Evlilik, ayrılma, boşanma, ergenlik, ekonomik sıkıntılar gibi huzuru bozacak sebeplerden doğan sorunlar, kimi zaman eşler arasında kimi zaman ise ebeveyn ve çocuk arasında gerilime sebep olabilmektedir. Aile içerisindeki huzurun bozulmasına sebep olan bu gerilimlerin çözümü pek kolay olmamaktadır.
Durumun daha da kötüye gitmeden, sağlıklı bir şekilde çözüme kavuşturulması için aile üyelerinin psikolojik destek almayı tercih etmesi en iyisi olacaktır. Bireylerin sadece kendilerini etkilemekle kalmayıp ailenin tümünü etkilediği bu durumlarda alınacak psikolojik destek aile danışmanlığı tarafından sağlanmaktadır. Aile danışmanları bu süreçte sorunun kaynağını öğrenerek en uygun çözüme ulaşılmasında aile üyelerine yardımcı olmaktadır.
Aile danışmanlığı, ailenin daha sağlıklı, huzurlu ve mutlu olabilmesini sağlamak, aileyi oluşturan bireylerin problemlerini ana kaynağına inerek, bilimsel, kültürel ve psikolojik yönlerini araştırarak, bu problemlerin ortadan kaldırılmasını sağlamak amacıyla geliştirilmiş bir alandır.
Bireyler, toplum içerisindeki varlığını bireysel olarak sürdürse dahi eylemleri çoğu kez çevresindeki diğer bireyleri de etkilemektedir. Toplumun en küçük parçası olan aile için de bu durum söz konusudur. Aile üyeleri bir araya geldiklerinde olumlu veya olumsuz her şekilde birbirlerini etkilemektedir. Yaşananlar bireysel gibi gözükse dahi tüm aile üyelerini etkisi altına alır. Ailenin toplumsal yapının bir parçası olması da bu konunun toplumsal bir boyutu olduğunu bizlere gösterir. Bu sebeple aile danışmanlığı toplumsal açıdan da son derece önemlidir. Bireysellikten çıkan aile sorunlarının çözümlenebilmesi için de aile üyelerinin tümü belirleyici bir öneme sahiptir.
Aile danışmanı, bireylerin aile içi ilişkilerinde yaşadıkları problemlerin çözümüne yardımcı olan danışmandır. Ayrıca, evlilik ve boşanma gibi özel durumlarda çocuklarla olan iletişimin sağlıklı olarak yürümesi için de aile danışmanlığı iyi bir yoldur. Aile danışmanı, bireysel sorunları aile içindeki durumunda ele alan uzmandır. Aile danışmanlığı mesleğini incelemeden önce, “aile” kavramına biraz göz atalım.
Aile, bilindiği gibi, en küçük toplumsal yapıdır. Aileler, kültürlerin devamının sağlanmasında, ülkelerin yaşamında çok önemli yer tutan yapılardır. Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre aile, kan bağına dayalı olan bir yapıdır; karı, koca ve çocuklardan oluşur. Yine aynı tanıma göre; toplum içindeki en küçük sosyal yapı olarak da açıklanıyor.
Toplumsal yaşamı bu kadar etkileyen aile kurumunun ne olduğu ve yapısının nasıl olması gerektiği, toplumdan topluma değişir. Aile hakkında yapılmış diğer tanımlara bakarsak; evlilik ve kan bağıyla birbirine bağlı olan, aynı evde yaşayan, birbirlerini etkileyen bireylerin oluşturduğu bir yapı olduğunu görürüz. Aile; hem sosyal, hem duygusal hem de ekonomik bağların bir arada olduğu karmaşık bir yapıdır. Tarihsel süreçte, aile kavramında da önemli değişiklikler meydana geldiğini görüyoruz. Geniş aile yapısından çekirdek aile yapısına doğru bir evrimle söz konusudur. Bu değişimde, başta Sanayi Devrimi olmak üzere, şehirleşmenin artması da büyük bir etkendir.
Aile danışmanlığı mesleği, son yıllarda popüler olan mesleklerden birisidir. Ancak herkesin aile danışmanlığı yapması mümkün değil. Aile danışmanlığı yapabilmek için; Çocuk Gelişimi, Sosyal Hizmet, Psikoloji, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık lisans programlarından mezun olmak gerekiyor.
Bir toplumu oluşturan en küçük birim ailedir. Aileyi psikolojik, sosyo-ekonomik ve kültürel açıdan ayakta tutabilmek toplumun da ayakta kalmasını sağlar. Son dönemde yaşanan aile içi olayların artmasıyla birlikte aileyi ayakta tutabilmek ve sağlıklı bir evlilik yürütülebilmesine destek olmak için aile danışmanlığı adı altında ortaya çıkmış bir danışmanlık hizmeti bulunur. Hayatın her alanında olduğu gibi zaman zaman evli çiftler arasında sorunlar yaşanabilmektedir. Aile danışmanı da çiftlere aralarındaki sorunları çözmede yardımcı olur. Konu aile olunca aile danışmanının üzerine aldığı sorumluluklar da fazla olur. Birçok yetkinlik gerektirir.
