Geleceği yapılandıracak olan öğretmenlerin yaşadıkları çağın ve ülkenin ihtiyaçlarını karşılamaları gerekir. İnsana yapılan yatırım bilgi çağının vazgeçilmez değeridir. Bu nedenle çok yönlü gelişmişlik de önemlidir. Öğretmenlerin iyi yetiştirilmesi ve görevlerini en iyi şekilde yerine getirebilmeleri için mesleki donanımlara sahip olmaları önemlidir. Eğitimin temel öğelerinden öğrenciyle sürekli etkileşim halinde bulunan öğretmendir. Aynı zamanda öğretim programlarının da uygulayıcısıdır. Programların uygulandığı öğrenme ortamlarında da eğitimin değişkenlerini yöneterek aktif bir rol üstlenir.
Bu noktada stajyer öğretmenin mesleğe attığı adım, sürecin niteliğini de belirlemektedir. Çünkü geleceği yönetecek bireylere rehberlik edecektir. Öğrencilerin karakterlerinin mimarı olacaklardır. Kişisel ve çevresel tüm etkenleri analiz etmekle, bu işleve fonksiyonel bir güç katacaklardır. Tüm bu değerlerin yerine getirebilmesi için gerekli donanımları elde etmiş olmaları gerekir. Bunun için de stajyer öğretmenlik, dikkatlice çizilmesi gereken başlangıç çizgisidir. Bu yazımızda stajyer öğretmeni daha yakından tanıyalım.
Stajyer Öğretmen Nedir?
Stajyer öğretmen, öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği öğrenimi tamamladıktan sonra eğitim kurumlarına atanıp görev yapan kişiye denir. Eğitim fakültelerinden mezun olan öğretmenlerin mezun olduğu bölümlere göre staj süresi ve durumu değişiklik gösterebilir.
Kamu kurumlarında asaleten öğretmen olmadan önce stajyer öğretmen olarak çalışmak gerekmektedir. Öğretmen adayları çalıştıkları kurumda dosyalarını açtırırlar. Bu noktadan itibaren ders ücreti karşılığında öğretmenlik mesleğine başlamış olurlar.
Öğrenme ortamlarının temel öğelerinden biri olan öğretmen, öğrencinin ve öğretim programlarının da belirleyicisidir. Bu nedenle danışman öğretmen rehberliğinde geçireceği uygulamalı eğitim ve hazırlayıcı eğitim süreçlerini planlı olarak tamamlamalıdır. Temel eğitimini iletişim, etkileşim, gözlemleme, dönüt alma-verme aşamalarında bütüncül olarak deneyimlemelidir.
Hazırlayıcı eğitim ile adayların hizmet sınıfları ve görev alanlarının gerektirdiği bilgi ve becerileri kazanmaları amaçlanır. Temel eğitimde bütün kamu görevlilerinin bilmek, uygulamak durumunda oldukları konuların ele alınması planlanır. Hazırlayıcı eğitim stajyerin kendi alanı ile ilgilidir. Ve daha uzun sürelidir. Staj dönemi olarak da ifade edilen uygulamalı eğitim, meslekte adaylıktır. İş içinde yetiştirilme sürecidir. Mevzuat bilgisi edinmekten çok yapılacak işlerin tanınmasını, gözlemlenmesini ve bu uygulama içinde yetiştirilmeyi kapsar.
Öğretmenlikte adaylık aşaması iyi bir gözlem ve ilgili süreci okumayı gerektirir. Uygulama, eğitimin önemli iki unsuru olan öğretmen ve öğrenciyi ilk kez bir araya getirir. Bu süreçte eğitimci olarak stajyer öğretmene yapılacak rehberlik de önemlidir. Uygulama içindeki öğrenme ortamlarını tasarlamayı öngörür. Bu ortamlarda oluşabilecek problemleri tanımayı; süreç ya da sonuç odaklı kıyaslayabilmeyi gerektirir. Önleyici ve çözümleyici rehberlikle mesleki bilgiyi pekiştirmeyi hedefler.
Stajyer Öğretmen Ne İş Yapar?
Stajyer öğretmenin, dosyasını açtırdığı kurumda gerçekleştirmesi gereken temel görev ve sorumlulukları vardır. Bu görev ve sorumluluklara dair gösterdiği performans değerlendirilme kriterlerinin de belirleyicisi olmaktadır. Bunlar:
Kendi branşındaki derslere girmek ve öğrenme ortamlarını takip etmek,
Derslerin yıllık planlarını, okulun bulunduğu sosyal ve ekonomik çevreyi dikkate alarak hazırlamak,
Okulların çerçeve planına göre günlük ünite planlarını hazırlamak,
Dersine girdiği sınıf seviyeleri için sınav, değerlendirme ölçeği hazırlamak ve değerlendirmek,
Yıllık plan kazanımları doğrultusunda etkinlikler düzenlemek,
Gezi, sunum ve konferans gibi çalışmalar hazırlamak,
Stajyer öğretmenin asaletini alması, mesleki donanım yönüyle zenginleşmeyi amaçlar. Bu donanım, eğitim dünyasında gerçekleşen gelişmeleri yakından takip etmek anlamına da gelir. Özel alan bilgisini ilerletecek bilimsel gelişmeleri incelemesi öncül ihtiyaçtır. Ayrıca yayınlanmış makalelerle eğitimin değişkenlerine farkındalık geliştirmelidir. Edinilen teorik bilgileri de öğrenme ortamlarında kullanabilmelidir.
