Ergoterapi Nedir? Çalışma Alanları Nerelerdir?

Ergoterapi nedir dediğimizde genel bir tanım olarak şu şekilde ifade edebiliriz. Ergoterapi,  gerekli ve uygun aktiviteleri belirleyerek, refah düzeyinin arttırılması için belirlenen tedavi sürecini uygulayan bir sağlık mesleği olarak adlandırılmaktadır. Ergoterapi, kişilerin yaşam kalitesini yükseltmek amacı ile yaşlılar, nörolojik rahatsızlıkları bulunanlar, doğuştan veya sonradan gelişen engelli olma durumu ve uzuv eksikliklerinde uygun tedavi programının oluşturulması ve kişilerin bağımsız hareket edebilmesinde önemli bir role sahiptir.

Ergoterapi, günlük yaşamında bağımsız hareket etmeyi isteyen tüm bireylerle ilgilenmektedir. Engelli bir kişinin bağımsız hareket edebilmesi, yemek yemekte zorlanan kişilerin rahat yemesi, yaşlı ve bakıma muhtaç bireylerin hastalıklarının yavaşlatılabilmesi gibi geniş bir alana hizmet verir. Yaş, cinsiyet ve ilgi alanlarını belirleyerek; yaşlı, genç veya çocuk ihtiyaç görülen her bireyle çalışır. Son yıllarda meslek olarak yeni yeni hayata geçirilmeye başlansa da tedavi sürecinde zorunlu bir ihtiyaç haline geldiği tespit edilmiştir. Ergoterapi bireye odaklanan bir meslektir. Sağlık fakültelerinin ilgili kısımlarından mezun olan bireylere ergoterapist adı verilmektedir.

Ergoterapi Nedir? Çalışma Alanları Nelerdir?

Ergoterapinin özel tedaviye ihtiyaç duyan; fiziksel ve zihinsel olarak, sosyal, duygusal veya duyusal davranış sorunları olan kişilerin, kendine bakım ve bağımsız hayat sürebilme becerilerini geliştirerek her bir kişi için eşitlik oluşturacak, toplumla uyum içinde yaşamlarını devam ettirmelerini sağlayacak bir amaca hizmet ettiğini görüyoruz. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ergoterapi nedir kavramını şu şekilde açıklıyor. “Anlamlı ve amaçlı aktivitelerle sağlığı ve refahı geliştiren kişi merkezli bir sağlık mesleği.” Ergoterapinin çalışma alanlarını inceleyelim.

• Psikiyatrik olarak uygulanan rehabilitasyon, kişinin ihtiyacı doğrultusunda uygulanır.

• Hareket denge ve motor fonksiyonu bozuklukları olan kişilerde uygulanır.

• Mesleki olarak uygulanan rehabilitasyon. Duruş ve hareket bozuklukları oluşan kişilere uygulanır.

• Toplum temelli uygulanan rehabilitasyon.

• Onkolojik durumlarda; vücutta var olan tümör tanı ve tedavi sürecinde uygulanan rehabilitasyon.

• Kognitif “bilişsel” rehabilitasyon uygulaması.

• Engelli kişilerin tedavi sürecinde uygulanır.

• Geriatrik “yaşlı bireylerin zamanla yitirdikleri bazı fonksiyonları, eklenen rahatsızlıkların yarattığı aktivite kısıtlamalarını hafifletme süreci” rehabilitasyon. Parkinson, demans, Alzheimer gibi hastalık süreçlerinde uygulanır.

• Nörolojik olarak uygulan rehabilitasyon. Merkezi sinir sisteminde sorunlar yaşayan bireylere uygulanır.

• Pediatrik “çocuk” olarak uygulanan rehabilitasyon. Büyüme ve davranış bozuklukları oluşan çocuklara uygulanır.

• Eklem romatizması, gut hastalığı, kireçlenme gibi romatizmal rahatsızlığı olan kişilere uygulanır.

Ergoterapistin Görevleri Nelerdir?

Üniversitelerde yer alan sağlık bilimleri bölümlerinin ergoterapi bölümünü, başarıyla tamamlayanlara ergoterapist ünvanı verilir. İngilizcede “occupational therapist “olarak tanımlanan terapistlere “iş ve uğraşı terapisti” denmektedir. Ergoterapistler bire bir bireylerle çalıştıkları gibi gruplar ve topluluklarla da çalışırlar. Burada sağlık hizmetinde iletişiminin önemi ortaya çıkar.

Tüm donanıma sahip olabilmek için; bilgi, beceri ve davranışları kapsayan tıbbi, sosyal, psikoloji alanını içine alan çok geniş bir yelpazede eğitim alırlar. 22 Mayıs 2014 tarihli 29007 nolu resmî gazete sunulan sağlık meslek üyeleri ile sağlık hizmetlerinde çalışanların iş ve görev tanımları açıklanan yönetmelikte ergoterapistlerin görev tanımları aşağıdaki şekli ile aktarılmıştır.

