AnasayfaBlogDijital Etik Nedir? Dijital Etik Eylemler Nelerdir?
Nedir?

Dijital Etik Nedir? Dijital Etik Eylemler Nelerdir?

02 Haziran 2020
Bu görsel, üzerinde kalın beyaz yazılar bulunan mavi beyaz bir tabelayı göstermektedir. Tabela hafifçe eğiktir ve etrafında siyah bir kenarlık vardır. Nesne çerçevenin sol üst köşesinde yer alıyor ve metin uzaktan bile okunabiliyor. İşaretin arkasında, siyah, beyaz ve gümüş gibi farklı renklerde çeşitli tuşlar içeren bir klavyenin yakın çekimi vardır. Görüntü hafif yüksek bir açıdan çekilmiştir ve renkler canlı ve davetkârdır. Genel kompozisyon, tabelanın bir karşılama mesajı olduğunu düşündürüyor.
Dijital Etik KavramıAçıklamaÖrnekler
Dijital Etik Nedir?İnternet üzerinde yapılan tüm iletişim süreçlerinde ahlaki olarak doğru davranışları belirleyen bir kavramdır.Kötüye kullanılmadan teknoloji kullanımı, başkalarına zarar vermemek.
Dijital Etikin ÖnemiKişilerin dijital dünyada hakları ve hukuklarına saygı gösterilmesi, ahlaki paradoks ve etik sorunların çözümünde etkilidir.Yanıltıcı bilgi paylaşmamak, diğer kullanıcıların haklarını gözetmek.
Dijital Etik EylemlerAhlaki kavramlara dayanarak dijital dünyada gerçekleştirilen eylemlerdir.Siber zorbalığa karşı çıkmak, özel bilgileri izinsiz paylaşmamak.
IoT ve Big Data AnalizleriKişisel verilerin paylaşılması ve toplanması büyük bir tehdit oluşturmaktadır.Kişisel veri hırsızlığı, izinsiz veri paylaşımı.
Biyometri TeknolojisiKamu güvenliği ve kişisel güvenliği koruma amacı dışında duygusal mahremiyeti de olumsuz etkileyebilmektedir.Yüz tanıma sistemleri, parmak izi okuyucular.
Tekelleşme ve Kanun TanımazlıkDijitalleşme beraberinde tekelleşme ve kanun tanımazlık gibi sorunları da getirebilmektedir.Tekelleşme, yasa dışı aktiviteler.
Veri ObezitesiSadece belirli bir amaç çerçevesinde toplanan verilerin obezite yaratması durumu.Veri toplama, analiz ve kullanma.
Dijitalleşmenin YasallaştırılmasıDijitalleşme sürecinin yasal kurallara uyması.Yasal düzenlemeler, düzenleyici politikalar.
Ahlaki KurallarAhlaki kuralların sanal dünyada da uygulanması gerektiği düşüncesi.Saygı, nazik olma, dürüst olma.
Eleştirel DüşünceKarar alırken, ahlaki değerler ve etik kurallar ışığında eleştirel düşünme becerisi gerektirir.Bilgiyi sorgulama, diğer görüşlere saygı gösterme.

Dijitalleşme sürecinde etik kavramı, üzerinde düşünmeye çok fazla vakit ayırmadığımız bir alandır. Bir yandan nesnelerin interneti (IoT), robotlar, yapay zeka, biyometri teknolojisi, sanal gerçeklik, sosyal medya ve dijital platformlar, diğer yanda ise kişisel verilerin korunması, kişisel güvenlik, otonomi, adalet vb. konular tartışılmak için beklemektedir. Peki, bunlar tartışılması beklerken hayatımıza giren dijital etik nerede başlamakta ve nerede bitmektedir? Bu kavram hangi anlamları taşımaktadır? Dijitalleşme süreciyle hayatımıza giren dijital etik hakkında bilgi sahibi olalım.

