VR ya da virtual reality olarak da bilinen sanal gerçeklik, simüle edilmiş bir ortam oluşturmak için bilgisayar teknolojisinin kullanılmasıdır. Bilim kurgunun alanından fırlayıp hayatımıza girmeyi başardı ve pek çok alanda kendine yer edindi. Sağlık, oyun, emlak, askeriye ve havacılık gibi pek çok alanda kullanılıyor. Özellikle film ve oyun dünyasında çok büyük heyecana neden oldu. Sanal gerçeklik gözlüğü ile hiç bulunmadığınız ortamlarda bulunmanız, hiç gitmediğiniz yerlere gitmeniz mümkün. Artırılmış gerçeklik (augmented reality - AR) ile çok sık karıştırılan teknoloji ile en iyi deneyimi yaşayabilmek için üretilmiş oldukça gelişmiş VR gözlük ürünleri bulunmaktadır. Hemen hatırlatalım bu araçlara, dilimize hatalı bir şekilde çevrilmiş olan ve kulaklık anlamına gelen VR headset denmektedir.
Sanal gerçeklik teknolojisi, bir insanın gerçek olarak algılayabileceği bir üç boyutlu görüntü veya ortam yaratmaya çalışır. Gerçekçilik konusunda teknolojik çalışmalar giderek artmakta ve tüketiciler bu araçlara daha kolay ulaşabilmektedir. VR gözlük gibi cihazlarda sanal gerçeklik tamamen donanım ve yazılım ile birlikte oluşturulur. Yani bu teknolojiye ait donanımların kullandığı yazılımlar da özel olarak üretilir.
Kullanıcıyı dış dünyadan soyutlayarak çalışan VR gözlük, AR’den (artırılmış gerçeklik) farklı çalışır. En yeni sanal gerçeklik projeleri dokunma hissi ve hatta kokularla çalışıyor, ancak tüketici pazarında genellikle görme, işitme ve basit nesneleri işleme ile sınırlıdır. Bu alandaki gelişmeler ise hızla ilerlemektedir. Karma gerçeklik ile sanal ve gerçek ortam birlikteliği sağlayacak noktaya kadar gelinmiş durumda. 2030 yılına kadar bilim kurgu olarak bildiğimiz pek çok şeyin günlük hayatımızın bir parçası olduğunu göreceğiz.
Sağlıkta Sanal Gerçeklik
Sağlık sektörü açısından bakılacak olursa, sanal gerçeklik teknolojisi devrim yaratan bir niteliğe sahip. Çeşitli VR deneyimleri oluşturmak için tıp ve ilaç endüstrilerinde çalışmalar sürüyor. Hastaların sanal gerçeklik yöntemleri hakkında farkındalığa sahip olmalarıyla, sağlık sektöründe VR kullanımında büyük bir artış gözlemlendi. VR teknolojisi, yeni hayat kurtaran teknikler geliştirmekten geleceğin doktorlarını eğitmeye, klinikten tüketiciye kadar sağlık ve sağlık hizmetleri için çok sayıda uygulamaya sahiptir. Teknoloji, sağlık uzmanlarını eğitmek ve desteklemek, hastaları tedavi etmek ve hastalık farkındalığı yaratmak amacıyla kullanılmaktadır.
Sanal gerçeklik, tıbbi eğitim alanında küçümsenmeyecek kolaylıklar sağlamayı başardı. Uzmanları ulaşılması mümkün olmayan alanlara erişmek ve bunları görüntülemek için insan vücudunun içine taşımak gibi inanılmaz bir kolaylık sağlıyor. Tıp öğrencilerinin kadavralar üzerinde çalışması sanal gerçeklik teknolojisi sayesinde çok kolay hale geldi. Üstelik fiziksel bir sorun olan kadavra bulma zorluğu da ortadan kalkmış oluyor. Cerrahi eğitimlerde de büyük kolaylıklar ve neredeyse sınırsız imkanlar sağlayan teknoloji ile 4k kalitede ve 360 derece açı ile farklı noktalardan kayıt edilen ameliyatların öğrencilerin eğitilmesinde kullanılması mümkün hale geliyor.
Uygulama alanında ise ameliyatların robotik cerrahi sayesinde uzaktan gerçekleştirilmesi dahi mümkün hale geliyor. Robot bir kol tarafından ameliyat edilme düşüncesi itici gelse de komplikasyonların azalması ve ameliyat prosedürünün hızlanması gibi faydaları bulunuyor. Tüm bunların ötesinde sanal gerçeklik teknolojisinin kişiyi başka bir ortama taşıma becerisi, psikolojik zorlukların ortaya çıktığı senaryoların güçlü simülasyonlarını oluşturmak için de kullanılıyor.