Son dönemin gözde mesleklerinden biri haline gelen aile danışmanlığıyla ilgili merak edilenler de hayli fazladır. İşte aile danışmanının kariyer ve maaş imkanları…
Aile danışmanlığı her geçen gün popülerliği artan ve tanınmaya başlayan bir meslek haline gelmiştir. Bu mesleği yapmak isteyen kişilerin sayılarında her geçen gün artış yaşanmaktadır. Aile içinde yaşanan sorunların düzeltilmek istenmesi, aile kurumunun dağıtılmaması için özen gösterme eğilimi vb. nedenler bu mesleğe başvurmak için gerekli nedenler olarak görülmektedir. Aile içinde yaşanan sorunlar geçmişten günümüze dek var olmuştur. Gelecek zaman diliminde de aile içinde yaşanan sorunlar var olmaya devam edecektir. Ancak aile içinde sorunlar yaşanırken bu sorunları çözüme kavuşturma ve aile kurumuna zarar vermeme isteği çiftlerin alanında uzman kişilerden yardım alma eğilimini doğurmuştur. Burada devreye aile danışmanı girmektedir.
Aile danışmanı aileyi oluşturan üyelerin ya da çiftlerin kendi aralarında yaşadıkları sorunları veya duygusal problemlerinin çözülmesi için hizmet veren kişi olarak tanımlanır. Modern bireyler aile içi yaşanan sorunlarında uzman kişilere danışarak sorunlarının çözümü için çaba gösterirler. Bu yüzden aile danışmanlığı mesleği günümüz bireylerinin daha çok başvurduğu bir meslek haline gelmiştir. Çevremden bu meslek ile ilgili duyduklarımı da sizlere aktararak daha gerçekçi örnekler vermeyi isterim. Örneğin, bir gün üniversite yıllarında fakülte kantininde arkadaşlarımla otururken konu aile içinde yaşanan ilişkilere geldi. O zamanlar sosyoloji bölümü öğrencisi olduğum için ve aile de sosyolojinin en önemli konularından birisi olduğu için böyle konular sık sık açılırdı. Arkadaşım genç yaşta evlenen bir arkadaşının aile içi bir sorunun olduğunu ve bu yüzden bir aile danışmanı olan bir uzmandan yardım aldığını anlatmaya başladı. Bu uzmanın kişileri ilk etapta tanımlamaya çalıştığını, evlenmeden önceki aile yapıları hakkında bir analiz yaptığını ve ardından kurdukları aile yapısı ile ilgili gerekli danışmanlığı sağladığını üstü kapalı bir şekilde anlattı. Sorun yaşayan ailenin 3. seansından sonra gözle görülür düzelmelerin yaşanmaya başladığını da ekledi. Ücret konusunda bir ara sıkıntı yaşadıklarını ancak evliliğin simgesi olan alyans yüzüklerini gerekirse satarak danışmanlık almaya devam edeceklerini de ekleyerek konuşmasını bitirdi.
Demem o ki bir yuvanın yaşadığı sorunları düzeltmede alanının ehli olan kişilere başvurulması gerekir. Aile danışmanlığı yapan kişilerin yaptıkları işin ne kadar kıymetli ve önemli olduğunu bu örnek gözler önüne sermektedir. Peki, aileyi ilgilendiren ilişkilerde yardımcı olan, günümüzde çoğu kişinin profesyonel danışmanlık hizmeti almak için başvurduğu aile danışmanı nasıl olunur? Bu sorunun cevabını merak ediyorsanız doğru yazıdasınız. Haydi bu cevabı derinlemesine öğrenelim.
Aile Danışmanı - Danışmanlığı Nedir?
Aile danışmanı; eşlerin birbirleriyle veya ebeveynlerle çocukların, ev içinde yaşadıkları çeşitli sorunlarını aşmalarında destek olan uzmandır. Aile danışmanlığı hizmetleri üzerine ülkemizde yapılan çalışmalar oldukça yenidir. Bu yüzden, kullanılan kavramları netleştirmek gerekir. Bu alanda yapılan çalışmalarda aile danışmanlığı ile ilgili saptanan kavramlar ve tanımlamaları şu şekilde açıklayabiliriz:
Aile Rehberliği: Ebeveynlere yönelik, bireysel veya grup halinde yapılan “çocuk eğitimi, ana-baba tutumları ve sağlıklı iletişim” gibi konularda bilgilendirme hizmetidir. Bu hizmete, üniversiteler tarafından düzenlenen anne- baba okullarını örnek olarak verebiliriz.
