortam ölçümleri ve sağlık muayeneleri düzenli yapılmalıdır. Meslek hastalıkları konusunda işveren ve çalışanların bilgilendirilmesi, duyarlıklarının artırılması oldukça önemlidir.

Mesleki Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları, Ağrı (özellikle bel, omuz, boyun ve el bileklerinde), Mavi yakalılar kasıskelet sistemi hastalıklarına, özellikle tekrarlayıcı fiziksel hareketlerin yol açtığı ağrılar sebebiyle, beyaz yakalılardan daha çok maruz kalmaktadır, Kardiyovasküler Hastalıklar, Kalp hastalığı ve felç, 55 yaş altı mavi yakalı işçilerin kalp hastalığı ve felç riski, beyaz yakalılara oranla daha yüksektir, İşitme Kaybı, İşitme güçlüğü, sağırlaşma, İstatistiklere göre meslek hastalıklarının %10’u gürültüden kaynaklanan işitme kayıplarından oluşuyor 15 yıl boyunca 85 desibel ve üzeri sese maruz kalan işçilerin sağırlaşma riski önemli oranda artmaktadır, Mesleki Akciğer Hastalıkları, Solunum güçlüğü, öksürük, nefes darlığı, Mavi yakalılar; maden işçiliği, pamuk ipi dokumacılığı, tekstil ürünleri ve taş mutfak tezgâh üretimi gibi sektörlerde, solunum yolu ile toksik maddelerin vücuda girişi sonucu akciğer hastalıklarına daha sık yakalanmaktadır, Psikolojik Hastalıklar, Uyku problemleri, baş ağrısı, dikkat dağınıklığı, Sürekli gürültüye maruz kalmak; uyku problemi, baş ağrısı ve dikkat dağınıklığı gibi psikolojik sorunlara yol açabilmektedir, Dermatolojik Hastalıklar, Ciltte döküntü, kızarıklık, egzama, Kimyasallar ve zararlı maddelerle direkt temas, mavi yakalı işçiler arasında dermatolojik hastalıklara yol açabilir, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), Nefes darlığı, özelikle egzersiz sırasında, kronik öksürük, sık akciğer enfeksiyonları, Solunan zararlı partiküller ve gazlar solunum yolları ve akciğer hasarına neden olur ve KOAH’a yol açabilir, Mesotelyoma, Göğüs ağrısı, nefes darlığı, sürekli öksürük, halsizlik, Asbeste maruziyetin neden olduğu bir tür kanser olan mezotelyoma, mavi yakalı işçilerde daha sık görülür, Silikozis, Nefes darlığı, öksürük, göğüs ağrısı, Madencilik, taşçılık ve inşaat gibi sektörlerde silikaya maruz kalan işçilerde silikozis riski artmaktadır, Bulaşıcı Hastalıklar, Halsizlik, ateş, ishal, öksürük, Hasta insanlarla veya enfekte hayvanlarla direkt temas eden mavi yakalı işçilerde bulaşıcı hastalıklara maruz kalma riski vardır
mavi yaka meslek hastalıkları beyaz yaka mobbing işçi temel iş sağlığı iş sağlığı ve güvenliği
Sağ elini başının üzerine koymuş mutlu bir kadın. Yüzünde parlak, içten bir gülümseme var ve gözleri kapalı, bu da rahatlamış olduğunu gösteriyor. Açık kahverengi saçları alnından geriye doğru taranmış ve beyaz bir bluz giymiş. Başı hafifçe sola eğik ve duruşu kendinden emin. Anın tadını çıkarıyor gibi görünüyor, yüzünden neşe yayılıyor. İfadesi memnuniyet ve mutluluktan ibaret.
Tuba Uyar
Blog Yazarı

1989 Aralık doğumdur. İskenderun/ Hataylıdır. Konya Necmettin Erbakan üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Öğretmenliği (BÖTE) bölümünden mezun olmuştur. 2019 yılında Anadolu Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümüne başlamıştır, halen devam etmektedir. Yüz yüze İş güvenliği, online olarak içerik editörlüğü eğitimleri almıştır. Dijital İllüstratör çizimleri yapmakta ve yazar olarak çalışmaktadır.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.