Çalışanların her ay aldıkları bir ödeme olan agi kişinin maaşına ek ya da maaşının içinde aldığı ücrete denir. Çalışanlar medeni durumuna ve çocuk sayısına göre farklı ödemeler alır. Hemen hemen herkesin aldığı bu ücreti bilmeyen de oldukça fazladır. Bugüne kadar adını bile duymamış olan vardır. Maaşa dahil olarak alındığında pek fark edilmeyen bir ödemedir.
Agiden faydalanabilmek için bazı şartları sağlamak gerekir. Çalışanın hakkı olan bu ödemenin tüm ayrıntılarını sizin için araştırdım. Agi nedir? Niçin verilir? Kimler agi alabilir? Ne kadar verilir? Nasıl hesaplanır? Kimler agi alamaz? Maaşa dahil midir? Bu yazımda agi hakkında aklınızda soru işareti oluşturan şeylerin cevabını ve bütün merak ettiklerinizi bulabilirsiniz.
Agi Ne Demek?
Agi, Asgari Geçim İndiriminin kısaltılmış biçimidir. Eskiden uygulanan vergi zarflarının yerine getirilmiş olan bir sistemdir. 2007 yılına kadar çalışanlar tüm alışverişlerinden fişleri toplayarak zarfa koyup vergi dairesine teslim ediyor ve vergi iadesi alıyordu. 2007 yılında bu düzen değiştirilerek vergi iadesi kaldırıldı. Yerine Agi sistemi getirildi.
16 yaşını doldurmuş ve sigortalı olarak çalışan işçiler Agi’den faydalanabilir. İşçiye işveren tarafından devlet adına ödenir. İşveren, ödediği Agi tutarı kadar gelir vergisinden muaf tutulur. Yani bir bakıma işverenin ödediği verginin iadesi Agi adı altında işçiye yapılır denebilir. Kanuni bir hak olduğu için ödenmemesi gibi bir durum söz konusu değildir. Her yıl değişiklik gösterir. Bu nedenle her yeni çalışma yılı takvimi hazırlandığında tekrar hesaplanır. Fakat yıl içerisinde asgari ücrette yapılan herhangi bir değişiklik Agi’yi değiştirmez.
İş yerinin ya da işverenin değişmesi Agi’yi etkilemez. Her işte, işe girilen aydan itibaren Agi ödemesi alınmaya devam edilir. Aynı anda birden fazla işverenden alınan ücretler içinde asgari geçim indirimi uygulaması en yüksek ücreti ödeyen işveren tarafından uygulanır. En yüksek ücreti veren işverenin belli olmaması durumunda asgari geçim indirimini uygulayacak işvereni çalışan kendisi belirler.
Medeni durum ve özellikle çocuk sayısı miktarı doğrudan etkiler. En az Agi bekar çalışana ödenir. En çok ise eşi çalışmayan ve çok çocuklu kişiler alır. Kişinin medeni durumu ya da çocuk sayısı değişirse hesaplaması tekrar yapılır. 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren bekar ve eşi çalışan çocuksuz kişiler asgari geçim indirimini maaşa dahil olarak alırlar. Eş çalışmıyorsa ve çocuk varsa asgari geçim indirimi ödemesi ayrı hesaplanarak ödenir. Bu ödeme halk arasında Agi formu da denen aile bildirim formu doldurulduktan sonra elde edilir. Çalışanın beyanı esas alındığı için bilgilerin doğru ve eksiksiz doldurulması gerekir. Form çalışanın dosyasına eklenir. Çalışan bu formda;
Adı soyadı
T.C. kimlik numarası
Görevi/işi
Medeni durumu
Eşinin adı soyadı
Eşinin çalışma durumu
Çocuk sayısı
Çocuklarının yaşları
gibi bilgileri doldurur. Eşin iş durumunda değişiklik, çocuk sayısının artması ya da boşanma gibi durumlarda bilgi güncellemesi yapılması yine çalışanın sorumluluğundadır. Bu gibi durumlarda yeni bilgiler işverene 1 ay içinde bildirilmelidir. Boşanma durumunda eşlerin her ikisi de çalışıyorsa çocuklar sosyal güvenlik yönünden kimin üzerinden bakılacaksa çocuk için asgari geçim indirimi ona ödenir.
Agi çalışanın kanuni bir hakkı olduğu için ödenmemesi durumunda haksız kazanç ve eksik beyan olarak değerlendirilir. İşverene cezai işlem uygulanır. Çalışana Agi ödenmemesi durumunda iş sözleşmesi çalışan tarafından feshedilebilir. Asgari geçim indirimini alamayan bir çalışan 1 yıldan fazla çalışmışsa kıdem tazminatı da alabilir. Emeklilik durumunda tekrar çalışmaya başlanacaksa gerçek ücret alındığı taktirde asgari geçim indiriminden faydalanılabilir. Raporlu ya da izinli olanlar asgari geçim indiriminden faydalanırken doğum, hastalık vb. bir ücretsiz izin kullananlar vergi alınabilecek bir gelir beyan edemeyeceğinden asgari geçim indiriminden faydalanamaz.
