Bir çocuğun en büyük şansı iyi bir anne babaya sahip olmaktır. İkinci en büyük şansı ise iyi bir öğretmenle eğitime başlamak ve yine iyi öğretmenlerle devam etmektir. İmkansızlıklar içinde yıldızlaşan çocukların başarılarında mutlaka bir öğretmenin dokunuşu vardır. Tam tersi durumlarda da eğitimci payı söz konusudur.
Eğitimin üç ayağı vardır: Öğrenci, öğretmen ve program. Bu üç ayak mümkün olduğunca sağlamlaştırılmalıdır. Sonrasında aile iş birliği ile desteklenmelidir. Şüphesiz ki öğretmenler eğitim sisteminde kilit rol oynarlar. Bu nedenledir ki yetiştirilmeleri oldukça önemlidir.
Geçmişten günümüze öğretmen yetiştirme konusunda farklı politikalar oluşturulmuş ve uygulanmıştır. Dilerseniz bu konuyu biraz inceleyelim: Osmanlı döneminde gençlerin eğitimine ağırlık verilmiştir. Eğitim faaliyetlerini ordu ve dini kurumlar üstlenmiştir. 13.yüzyıllda okul öncesi eğitim için düzenlemeler yapılmıştır. 18. ve 19.yüzyılda ortaokul (rüştiye) öğretmenlerinin eğitimi için düzenlemeler getirilmiştir. Aynı dönemde öğretmen yetiştirmede modeli batı etkisinde şekillenmiştir. Yinelenen savaş koşullarının gereği olarak Yüksek Askeri Okullar devreye girmiştir.
Cumhuriyet döneminde İlk Muallim Mektepleri ve Köy Muallim Mektepleri açılmıştır. Bu dönemde öğretmenlerden toplumun itici gücü olması beklenmiştir. Bir anlamda "her şeyi bilen öğretmenler" yetiştirilmesi amaçlanmıştır. 1948 yılına kadar Köy Enstitüleri açılmıştır. 1982 sonrası öğretmen eğitimi üniversite düzeyine çıkarılmıştır. 1989 yılından itibaren de dört yıllık eğitime dönüştürülmüştür. 1994-1998 yılları arasında YÖK - Dünya Bankası Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Projesi kapsamında eğitim fakülteleri yeniden yapılandırılmıştır. 1997 yılında ise öğretmenliği “öğretim teknisyenliği” olarak gören bir model yürürlüğe girmiştir.
Günümüzde eğitim alanında istihdam edilecek öğretmenler genellikle Eğitim Fakültesi mezunlarınca karşılanmaktadır. 2010 yılında diğer fakültelerin mezunlarına da öğretmenlik yolu açılmıştır. Bunun için formasyon eğitimi almaları şart koşulmuştur. Formasyonun ne olduğunu merak edenler cevabı yazımızın devamında bulabilirler.
Formasyon Ne Demek?
Formasyon kelimesi ile sıkça karşılaşırız. Bu kelime dilimize Fransızca’dan geçmiştir. TDK’ya göre, “biçimlendirme, yetişim” anlamına gelmektedir. Burada bahsi geçen “yetişim” kelimesini “öğretmen olmak isteyenlerin almaları gereken mesleki derslerin hepsi” olarak algılayabiliriz. Formasyon, yaygın olarak pedagojik formasyonla aynı manada kullanılır. Eğitim fakültesinden mezun olmayan kişilerin öğretmenlik yapabilmeleri için almaları gereken sertifikanın adı olarak da kullanılır.
Eğitim fakültelerinin kontenjanları her yıl arttırılmaktadır. Eğitim fakültesi dışındaki bölümlere de öğretmenlik yolu açılmıştır. Bu noktada KPSS atamalarının yetersizliği de malumunuz. Gençlerimiz üniversite seçiminde karmaşa yaşarlar. Mezuniyet sonrası ise istihdam sorunlarıyla yüzleşip farklı çözümlere yönelirler. Devlet güvencesi sunan öğretmenliğe yüksek talebin temelinde bu neden yatar. Dolayısıyla eğitim fakültesi mezunları KPSS 'ye odaklanırlar.
Farklı fakültelerden mezun olanlar ise önce formasyon eğitimlerini tamamlamak durumundadırlar. Ülkemizin nicelik yanında nitelikli öğretmenlere ihtiyacı vardır. Bu anlamda formasyon eğitimi oldukça önemlidir. Gerekli donanıma sahip idealist ve entelektüel öğretmenler geleceğin mimarları olacaktır.
Pedagojik Formasyon Nedir?
Gelişmiş ülkelerin öğretmen yetiştirme modelleri incelendiğinde eğitimcilerini büyük bir titizlikle seçtikleri ve kapsamlı bir eğitim modeli uyguladıklarını görürüz. Tabi ki eğitimcilere sunulan imkanlar da üst seviyededir. Pedagoji kısaca çocuk yetiştirme bilimidir diyebiliriz. Çocuklardaki davranış bozukluklarını ve bunların nedenini araştırır. Çözüm olarak bazı yöntemler sunar: Psikolojik testler, oyun terapisi, gelişimsel takip, bilişsel davranışçı terapi vb.
