Günlük hayatımızda kaliteyi, “pahalı zor bulunan üstün nitelikli” anlamında kullanırız. Bazı markaları da kaliteyle özleştiririz. Kaliteli ayakkabı, kaliteli çanta vb. Oysa ki kalitenin anlamı bu kadar sığ değildir. Avrupa Kalite Kontrol Birliği (EQQC) kaliteyi: “Bir mal ve hizmetin belirli bir ihtiyacı karşılayabilmesi için yeterlilikleri ortaya koyan özelliklerin bütünüdür.” şeklinde tanımlar.
Bu tanımı okuyunca aklımıza çok bileşenli bir kavram gelir. Gözümüzde performans, güvenirlik, uygunluk, dayanıklılık, estetik gibi birçok özelliği buluşturacak bir sistem canlanır. Üstelik üretenin, tüketenin ve müşterinin aynı anda memnuniyeti söz konusudur.
Bilinenin aksine kalite çalışmalarının temeli çok eskiye dayanır. Eski Mısırda taş blokların yüzeylerinin dikliğini ölçmek için telden bir araçla kontrol ettiklerine dair kayıtlar bulunmakta. (İ:Ö 1450) Hammurabi kanunlarında ilkel de olsa günümüzdeki kalite kavramıyla ilişkilendirilecek maddeler vardır. Bugünkü anlamda kalite çalışmaları Amerika ‘da başlatılmış olsa da ilk uygulamalar Japonya’da gerçekleşmiştir.
Değişen, gelişen ve globalleşen dünyanın üretim ve hizmet sektörüne etkisi en çok rekabet üzerine oldu. İnsanlar ve toplumlar değişirken, ticaret, pazar anlayışı ve yönetim anlayışı da değişiyor. Kurum ve kuruluşlar faaliyet alanlarındaki yerlerini koruyup bir yandan da yükselmek istiyorlar. Mükemmele ulaşma çabası içindeler. Tam da bu noktada kalite çalışmaları genel adıyla KYS (Kalite Yönetim Sistemi) devreye giriyor. KYS müşterilerin güvenini kazanmak ve kaybetmemek için akılcı çözümler sunuyor. Tekrarlanabilir, sürdürülebilir ve ölçeklendirilebilir bir sistem öneriyor. Yazımın devamında Kalite Direktörü hakkında bilgi verirken Kalite Yönetim Sistemine de vurgu yapacağım.
Kalite Direktörü Nedir?
Genel bir tanım olarak kalite, "bir ürün veya hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine dayanan özelliklerin toplamıdır." diyebiliriz. Direktör ise “yönetici-yönetmen” anlamındadır. Buradan yola çıkarak Kalite Direktörü, “görev yaptığı kurumun ya da firmanın kalite ile ilgili tüm süreçlerinin koordinasyonundan sorumlu olan kişidir.” diyebiliriz. Kalite Direktörü görevini üstlenen kişilerden üst düzey bir performans beklenir. Bu nedenledir ki direktörlerin bazı vasıflara sahip olması gerekir. Neler mi? Sizler için aşağıda listeliyorum:
Etkin planlama ve organizasyon becerisi,
Yöneticilik ve liderlik vasfı,
Kişiler arası ilişkiler ve iletişim becerisi,
MS ofis programlarına hâkim olmak,
Dikkatli ve detaycı olmak,
Analiz yeteneğine sahip olmak.,
Problem çözme-planlama ve proje yönetimi konusunda donanımlı olmak.
İlgili eğitim: Ofis Programları Kursu
İlgili eğitim: Online Liderlik Eğitimi
Bu özelliklere sahip olan Kalite Direktörleri görev yaptıkları kurumun tüm süreçlerinden sorumlu olurlar.
Kalite Direktörü Ne İş Yapar?
