İnsanlar hayatları boyunca birbirleriyle iletişim kurmak zorundadırlar. Her birey kendini karşısındakine anlatmak ve onu anlamak ister. Kişiler arasındaki bu iletişim sözlü ifadelerle, beden diliyle ve karşılıklı etkileşimle meydana gelir.
İşaret dili, işitme veya konuşma yetisine sahip olmayan bireylerle iletişim kurabilmemizi sağlayan el hareketleriyle yapılan jest ve mimiklerimizi kullanmamızı gerektiren sessiz ve görsel bir dildir
İşaret Dili Nedir?
İşaret dili; konuşma ya da işitme engellilerin kendi aralarında iletişim kurmak adına yüz mimiklerini, el hareketlerini ve bir bütün şeklinde vücut dilini kullanıp, oluşturmuş oldukları görsel ve sessiz dil olarak tanımlanabilir. İnsanların kendisini anlatması ve karşısındakini anlaması adına ortak iletişim dili kullanması önemlidir. Bireyler arasındaki iletişim; beden dili, dilsel ifadeler ve jest, mimiklerle birlikte ortaya çıkar.
İşaret dili de; işitme engellilerin kullandığı ortak dile verilen isimdir. Sözel dillerde yer alan gramer yapısı; işaret dilinde de bulunmaktadır. Her ülkenin dilinin bulunmasıyla beraber işaret dilinin de farklı yönleri bulunmaktadır. Peki, işaret dili nedir? Bu konu hakkında bilgi vermek okurlara yardımcı olacaktır. Genel olarak işaret dili; geçmiş zamandan günümüze dek varlığını sürdüren, konuşma ve işitme engelli bireyler açısından kullanılan iletişim aracı şeklinde tanımlanabilir. İşaret dili; yalnızca engelli bireyler arasında değil, onlar ile iletişim kurmayı isteyen yakın çevresi ile de öğrenilmektedir. İşaret dili nedir sorusuna kısaca bu şekilde cevap vermek doğru olacaktır.
İşaret Dili Evrensel Mi?
İşaret dili, diğer öğrendiğimiz dillerin aksine evrensel bir dil değildir. Ülkeden ülkeye değişebildiği gibi bölgeden bölgeye göre de farklılık göstermektedir. Bunun nedeni ise her ülkenin alfabesinin ve sözel dilinin aynı olmamasıdır. Konuşma ve işitme engelli bireylerin kendi aralarında iletişim kurmaya çalışırken kullandıkları jest ve mimikler, el hareketlerine işaret dili denilir. Bu işaret dili nedir sorusunun açıkça cevabıdır. İşaret dilinin evrenselliği konusunda pek çok araştırılma yapılmaktadır. Bununla beraber işaret dili evrensel olmamakla beraber her ülkeye, her bölgeye göre dahi farklılık gösteren bir konudur. İşaret dili türü şeklinde dünya çapında yüzden fazla işaret dili türü olduğu da bilinmektedir.
İşaret Dilinin Tarihçesi
Tarihin her döneminde işitme engelli ve dilsiz bireyler iletişim kurabilmek için birbirinden farklı işaret dili geliştirmişlerdir. 1700’lü senelerde işitme engellilerin kullandığı işaretleşme sisteminin kendine ait grameri olan bir dil olduğu söylenmektedir. 1817’de Thomas Gallaudet tarafından ilk işitme engelli okulu Amerika’da açılmıştır. Ülkemizde işaret dilinin ne zaman ortaya çıktığına dair net bilgilere ulaşılamamaktadır. Fakat Evliya Çelebi'nin yazılarına göre ulaşılan bilgi 1500’lü yıllarda Osmanlı’da bulunan mahkemelerde iletişim sağlamak için işitme engelliler görev yapmıştır. Türkiye’de 1902 yılında II. Abdülhamit tarafından ilk işitme engelli okulu olan Yıldız Sağır ve Dilsizler Okulu açılmıştır.