Asgari geçim indirimi ile ilgili yasal olarak kişinin kendisi, eşi ve çocukları dışında herhangi birinin faydalanması söz konusu değildir. Kişinin yanında kalan ve bakmakla yükümlü olduğu anne babası için asgari geçim indirimi ödemesi alamaz. Ancak anne babası ölmüş olan torunlarına bakan kişiler ve evlat edindiği çocuğa bakan kişiler asgari geçim indirimi uygulamasından faydalanabilir.
Kimler Agiden faydalanabilir?
Gerçek vergilendirmeye tabi olan gerçek çalışanlar
Gelir Vergisi Kanununun 61.maddesinde belirtilen ücreti alanlar
16 yaşından büyük sigortalı çalışanlar
İkameti Türkiye’de bulunan yabancı çalışanlar
Bir çalışma takvimine göre 6 aydan daha fazla Türkiye’de çalışmış olan yabancı çalışanlar
Yönetici olan sigortalı çalışanlar
Ticaret yapanların yanında basit usulde kazançla çalışanlar
Kimler Agiden Faydalanamaz?
Diğer ücret kapsamında ücret alan kişiler
Özel hizmetlerde çalışan kişiler
İkametgahı Türkiye’de olmayan yabancı çalışanlar
Türkiye’de 6 aydan az bulunan ve çalışan kişiler
Sigortasız çalışan kişiler
Agi Nasıl Hesaplanır?
Asgari ücretin yıllık brüt tutarına göre;
Çalışanın kendisi için %50
Çalışmayan ve geliri olmayan eşi için %10
Çocuk başına olmak üzere birinci ve ikinci çocuk için %7,5
Üçüncü çocuk için %10
Dört ve dörtten fazla olan çocuklar için %5 olarak ve hesaplanır.
Bu hesaplama sonucunda bulunan miktarın gelir vergisinde birinci dilim olan %15’le çarpılıp 12’ye bölünmesiyle elde edilen miktar kişinin aylık olarak alacağı Agiyi belirler. Bu oranların toplamı %85’i geçemez. Agi tutarı asgari ücret üzerinden hesaplanır. Örneğin aylık geliri 2825 lira olan, eşi çalışmayan 3 çocuklu bir kişi ile aylık geliri 10000 lira olan, eşi çalışmayan 3 çocuklu bir kişi aynı miktarda Agi alır.
Çalışanın faydalanabileceği aylık asgari geçim indirimi aylık asgari ücret üzerinden hesaplanan aylık vergi tutarını aşamaz. Dolayısıyla fazla olması durumunda fazlası dikkate alınmaz. Örnek bir hesaplama yapmak gerekirse evli, eşi çalışmayan 1 çocuklu birinin Agi tutarı; %50+%10%+%7,5=67,5 olarak hesplanır. Kişinin yıllık asgari ücreti toplanır ve %67,5 ile çarpılır. Bulunan sonuç 12’ye bölünerek aylık alınacak olan miktar hesaplanır.
Çalışmayan Eş Statüsüne Kimler Girer?
Yalnızca aktif olarak çalışanlar çalışan eş kabul edilir. Örneğin eş serbest meslek yapıyorsa agi hesaplamasında çalışmayan eş olarak kabul edilir. Kamuda çalışan bir avukat çalışan sınıfından kabul edilirken serbest olarak çalışan avukat çalışmayan eş durumunda olur. Eşin çalışmaması durumunda herhangi bir gelir elde edip etmediğine bakılır. Eş çalışmıyorsa fakat herhangi bir kira geliri mevcutsa asgari geçim indirimi hesaplamasına dahil edilmez.
2022 Asgari Geçim İndirimi Tutarları
(Bu miktarlar 01.01.2022 ile 31.12.2022 tarihleri arasını kapsamaktadır.)
Asgari geçim indirimi uygulamasında “çocuk” olarak nitelendirilenler çalışanla birlikte ikamet eden ya da çalışan tarafından bakılanları kapsar. 18 yaşını doldurmamış (okuyan çocuklar için 25 yaşını doldurmamış) çocuklar için asgari geçim indirimi ödemesi alınabilir.