Yukarıda belirtilen alanlarda yapılan çalışmaların çoğu kişisel verilerin mahremiyeti alanında yoğunlaşmaktadır. Özellikle belirtmek gerekirse IoT ve big data analizleri, kişisel verilerin paylaşılması ve toplanması konusunda büyük bir tehdit de oluşturmaktadır. Tabi ki sundukları birçok avantaj bulunmaktadır. Ancak kişisel verilerin paylaşılması ve toplanılması alanında ciddi bir tehdit de oluşturmaktadırlar. Kamu güvenliği ve kişisel güvenliği korumak amacıyla kullanılan biyometri teknolojisi bu görevlerinin yanı sıra duygusal mahremiyetimizi de olumsuz yönde etkileyecek bir güce sahiptir.

Dijitalleşme, sunduğu teknoloji ve yeniliklerle tüketicilerine yeni alternatifler sunmaktadır. Bunun yanında tekelleşmeyi ve kanun tanımazlığı da beraberinde getirmektedir. Bazı sosyal bilimcilere göre dijitalleşmenin belirtilen karanlık yüzünden şirketler sorumlu tutulmalıdır. Bazıları da verilerin sadece belirli bir amaç çerçevesinde toplanması prensibinden yola çıkarak veri obezitesine son verilmelidir. Bu son verme işlemi de kural koyucuların sorumluluğu altında olmalıdır.

Dijitalleşme sürecine kurallar koymak ucuz olmayacağı aşikâr. Durum böyle olunca, dijitalleşme sürecini yasallaştırmak tek başına yeterli olmamaktadır. Dijitalleşme sürecini etik kavramı ile tanıştırmamız gerekiyor. Dolayısıyla yeni bir felsefe, yeni bir bakış açısı ve değerlendirme gerekmektedir. Bu yüzden dijital etik alanına önem verilmelidir. Peki, sürekli bahsettiğimiz dijital etik nedir?

Dijital Etik Nedir?

Etik kavramı, yanlışı doğrudan ayırabilmek için ahlak kavramının doğasını anlamaya çalışır. Etik kavramı, doğru ve yanlış gibi ahlaki değerlerin ne olduğu ve eylemlerin nasıl olması gerektiğini inceleyen bir kavramdır. Etik kavramı, uyumluluk olarak da nitelendirilmektedir. Etik kavramı, genelinde felsefi bir kavram olarak adlandırılır. Günümüzde toplumların uyması gereken ahlaki ilkeler ve kuralların olduğu gibi tıpkı internet ortamında da uyarlanmalıdır. Özellikle günümüz toplumlarının dijitalleşme sürecine bu kadar önem vermesiyle dijital etik kavramı ortaya çıkmıştır.

Dijital etik; internet üzerinden yapılan tüm iletişim süreçlerinde ahlaki açıdan doğru davranışları belirleyen bir kavramdır. Dijital etik, teknolojiyi kötüye kullanmayarak başkalarına zarar vermemeyi sağlayan ve doğru davranışı teşvik eden kurallara denir. Günümüzde gerçek hayatta bireylere gösterdiğiniz nezaket ve görgü kuralları, ahlaki kurallar, saygı ve nezaketin internet ortamında gösterilmesini kapsar. 

Dijital etik, internet üzerinde iletişimde bulunma durumunda doğru ve ahlaki olan davranışları belirleyen bir kavramdır. Bunun yanında yanlış ve ahlaki olmayan davranışları da belirleyen bir kavramdır. Dijitalleşme ile artan çevrimiçi ortamlarda bireylerin hak ve hukukuna saygılı olmak için nelerin yapılıp nelerin yapılmaması gerektiğini bildiren bir kavramdır. Bu kavram, sanal ortamda kaynakları kullanırken eleştiri yapabilmeyi, çevrimiçi yapılan davranışların sonuçlarını öğrenmeyi ve ahlaki olarak çevrimiçi kararlar alabilmeyi sağlayan bir kavramdır.

Dijital etik, teknolojiyi kötüye kullanmayarak başka kişilere zarar vermemeyi ve sanal dünyada doğru davranışları uygulamayı teşvik eden bir kavramdır. Bu kavram bilişim teknolojilerinin sunduğu dezavantajlardan ortaya çıkmıştır. Dijitalleşme kavramı yaşamın her alanını ele geçirince de konuşulması gereken önemli konulardan biri haline gelmiştir.