Çalıştığı kurum ya da kuruluşun faaliyet alanına göre kalite direktörünün yaptığı işler detaylanır. Çalışma saatleri genelde gündüz mesaisi şeklinde olsa da özellikle üretim sektöründe mesai dışı çalışma gereklilikleri olabilir. Tedarikçi ziyaretleri, il dışı hatta ülke dışı seyahat zorunluluğu getirebilir. Tabi bu durumun avantaj ya da dezavantaj olması kişinin bakış açısına göre değişir.
Direktörler açısından özel sektör şartları kamuya göre daha uygundur. Şöyle ki: Özel sektörde Kalite Direktörünün asıl ünvanı sorgulanmaz ve hiyerarşi çatışması çok yaşanmaz. Kamudaki mevcut yönetim kadrolarının beklentileri ise zaman zaman direktörün yetkileriyle çakışabilir. Daha net ifade etmek gerekirse hastane örneğini vermek isterim: Hastane yöneticisinin uzman hekim olduğunu düşünelim. Aynı şekilde diğer yöneticilerin de uzman hekim olduğunu farz edelim. Kalite Direktörünün ise pratisyen hekim, laboratuvar teknikeri, eczacı, psikolog ya da hemşire olduğunu düşünelim. Bu durumda kurumun en üst düzey yöneticilerinin dahi bazı standartlarda değerlendirilmesi gerekecektir. Kurum kültürünü ve kaliteyi özümseyen organizasyonlarda minimum düzeye indirilse de zaman zaman çatışmaların olması kaçınılmazdır.
Bu noktada Sağlık Bakanlığı’nın bir dönem ek ödeme miktarı hesaplamalarında SKS(Sağlıkta Kalite Standartları) puanının formülde yer aldığı bilgisini vermek isterim. Bunun sorumluluğunun ağırlığını değerlendirmeyi size bırakıyorum. Farklı bir durum ise kalite süreçlerinde görevli çalışanlara yönelik motive edici faktörlerin yeterli olmamasıdır.(Ek ödemede ilave ücret alma vb.) Özel sektörde ise tüm çalışanlar asli unvanlarına uygun görevlendirilmektedir. Bu görevin getirdiği yükümlülükler maaş avantajı vb. motivasyonlar ile desteklenmektedir. Kalite Direktörü’nün koordine ettiği çalışmalarda daha az çatışma yaşandığını da söylemek sanırım yanlış olmaz. Sonuçta kalite tüm çalışanların katılımıyla yürütülen çalışmalardır. Bu bilgilerden sonra dilerseniz Kalite Direktörü'nün neler yaptığına bir göz atalım:
Kurumun kalite yönetimi konusundaki misyon, vizyon, değer ve ilkelerini belirler.
TKY sistemlerinin etkin uygulanması konusunda politikalar geliştirir.
Stratejik planlamaları yapar. Bu kapsamda ilgili çalışanların sürece katılımını sağlar. (Yönetici, mühendis, teknisyen vb.)
Üretim sektöründe görev yapıyor ise: Ürün ve hizmetin kalite güvenirlik standartlarının belirler.
Hammadde standartlarını belirler. Ürün geliştirme imalat ve kontrol faaliyetlerinde standartlar geliştirir. Ürün kalite raporları hazırlar.
Tedarikçilerle iş birliği sağlar.
Komite ve ekiplerin koordinasyonunu sağlar.
İç tetkiklerinden sorumludur.
Kalite uygulamalarına yönelik maliyetleri denetler.
Mevcut durumu, kalite, verimlilik ve hizmet kalitesi yönünden değerlendirir.
Düzeltici -önleyici faaliyetlerden sorumludur.
Kurum çalışanlarını ilgili konularda bilgilendirir.
Yönetime raporlamalar sunar.
İstatiksel verileri analiz eder ve raporlar.
Kalite Yönetimi ile ilgili Eğitim faaliyetlerini koordine eder.
Bina turlarına katılır.
Kurumun dış değerlendirme sürecinde değerlendirme ekibine rehberlik eder.
Yönetimi gözden geçirme toplantılarını koordine eder ve başkanlık yapar.