Aile Danışmanlığı: Sağlıklı bir iletişim sağlanabilmesi için tüm aile bireyleriyle yapılan psikoterapi hizmetidir. Hem aile içindeki hem de aile bireylerinin dışarıda karşılaştığı psiko-sosyal problemlerin çözümüne yönelik yapılan profesyonel hizmetlerdir.
Aile Terapisi: Sağlıklı bir aile ortamının oluşturulabilmesi için gerekli olan psikolojik, duygusal ve davranışsal yönlendirmeleri kapsayan bütünsel bir tedavi hizmetidir.
Aile danışmanı olmak için; Resmî Gazetenin Aile Danışmanlığı Yönetmeliğinde yer alan bazı şartları yerine getirmek gerekiyor. Bunlardan en önemlisi, Resmî Gazetede 4 Eylül 2012 tarihinde yayımlanan açıklamaya göre, bu eğitime başvurabilecek meslek mensupları şunlardır:
Tıp.
Çiftler arasında ve aile içinde yaşanan sorunların çözümünde ailelere danışmanlık veren kişiye aile danışmanı denir. Aile danışmanlığı son dönemde ortaya çıkmış olsa da yasalarla korunan bir meslektir. Şiddet, boşanma, aile içinde gerçekleşen bir ölüm aile içi kırgınlık ve küslükler gibi durumlarda aile bireylerinin problemlerin üstesinden gelebilmesi için terapi yapar. Bireylerin farkındalık kazanmasını sağlar. Problemleri bireysel olarak değil de aile olarak değerlendirerek kalıcı çözümler üretilmesine yardımcı olur.
Aile yapısında meydana gelen değişiklikler ailedeki sorumluluk alanlarını da değiştirmiştir. Kadınların çalışma hayatına girmesi, çekirdek aile yapısına dönülmesi, çocukların bakımı ve evdeki işlerle ilgili sorumlulukların aile bireyleri arasında paylaşılması bu değişikliklerden bazılarıdır. Bunlar da zaman içinde pek çok sorun doğurmuştur. Böylelikle aileler bir uzmanın desteğine ihtiyaç duymaya başlamıştır.
Aile içinde yalanlar ortaya çıktığında, kendinizi yalnız hissettiğinizde, hamilelik sürecinde, boşanma sürecinde, ikinci evliliklerde, ailede ekonomik sıkıntılar olduğunda, aileden birinin ciddi bir hastalığa yakalanması durumunda, alkol ve uyuşturucu madde kullanımında, psikolojik tedavi durumu oluştuğunda aile danışmanına başvurabilirsiniz. Aile büyükleri ile aynı evde yaşama, çocukların ergenlik çağına gelmesi, evlilik sebebiyle çocukların evden ayrılması, çocuk sahibi olamama, ebeveyn kaybı, çocuklardan birinin ağır bir hastalığa yakalanması ya da kaybedilmesi gibi nedenler de aile danışmanına başvurmak için önemli nedenlerdir.
Dünya üzerinde aile danışmanlığı çalışmaları 1950’li yıllarda başlamıştır. Ülkemizde ise ilk kez 1980’li yıllarda üniversitelerde ders olarak okutulmaya başlanmıştır. Ancak bu ders de danışmanlıktan ziyade terapi ile daha çok ilgilidir. Aile danışmanlığı meslek olarak 2010’lu yıllardan beri de geçerliliğini ve popülerliğini koruyarak gelmiştir. Öyle ki ülkemizde bugüne kadar aile danışmanlığı hizmetine başvurarak sorunlarını çözüme ulaştıran 50 binden fazla aile bulunmaktadır. Aile danışmanlığı daha çok bireylerin iç dünyasına hitap eder. Bu da duygusal tarafının ağır basmasına neden olur. Aile danışmanının görev ve sorumlulukları aşağıdaki gibidir:
Aile bireyleriyle konuşarak sorunu anlamaya çalışır.
Gözlem yaparak ya da sorular sorarak aile bireyleri hakkında bilgi toplar.
Danışanların yardım almak istedikleri konu ile ilgili bilgi verir.
Duygu ve düşüncelerin ortaya çıkarılmasını sağlar.
Aile bireylerinin birbirlerine karşı kırıcı davranışlar sergilemesini önler.
Beklentilerin açıkça ifade edilmesine yardımcı olur.
Aileyi dışarıdan etkileyen durum ve kişileri araştırır. Gerektiğinde bu kişileri de seansa çağırarak görüşlerine başvurur.
Ailenin güçlü olan yönlerini göstermeye ve bu yönlerin daha da güçlendirilmesine yardım eder.
Aile içinde tüm bireylerin aktif olarak rol almasını sağlar.
Ben yerine biz duygusu aşılar.
