İnsan; enerjisi, öğrenme kabiliyeti, farklı motivasyon kaynaklarına verdiği hızlı tepkiyle sınırsız bir kaynaktır. Bu derece kıymetli ve verimli olan insan kaynağının çeşitli bilimsel yöntemlerle değerlendirilmesi, potansiyelinin doğru yerlere yönlendirilmesi ise bu konuda uzmanlaşmış insan kaynakları yönetimi bölümünün görevidir.
"İnsan kaynakları ne iş yapar?" sorusu özellikle globalleşen dünyada oldukça önemli bir sorudur. İş yapış şekillerinin değişmesi, dünyada büyük oranda uzaktan çalışma sistemine geçilmesi gibi sebepler insan kaynakları yönetimi bölümünün yeni nesil teknolojileri kullanmasını zorunlu kılmıştır. Daha önceden yüz yüze yapılan aday görüşmelerinin yerini günümüzde online görüşmeleri alırken uygulanan çeşitli yetenek ve yeterlilik testleri pozisyonun doğru adaya verilebilmesi için diğer önemli enstrümanlardır.
Her bir kademe için akredite olmuş farklı ölçme ve değerlendirme sistemlerinin olması hedefe yönelik çalışma yapabilmeyi sağlar. Bir yandan üretim sektörüne mavi yaka çalışan seçen insan kaynakları diğer yandan beyaz yaka çalışan seçerken dijital dünyanın sunduğu avantajlardan da maksimum faydayı sağlamayı bilir.
Herhangi bir üretim sektörünün çıktısı somut olurken insan kaynakları bölümü çıktıları biraz daha soyut kalır gibi görünmekle birlikte doğru aday seçimi sonucunun kurum başarısına yansımasıyla bölümün etkisini ölçmek ve izlemek mümkündür. Dolayısıyla aslında numerik datalarla açıklanabilecek çıktılara ulaşabilen bir bölüm olduğunu da söylemek yerinde olur. İnsan kaynakları yönetimi bölümünün temel amacı 2 ve 4 yıllık eğitim süresi boyunca işgücünü doğru değerlendirerek kurumlara/işletmelere maksimum faydayı sunmayı hedefleyen profesyoneller yetiştirmektir.
Eğitimlerde verilen teknikleri doğru zamanda ve pozisyonda kullanabilme becerisi sürdürülebilir iş kaynağı için önemlidir. Eğitim bir yandan çalışma psikolojisi, performans yönetimi gibi çalışanın kurumdaki başarısını ölçme ve değerlendirmeye yönelik dersler içerirken diğer yandan da yönetim, organizasyon, işletme, ekonomi gibi derslerle kurumun sektördeki yerini kavramaya yönelik dersler içerir. Böylece insan kaynaklar yönetimi bölümü mezunları, hem çalışanın hem de işverenin ihtiyaç ve beklentilerini anlayarak işgücü planlamasına destek olurlar.
İnsan Kaynakları Yönetimi Bölümü Nedir?
"İnsan kaynakları yönetimi bölümü nedir?" sorusunu; değişen iş yapış şekillerini ve yeni nesil uygulamaları takip etmenin yanında kurumları/işletmeleri doğru işgücüyle buluşturarak kurum ve işletmelerin sürdürülebilir başarısına katkı sağlar olarak yanıtlamak yerinde olur. Değişen ve gelişen insan kaynağını doğru analiz ederek kurumlardaki motivasyonu devam ettirecek eğitimler ve takım çalışmaları organize etmek de sürdürülebilir performans için önemlidir. Bunun yanında kurum ve işletmelerdeki çatışmaların çözülmesi ve sistemin sürekliliğinin sağlanması da iyi bir insan kaynakları yönetiminin başarısıdır.
İnsan kaynakları, çalışanlar ve yönetim arasında güçlü bir köprü görevi görür. Şeffaf geri bildirim süreçleri, olası taleplerin her iki tarafa da doğru iletilmesi, etkin performans yönetimi ve tarafsız bir gözlemin işletmelere faydası tartışılmaz. Motivasyon araçlarının kullanımı, zaman zaman hem çalışan hem de yönetimle ayrı ayrı ya da bir arada yapılan görüşmeler, görüşme çıktıları, alınan aksiyonlar ve aksiyonların takibi yönetim sistemine güveni getirir. İnsan kaynakları yönetimi bir anlamda orkestra şefi görevi görür. Farklı sesleri duyar ve bir ahenk içinde yönetir.