Oyun Dünyasında Sanal Gerçeklik
VR oyun, oyunculara gerçek anlamda sürükleyici, birinci şahıs bir oyun deneyimi veren sanal gerçeklik teknolojisine sahip yeni nesil bilgisayar oyunlarını tanımlamak için kullanılan terimdir. Oyuncular, VR gözlük, sensor destekli eldiven, el kumandaları vb. gibi aksesuarlar ile oyun ortamını deneyimliyorlar. Sanal gerçeklik oyunları bağımsız sistemlerde, özel oyun konsollarında veya Oculus Rift, HTC Vive ve Lenovo Mirage Solo gibi önde gelen VR gözlük cihazları ile gelişmiş dizüstü bilgisayarlar ve PC'ler kullanılarak oynanabilir.
Bireysel sanal gerçeklik oyunları ve çok oyunculu, çevrimiçi sanal gerçeklik oyunları vardır. Bazı VR oyun uygulamaları, oyuncuları fiziksel savaş ortamlarına yerleştirirken, diğerleri otomobil yarışları ve akrobatik uçuş gibi daha az şiddet içeren uygulamalar sağlar. Bunlarında ötesinde, geliştiriciler kullanım alanı geliştirmesi sağlayabilmek için oyuncuları tek başına veya başkalarıyla sorunları çözmek, nesneleri taşımak veya yeni yerler keşfetmek için zorluyor. VR oyun, dizüstü bilgisayarları ve VR için hazır oyun kasaları yaygın olarak kullanılan platformlardır, ancak PC, dizüstü bilgisayar, oyun konsolu ve akıllı telefonlara bağlı olarak farklı VR oyun türleri geliştirilmektedir.
Eğitimde Sanal Gerçeklik
Eğitim, gelişmekte olan bir toplumun temelidir ve bilgi aktarımı en başından beri medeniyetler için en önemli önceliktir. İnsanlar sürekli olarak bilgi transferini daha kolay, daha hızlı ve daha etkili hale getirmenin yollarını arıyorlar. Eğitimde teknoloji kullanımı, öğrenme ve öğretme ile ilgili ihtiyaçların karşılanmasında büyük avantajlar sağlıyor. şu bir gerçektir ki; eğitim teknolojileri öğrenci başarısını arttırıyor. dijital cihazlar çağında, teknoloji destekli eğitim yöntemleri ile daha iyi öğrenme imkânları bulduk. sanal gerçeklik, eğitimin evrimi için bir sonraki doğal adım gibi görünmektedir.
Bir VR gözlük, öğrencilerin öğrenmesini ve katılımını arttırmak için kullanılabilir. VR eğitimi, eğitim içeriğinin sunulma şeklini değiştirebilir. Sanal bir dünya yaratma öncülünde çalışır ve kullanıcıların sadece onu görmesini değil, aynı zamanda onunla etkileşime girmesini sağlar. Öğrendiklerinizin içine dalmak sizi tam olarak anlamaya motive eder. Bu anlamda teknolojinin eğitimdeki konumu, daha etkin bir noktaya geliyor.
Öğrenciler bir şey hakkında okuduklarında, genellikle bunu deneyimlemek isterler. Sanal gerçeklik, kelime açıklamaları veya kitap çizimleri ile sınırlı değildir. Konuyu keşfedebilir ve olayların nasıl bir araya getirildiği görülebilir. Mimarlık eğitiminde, projelendirme aşamalarının öğrenilmesinde sağlayacağı kolaylık ve avantajları görmezden gelemeyiz. Buna ek olarak; bilim laboratuvarları gibi teknolojiler inanılmaz. Öğrencilerin pratik deneyime dayanarak işlerin nasıl çalıştığını anlamalarını sağlıyor.
Küçük bir VR gözlük, bütün bir bilim laboratuvarı gibi davranabilir. İnsanların yaparak daha iyi öğrendikleri bilinen bir gerçektir. Ancak, modern eğitimi incelerseniz, öğrenmenin gerçekte ne kadar az olduğunu görürsünüz. Öğrenciler bilgileri uygulamada kullanmak yerine okumaya odaklanırlar. Online eğitimde de VR, bilgi için bir dayanak noktası sağlar. Sanal gerçeklik destekli online eğitimler ile öğrenciler yeni şeyler keşfetmek için ilham bulurlar. Birbirine uzak öğrencilerin sanal bir sınıfta bir araya gelerek, sanal gerçeklik teknolojisinin sağladığı imkanlardan faydalanmak mümkün oluyor. Öğrenciler, edilgen okumadan ziyade yaparak öğrenme fırsatı elde ederler. Gelecekteki eğitim teknolojisi ile ilgili senaryolar da giderek artmaktadır.