İşaret dilinin keşfini yapan ilk kişi; 1576 senesinde Girolomo de Cardan'dır. 1616 senesinde Giovanni Bonifaccio ise; işaret dilinin evrensel bir dil olduğunu savunmuştur. 18 yüzyılda Filozof Condillac açısından işaret dili; jest kullanıp oluştuğu belirtilmiştir. Eski dönemlerde tam anlamıyla işitme engellilerin bir araya getirilmesi ile birlikte eğitim kuruluşlarında kimi sözcükler oluşsa dahi kimi aileler ise kendi işaret dillerini geliştirerek, bu konu hakkında ilerleme kat etmişlerdir. İşaret dilinin tarihi; işaret dili nedir konusunun içerisinde yer alması gereken önemli bir konudur.
İşaret dili nedir sorusunun cevabına işaret dilinin genel özellikleri de söylenebilir.
Türkiye'de İşaret Dili
Türkiye’de 1953 yılında işaret dili öğretimi yasaklanmıştır. 1992 yılına kadar bu konuda hiçbir çalışma yapılmamıştır. Diğer ülkelerde işaret dili adına önemli gelişmeler yaşanırken Türkiye’de hiçbir gelişme yaşanmamıştır. 1995 yılında MEB tarafından hazırlanan bir kılavuz sayesinde bu alanda çalışmalara başlanmıştır.
Türkiye çapında işaret dilinin kullanımına bakıldığı zaman, bu dilin sözel dilde olduğu gibi oldukça yaygın olduğu gözlemlenebilir. İşaret dili adına ülkemiz çapında pek çok eğitim programı düzenlenir. Bilhassa devlet büyüklerinin halka sesleniş programlarında, televizyon kanallarının çeşitli dizilerinde ve programlarında, haberlerde, açık oturumlarda işitme engellilerin iletişim problemlerinin çözülmesi adına işaret dili kullanılır. Günümüzde GSM operatörleri bile, işitme engelli müşterilerle aradaki iletişimin gerçekleştirilmesi adına bu konuda birçok proje geliştirmeye başlamaktadır.
İşaret Dilinin Genel Özellikleri;
İşaret dilinin genel özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;
İşaret dili evrensel değildir.
Her ülkenin değişik bir dili olduğu üzere değişik işaret dilinin de olduğunu söylemek mümkündür.
İşaret dilinde, sözel dilde olduğu üzere gramer yapının bulunduğu belirtilebilir.
Soyut sözcükler adına kullanılan tüm işaretler, ortak bir şekilde kullanılır. Beden dili ise; bu sözcüklerin anlaşılmasında çok önemli bir yer tutmaktadır.
İşaret dilinin kendisine has bir yapısı bulunur. Soyut sözcüklerde kullanılan işaretlerde iletişimi sağlayan kişiler arasında ortak yapıya sahiptir.
İşaret dili, sözel dilde olduğu üzere çok zor yapıya sahip bir dildir.
İşaret dilindeki farklılıklar, ülkelere göre değişkenlik göstermektedir.
Sözel dilde olduğu gibi işaret dilinin de erkenden kullanılması, iletişimi kuran birey bakımından çok önemli olmaktadır.
Aynı yerde yer alan ancak değişik sözel diller ile iletişim konuşan kişilerin işaret dilleri birbirinden etkilenerek, pek çok ortak işaret dilini meydana getirmiştir.
Sözel dillerde bulunan gramer yapısı işaret dilinde de vardır.
Soyut kavramlar için kullanılan işaretler ortaktır ve bu kavramların anlatılmasında beden dili de oldukça önemli bir paya sahiptir.
Ülkelerin farklı dilleri olduğu gibi farklı işaret dilleri vardır.
İşaret dilinde çoğunlukla ek kullanılmamaktadır.
Sözel dillerde olduğu gibi işaret dilinin de erken yaşlarda öğrenilmesi daha faydalı ve kalıcı olmaktadır.
İşaret dilini kullanırken yüz mimiklerimizden de yararlanmalıyız.
İşaret dilinde aynı işaret birden çok anlama gelmektedir fakat hangi anlama geldiği cümle içerisinden anlaşılabilmektedir.
İşaret Dilini Neden Öğrenmelisiniz?