İnsan kaynakları yönetimi en alttan en üste farklı kademelerle iletişim kurabilecek ve her bir kademenin beklentilerini kurum/işletme beklentileriyle birlikte anlayabilecek kabiliyete sahip profesyoneller yetiştirir. İnsan kaynakları planlaması yapabilmek ancak kurumun ya da işletmenin organizasyonel yapısını ve iş yapışını anlayabilmekle mümkün olduğundan bölümü bitiren uzmanlar, deneyim ve mevkilerine göre yönetim toplantılarında da mutlaka var olurlar. Toplantılarda daha çok dinleyici olarak var olsalar da personel geçişleri ya da yeni personel alımlarında pozisyonu doğru iş gücüyle doldurma konusuna yönetime destek olurlar.
İnsan kaynakları iş ilanları oluştururken ihtiyaç olan alanın beklentisini net olarak belirleme konusunda bölümlere katkı sağlarlar. Hali hazırda var olan iş tanımı iyi bir referans olabildiği gibi yeni işlerde iş tanımlarının işin ve sektörün gereklilikleri dikkate alınarak yapılması da insan kaynaklarının görevleri arasındadır. Görüşmelerde ise adayın işe yatkınlığının ve akademik başarısının yanında kurum kültürüne de uyum sağlayabilecek özellikler taşımasını önemser. Seçimlerini doğruluğu kanıtlanmış ölçme ve değerlendirme sistemleri üzerinden yaparak yönetime sunacağı aday listesini oluşturur.
Aday listesinin değerlendirmesini ise farklı kademelerdeki yöneticilerle birlikte yapar. Kuruma doğru çalışanın alınması konusunda kilit rol oynayan insan kaynakları uzmanı ve profesyonelleri için çalışanın beklentiyi karşılayabilmesi ve sürdürülebilir performans sergilemesi büyük önem taşır. Bunun yanında herhangi bir sebepten dolayı işten ayrılan çalışanlarla insan kaynakları tarafından yapılan çıkış mülakatlarının geri bildirim olarak değerlendirilmesi ve yönetim kademesi ile paylaşılması işletme için önemli bir kazanımdır.
İnsan Kaynakları Yönetimi Bölümünün İş İmkanları Nelerdir?
Değişen sistemler öncelikle çalışanları etkiler. Bilgisayarlı sistemlerin her alana artık daha fazla girmiş olması, uzun zamandır fabrika işçileri ve lojistik sektörü gibi sektörler hariç çalışanların büyük bir kısmının uzaktan çalışmaya başlaması insan kaynağı bulma ve yönetmeyi de dijital ortamlara taşımıştır. Durum ne olursa olsun insan kaynakları konusunda uzmanlaşmış kişilerin amacı doğru adayı belirlemek, seçmek ve performans ve motivasyonunun sürekliliğini sağlayarak işletmeye maksimum faydayı sağlamasına destek olmaktır.
Bu noktadan yola çıkıldığında da ister kamu ister özel şirket olsun insanın olduğu her alanda insan kaynakları yönetimine ihtiyaç duyulur. İş gücünün verimli ve etkili kullanılmasını yönetimin dışında sendika gibi işçi örgütleriyle birlikte yönetebilmeyi başarmak ise işveren çalışan ilişkileriyle birlikte çalışan performansını da destekler.
Dolayısıyla insan kaynakları bölümleri kurumlardaki uzlaşmacı kimlikleriyle de bilinir. Çalışanlara işleriyle ilgili gerekli eğitimlerin sağlanması, eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi ve yetişmiş personel ihtiyacının karşılanması da işletme verimliliğine olumlu katkı sağlar.