Bu konuyu araştıranların Yüksek Öğretim Kurulu tarafından 25 Eylül 2014 tarihinde güncellenen Usul ve Esasları incelemesini tavsiye ederim. İlgili usul ve esaslara Yüksek Öğretim Kurulu’nun web sayfasından ulaşabilirsiniz. “Pedagojik formasyon programları neye göre ve hangi alanlarda açılıyor?” diye sorabilirsiniz. Sizin için açıklamaya çalışayım:
“Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullara öğretmen olarak atanacak kişilerin mezun olmaları gereken lisans programı ve aylık okutacakları derslere ilişkin karar ve çizelgesi” dikkate alınarak açılır. Bu çizelge zaman zaman güncellenebilmektedir. Pedagojik formasyon programları, sadece eğitim/eğitim bilimleri fakültesi ve eğitim bilimleri bölümü olan üniversitelerde açılır. Bunun için ilgili üniversitenin yeterli öğretim üyesi olması gerekir. Pedagojik formasyon almak istiyorsanız belirli bir bütçe ayırmanızda fayda var. Önceki yıllarda üniversiteler kendi fiyatlarını belirleyebilmekteydi ve ücretler yüksekti. Bu esneklik birçok öğrenci şikayetiyle sonuçlanmıştır. Günümüzde alınacak ücret devlet ve vakıf üniversitelerinin eğitim fakültelerinin 2.öğretim ücretlerine endekslenmiştir. Alınan tutar bu ücretin iki katını geçemez
Pedagojik Formasyon Kimlere Verilir?
Bu programa yazımın önceki bölümünde açıkladığım kararlarda yer alan lisans programı mezunları ve öğrencileri kabul edilir. Daha açık olarak listelemem gerekirse:
Örgün Öğretim Fakültesi
Açık Öğretim Fakültesi
Yurt dışındaki üniversitelerden mezun olan ve denklikleri Yüksek Öğretim Kurulu tarafından tanınan ve denklik belgesi alan adaylar diyebiliriz.
Bu bölümlerden mezunsanız: Akademik ortalama, üniversiteye giriş puanı, disiplin geçmişi gibi koşulları karşılamanız gerekir. Mezunlar için en az 2.5/4 kredi ortalamasıyla mezun olma şartı aranır. 2-3 ve 4.sınıf öğrencilerinin genel not ortalaması baz alınır. Her üniversitenin kendine özel ilave şartları olabilir. Siz de bu kriterlere sahipseniz başvuru için hazırlıklara başlayabilirsiniz. Pedagojik formasyon için kendi üniversitenize ya da farklı üniversitelere başvurabilirsiniz. Elbette kontenjan dahilinde… “Üniversitelerin kontenjanları neye göre belirleniyor?” diye düşünenler için sıralayayım:
Başvuru yapan üniversitenin talepleri
Kapasitesi
İlgili alandaki öğrenci ve mezun yoğunluğu
Diyelim ki tüm kriterleri karşılıyorsunuz ve başvuru yapacaksınız. Genel olarak aşağıda listelediğim belgeleri hazırlamanız gerekecek.
Başvuru formu
Öğrenci ya da mezuniyet belgesi
İki adet fotoğraf
Onaylı lisans not durum belgesi
Nüfus cüzdanı
Ücret ödendiğine dair dekont
Pedagojik formasyon eğitimi yüz yüze yapılır. Uzaktan eğitim seçeneği yoktur. Adayların eğitim kapsamında 2.dönem zorunlu öğretmenlik uygulaması/staj zorunluluğu olduğunu bilmeleri gerekir. Uygulama yapılacak okul, İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından belirlenir. Aday farklı bir okulda ve ilde staj yapılamaz. Pedagojik formasyonu askerliği ötelemek amacıyla düşünenlere kötü bir haberim var. Erkek adaylar için pedagojik formasyon almanız askerlik tecili için geçerli bir kriter değil.
Diyelim ki ilgili bölümden mezun olmanıza rağmen formasyon belgesi almadınız ya da alamadınız. Öğretmen olarak çalışamayacak mısınız? Elbette hayır! Fen ve Edebiyat Fakültesi mezunuysanız özel dersanelerde "uzman öğretici" adı altında görev yapabilirsiniz. Benim tavsiyem ise formasyon belgesi alıp KPSS şansını denemeniz. Sonunda sözleşmeli-kadrolu öğretmen olma hakkınız var.
Pedagojik Formasyon Eğitiminde Verilen Dersler
Yasal mevzuatlar pedagojik formasyon eğitiminde verilecek derslerin genel olarak çerçevesini belirlemiştir. Burada amaç eğitimci eğitiminde bir standart oluşturabilmektir. Tabi ki eğitimcilerin meslek hayatları boyunca bilgilerini güncellemeleri gerekecektir. Sonuçta eğitim sadece diploma sahibi olmak anlamına gelmez. Eğitim modelleri ve teknolojideki gelişimler sonucu yeni zorunluluklar kaçınılmazdır. Bunu anlayabilmek için 2020'de eğitimde neler olduğuna göz atmanızı tavsiye ederim. Eğitimciler zorlu pandemi sürecinde yeni donanım ve becerilere ihtiyaç duymuşlardır. Nitekim mezunların atama ve iş başvurusu öncesi: Etkili sunum teknikleri, masal terapisi, deneyimsel oyun terapisi, sosyal medyanın etkin kullanımı gibi eğitimler aldığına şahit oluyoruz. Üniversiteye göre ders adları değişiklik gösterebilse de temel dersleri bilmenizde fayda var. Sizler için sıralıyorum:
Öğretim İlke ve Yöntemleri
Eğitim Bilimine Giriş
Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme
Öğretmenlik Uygulaması
Sınıf Yönetimi
Meslek Etiği
Özel Öğretim Yöntemleri
Eğitim Sosyolojisi
Eğitimde Program Geliştirme
Eğitim Felsefesi
Eğitim Tarihi
Bilgisayar
Rehberlik
Özel Eğitim
Yaşam Boyu Öğrenme
Gelişim Psikolojisi
Türk Eğitim Tarihi
Yaşam Boyu Öğrenme
Gelişim Psikolojisi
Bilgisayar Destekli Öğretim
Karakter ve Değerler Eğitimi
Türk Eğitim Sistemi