Aile bireylerine çeşitli testler uygular.
Test sonuçlarını değerlendirir.
Uyguladığı testler sonucunda nasıl bir yol izleyeceğine karar verir.
Aile üyelerinin ailedeki rolünü ve yerini anlamaya çalışır.
Bireyleri değişen dengelere hazırlar.
Görüşmeleri planlar.
Görüşmeleri rapor haline getirir.
Evlenecek olan çiftlere rehberlik eder.
Anne baba olmaya hazırlanan çiftleri yeni hayatlarına hazırlar.
Boşanma durumunda arabuluculuk görevi üstlenir.
Boşanmaları çocukların olabilecek en az kayıpla atlatmalarına yardım eder.
Aile içi şiddetin önlenmesini sağlar. Önlenemediği durumlarda gerekli yerlere bilgi verir.
Aile bireylerini -psikiyatrik bir hastalığın var olması gibi- ihtiyaç durumunda başka hastane, psikolog gibi farklı kurumlara yönlendirir.
Aile bireyleri arasındaki iletişim kopukluklarının giderilmesini sağlar.
Sağlıklı ve mutlu aile ortamının nasıl yaratılacağıyla ilgili bilgi verir.
Aile danışmanları kamu kurumlarına bağlı olarak ya da özel sektörde görev alabilirler. Bakanlıklarla ya da danışma ve terapi merkezleriyle iş birliği içinde çalışabilirler. Çocuk Esirgeme Kurumlarında ve huzur evlerinde çalışabilirler. Çocuk tutuklulara ya da yetişkin tutuklulara hizmet verebilirler. Kadın ve aile sağlığı merkezlerinde görev alabilirler. Mahkemelerde bilirkişi olabilirler. Rehabilitasyon merkezlerinde çalışabilirler. Kendi ofislerini açabilirler.
Aile danışmanlarının aldıkları ücretler çalıştıkları kuruma göre farklılık gösterir. Bir kuruma bağlı olarak çalışanlarla bireysel olarak bu işi yapanların aldıkları ücretler farklılık gösterir. Kendi işine ek olarak mesai saati dışında aile danışmanlığı yapanların ücretleri de farklıdır. Aile danışmanlarının aldıkları ücretler 3000 lira ile 4000 lira arasında değişiklik gösterir. Ortalama olarak 3500 lira aldıkları söylenebilir. Bireysel olarak çalışanlarda ise seanslar en az 50 dakika en fazla 90 dakika olarak değişir. Seans ücretleri 50 liradan başlar 600 liraya kadar çıkar. Bu urumda kazanılacak ücreti seansların süresi, danışmanın nitelikleri, alanındaki tecrübesi gibi faktörler belirler.
Aile danışmanlığı, aileyi oluşturan bireyler arasında yaşanan sorunların saptanmasında, bireylerin bu sorunlar hakkında farkındalık kazanmasında ve sorunların çözüme kavuşmasında büyük rol oynayan psikoterapi sürecidir.
Aile üyelerinden herhangi birinin sorun yaşaması bütün aile üyelerini olumsuz yönde etkilemekte. Aile içerisinde sorun yaşayan ve bu sebeple mutsuz olan bireylerin de iş, okul ve sosyal hayatları olumsuz etkilenmektedir. Bu gibi durumlarda aile danışmanları tarafından psikolojik destek almak sorunların tespiti ve çözümünde büyük öneme sahiptir.
Toplumsal yapının en küçük parçası olan ailenin üyeleri hem bireysel hem de toplumsal alanda varlıklarını sürdürmekte, rollerini yerine getirmektedir. Aile içerisinde sorun yaşayan bireyler bu sorunları toplumsal yaşantılarına ve rollerine de yansıtmaktadır. Bu sebeple aile içerisindeki sorunlar toplumsal açıdan da son derece önemli bir hale gelmektedir. Bu da aile danışmanlığının toplumsal açıdan da önemli olduğunu bize göstermektedir.
Aile üyelerinin birbirinden uzaklaşması, kızgınlık, anlaşılamama hissi, kendini değersiz hissetme, yaşanan üzücü bir olay, maddi sebepler ve iş hayatında yaşanan sorunlar gibi daha pek çok sebepten kaynaklanabilecek durumlar aile içinde gerilimlerin yaşanmasına sebep olmaktadır. Bu gerilimler bireyleri tek başına değil, aile üyelerinin tümünü etkilemektedir.
Sorunların çözüm aşamasında da aile üyelerinin tümü etkili rol oynamaktadır. Aile danışmanlığında tek bir bireyle görüşme yapılmasından ziyade aile üyelerinin tümünün bir arada olduğu seanslar tercih edilir. Böylece sorunun asıl kaynağını tespit etmek daha kolay hale gelir. Bu sebeple de aile danışmanlığı diğer psikoterapi ekollerinden farklılık göstermektedir.
