Dilimize nesnelerin interneti olarak çevrilen orjinal açılımı "internet of things" olan ve kısaca IoT olarak ifade edilen yeni nesil akıllı sistemler giderek yaygınlaşıyor. Dijital çağın getirisi olarak gittikçe daha çok yaygınlaşan ve kendine kullanım alanı bulan nesnelerin internetine dayalı uygulamalar sayesinde teknolojik altyapılarla sürekli yenilenen akıllı cihazların kullanımı da artmıştır. İnsan hayatını kolaylaştıran bu cihazlar çeşitli iletişim kanallarıyla birbirine bağlanabilen, haberleşebilen, öğrenebilen, internet servislerine ulaşabilen, bilgi paylaşabilen, insanlarla interaktif etkileşim kurabilecek ve çevresindekileri algılayıp hesaplama yapabilecek analitik özelliklere sahiptir. Bu sayede daha kaliteli mal ve hizmet üretmeyi hedefleyen bilginin gücünün farkında ve onu daha iyi kullanabilen yazılım ve bilişim toplulukları ile çeşitli alanlarda geliştirilen akıllı sistemler artmıştır.
Nesnelerin interneti ve buna yönelik uygulamaların artışı, daha fazla inovasyonel çalışma yapılmasının önünü açmıştır. Bilginin üretimi ve paylaşımına dayalı sayısallaştırıcı çalışmalar bu alandaki yöntem, çeşitlilik ve yeniliklerin artışını pekiştirerek her alanda kullanımının yaygınlaşmasına zemin hazırlamıştır. İnternet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte akıllı cihazların birbirleriyle bağlantı kurup bilgi paylaşmasını ve birbirleriyle iletişime geçebilmesini sağlayan sistemlere Nesnelerin İnterneti (IoT: İnternet of Things) adı verilir. Buna yönelik uygulamalar ise bağlantı ağları, veri işleme sistemleri ve nesnelerin birbirleriyle bir bütünlük oluşturmasıyla işlevsel hale gelir.
Nesnelerin interneti uygulamaları ve buna dair teknoloji sayesinde algılayıcıları bulunan sensörler aracılığıyla kablosuz bir şekilde çevremizdeki çeşitli alanlara ilişkin gözlem yapabilmek ve bilgi toplamak mümkündür. Endüstriyel alanlar ağırlıklı olmak üzere çeşitli sektörlerdeki üretim süreçlerinin beslenmesini sağlayan veriler, nesnelerin internetine dayalı teknikler sayesinde kolay ulaşılabilir anlamlı bilgilere dönüşür. İlgili ortamdaki alıcılardan gelen veri akışı bulut tabanlı platformlar aracılığıyla, karar destek sistemleriyle, veri tabanı ve depolama teknolojileriyle kullanıma hazır hale getirilir. Bu sayede üretim sürecinde bir uçtan bir uca bütün noktalarda kalite ve verimlilik artırılarak yönetimsel anlamda etkili kararlar alınması sağlanır.
Nesnelerin İnterneti Uygulama Alanları
Nesnelerin interneti (Iot) büyük veri yığınlarının çeşitli yazılım ve donanım teknikleriyle analizi, yorumlanması ve değerlendirilmesi sonucunda birçok uygulamada kendisine kullanım alanı bulmuştur. Enerji yönetimi, su, gaz ve atık yönetimi, ekolojik dengenin korunması, suçla mücadele, tüketici davranışları, nöropazarlama, otonom arabalar, giyilebilir teknoloji, akıllı şehirler ve ev sistemleri, ulaşım altyapısı, akıllı online eğitim ve sağlık uygulamaları, insan kaynakları ve ekonomik trendlerin düzenlenmesine ilişkin konularda maksimum verim elde etme hedefini destekleyen birçok uygulama alanı bulunmaktadır. Bu uygulamaların bulunduğu en yaygın kullanım alanlarını şu şekilde açıklayabiliriz;
Tarım Uygulamaları: Toprak verimi ve tarımsal üretim hacminin artırılmasına yönelik akıllı sistemlerdir. Toprağın nem oranı ve gereksinimine bağlı olarak sulama yapabilen sistemler, ürünlerin gelişme evrelerinin takibi, ekilen toprağın anlık ısı ve nem değerleri, havadaki karbon ve kirlilik oranı tespiti ve bunlara yönelik raporlama ve analiz yapabilmeyi sağlayan teknoloji uygulamalarıdır.
Akıllı Ev Uygulamaları: Nesnelerin interneti aracılığıyla evimizde bulunan akıllı beyaz eşyalar, mutfak aletleri, televizyon ve ses sistemleri ile akıllı telefon uygulamaları birbirleriyle entegre edilerek uzaktan kontrol ve gözetim sağlanabilmektedir. Böylece akıllı aydınlatma sistemleri, güvenlik seviyesi ve alarm sistemlerine ilişkin ayarlamalar uzaktan mobil cihazlar aracılığıyla yapılabilir. Örneğin evin dışına kurulan akıllı güvenlik sensörleri harekete duyarlı olduğundan herhangi bir nesnede hareket algıladığı takdirde eş zamanlı olarak nesneye ait görüntüyü mobil cihazınıza aktarabilir. Aynı şekilde çeşitli mobil aplikasyonlar aracılığıyla fırınınızın sıcaklık derecesini ve çamaşır makinanızın yıkama ayarlarını uzaktan kontrol edip değiştirebilirsiniz.