Bu ortamlarda yaşanılan sıkıntılar ve sorunlar bu kavramın tartışılması gerektiğini gözler önüne sermektedir. Her türlü iş ve eylemlerin online ortama bağlı olarak gelişen ahlaki paradoks ve etik sorunların geleneksel etik kavramı üzerinden yararlanılarak ve yeni etik kavramı tanımı yapılarak ele alınmasını ve çözüm önerilmesini ifade eder.

Dijital etik kavramın sınırları günümüzde hala belirsizdir. Ayrıca bu kavramın yalnızca kişisel mahremiyet boyutunda incelenmemesi gerekir. Kişisel mahremiyetten daha fazlasını içermelidir. Dijitalleşme ile beraber oluşan dijital öznenin eylemlerine rehberlik etmelidir. Burada devreye dijital etik eylemler devreye girmektedir. Peki, dijital etik eylemler nelerdir?

Dijital Etik Eylemler Nelerdir?

Etik kavramı alan olarak eylemleri kapsamaktadır. Günümüzde yaşadığımız gerçek dünyada hukuk tarafından sınırları tanımlanmamış özgür eylem alanları etik kavramı tarafından incelenir. Günümüzde yaşam pratikleri ve etkileşim şekilleri dijitalleşmektedir. Bu durumda etik kavramının da dijitalleşmesi gerekmektedir. Dijital dünya içerisinde yer alan birçok eylem yeni etik kavramı ile açıklanmak durumunda kalmıştır. Çünkü geleneksel dünyada var olan etik kurallar, dijital dünyadaki davranışları karşılamamaktadır.

Peki, bahsedilen dijital eylemler nelerdir? Tıklama, tweet atma, beğeni, gönderme, paylaşma vb. kapsamaktadır. Bu eylemlerin hukuksal boyutu dışında kalanların gündelik yaşamda sonuçları oluşmaktadır. Online dünyada yapılan beğeni, tıklama vb. eylemlerin fiziki hayata yansıyan sonuçları olabilmektedir. Etik kurallar, sosyal alanlarda iletişim olduğu yerlerde geçerlidir. Mesela “sosyal medya kullanıcısının fotoğrafına yorum yaparken online dünyanın verdiği sorumluluk duygusundan uzak kalmak, etik dışı bir dijital eyleme yol açar mı?” sorusu sorulmalıdır. Buna benzeyen dijital eylemler için ortak dijital etik eylemler kuralları oluşturulabilir mi? Oluşturulursa ortak dijital etik eylemler herkes tarafından kabul edilir mi?

bireyin gündelik yaşamda yaşadığı sosyal ilişkilerde birçok davranış sergilemektedir. sergilediği davranışların bir kısmı da etik kavramı alanına girmektedir. hatta bu davranışların büyük bir kısmı etik kavramının dışında kalmaktadır. örnek olarak toplu taşıma kullanmak, bankaya gitmek, selamlaşmak vb. ancak bunların yanında hırsızlık yapmak, yalan konuşmak, aldatmak vb. eylem ise etikle ilgilidir. bunun gibi dijital ortamda birçok eylemde bulunulur. bunların da hepsi etikle ilgili eylemler değildir. i̇nternette oyun oynamak, araştırma yapmak, alışveriş yapmak, içerik oluşturmak vb. dijital eylemlerdir. Ancak etik alanının konusu olabilmeleri için başkalarına zararı veya faydası dokunmalıdır. Bunun yanında bireyin kendisini mutlu veya mutsuz kılmalıdır.

Sanal evren günümüzde hemen hemen herkesin içinde olduğu aktif veya pasif olarak kullandığı bir evrendir. Bu evren içerisinde bireyler kendilerini oldukça özgür hissetmektedirler. Bireyler bu sanal mecrada tıpkı fiziksel alanda olduğu gibi birtakım eylemlerde bulunurlar. Bu eylemlerin arasında fake hesap kullanarak bireylerin özel hayatlarına müdahale etmek etik sınırlarını aşmaktadır. Bu durum da dijital etik eylemler üzerinde düşünülmesini ortaya çıkarmıştır. Dijital etik eylemler sayesinde bireyin kendini sınırsız özgür hissetmesini sağladığını düşündüğü dijital dünyanın sınırlarının belirlenmesini sağlar.