İşitme engelli bireyler insanlarla iletişim kurabilmek için çok çaba sarf etmektedir. Bunun en iyi örneği dudak okumaya çalışmalarıdır. Dudak okumak için dikkat kesilip bir diyaloğun başlamasının ilk adımından, yani konuşmanın başında harcanan çabadan söz edilmektedir. Halbuki diyaloğa girdiği kişiler yani işitme engeli bulunmayan bireyler hiçbir çaba sarf etmeden duyabilmektedirler. İşitme engelli bireylerin karşılaştığı birçok sorun herhangi bir engeli bulunmayan insanlarla iletişim kuramamasından kaynaklanmaktadır. İnsanlar işaret dilini bilmedikleri için bu bireylerle iletişim kuramamaktadırlar.
Bu durum, işitme engelli bireylerin en temel hakları olan eğitim, sağlık, sosyalleşme, ifade ve düşünce özgürlüğü gibi haklarını engellemektedir. İşitme engelli bireylerin hayatındaki asıl engel işitme engeli olmayan bireylerin işaret dilini bilmemesinden kaynaklanmaktadır. Aslında ortada bir engel değil bir dil ayrılığı bulunmaktadır.
İşitme engelli bireyler ile engelsiz bireyler arasındaki tek fark işitme engelli bireylerin ana dili işaret diliyken engelsiz bireylerin ana dili Türkçe olmaktadır. Yani tüm insanlar istediği sürece birbirleriyle iletişim kurabilmektedirler. Online eğitimler bünyesinde işaret dili eğitimi verilir. Eğitimlerden yararlanarak, kendinizi işaret dilinde geliştirebilirsiniz. Dünyadaki işitme engelli olan bireylerin neredeyse yüzde 90'ı; işitme engeli bulunmayan ebeveynlerden doğar. Aynı zamanda bu bireylerin 6 yaşına dek işaret dilini öğrenmeleri, ilerleyen dönemlerde iletişim açısından zorluk çekmemeleri için oldukça önemlidir. Bununla beraber geçmiş zamanda işitme engeli bulunan kişilere bakış açısı çok daha farklıydı. Toplumların gelişmesi adına verilen eğitimlerin de çokça arttığı belirtilebilir.
İşitme engeli bulunan bireylerle iletişim kurulması açısından işaret dilinin öğrenilmesi oldukça önemlidir. İşitme engeli bulunan bireyler ile iletişimin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi, en az sözel dilde olduğu gibi çok önem teşkil eder. Bunun yanı sıra ebeveynlerin, işitme engelli çocuklarıyla iletişim kurması gerekli bir husustur. İşaret dilinin erken dönemlerde öğrenilmesi de olası olabilecek bu durum için gereklidir. İşaret dili nedir şeklinde araştırmalar yapılarak gereken tüm bilgilere ulaşmak kesindir.
İşaret Dilinin Önemi Nedir?
İşaret dili; geçmiş zamandan günümüze dek bilinen dillerin yanı sıra konuşma ve işitme engelli bireyler açısından kullanılan bir iletişim aracı olarak da tanımlanmaktadır. Bu araç; iletişim bakımından oldukça önemli olup, yalnızca engelli bireyler arasında değil, onlar ile iletişim kurmayı isteyen kişiler açısından da öğrenilen bir dildir. Tarihsel gelişim olarak oldukça eski dönemlere dayanan işaret dili; günümüzde pek çok alana yayılıp, zorunlu bir hale gelmiştir. Engelsiz dünya felsefesi ile yola çıkılan bu iletişim tipi, her geçen gün daha çok bilinçlenen toplumlar açısından kabul görmeye başlamıştır. Bu durum ise; daha bilinçli olunmasına katkı sağlamıştır.
Günümüzde pek çok sektör, kuruluş ve kurum, okul engelli öğrenci ve çalışanlarla beraber toplum bilincini en üst düzeye çıkarmıştır. Bu konu hakkında alanların yardımıyla pek çok üniversite çapında işaret dili ders şeklinde verilmektedir. Günlük hayatta; hastane, spor salonları, tapu, vergi dairesi, Adliye, Emniyet, kamu çalışma alanları gibi pek çok kurumda gereksinim duyulan bir dil haline gelmiştir. İşaret dili nedir konusunda yer alan önemli bilgilerden birisi de işaret dilinin önemidir.