Aile danışmanlığı, eşler arasındaki sorunları ele alabileceği gibi ebeveynler ve çocuk arasındaki sorunları da ele almaktadır. Yaşanan sorunların tespit edilmesi ve çözülmesi için ihtiyaca göre, danışman tarafından hem bireysel hem de aile üyelerinin bir arada olduğu görüşmeler düzenlenir. Bu görüşmelerde ihtiyaç duyulduğu takdirde aile ile yakın ilişkide bulunan aile büyüklerinin görüşlerine de yer verilebilir.
Aile danışmanı süreç boyunca aile üyelerine gerekli testler yapar ve bunların sonuçlarını değerlendirerek raporlar hazırlar. Danışman tarafından sorunların belirlenmesinin ardından çözüm için aile üyeleriyle seanslar gerçekleştirilir. Seanslar sorunun kaynağına ve aile üyelerinin farkındalıklarına bağlı olarak değişmektedir. Bu seansların sonunda sorunların etkisini en aza indirmek ve aile üyelerinin huzurlu bir aile ortamı oluşturma becerisi kazanmaları konusunda yardımcı olunur.
Terapi sürecinde aile danışmanının amaçladıkları genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
Bireylerin birbirine karşı saygı göstermesi, birbirini dinlemesi ve anlamaya çalışması.
Bireylerin düşüncelerindeki farklılıkların saptanması.
Bireylerin sorun hakkında konuşmasının sağlanması.
Bireylerin duygu, düşünce ve beklentilerini özgürce, açık ve net bir şekilde ifade etmesinin sağlanması.
Aile Danışmanı Ne İş Yapar?
Aile danışmanı, aile içinde yaşanan ve aileyi oluşturan her bireyi etkileyen sorunların çözümünde profesyonel yardım verir. Aile bireylerinden birinin yaşadığı sorun, bütün aileyi etkiler ve çözüm sürecinde de ailenin tamamının yer alması gerekir. Aile danışmanının temel görevi, aile hayatını olumsuz etkileyen konuları konuşmak ve değerlendirmek için aile bireyleriyle iletişim kurmaktır.
Aile danışmanlarının çalışma ortamları; kadın ve aile sağlığı merkezleri, aile mahkemeleri (bilirkişi danışmanlık), rehabilitasyon merkezleri ve ilgili bakanlıkların il müdürlükleridir. Ayrıca, aile danışmanlığı sertifikasına sahip kişiler, kendilerine ait danışmanlık merkezi açabilirler.
Aile danışmanlarının görevlerinden bazıları şunlardır:
Aile bireylerinin iletişiminin daha sağlıklı olmasına destek olmak,
Ailedeki bireylerin sorunlarının kaynağına inerken; bu sorunların psikolojik ve sosyolojik yönlerini araştırmak,
Bireylerin aile içinde yaşadıkları ölüm, boşanma ve kronik hastalıklar gibi ciddi sorunları aşmalarında profesyonel destek vermek,
Aile bireylerinin birbirlerini anlama konusunda yol kat etmesinde destek olmak,
Evlilik, ayrılık ve boşanma gibi durumları çocukların atlatması konusunda profesyonel destek vermek,
Eşlerin arasında yaşanan sorunların çocuğu etkilemesinin önüne geçmek için destek olmak,
Yine bu durumlarda eşler arasında yaşanan sorunları aşma konusunda yardımcı olmak,
Çocuğun aile içinde yaşadığı psikolojik, fizyolojik veya eğitim sorunlarının aile içinde çözümünde destek olmak,
Aile içinde yaşanan problemlerin çözümünde aile bireylerine psikolojik olarak destek vermektir.
Seanslarda konuşulacak konuları belirlemek için aile bireyleriyle konuşmak,
Gözlem, görüşme ve testler yaparak aile bireyleri hakkında veri toplamak,
Danışanların psikiyatrik, ilaç ve adli yardım konularında ilgili uzmana yönlendirmek,
Danışanların vaka notlarını ve değerlendirmelerini kayıt altında tutmak,
Çocukların gözaltı ya da tutukluluk durumlarında, mahkemeye öneride bulunmak için; sosyal hizmet uzmanları, doktor ve kolluk görevlileriyle iletişime geçmek,
Mahkemelerdeki boşanma ve velayet davalarına karar vermede kullanılmak üzere ebeveynler ve çocuklarla ilgili değerlendirmelerde bulunmak.
Aile Danışmanı Nasıl Olunur?