Artırılmış Gerçeklik
Günümüz teknoloji ile zenginleştirilmiş, bilgisayar destekli yaşam çağıdır. Artık insanların fiziksel dünyada yaşaması yeterli gelmiyor. Teknolojik ilerlemenin mümkün kıldığı daha zengin deneyimler için can atıyorlar. Bu tür yeniliklerden biri olan artırılmış gerçeklik teknolojisi ile insanların uzak ülke ve gezegenleri seyahat etmeleri ve hatta zamanda geriye gitmeleri mümkün olabiliyor. VR teknolojisinde de olduğu gibi artırılmış gerçeklik eğitim alanında da pek çok kullanım alanına sahip. Artırılmış gerçekliği tanımlamak o kadar kolay değildir, çünkü kullanıcı deneyimi temelde temsil ettiği teknik konseptten farklıdır. Küresel anlamda artırılmış gerçeklik teknolojisi, bilgisayar tarafından oluşturulan görsel veya işitsel unsurlarla tamamlanan fiziksel ortamın modeli olarak açıklanabilir. Mevcut ortamı kullanır ve yeni bir yapay ortam oluşturmak için bu ortama bilgi ekler.
Ortama bilgi ekler ifadesini biraz açalım. Motor üretimi yapılan bir fabrikada olduğumuzu düşünün. Elinizde bir tablet ve tableti motoru görecek şekilde kaldırıyorsunuz. Ekranda hem motoru hem de artırılmış gerçeklik olarak motorun tüm hareketli parçalarını, bu parçaların modellerini görüyorsunuz. Kullanılan yazılım tarafından modellenmiş olan parçaları sanal olarak motor üzerinde denemeniz mümkün hale geliyor. Aynı şeyi oturma odasına mobilya almak için de yapabilirsiniz. Bir artırılmış gerçeklik destekli alışveriş uygulaması ile tabletinizi oturma odasına doğru tuttuğunuzda, sanal mobilyaları sanal olarak oturma odasına yerleştirip, satın almadan önce uygun olup olmadığına karar vermenizi sağlıyor. Artırılmış gerçeklik de sanal gerçeklik gibi pek çok uygulama alanına sahip. Ve gelecekte tamamen bu teknolojileri kullanıyor olacağız.
Karma Gerçeklik (Mixed Reality - MR)
Karma gerçeklik, artırılmış gerçeklik teknolojisinin önemli bir gelişmesi, bir sonraki adımıdır. Otoriteler, insanlığın geleceği olduğunu söylemekteler. Karma bir ortamda, etkileşimli sanal nesneler, gerçek dünya ile bir araya getirir. Karma gerçeklik teknolojisinde, yeni nesil algılama ve görüntüleme teknolojilerini kullanarak hem fiziksel hem de sanal öğeler ve ortamlarla etkileşimde bulunursunuz. Karma gerçeklik, kendi VR gözlük cihazınızı kullanarak sanal bir ortamla etkileşim kurduğunuzda bile, gözlüğü çıkarmadan kendinizi görmenizi ve etrafınızdaki dünya ile iletişim halinde olmanızı sağlar. Bir ayağınız veya eliniz gerçek dünyada diğeri de hayali bir yerdedir. Gerçek ve hayal arasındaki temel kavramları parçalayarak, oyun ve çalışma şeklinizi değiştirebilecek bir deneyim sunar.
Karma gerçeklik ile ilgili somut örneklendirme yapmak gerekirse oturma odasına alacağınız mobilyanızı seçerken artık bir akıllı telefon ya da tablet ekranına bakmanız gerekmiyor. Sanal gerçeklik teknolojisinin sağladığı sanal ortamın içinde bulunuyorsunuz ancak nesnelerle artırılmış gerçek teknolojisinin sağladığı yöntemler ile etkileşime giriyorsunuz. Bunu Microsoft HoloLens gibi VR gözlük ve tablet, telefon gibi görece daha kaba ve ağır cihazlarla değil, hafif ve kullanışlı gözlüklerle yapıyorsunuz.
Bir gözlük taktığınızda inşa edeceğiniz binanın tüm ayrıntılarının gözünüzün önüne geldiğini ve gerektiğinde fizik kurallarını da dikkate alarak bu planda değişiklikler yapabildiğinizi hayal edin. Eksik bir tanımlama olsa da karmak gerçeklik gerçekte var olmayan (sanal olarak var olan) nesneleri 3 boyutlu gerçek dünyamıza taşıyabilmemiz ve onlarla “fiziksel olarak” etkileşime girmemizdir.