Kalite Direktörü Maaşları
Kamu kurumlarında görev yapan kalite direktörleri asıl unvanlarına bağlı olarak hak ettikleri maaşı alırlar. Kurumun mali politikasına göre ilgili yönetmeliklerin sınırları dahilinde ek ödeme avantajlarından yararlanmaları söz konusudur. Özel sektörde görev yapan Kalite Direktörlerinin maaş aralığı ise oldukça geniştir.
En düşük maaş asgari ücret seviyesinde iken ortalama 6000 TL maaş alındığı bilgisini paylaşabilirim. İmalat, havacılık ve otomotiv sektöründe görev yapanların diğer alanlara göre daha yüksek ücret aldıklarını da belirtmek isterim. Kalite Direktörü olarak tecrübe sahibi olan kişiler bu alanda küçük ve orta ölçekli işletmelere danışmanlık yapabilirler. Hatta kendi danışmanlık firmalarını kurma şansına sahip olurlar. Danışmanlık alanından elde edecekleri ücretleri sınırlandırmak pek mümkün değildir
Kalite Direktörü Nasıl Olunur?
Bu alan aslında tüm lisans mezunlarına açıktır. İşletme, iktisat, iş idaresi bölümü mezunları özel sektörde öncelikli tercih edilirler diyebiliriz. .Direktör olarak bazı sektörlerde çalışmak işe özel nitelikler gerektirebilir. Örneğin: Tekstil, gıda, sağlık hizmetleri gibi…Bu durumda Kalite Yönetim Direktörü’ nün kurumun faaliyet gösterdiği alanda mezun olması, ilaveten tecrübe sahibi olması beklenir.
Makine, inşaat, ilaç, kimya yiyecek- içecek, ve tekstil sektörü Kalite Direktörlerine avantajlı istihdam imkanı sunar. Bu bölümlerden mezun olanlar farklı eğitim yöntemlerinden faydalanarak kariyerlerini Kalite Direktörü olarak planlayabilirler. Dilerseniz bu yöntemleri birlikte inceleyelim.
Avantajlı lisans bölümlerinden mezun olanlar yüksek lisans tercihlerini kalite yönünde kullanabilirler. "Kalite ve Üretim Yönetimi” alanında üniversitelerin tezli ve tezsiz yüksek lisans programları vardır. Bu eğitim katılımcılarına uzmanlık sunarken akredite sertifika ile sistem denetçisi ve baş sistem denetçisi olma yolunu açar. Ayrıca sertifikalı KYS eğitimleri kariyerini kalite alanında planlayanlar için avantaj sağlar.
Kalite direktörleri genelde kurumun farklı alanlarında tecrübe sahibi olduktan sonra bu göreve taşınır. Sahayı bilen gerekli bilgi ve beceriye sahip kalite yöneticileri kurum için en isabetli tercih olacaktır.
Kurumlar kalite çalışmalarına göre faaliyetlerini belgelendirmek için ISO belgesi almak için başvururlar. Bu noktadan hareketle Kalite Direktörü olmayı hedefleyen kişilerin görev aldıkları kurumun başvuru yaptığı belgelendirme üzerine eğitim almaları onlara artı değer katacaktır. Yeri gelmişken KYS belge türleri ve faaliyet alanlarını da listelemek isterim.
ISO 9001 Toplam Kalite Yönetimi-tüm sektörler
ISO 7001 Bilgi Güvenliği Sistemi-yazılım sektörü
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi-Kimyasal üretim yapılan firmalar
ISO 45001 İş Sağlığı ve Yönetim Sistemi – Kaza riskinin yüksek olduğu ağır iş kollarında üretim yapan firmalar
ISO 10002 Müşteri Memnuniyeti Yönetim Sistemi -Tüm sektörler
ISO 13485 Tıbbi Cihazlar Kalite Yönetim Sistemi – Tıbbi cihaz üretimi yapan firmalar
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi
ISO belgelendirmeleri dışında EFQM Mükemmellik Modeli gibi kalite modellerini tercih eden firma ve kurumlar vardır. Bu durumda ilgili modelin eğitimini almak avantajlı olacaktır.