“Aile danışmanı nasıl olunur?” sorusunun cevabını merak eden çoktur. 2012 yılında yayınlanan aile danışmanlığı yönetmeliği ile bu sorunun cevabını siz değerli okuyucularıma anlatmaya çalışacağım. Aile danışmanı olmak için lisans mezunu ya da son sınıf öğrencisi olma zorunluluğu vardır. Her lisans bölümü de bu mesleği yapabilmek için yeterli değerlidir. Aile danışmanlığı yapabilmek için psikoloji, sosyoloji, çocuk gelişimi, hemşirelik, rehberlik ve psikolojik danışmanlık veya tıp bölümlerinden birinden mezun olunması gerekmektedir. Yani, herhangi bir lisans bölümünden mezun olan bir kişi aile danışmanlığı yapamamaktadır. Çünkü bu eğitimi almaya hakkı bulunmamaktadır. Öncelikle söylemeliyiz ki, aile danışmanlığı sertifika programlarına her meslek mensubu katılamıyor. Sertifika programına; Çocuk Gelişimi, Psikoloji, Hemşirelik, Sosyal Hizmet, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık, Sosyoloji ve Tıp bölümü mezunları katılabiliyor. Bu sertifika programlarının bazıları yüz yüze eğitim ve bazıları da online eğitim şeklinde olabiliyor.
Yukarıda belirtilen lisans bölümlerinden mezun olan kişiler ise aile danışmanlığı eğitimi veren üniversitelerden ya da Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kurumların belirtilen yönetmeliğe uygun olarak düzenledikleri eğitime katılmaları gerekmektedir. Bu eğitimi almak isteyen kişilerin ya üniversitelerden ya da Milli Eğitim Bakanlığı onaylı eğitimlerden almaları gerekmektedir. Aksi takdirde bu mesleği yapamamaktadırlar. Aile danışmanı olabilmek için belirtilen yerlerden eğitim alınmasının yanında en az üç yüz elli saat teorik, en az elli saat süpervizyon olmak üzere yüz elli saati uygulamalı toplam dört yüz elli saatlik bir eğitim alınması zorunludur.
Aile danışmanı olabilmek için bu eğitimlerin yanı sıra bazı üniversitelerden ve eğitim kurumlarından alınacak aile danışmanı sertifikası ile danışmanlık yapabilmek mümkündür. Online eğitim ile aile danışmanlığı sertifikası almak da mümkündür.
Aile danışmanlığı sertifika programları; genellikle üniversite bünyesinde açılan, akademik ve bilimsel temellere dayanan eğitimlerdir. Bu sertifika programını açan akademik platformlardan birisi, İstanbul Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezidir.
Bu sertifika programlarında teorik olarak 300 saat, uygulamalı eğitim 120 saat, süpervizyon olarak da 30 saat eğitim veriliyor. Sertifika programı toplam olarak 450 saatlik eğitim süresi kapsıyor.
Klinik Psikoloji veya Aile Danışmanlığı alanında yüksek lisans ya da doktora yapmış olanlar ile tıp fakültelerinin Psikiyatri ve Çocuk Psikiyatrisi alanında uzmanlık alanlar da aile danışmanı olarak kabul edilir. İlgili merkezlerde çalışmak için bu kişilerden için ayrıca sertifika istenmiyor.
Lisans eğitiminin tamamlanmasının ardından aile danışmanlığı veya klinik psikoloji alanlarından birinde yüksek lisans/doktora yapıldığı takdirde aile danışmanlığı sertifikası alınmasına gerek yoktur. Tıp fakültelerinde de psikiyatri ve çocuk psikiyatrisi alanlarında uzmanlaşmış kişiler sertifika almadan aile danışmanı olarak görev yapabilmektedirler.
Aile Danışmanında Bulunması Gereken Nitelikler
Aile danışmanı olmak isteyen kişilerin, alması gereken eğitimlerin yanında sahip olmaları gereken bazı nitelikler de söz konusudur. Bu nitelikler şu şekilde sıralanabilir:
Etkili iletişim kurabilme becerisine sahip olmak
Gözlem yeteneğine sahip olmak
Sorunları anlayabilme ve çözüm önerisi sunabilme becerisine sahip olmak
İkna kabiliyetine sahip olmak
Mesleği gereği sıkça karşılaşmasının mümkün olduğu duygusal ve stresli durumlarla baş edebilme becerisine sahip olmak
Sertifika almadan da bireyler bu mesleği yapabilmektedir. Tıp, sosyoloji, psikoloji, çocuk gelişimi, hemşirelik ve rehberlik ve psikolojik danışmanlık bölümlerinden mezun olan kişiler aile danışmanlığı alanında yüksek lisans veya doktora yaparak bu mesleği yapabilmektedirler. Bu alanda yüksek lisans veya doktora yapan kişilerden sertifika istenmez. Sertifika almalarına gerek yoktur. Bu mesleği kimlerin yapabileceği ve nasıl olunacağı hakkında bilgi sahibi olduktan sonra şimdi de aile danışmanının görevleri hakkında bilgi sahibi olalım.