Asgari geçim indirimi AGİ işçilerin yasal haklarındandır. Bunun yanında işverenin de asgari gelir tespiti yapabilmesi gerekir. Tespitin doğru bir şekilde yapılabilmesi için işçinin AGİ formu olarak düzenlenen Aile Durum Bildirim Formunu doru bilgiler ile doldurması gerekir. Çalışanın medeni hali ve çocuk sayısı dikkate alınarak, 16 yaşından büyük tüm çalışanların asgari geçim düzeyini sağlayacak bölümü gelirden düşülür ve vergi dışı bırakılması sağlanır.
Vergi dışı bırakılan bölümün de çalışana verilmesini ifade eder. Bir başka şekilde ifade edecek olursak, AGİ, çalışanın kendisi ile birlikte bakmakla yükümlü olduğu kişiler için verilen indirimin adıdır. AGİ, işçilere işverenleri tarafından devlet adına yapılan ödemedir. İşverenin gelir vergisinden düşürülür. Asgari ücretin dışında kalır. İşçilerin özlük dosyalarında tutulan AGİ formları, işçinin medeni halinin değişmesi ya da çocuk sahibi olması gibi durumlarda yeniden güncellenir. Bilgilerin eksiksiz olarak teslim edilmesi tamamen işçinin sorumluluğundadır. Peki, AGİ nasıl hesaplanır?
AGİ Nasıl Hesaplanır?
AGİ bir çalışanın brüt maaş rakamı üzerinden hesaplanmaktadır. Medeni durumuna göre ve çocuk sayısına göre her yıl değişiklik gösterebilir. Maaşın elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan rakam üzerinden çalışma yapılır. Sanayi alanında görev alan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarı üzerinden hesaplama yapılır. Buna göre; çalışan kişinin kendisi için yüzde 50’si, çalışmayan aynı zamanda hiç bir geliri olmayan eşi için yüzde 10'u hesaplanır.
Çocukların her biri için ayrı ayrı hesaplama yapmak üzere; ilk iki çocuk için yüzde 7,5 uygulanır. Üçüncü çocuk için yüzde ise 10; diğer çocuklar için yüzde 5 olarak devam eder. Örnekle açıklayalım; 2021 yılında bekar bir çalışana ödenen aylık AGİ tutarı 268.31 TL’dir. Evli ve eşi çalışmayan bir çalışana 321.98 TL AGİ ödemesi yapılır.
Çalışan evli ve eşi çalışmıyorsa çalışanın bir tane de çocuğu varsa 362.22 TL bir çocuk sahibi çalışana ödenen tutardır. Beş çocuk sahibi olan çalışanın 456.13 TL’ye kadar değişen tutarlarda ödeme alması sağlanır. 2021 AGİ tablosunu detaylı olarak inceleyelim.
Bekar bir çalışan 268,31TL AGİ alır.
Evli eşi çalışmayan bir çalışan 321,98 TL AGİ alır.
Evli eşi çalışmayan ve bir çocuklu 362,22 TL AGİ alır.
Evli eşi çalışmayan aynı zamanda iki çocuğu olan çalışan 402,47 TL AGİ alır.
Evli eşi çalışmayan aynı zamanda üç çocuğu olan çalışan 456,13 TL AGİ alır.
Evli eşi çalışmayan aynı zamanda dört çocuğu olan çalışan 456,13 TL AGİ alır.
Evli eşi çalışmayan aynı zamanda beş çocuğu olan çalışan 456,13 TL AGİ alır.
Evli ve eşi de çalışan bir çalışan 268,31 TL AGİ alır.
Evli ve eşi çalışan aynı zamanda bir çocuklu bir çalışan 308,55 TL AGİ alır.
Evli ve eşi çalışan aynı zamanda iki çocuklu bir çalışan 348,80 TL AGİ alır.
Evli ve eşi çalışan aynı zamanda üç çocuklu bir çalışan 402,47 TL AGİ alır.
Evli ve eşi çalışan aynı zamanda dört çocuklu bir çalışan 429,30 TL AGİ alır.
Evli ve eşi çalışan aynı zamanda beş çocuklu bir çalışan 456,13 TL AGİ alır.
Eşlerin Çalışması Durumunda AGİ Nasıl Hesaplanır?
Bir hane içinde ebeveynlerin her biri ücretli olarak çalışıyorsa çocukları sadece sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları eşin bildirimine dahil olur. Çalışanın bakmakla yükümlü olduğu 18 yaşını ya da eğitimini sürdürenler için 25 yaşını doldurmamış çocuklar için AGİ ödemesi yapılır.
AGİ Formunda Hangi Bilgiler Olmalıdır?
