Veri, araştırmalarda sonuca ulaşabilmek için gereken her türlü bilgi, belge, kayıt ya da istatistiklerdir. Araştırılan konu için ortaya koyulan problemin, veri toplama teknikleri kullanılarak elde edilen bilgiler yardımıyla çözümüne ulaşılır. Veriler; ölçme, sayım, deney ve gözlem gibi veri toplama teknikleri ile elde edilir. Ölçüm ve sayım gibi tekniklerle toplanan veriler sayılarla ifade edildiğinden nicel veri, deney ve gözlemlerle elde edilen ve sayı belirtmeyen veriler de nitel veri olarak adlandırılmaktadır.
Ne tür verilerin ve veri toplama tekniklerinin kullanılacağı araştırma yöntemine bağlıdır. Araştırmalar veri olmadan yürütülemeyeceği için veri toplama aşaması oldukça önemlidir. Verilerin elde edilebilmesi için kullanılan veri toplama teknikleri; görüşme, anket, gözlem, belgesel kaynak taraması ve deney olarak söylenebilir. Araştırmalar bir tekniğe dayalı olarak ilerletilebilir. Genellikle de bu tekniklerden hepsine ya da bazılarının birlikte kullanılmasına dayalı devam ettirilebilir.
Veri Toplama ve Analiz Teknikleri
Bilimsel araştırma sürecinin aşamaları ve araştırmalarda veri toplama teknikleri 5 farklı yöntemi içerir. Bu yöntemler, araştırmaların konularına, amaçlarına ve sonuç elde etmek istedikleri problemlerin içeriğine göre kullanılır. Tekniklerin biri kullanılabildiği gibi birkaçı beraber olacak şekilde de kullanılabilir. Araştırmanın genişliğine bağlı olarak veri toplama teknikleri değişkenlik gösterebilir. Kullanılan araştırma teknikleri ile elde edilen veriler yardımıyla doğru sonuç elde edilebilir.
Toplanan verilerin araştırmayı sonuca ulaştırabilmesi için de veri analizi edilmeleri gerekmektedir. Bunun için kullanılan veri analiz teknikleri bulunmaktadır. Nicel ve nitel araştırmalar için kullanılan analiz teknikleri birbirinden ayrılmaktadır. Nicel araştırma verileri için istatistik ve alt türleri olan betimsel istatistik ile kestirimsel istatistik teknikleri kullanılmaktadır. Nitel araştırma verileri için betimsel analiz ve içerik analizi teknikleri kullanılmaktadır.
Betimsel ve Kestirimsel İstatistik: Sayısal verileri analiz etmek ve düzenlemek için kullanılan bir disiplindir. Araştırmacının, veri toplama teknikleri ile toplanan verilerin değişken ölçümlerinde ortaya çıkan sayıları organize ederek yorumlamasına yardımcı olur. Araştırma amaçlarına göre sistemli bir şekilde sınıflandırma, çözümleme ve yorumlayarak sonuç çıkarma tekniğidir. İstatiksel analiz tekniği ile çözümleme yapılması tek başına araştırmanın yüksek kaliteli olduğunu ifade etmez. İstatiksel sonuçların yorumlanması, araştırmanın doğru bir şekilde tasarlanmasına ve yürütülmesine bağlıdır. Bu sayede elde edilen verilerin yüksek kalitede olması sağlanır.
Nicel veri analiz tekniği olarak en çok kullanılan iki istatistik tekniği vardır. Betimsel ve kestirimsel istatistik. Betimsel istatistik, sayıları ve gözlem sonucunda elde edilen nicel verileri tanımlayıcı indekslere dönüştürür. Verilerde daha çok “ne?” sorusu üzerinde durulur. Örnek vermek gerekirse, “İlkokul 4. Sınıf öğrencilerinin ayda ortalama okuduğu kitap sayısı nedir?” şeklinde bir sorunun cevabı için betimsel istatistik tekniği kullanılarak analiz yapılır. Nicel araştırmalarda verilerin özetlenmesi ve bilimsel araştırma yöntemleri sonuçlarının yorumlanması için kullanılan en iyi teknik betimsel istatistiktir.