Aile Danışmanlığı Sertifikası ile Neler Yapılabilir?
Aile danışmanlığı sertifikası alan kişiler birçok kazanım elde ederek kariyer yaşamlarına devam ederler. Aile danışmanlığı sertifikası alan kişiler aile danışmanı unvanı alır ve aile danışmanlığı yapmaya başlayabilirler. Aile danışmanlığı sertifikası almak için eğitimlere katılarak mesleki yeterliliklerini kanıtlamış olurlar.
Aile danışmanlığı sertifikası alan kişiler kendi yerlerini açarak çalışma hayatlarına başlayabilirler. Bunun dışında aile danışmanlığı sertifikası alanların çalışma alanları bunlardır;
Kadın ve aile sağlığı merkezleri,
Aile mahkemelerinde bilirkişi danışman olarak çalışma,
Rehabilitasyon merkezleri,
Bakanlıkların il merkez müdürlükleri,
Aile danışmanlığı merkezinde çalışabilir,
Belediye vb. kurumların aile danışmanlık merkezleri,
Mesai saatleri dışında uzmanlık hizmeti verebilir,
SHÇEK’ e bağlı olan aile danışmanlığı merkezlerinde aile danışmanı olarak görev alabilirler.
Aile Danışmanlığını Kimler Yapabilir?
2012 yılında yayınlanan yönetmeliğe göre aile danışmanı olmanın şartları belirlenmiştir. Aile danışmanı olabilmek için üniversitelerin belli bölümlerinden mezun olanlara hak tanınmıştır. Bu bölümler; tıp, hemşirelik, sosyal hizmet, rehberlik ve psikolojik danışmanlık, sosyoloji, psikoloji ve çocuk gelişimidir. Ancak sadece üniversiteyi bitirmiş olmak aile danışmanlığı yapabilmek için yeterli değildir. Bu bölümlerden birini bitirenler aile danışmanlığı sertifikası alabilirler. Sertifika eğitimi üniversite onaylı ve bakanlık tarafından izin verilen bir kurumdan alınmalıdır. Eğitimde 300 saatlik teorik ders ve 150 saatlik uygulama dersi verilir. Eğitimler online eğitim ya da yüz yüze eğitim olabilir. Eğitimin sonunda yapılan sınavda başarılı olanlar “aile danışmanı” unvanıyla çalışmaya başlayabilirler.
Üniversiteden mezun olduktan sonra aile danışmanlığı ve klinik psikoloji alanlarının birinde yüksek lisans ya da doktora yapanlarda çalışabilmek için sertifika şartı aranmaz. Tıp fakültelerinden mezun olanlarda da psikiyatri ve çocuk psikiyatrisi alanlarında uzmanlaşmış kişilerin sertifika almasına gerek yoktur. Aile danışmanlığı sertifikasını alanlar Türkiye’nin herhangi bir yerinde bu sertifika ile aile danışmanlığı merkezi açabilirler. Aile danışmanı olmak için ön şart üniversite mezunu ve sertifika sahibi olmaktır. Ancak bu mesleği yapmak isteyenlerin de birtakım özelliklere sahip olmaları gerekir. Bu özellikler şöyle sıralanabilir:
İletişim becerileri gelişmiş olmalıdır.
Empati kurabilmelidir.
Pratik çözümler geliştirebilmelidir.
Kişisel gelişimine önem vermelidir.
Stres yönetimi yapabilmelidir.
Gözlem yeteneği gelişmiş olmalıdır.
İkna tekniklerini bilmelidir.
Detaylara odaklanabilmelidir.
Meslek etiğine uygun hareket etmelidir.
Duygu ve düşüncelerine hakim olmalıdır.
Danışanlara güven vermelidir.
Olaylara bütün olarak bakabilmelidir.
Okumayı ve araştırmayı sevmelidir.
Sorgulama ve soru sorma becerisine sahip olmalıdır.
Ön yargılı olmamalıdır.
Gerektiğinde esnek davranabilmelidir.
Analitik düşünme becerisine sahip olmalıdır.
Neden sonuç ilişkisi kurabilmelidir.
Yardım etmeyi seven bireyler olmalıdır.
Öğrenmeyi ve öğretmeyi sevmelidir.
Olaylara farklı açılardan bakabilmelidir.
Olumlu bakış açısına sahip olmalıdır.
Yaratıcı olmalıdır.
Danışanlarını cesaretlendirebilmelidir.
Öz güven sahibi olmalıdır.
Sabırlı olmalıdır.
Samimi olmalıdır.
Danışanların kararlarına saygı duymalıdır.
Tutarlı hareket etmelidir.
İlgili eğitim: Stres Yönetimi Eğitimi
Aile Danışmanının Görevleri Nelerdir?