• Bireyin ev, iş ve okul ortamlarında fonksiyonel potansiyelini değerlendirerek performansını en üst düzeye çıkarmak ve çevreye uyumunu sağlamak için önerilerde bulunur.

• Bireylerin hastalık ve engellilik sonucu ortaya çıkan fonksiyonel sınırlılıklarını değerlendirir, günlük faaliyetlerini ve mesleklerini sürdürecek uygulamaları yapar.

• Hastaların duygusal, psikososyal, gelişimsel ve fiziksel yeterliliklerini mesleği ile ilgili ölçüm ve testleri kullanarak değerlendirir.

• Günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlığı sağlamaya yönelik yöntemler ile araç-gereçleri belirler ve kullanımını öğretir.

• Bireysel ve grup olarak mesleki, sosyal, sanatsal ve eğitim aktivitelerinin kullanımıyla ilgili rehabilitasyon programları yapar ve uygular.

• Duyu algı motor bütünleşme eğitimini ve bu alanlarda iş ve uğraşı terapisi uygular.

• Kişilerin topluma katılımını etkileyen kişisel çevresel ve aktivite performansına ait engelleri değerlendirir.

• Dışlanmış bireylerin topluma kazandırılması için gerekli değerlendirme ve rehabilitasyon işlemlerini yürütür.

Ergoterapide Tedavi Süreci

Ergoterapi nedir daha iyi anlamak için tedavi süreci aşamalarından da bahsetmek gerekir. Ergoterapi uygulama sürecinde yöntemler kadar doğru değerlendirme yapılması da önemlidir. Tedavi boyunca yapılan değerlendirmeler ile uygun aşamaları belirleyerek ilerlemek esas olandır. Ergoterapi tedavi süreci ilk olarak değerlendirme ile başlar. Sonraki adım, tedavi planın oluşturulmasıdır. En son müdahale aşamasıdır. Tedavi süresince ergoterapistler hekime bağlı değildir. Hekim hastayı değerlendirir ve tanıyı koyar.

• Gerekli değerlendirmeler yapılır ve hekimden bağımsız süreci devam ettirir. Bunun yanı sıra multidisipliner bir çalışmada hekim ve ergoterapistin diyalog halinde olması gerekir. Uygulanan adımları aralarında paylaşarak, ekip çalışmasını başarılı olarak devam ettirirler. Bun aşamaların yanı sıra çalışmalar iş birliği ile daha sağlıklı yürütüleceği için uygulamacılar iş birliğine büyük önem vermektedir. Süreçlerin işleyişini inceleyelim.

• Değerlendirme süreci; değerlendirme süreci, tedavi sürecinin oldukça önemli bir kısmıdır. Kişiler tedavi öncesi ve tedavi sürecinde aralıklarla değerlendirmeye alınır. Hekimin tanıyı koyduğu kişilerin değerlendirmeleri, ergoterapistler tarafından yapılır. Ergoterapistlerin uyguladığı özel değerlendirme testleri bulunmaktadır. Değerlnedirmeler; standart hale getirilmiş prosedürler, mülakatlar ve gözlemlerin farklı ortamlarda kullanılması yapılırken, bireylerin yaşamlarında önemli yere sahip kişilerin konuşmalarını da kapsar.

• Planlama süreci; değerlendirmelerden elde edilen sonuçlar, tedavi sürecinin hedeflerinin belirlenmesinde yardımcı olur. Ergoterapi tedavi planlaması; bireyin yaşına, sahip olduğu alışkanlıklara, cinsiyetine, tercihlerine ve yaşamakta olduğu ortamla uyum içinde olmalıdır. Tedavi planlamasını ergoterapist hekimden bağımsız olarak, kendi oluşturur.

• Müdahale süreci; bireye ve çevresine odaklanma sürecidir. Yeni teknik kavramları öğretmek, kişisel bakımlarını kendilerinin yapabileceği hale getirmek, çevrede yer alan engelleri azaltmak ve stres durumunu ortadan kaldırmak için gerekli donanımlar sağlanır. Bu süreçte ergoterapistin uygun görmesi durumunda; tedavi planı tamamen oluşturulduktan sonra, müdahale kısmı ergoterapi teknikerine teslim edebilir. Tekniker bu süreci takip edebilme yetisine sahiptir ancak tedavi planlama süreci sadece ergoterapist tarafından yapılabilir.

• İş birliği; ergoterapistler başarılı bir sonuca ulaşmak için ekip çalışmasının önemli olduğunun farkındadır. Bütüncül bir yaklaşımla yapılan çalışmada hekimlerin, diğer profesyonellerin, ailelerin, yardımcı bireylerin iş birliği içinde olması ve koordinasyonla çalışma içinde bulunulmasını tercih ederler. Ergoterapistler tedavilerinde tüm yaş grupları ile ve çok çeşitli fiziksel ve psikososyal alanlarla çalışma içinde olurlar. Ergoterapistlerin istihdam edildiği yerler; hastane, klinik, rehabilitasyon merkezi, özel eğitim okulları, işletmeler, belediye ve okullar olabilmektedir.