Hız ve görselliğin hakim olduğu 21.yy öğrenci profilinde; ilgi alanları ve motivasyon bileşenleri içi içe geçmiştir. Bu bileşenleri tahlil etmek, velilerle kaliteli iletişim kanalını bulmayı da gerekli kılar. Yüz yüze iletişimle yarışan sayısız uyarıcının bir arada bulunduğu online ortamların varlığı göz önüne alınmalıdır. Öğretmen, X-Y ve Z kuşakları arasındaki farklılıkları okuyarak öğrenci- veli iletişimini analiz edebilmelidir.
Stajyer öğretmenin mesleki yetkinliklerini kazanmaya yönelik geliştirdiği başlangıç algısı çok önemlidir. Bu bakış açısı tüm eğitim değişkenlerine dair fikir ve yönelimleri de kontrol altına almaktadır. Bazen istemsizce, bazen bilinçli olarak oluşacak öngörüler teori bilgisinin de önüne geçebilmektedir. Öğrenim gördükleri programlardaki alan bilgilerinden, mesleki kazanımlara geçişte stajyerlik süreci önemli bir aşama olacaktır.
Milli Eğitim Bakanlığı, öğretmenliğin bilgi temelini üç bileşende sıralar; genel kültür, özel alan bilgisi ve eğitme-öğretme (pedagojik formasyon) becerileri. Stajyer öğretmenin öğretmenlik bilgisinin temelini oluşturan bütünleyici öğeler ise şöyle sıralanabilir:
Branş/Alan Bilgisi
Genel Meslek Bilgisi
Öğretim Programı Bilgisi
Öğrenen Nitelikleri Bilgisi
Eğitim Sistemi Bilgisi
Eğitim kazanımları ve değerleri
Eğitim tarihi ve felsefi temelleri bilgisi olarak ifade edilebilir.
Tüm bilgi ve bileşenlerin perspektifinde alanında yetkin bir eğitimci olabilmek için uygulamalı eğitim gören stajyer öğretmenlerin:
Özel alan, eğitim psikoloji ve genel kültür bilgisine sahibi olması
Mesleki ilkelere ve yöntemlere hakim olması
Öğretici, eğitici ve temsilci rollerini benimsemesi
Problemleri tanıma, önleme ile problem çözme yöntemlerine ve sınıf yönetimine hakim olması
Öğrenme ortamlarında etkili iletişim tekniklerini kullanabilmesi
İletişim gücü ile sosyal liderlik rolünü benimsemesi
Başarıyı ölçme ve değerlendirme yeterliliklerine sahip olması
Öğrenci karakter ve değerlerini zaman ve çevreye göre yorumlayabilmesi
Bilgi, iletişim ve öğretim teknolojileri alanında bilgisayar programlarından bazılarını aktif olarak kullanabilmesi gerekmektedir.
İlgili eğitim: Liderlik Eğitimi
Bu bağlamda doğru kaynaklardan faydalanarak kişisel donanım ve mesleki becerileri birleştirmek, eğiticinin eğitiminde temel prensibi olmalıdır.
Stajyer Öğretmen Maaşları
Ders başına ücret alarak görev yapan stajyer öğretmen maaşları; eş ve çocuk durumu, asgari geçim indirimi (AGİ), prim ve diğer ödeneklere göre farklılık gösterebilir. Bununla beraber çalışan stajyer öğretmenlerin görev aldığı eğitime göre maaşları değişiklik gösterebilmektedir. Stajyer öğretmen maaşları 2021 verilerine göre 4.650-4.700 TL civarındadır.
Stajyer Öğretmen Nasıl Olunur?
Stajyer öğretmen, üniversitelerin dört yıllık eğitim veren fakültelerinden lisans derecesi ile mezun olmalıdır. Ya da eğitim sürecini tamamladıktan sonra pedagojik formasyon eğitimi almalıdır. Atandıktan sonra en az 1 yıl, en çok 3 yıl süren eğitimde temel eğitim, hazırlayıcı ve uygulama eğitim aşamalarında mesleki yetkinlikler izlemeye alınır. Teorik mevzuat bilgisini, daha uzun bir süreç olan uygulamalı eğitim tamamlamalıdır. En az 1 en fazla 3 yıl süren uygulama süreci staj olarak ifade edilir. Stajyerliği tamamlamak için başlangıçta, çalıştıkları kurum ile sözleşme yapmış olmaları gerekmektedir. Çalışma süreci boyunca almış olacağı bir şikâyet siciline işlenirse adaylık süreci tekrara girer. Stajyerliğinin kaldırılması için staj başlatması gerekir.
Öğretmen, öğrenme ve öğretme süreçlerinin temel öğelerinden biridir. Öğretim programlarını uygulayan, öğrenme ortamlarını tasarlayıp yöneten, hem öğrenenlerin hem de öğretimin değerlendirilmesini yapan kişi öğretmendir. Stajyer öğretmenin nitelikleri, bu süreçleri de büyük ölçüde etkilemektedir. Yeni yetişecek bireylere rehberlik edecek, geleceğin şekillenmesinde etkili olacaktır. Bu işlevleri yerine getirebilmesi için gerekli özellikleri kazanmış olması gerekir. Bunun için stajyerlik eğitimi önemli bir süreçtir. Temel eğitim unsuru olan öğretmenin yetiştirilmesi bireysel olduğu kadar da kurumsallığı içeren bütüncül bir bakış gerektirir.
Stajyer öğretmenlik hizmetinin kabul edilebilmesi için gerekli şartlar, uygulama sürecini izleyen kurum tarafından değerlendirmeye alınır. Stajyer öğretmen olarak çalışılan kurum, staj dosyasını onaylar. Ve stajın tamamladığını ilin milli eğitim müdürlüğüne bildirir. Bu süreç, ilgili belgenin kamu kurum müdürlüğünce stajyer öğretmene teslim edilmesi ile son bulur.