Kestirimsel istatistik ise betimsel istatistik yardımıyla elde edilen örneklemlere dayanarak araştırma alanının geneli ile ilgili sonuç çıkarır. Araştırma alanına evren denilmektedir. Kestirimsel istatistik, evren ile örneklem arasındaki benzerliklerden yararlanarak tahmin yapar ve sonuç çıkarır. Araştırma soruları, örneklemden yola çıkılarak evrenle ilgili tahminler yapılmasını gerektirir. Bu noktada kestirimsel istatistik evrenle ilgili sonuçların ifade edilmesinde kullanılır.
Betimsel Analiz ve İçerik Analizi: Veri toplama teknikleri ile elde edilen nitel verileri analiz etmek için de sıklıkla kullanılan iki yöntem vardır. Betimsel analiz ve içerik analizi. Betimsel analiz, içerik analizine göre daha yüzeysel bir tekniktir. Araştırmanın kavramsal yapısının daha önceden ortaya koyulduğu çalışmalarda kullanılır. Betimsel analize göre elde edilen veriler daha önceden belirlenen şemalara göre yorumlanır.
Bu analiz tekniğinde temel amaç, elde edilen bulguları yorumlayarak ve düzenleyerek sunmaktır. Bu nedenle veriler öncelikle sistematik bir şekilde betimlenir. Daha sonra bu betimlemeler yorumlanarak açıklaması yapılır. Neden – sonuç ilişkileri de kullanılarak sonuçlara ulaşılır. İçerik analizi tekniği ise veri toplama teknikleri ile toplanan verilerin derinlemesine incelenmesi ve önceden belli olmayan boyutların ortaya çıkarılmasına olanak sağlar. Temel amacı, toplanan verileri açıklayabilmek için kavramlara ve ilişkilere ulaşabilmektir.
Betimsel analiz kullanılarak özetlenen veriler, içerik analizinde daha derinlemesine işlemlere tabi tutulur. Betimsel analizle fark edilemeyen kavramlar, içerik analizi ile ortaya çıkarılır. Bu işlemler, birbirine benzeyen verilerin belirli kavramlar etrafında bir araya getirilerek anlaşılır kılınmasıdır. Sonuç olarak da anlaşılabilir veriler yorumlanmaktadır.
Bilimsel Araştırmada Veri Toplama Teknikleri
Analizi yapılacak ve araştırmayı sonuca ulaştıracak verilerin elde edilmesi için kullanılan veri toplama tekniklerini ve açıklamalarını bu bölümde inceleyeceğiz. Bu teknikler, nicel ve nitel araştırmalar için kullanılan tekniklerdir. Değişken durumlara ve araştırma amaçlarına göre tek başlarına ya da bir arada kullanılmaları mümkündür. Veriler 5 farklı teknik kullanılarak elde edilir.
Görüşme: Bilgi alınacak kişiler ile karşılıklı konuşmaya dayalı olarak gerçekleştirilir. Yüz yüze bir şekilde gerçekleştirilmesi daha açık ve kesinlik taşıyan verilerin elde edilmesini sağlar. Bu teknik daha doğru verilere ulaşabilmek için yeni ve derinlemesine soruların sorulabilmesini sağlar. Önceden hazırlanan soru kılavuzu kullanılması faydalıdır ancak görüşmenin gidişatına göre yeni sorular yöneltilebilir.
Bu tekniğin dezavantajı, soru sorulan kişinin aktardığı verileri, o kişinin inanç, düşünce ve değer yapısının etkileyerek sonuçlarda sapma riski oluşturmasıdır. Görüşmeler bireysel ya da grup halinde yapılabilir. Yüz yüze görüşme en etkili yöntem olmakla beraber görüşmeler, telefonla ya da görüntülü hizmetlerle de yapılabilir. Görüşmede sorulacak soruların kolay anlaşılır ve cevaplanabilir olması önemlidir. Soru, sorulacak kişinin bilgi alanını aşmamalıdır.