Aile içerisinde yaşanan sorunları gidermek ve sorunsuz aile kavramını yaygınlaştırmaya çalışmak aile danışmanının görevleri arasındadır.
Aileyi oluşturan üyelerin arasındaki problemlerin aileyi nasıl etkilediği üzerinde durarak, aileyi oluşturan tüm üyelerin katılımı ile çözümler aramak aile danışmanının görevleri arasında yer alır.
Ailedeki sorunlara bütüncül bir bakış açısıyla yaklaşır. Aile danışmanının görevleri arasında ailedeki üyelere rol, kural ve sorun çözme yetenekleri kazandırmayı sağlamak yer alır.
Aile danışmanının görevleri arasında ilişkilerinde problem olan kişilerin evlilik, ayrılık gibi olaylarında, aile ve çocuklarla ilgili kişisel veya bireyler arasındaki sorunların üstesinden daha kolay bir şekilde gelmelerini sağlamak yer alır.
Aile danışmanının görevleri arasında eşler arasında yaşanan herhangi bir sorunun çözülmesi için çalışma yapmaları yer alır.
Aileyi oluşturan bütün üyeleri etkileyen boşanma, iletişimsizlik, uyumsuzluk, ölüm, aldatma gibi konularda üyelerin karşılaşabilecekleri sorunları uzman olarak engellemeye çalışmak aile danışmanının görevleri arasında yer alır.
Danışanlarıyla görüşme ve tez ile birlikte gözlem neticesinde ailenin üyeleri hakkında bilgi toplayarak gerekli analizlerin yapılmasını sağlamak da aile danışmanının görevleri arasındadır.
Aile üyelerinin birbirlerini anlaması konusunda danışmanlık hizmeti vermeleri diğer görevlerindedir.
Verdikleri danışmanlık hizmetinde konuşulacak olan konuların belirlenmesinde aile üyeleriyle karar vermek de görevleri arasında yer alır.
Son olarak danışanlarının vaka notlarını ve değerlendirmelerini kayıt altında tutmak olarak belirtilebilir.
Aile Danışmanı Maaşları
“Aile Danışmanı maaşları ne kadar?” sorusunu merak edenler aşağıdaki bilgileri verebiliriz:
2021 yılı itibarıyla aile danışmanlığı maaşları, kamu kurumları için 3000 TL ve 4000 TL civarındadır. Aile danışmanları, devlete bağlı işyerlerinde ortalama olarak 3500 TL gibi bir maaş alabiliyorlar. Ancak tabii ki bu maaşlar çalışılan kuruma göre değişebiliyor.
Kamu kurumlarında veya özel kurumlarda çalışan danışmanların maaşları hem kıdemlerine hem de tecrübelerine göre farklılık gösteriyor. 2021 yılı itibarıyla, özel kurumlarda çalışan danışmanları maaşları ise 4.500-5000 TL’den daha üst rakamlara çıkabiliyor.
Ayrıca şunu da belirtmek gerekir ki, aile danışmanları kendilerine özel Aile Danışma Merkezi açabilirler. Kendi işyerleri olan aile danışmanları, daha yüksek aylık gelirler elde edebilirler. Bu gelirler, seans sayısına göre değişkenlik gösterebilir.
Aile danışma merkezi açmak konusundaki yönetmeliğe göre, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının il müdürlüklerine başvuru yapılması gerekiyor. Çocuk Gelişimi, Sosyal Hizmet, Psikoloji, Sosyoloji, Tıp, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık mezunları; Aile Danışmanlığı sertifikası alarak kendi merkezlerini açabilirler.
Alınan maaşları etkileyen başka bir konu da akademik kariyerdir. Lisans eğitimi üzerine, üniversitelerin yüksek lisans ve doktora gibi akademik programlarını tamamlayan uzmanlar daha yüksek maaşlar alabiliyor.
Aile Danışmanlığından Yararlanılabilecek Konular
İletişim sorunları (Aile üyelerinin birbirini dinlememesi, anlamaması, bireylerinin birbirlerinden bir şeyler saklaması, yalan söylemesi gibi durumlar)
Hamilelik sürecinde ruh halinin değişmesi
Ekonomik sıkıntılar yaşanması
Boşanma öncesi ve boşanma sonrasını kapsayan süreç
Yaşanan kayıpların, ölümlerin olması
Aile üyelerinde madde bağımlılığı görülmesi
Eşler arasında cinsel sorunların yaşanması
Depresyon
Aldatma veya aldatılma durumunun yaşanması
Stresli bir aile ortamının varlığı
Aile içi şiddetin yaşanması
Eşler arasında kıskançlığın görülmesi
Çocuk ve ebeveyn arasında sorun yaşanması
Geniş aile ortamına bağlı sebeplerin varlığı
Aile ortamında gerilime ve huzursuzluğa sebep olabilecek her türlü sorunların varlığı