Bunun yanında dijital etik eylemler, sınırları belirlenememiş olan ikilemlerinde kaldırılmasında etkili olur. Ekranın ve klavyenin arkasında hissedilen sonsuz özgürlük ve sorumsuzluk hissi ahlaki olmayan davranışlara yol açmaktadır. Bireylerin kendilerinin sahip olduğu hesapların yanı sıra, açtıkları fake, bot ve parodi hesaplarını da sıkça görmekteyiz. Dijital ortamda gerçek olmayan ama gerçek bir kullanıcı tarafından yönetilen bir fake hesabın bıraktığı dijital izler, etiğin kapsamında değerlendirilmelidir. İşte tam da bu noktada dijital etik eylemler konusunun önemi bir kere daha anlaşılmaktadır. Dijital etik eylemler sayesinde sanal dünyanın sınırları ve etiğin kapsamı belirlenecektir.

Uyulması Gereken Etik İlkeler Nelerdir?

Dijital dünyayı doğru ve etkin bir şekilde kullanmak için bu çevrimiçi ortamları kullanırken bazı kurallara uyulması gerekmektedir. Herhangi bir hak ihlaline uğramamak ve kullanılan sistemi zafiyete uğratmamak için etik ilkeler /politikalara uyulması gerekir. Etik ilkeler nelerdir?

  • Etik ilkeler arasında ilk sırada adaletli olmak yer alır. Sosyal medya ağları bireylere daha önce sahip olmadıkları kadar özgürce fikirlerini dile getirme şansı verdi. Ancak bireylerin iletişim özgürlüğü olduğu gibi erişim özgürlüğü de bulunmaktadır. Diğer bireylerin haklarına saygı duyulmalıdır. Sanal ortam içerisinde kimseye kötülük yapılmamalı. Taciz, art niyetli davranış vb. sergilenmemelidir.

  • Etik ilkeler arasında saygılı olmak da yer alır. Kullanıcıların kişiliklerine, fikirlerine ve bildirimlerine saygı duyulmalıdır. Bireyler her ortamda kendi değerleri ve inançları doğrultusunda açıklamalar yapar. Bireylerin açıklamalarına saygı gösterilmelidir. Sosyal medyada sıkça yaşanan sataşma, tehdit, hakaret vb. siber zorbalığa girmektedir.

  • Etik ilkeler arasında sorumluluk duygusuna sahip olmak da yer alır. Sosyal medya platformlarındaki dinamik sorumluluk, ona yardım eden herkes arasında paylaşılmaktadır. Bir içeriği hazırlayıp, yayınlayanlar sorumluluğu üstüne almış kabul edilir.

  • İnternet ortamında yapılan herhangi bir paylaşımın kısa süre içerisinde milyonlarca kişiye erişebileceğini unutmamak ve buna uygun davranışlar göstermek etik ilkeler arasında yer alır.

  • Bu ortamda yasa dışı içerik indirmemek ve bunu başka kişilerle paylaşmamak da etik ilkeler arasındadır.