İşaret Dili Eğitimi Nereden Alınır?
İşaret dili eğitimi; günümüzde teknolojinin gelişmesiyle beraber uzaktan eğitim aracılığıyla almak mümkündür. Pek çok eğitim kurumunun yanı sıra İstanbul İşletme Enstitüsü çapında çevrimiçi şekilde verilen işaret dili eğitimlerine katılarak, işaret dili eğitimi alınabilir. İşaret dili nedir başlığı ile araştırma yaparak eğitim almak mümkündür.
İşaret Dili Eğitimi Nedir?
İşaret dili; işitme engeli olan kişilerin aralarında iletişim kurmaya çalışırken mimiklerini ve ellerini kullanıp oluşturmuş oldukları görsel dil olarak tanımlanmaktadır. İşaret dili; duygu ve düşünceleri ifade etme şekli olarak da belirtilebilir. İşaret dili eğitimi; ülkelere ve bölgelere göre farklılık gösterebilir. İşaret dili nedir konusunda yer alan önemli hususlardan birisi de budur. İşitme engelli kişilerin iletişim sorunlarının oluşmaması, kendilerini daha kolay ifade etmeleri adına oluşturulan bir dildir. El, kol, jest ve mimiklerle oluşturulan işaret dili, bütün insanlar açısından öğrenilmesi gereken bir dildir. İşaret dili eğitimi ile işaret dilinde kullanılan en mühim etmenlerden birisi el- yüz hareketlerini kullanma şekillerini öğrenip karşıdaki bireyi anlamak çok daha basit olacaktır. İşaret dili, engelli kişiler ile engelli olmayan kişiler arasında kurulan köprü olarak açıklanabilir.
İşaret Dili Hakkında Bilinmesi Gerekenler ve İşitme Engelliler Hakkında Bilinen Yanlışlar
Yalnıza ellerin kullanılmasıyla, harf görselleri ile iletişimin kurulduğunun bilinmesi, işaret dili hakkında bilinen yanlışlardan biridir. İşaret dilinde harfler bulunmaktadır ancak temel iletişimin bu biçimde sürdürüldüğü belirtilemez. Bu tekniğe, heceleme tekniği denir. Örnek olarak özel adın belirtilmesi adına kullanılır.
İşaret dili hakkında yanlış bilinen bir diğer konu; evrensel bir dil olduğudur. İşaret dili, evrensel bir dil olmamasının yanı sıra dilin kullanıldığı ülkede dahi değişiklikler gösterebilmektedir.
Bütün işitme engellilerin dudak okuması hakkında önemli bir yanılgı vardır. Neredeyse hepsinin okuyamadığı belirtilebilir. Bu konu hakkında, kişi dikkat kesilip dudak okumaya odaklanmışsa iletişim kuran kişi sakin ve yavaşça konuşmalıdır.
İşitme engellilerin hepsinin duyma oranını 0 şeklinde genelleyen pek çok kişi mevcuttur. Bu konu da işitme engelliler için ve işaret dili hakkında bilinen yanlışlardandır. Yüzdelik oranına göre farklılaşan bu durum, sahip olduğu mevcut orana göre cihaz kullanarak, duyma oranını daha iyiye alan bireylerde vardır.
Bu dil; sadece konuşma ve işitme engelliler kullanılmamaktadır. İşaret dilinin gün geçtikçe daha fazla kullanılması sayesinde engelli kişilerle iletişimin sağlanması oranı artmaktadır. Gerek türlü kamu kuruluşlarında gerek her türlü alanda kullanılmasıyla beraber işaret diline olan ilgi artmıştır. Bu durumun da işitme engelliler açısından çok fazla fayda sağladığı da belirtilebilir. Gün geçtikçe artan farkındalık sayesinde pek çok alanda işitme engelli bireylerle iletişim kurmak kolaylaşmıştır. İşaret dili nedir konusunda yer alması gereken önemli konulardan birisi de budur.