Çevre Uygulamaları: Ekolojik dengenin korunması ve toplumsal çevre bilincinin oluşturulması amacıyla atık yönetimine uygun, geri dönüşümü ve doğal kaynakların verimliliğini destekleyecek akıllı sistemler artmıştır. Çeşitli küresel ya da bölgesel markalar aracılığıyla üretilen akıllı sistemler ile ekolojik problemlere çözüm bulunması amaçlanmaktadır. Örneğin güneş enerjisiyle çalışan bir uygulama sayesinde çöp kutularının doluluk oranları ilgili kuruluşlar tarafından gözlemlenebiliyor. Bunun dışında doğal felaketler için geliştirilen erken uyarı sistemleri, nem ve sıcaklık tespitleri, hava su ve toprak kirliliğini ölçen uygulamalar bulunuyor.
Akıllı Şehir Uygulamaları: Trafik yoğunluğu, ışıklandırma, park yerleri ve atık yönetimi gibi konularda şehirde yaşayan insanların bağlı bulunduğu ortamdaki kaynakları verimli kullanmak amacıyla oluşturulmuştur. Örneğin, park alanlarının doluluk oranı ve ücret tarifesiyle ilgili veriler veya anlık bilgi sağlayan trafik yoğunluğu tahminleri yapan uygulamalar bu amaca yöneliktir.
Endüstri Uygulamaları: Organizasyon yapısından üretim proseslerine kadar bütün verilerin işletmenin her kademesinde ve alanında paylaşılmasını sağlayan uygulamalardır. Nesnelerin internetine dayalı bilgi sistemleri, uzaktan kontrol ve izleme sistemleri sayesinde tek bir merkezden yönetilmeye imkan tanır. Böylece zaman, maliyet, üretim ve değerlendirme aşamalarında optimizasyon sağlanır.
Sağlık Uygulamaları: Düzenli sağlık verilerinin paylaşımı ile takibi yapılarak bakıma muhtaç olan ve sürekli rahatsızlığı bulunan kişilere yönelik gerçek zamanlı durum analizleri yapmak amacıyla kullanılır. Hayati derecede önemli anlarda oluşacak riskleri önlemeye veya minimuma indirmeye yönelik çözümler sunan bilgi tabanlı uygulamalardır. Örneğin, kalp ritmi, nefes alma ve vücut sıcaklığı gibi anlık veriler sağlayan giyilebilir teknoloji uygulamaları sayesinde ölçülerek herhangi bir anormallikte sizi uyarabilmekte, sağlık durumunuz uzmanlar tarafından takip edilip düzenli izlenerek duruma göre size acil bildirim yapılabilmektedir.
Gelecekte Nesnelerin İnterneti
Nesnelerin interneti tabanlı bilgi sistemleri, big data halindeki büyük veri yığınlarını iş zekası çözümlerine ileterek analiz edilmesini sağlıyor ve ilgili bağlantılarıyla anında paylaşıyor. Bu uygulamalarla bağlantılı olduğumuz birçok ortam sayesinde tüketim, iş yapma ve rutin davranışlarınıza ilişkin alışkanlıklarımız da gittikçe değişmeye devam ediyor. Amaç daha kısa sürede daha verimli işler çıkararak insan hayatını çok daha kolay hale getirebilmek.
Dünya genelinde nesnelerin interneti kavramına yönelik uygulamaların sayısı birçok alanda artmaya devam edecek gibi görünüyor. Nesnelerin interneti uygulamaları şu anda hayatımızın birçok alanında yapılan işleri kolaylaştırmasıyla birlikte bu yöndeki gelişmeler ara vermeksizin devam ediyor. Örneğin enerji tasarrufu sağlamak amacıyla elektrik santralleri, rüzgar gülleri ve bağlantılı akıllı uygulamaların entegrasyonu sayesinde hava şartlarındaki değişiklik algılanarak rüzgar gülü dönme hızını ona göre kendi kendine ayarlayabilecektir.
Otonom özellikler sayesinde rota ve gidilecek yer yazıldığı takdirde kendi kendine istenilen lokasyona gidebilen araçlar olacaktır. Aynı zamanda herhangi bir kaza olduğu takdirde durum hasarı algılanarak sonuca bağlı eş zamanlı polis, hastane ve itfaiyeye haber verilebilecektir. Kronik hastalar ve yaşlılar, uzmanlar tarafından 7/24 izlenebilecek, giyilebilir teknoloji sayesinde rahatsızlığa bağlı bilgiler sağlık uzmanlarıyla paylaşılabilecektir. Sanal gerçeklik uygulamaları ve öğrenen makinelerin bir araya gelmesiyle herhangi bir müdahalede bulunmadan uzaktan teşhis ve tedavi yapılabilecektir. Evdeki kişiler herhangi bir eşyanın bozulması, ürünün sayısının azalıp azalmadığı noktasında tavsiyeler ya da raporlanmış listeler alabilir. Evdeki kişi sayısına ve yemek tarifine bağlı işten eve döneceğiniz zaman sıcak yemek hazırlayan sistemlerle yakın gelecekte tanışabilirsiniz.
Nesnelerin interneti kavramı yukarıdaki örnekler ve bu alanda yapılacaklarla ele alındığında insanlığa karşı fayda sağlayacağı su götürmez bir gerçek. Ancak internet tabanlı bu tarz uygulamaların çeşitli sorunları ve riskleri de beraberinde getireceği tahmin ediliyor. Belki de zamanı geldiğinde buna yönelik gizlilik ve güvenlik önlemleri alınacak ve bu noktada gerekli yasal düzenlemelerle önlem alınabilecek. Ancak ne olursa olsun insan hayatına sağlayacağı faydanın ve onu kolaylaştıran pratik uygulamaların gelecekte de artacağını şimdiden söyleyebiliriz.