Dijital Etik Nedir?, İnternet üzerinde yapılan tüm iletişim süreçlerinde ahlaki olarak doğru davranışları belirleyen bir kavramdır, Kötüye kullanılmadan teknoloji kullanımı, başkalarına zarar vermemek, Dijital Etikin Önemi, Kişilerin dijital dünyada hakları ve hukuklarına saygı gösterilmesi, ahlaki paradoks ve etik sorunların çözümünde etkilidir, Yanıltıcı bilgi paylaşmamak, diğer kullanıcıların haklarını gözetmek, Dijital Etik Eylemler, Ahlaki kavramlara dayanarak dijital dünyada gerçekleştirilen eylemlerdir, Siber zorbalığa karşı çıkmak, özel bilgileri izinsiz paylaşmamak, IoT ve Big Data Analizleri, Kişisel verilerin paylaşılması ve toplanması büyük bir tehdit oluşturmaktadır, Kişisel veri hırsızlığı, izinsiz veri paylaşımı, Biyometri Teknolojisi, Kamu güvenliği ve kişisel güvenliği koruma amacı dışında duygusal mahremiyeti de olumsuz etkileyebilmektedir, Yüz tanıma sistemleri, parmak izi okuyucular, Tekelleşme ve Kanun Tanımazlık, Dijitalleşme beraberinde tekelleşme ve kanun tanımazlık gibi sorunları da getirebilmektedir, Tekelleşme, yasa dışı aktiviteler, Veri Obezitesi, Sadece belirli bir amaç çerçevesinde toplanan verilerin obezite yaratması durumu, Veri toplama, analiz ve kullanma, Dijitalleşmenin Yasallaştırılması, Dijitalleşme sürecinin yasal kurallara uyması, Yasal düzenlemeler, düzenleyici politikalar, Ahlaki Kurallar, Ahlaki kuralların sanal dünyada da uygulanması gerektiği düşüncesi, Saygı, nazik olma, dürüst olma, Eleştirel Düşünce, Karar alırken, ahlaki değerler ve etik kurallar ışığında eleştirel düşünme becerisi gerektirir, Bilgiyi sorgulama, diğer görüşlere saygı gösterme
dijital etik etik kavramı dijitalleşme dijital etik eylemler etik ilkeler
Kalın, koyu renk sakallı bir adam beyaz bir duvara yaslanmış duruyor. Otuzlu yaşlarında görünüyor ve yüzünde ciddi bir ifade var. Sakalları dolgun ve gür, yüzünün ve boynunun büyük bir kısmını kaplıyor. Üzerinde açık gri desenli siyah bir tişört ve mavi bir kot pantolon var. Adamın kısa, koyu renk saçları var ve gözleri koyu kahverengi. Sert bir ifadeyle dosdoğru karşıya bakıyor. Arka plan beyaz bir duvar ve ışık görüntünün sol tarafından geliyor.
Sezer Açiler
Blog Yazarı

Sezer AÇİLER, 19 Haziran 1995 tarihinde Sakarya’da dünyaya geldi. 2018 yılında Sakarya Üniversitesi Sosyoloji bölümünü bitirdi. Gayrimenkul danışmanı, stajyer sosyolog ve Felsefe Grubu öğretmeni olarak çalıştı. Sertifika programlarına katıldı. 2019 yılında İstanbul İşletme Enstitüsünde blog yazarı olarak çalışmaya başladı.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.
Bu görüntü, biri kameraya dönük diğeri arkasını dönmüş iki insan başının yakın çekimidir. Arkası dönük olan yüz beyaz bir renge sahip ve parlak mavi arka plana karşı öne çıkıyor. İkinci kafa, hafif bir gülümseme ile bir adamın yüzünün karikatürüdür. Resmin sol alt köşesinde siyah bir yüzey üzerine yerleştirilmiş mavi bir daire var. Resmin sağ tarafında beyaz metinli parlak mavi bir işaret ve resmin sağ alt köşesinde bir erkek profili görülüyor. İki erkek başı, aralarında bir bağlantı olduğunu ima edecek şekilde birlikte çerçevelenmiştir. Görselin ortasındaki mavi ve beyaz logo bu fikri daha da güçlendiriyor. Genel olarak bu görsel huzurlu ve uyumlu bir atmosfer yaratıyor.
İnsan Kaynakları Yönetimi

Yapay Zeka ve İşe Alım Süreci

22 Aralık 2018
Bir kişinin eli parlayan mavi bir küre tutarken görülüyor. Küre mükemmel bir şekilde yuvarlaktır ve ondan yayılan ışık parlak ve göz kamaştırıcıdır. El kürenin etrafına sıkıca yerleştirilmiş, bu da güvenli bir tutuşa işaret ediyor. Kürenin kendisi onu tutan ele kıyasla oldukça büyüktür. Kürenin kenarları pürüzsüz ve mavi bir renk tonuna sahipken, merkezi parlak beyaz bir ışıltıyla aydınlatılmış. Görüntünün arka planı karanlıktır ve öznenin öne çıkmasını sağlar. Genel etki bir dinginlik ve huşu hissi yaratıyor.
Kişisel Gelişim

Dijital Dünyada Bir Değeriniz Var Mı?

16 Haziran 2021