AGİ formuna adı aile bildirim formu da denir. Formda beyan edilen tüm bilgiler esas kabul edilir ve form bildirim için yeterli kabul edilir. Form genellikle insan kaynakları departmanı tarafından temin edilir ve teslim alınır. AGİ çalışana o ayki ücretiyle birlikte nakit olarak ödenmesi gerekir. Çalışan aylık ücretini alırken, ücretine ek olarak ödemesi yapılmış olmalıdır. AGİ çalışan kişinin bordrosu üzerinde, tüm hesaplamaların son kısmında, ayrı bir satırda tek başına açıkça belirtilen bir kalemdir. Hesaplanan net alacak kısmının alt tarafında AGİ yazılır ve toplanır. Böylece çalışanın net olarak alacağı tutar bulunur. AGİ, işçinin yasal hakkıdır. Bunun yanında işverenin de asgari gelir tespiti yaparken doğru bilgilerle hareket etmesi için işçinin Aile Durum Bildirim Formunu eksiksiz olarak doldurması gerekir. Bu formu doldurması sırasında alınan bilgiler tamamen işçinin sorumluluğundadır. Dolayısıyla bu formda işçi tarafından verilen bilgilerin eksikliği ya da yanlışlığından işveren sorumlu tutulamaz. AGİ formları çalışanın özlük dosyasında tutulur. Çalışanın boşanması, evelenmesi ya da çocuk sahibi olması gibi durumlarda gerekli düzenlemeler yapılır. Peki, AGİ formunda doldurulması gereken bilgiler nelerdir?
Çalışanın adı
Çalışanın TC kimlik numarası
Çalışanın görevi
Medeni hali
Eşinin adı ve soyadı
Eşinin çalışma hali
Çocuklara ait bilgiler
Çocuk sayısı
AGİ’den Kimler Yararlanır?
Çalışma ücretleri gerçek usulde vergilendirilmiş olan tam mükellef gerçek kişiler AGİ’den yararlanır.
Tevkifata tabi olmayan ücret gelirlerini yıllık beyanname ile bildiren kişiler yararlanır.
Gelir Vergisi Kanununda yer alan 61’inci madde kapsamında ücretle değerlendirilen ücret geliri sahipleri kişiler yararlanır.
Yabancılar AGİ’den Yararlanabilir Mi?
Yabancı uyruklu bir çalışanın Türkiye’de ikameti varsa bir takvim yılına göre 6 aydan uzun süre ile Türkiye’de ikamet ediyor İse, AGİ’ den yararlanabilir.
AGİ’den kimler yararlanamıyor?
Diğer ücret kapsamına göre vergilendiren hizmet erbapları AGİ’den yararlanamaz.
Ücret geliri elde edemeyen diğer gerçek kişiler yararlanamaz.
Dar mükellefiyet kapsamına göre ücret geliri elde edenler yararlanamaz.
İkametgâhı Türkiye’de olmayan ve bir takvim yılına göre 6 aydan az süre ile Türkiye’de ikamet eden kişiler yararlanamaz.
Başka bir kanun hükmü kapsamında ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayan kişiler AGİ’den yararlanamaz.
Diğer Ücret Kapsamında Olan Çalışanlar Kimlerdir?
Diğer ücret kapsamında olan çalışanlar kimlerdir? Sorusuna yanıt aranmaktadır. Buna göre; Gelir Vergisi Kanunun 64’üncü maddesinde bilgilendirme yapılır. Kazançları basit usule göre tespit edilen ticaret erbapları yanlarında çalışan kişiler diğer ücret kapsamında olan kişilerdir. Özel hizmetlerde görev alan şoförler de diğer ücret kapsamındadır. Özel inşaat yapan kişilerin ücret karşılığı çalıştırdığı inşaat işçileri de bu kapsama dahil edilmiştir. Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışan kişiler, gerçek ücretlerinin tespiti yapılamayan durumlarda, Danıştay’ın müspet mütalaası, Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar, diğer ücretliler kapsamında yer alır.
AGİ’nin Ödenmemesinin Bir Cezası Var Mıdır?
Çalışanın çalışmaları karşılığında ödenmeyen asgari geçim indirimi, haksız yere yapılan bir mahsup işlemi olarak kabul edilir. Dolayısıyla tevkif suretiyle işleme alınarak kesilen verginin bu tutara kadar tekabül eden kısmı, muhtasar beyanname ile eksik beyan edilmiş olarak görülür. Bu durumda ödenmemiş asgari geçim indirimi ilgili ayda eksik beyan edilmiş vergi olarak kabul edilir. İşverenler hakkında bu vergi ile alakalı cezalı tarhiyat işlemi yapılır.
AGİ Ödemesi Yapılmayan Çalışan Kıdem Tazminatına Alabilir Mi?
Bir çalışana asgari geçim indirimin ödenmemesi halinde iş sözleşmesi işçi tarafından haklı sebebe dayanarak hiç beklemeden feshedilebilir. Böylece asgari geçim indirimi almamış olan bir işçi bir yıldan fazla çalışıyorsa kıdem tazminatını almaya hakkı vardır.