Anket Yöntemi: Bilgi toplanacak kişilerin cevaplandıracağı soru listesinin hazırlanmasına dayalı bir tekniktir. Anketlerde sorulacak her soru araştırmanın konusu ve problemiyle ilgili olmalıdır. Sorular kendi içerisinde bütünlüğe sahip olmalıdır. Açık uçlu ya da kapalı uçlu soru şekilleri kullanılabilir. Veri toplama tekniği olarak anketler, yüz yüze, internet ortamında, telefonla ya da karma olarak uygulanabilir. Anket tekniği daha kısa sürede ve doğrudan bilgiye ulaşılabilmesi, planlanması ve uygulanmasının kolay olması ve düşük maliyet gerektirmesi nedeniyle avantajlı bir yöntemdir.
Gözlem: Araştırmanın konusuyla ilgili olan olayların, nesnelerin ve varlıkların davranışlarını ve özelliklerini seçme, izleme ve kaydetme tekniğidir. Gözlem yoğunluğu araştırmanın kapsamına göre değişmektedir. Olabildiğince objektif bir yaklaşımla yapılmalıdır. Gözlemin kayıt edilmesinde gözlem formu ve kayıt düzeni doğru kullanılmalıdır. Gözlem yapılan alanın gözlem boyunca doğal durumunu koruması hedeflenmelidir. Katılımcı ve katılımsız gözlem olarak iki türü bulunmaktadır.
Belgesel Kaynak Tarama Yöntemi: Araştırma konusuyla ilgili kaynakların incelenmesi yoluyla veri toplama tekniğidir. Belirli bir amaca yönelik olarak kaynakları bulma, okuma ve değerlendirme işlemlerini kapsar. Kaynak taraması, sonuca ulaşmayı kolaylaştırması için belirli bir plana göre yapılmalıdır. Konuyla ilgili kaynak eserlerin önceden belirlenmesi, kütüphane çalışmalarında kataloglardan yararlanılması, yararlanılan kaynaklardan elde edilen verilerin not alınması bu teknik için önemlidir. Günümüzde internetten kaynak araştırması yapılabilmesi da önemli bir avantajdır.
Deney: Araştırmacının neden – sonuç ilişkilerini belirleyerek veri elde etmesini sağlayan tekniktir. Belirlenen değişkenler üzerinde deney yapılarak bu değişkenlerin ortaya çıkardığı farklı sonuçların tespit edilmesini amaçlar. Araştırmacı önce bir araştırma ortamı oluşturmalıdır. Bu ortam çoğunlukla yapay bir ortam olmaktadır. Bu ortamda, araştırmanın ilgili olduğu olay, değişken ve etkenler araştırmacı tarafından ayarlanır, değiştirilir veya ortadan kaldırılır. Bu veri toplama teknikleri ile araştırmacı istenilen sonuçlara ulaşır. Farklı nedenlerin ortaya çıkardığı sonuçlar ile ilgili veriler toplanır ve daha sonra analiz edilir.
Bilimsel Araştırma ve Yazma Teknikleri Eğitimi
Bilimsel araştırmalarda veri toplama tekniklerini ve toplanan verilerin analiz edilme yöntemlerini genel bir bakış açısıyla inceledik. Bu konular, araştırmacılar için araştırmalarında hedeflenen sonuçlara ulaşabilmeleri bakımından oldukça önemlidir. Bir araştırmanın doğru yürütülmesi, araştırma planına ve kullanılacak tekniklerin doğru belirlenmesine bağlıdır. Bu nedenle araştırmacılar, araştırmanın veri toplama tekniklerine, verilerin analiz yöntemlerine ve elde edilen sonucun rapor halinde yazılması ile ilgili tekniklere hâkim olmalıdır. Bu konuları detaylı bir şekilde öğrenebilmek için Enstitü bünyesinde yer alan bilimsel araştırma teknikleri kursu tam size göre. Katılacağınız online eğitim sayesinde araştırmanıza başlamadan önce nelere dikkat etmeniz gerektiğini ve kullanacağınız teknikleri, detaylarıyla ve yöntemleriyle beraber öğrenebilirsiniz.