Bir işletme ya da kurumda eğitimin yanında şirket bağlılığı da oldukça önemli bir kriterdir. İnsan kaynakları yönetimine güvenen çalışanların bağlılıkları yüksek olur gibi bir genelleme yapılabilse de bağlılık çeşitli motivasyon çalışmaları ve ödül sistemleriyle de beslenen bir duygudur. Bununla birlikte yapılan memnuniyet anketleri, çalışanlarla yapılan birebir görüşmeler de bu konuda ipucu verir nitelikte olup mesajın satır aralarını iyi okumak ve ona göre uygulanabilir aksiyonlar çıkarmak da üst yönetim ile birlikte insan kaynakları bölümünün görevidir.
hemen hemen her işletmenin hacmine göre bir insan kaynakları departmanı vardır. i̇nsan kaynakları yönetimi bölümünü bitirenler; özel işletmeler, kamu kuruluşları, sivil toplum kuruluşlarının insan kaynakları birimlerinde çalışma imkanı bulurlar. i̇nsan kaynakları müdürü ya da yöneticisi olarak çalışabilecekleri gibi eğitim ve kariyer planlaması, performans yönetimi, yetenek yönetimi, bordrolama ve özlük işler, işe alım departmanları gibi alanlarda da çalışabilirler. bunun yanında belirli bir süre uzmanlaştıktan sonra serbest eğitmen, araştırmacı ya da danışman olarak da iş bulabilirler. bölümü bitirdikten sonra üzerine yüksek lisans, doktora gibi akademik kariyer yapanlar ise üniversitelerde kariyer yapma olanağı bulurlar. bölümü bitirenlerin genel olarak çalışma alanları aşağıdaki şekildedir.
Özel şirketlerin insan kaynakları bölümleri
Devlet Planlama Teşkilatı, Devlet İstatistik Enstitüsü, Devlet Üniversiteleri gibi kamu kuruluşları
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı
İnsan kaynakları konusunda danışmanlık veren firmalar
Özel ya da kamu istihdam büroları
İnsan Kaynakları Yönetimi Mezunları Ne İş Yapar?
"İnsan kaynakları yönetimi bölümü mezunları ne iş yapar?" sorusuna gelince; insan kaynakları bölümü genel anlamıyla çalışanlar ve kurumlar/işletmeler arasındaki iletişimin güçlendirilmesi konusunda aktif rol oynar. Doğru çalışanın doğru pozisyona yerleştirilmesi, ekip çalışması için gerekli eğitim ve motivasyon kaynaklarının oluşturulması insan kaynakları bölümlerinin görevidir. Bunun yanında operasyonel olarak da çalışanların pozisyonları, niteliği, yetenek gelişimi ile ilgili çeşitli raporlar hazırlayarak üst yönetime sunar. Açık pozisyonlar için doğru aday belirlemek amacıyla hem şirket içi hem de şirket dışı iş başvurularını inceleyerek değerlendirir. Bilgi güvenliği çerçevesinde aday bilgilerini kontrol eder ve ilgili birimlerle paylaşır. Değerlendirme süreci boyunca adayları bilgilendirir. İşletmelerin ve kurumların politika ve beklentileri doğrultusunda iş gücünü iyileştirmeye yönelik çalışmalar yürütürken olası anlaşmazlıklarda da arabuluculuk görevi üstlenir.
İnsan kaynakları yönetimin en önemli görevleri arasında sürdürülebilir çalışan performansını garantilemek için çalışmalar yapmak gelir. Bunun için geliştirilmiş çalışan geri bildirim sistemi, çalışan memnuniyet anketi, 360 derece performans değerlendirme, yıllık hedef ve performans değerlendirme gibi sistemlerin kullanılması konusunda çalışanları teşvik ederek ölçülebilir sonuçlar elde edilmesini sağlar. Verilere dayalı ve doğrulanmış yöntemler sonucunda çıkan sonuçları aksiyona dökerek çalışan ve yöneticisi ile birlikte takip eder. Aksiyonların vaktinde sonuçlandırılması için her iki tarafa da destek olur.
Çalışanların yeni çalışma şartlarına uyum sağlayabilmeleri için gerekli çalışmaları yürütürken mobbing gibi olayları ortaya çıkmadan önlemek için eğitimler düzenler, şikayet yönetiminin aktif ve doğru kullanılmasını destekler. İyi bir dinleyici olmasını yanında tarafsız bir gözlemcidir. Çalışanların ihtiyaçlarını belirlerken hem çalışan beklentilerine hem de işletme verimliliğine etkisini gözetir. Ayrıca yıllık izin, hastalık, terfii, emeklilik gibi konularda çalışanlara destek olurken hem ceza hem de ödül sistemlerinin yasal ve şirket içi mevzuatlara göre işletilmesini sağlar. Bunun yanında işe alım ve işten çıkış mülakatları yaparak sistem içinde iyileştirilebilecek alanları belirleyerek çözüm önerileri sunar.
İnsan Kaynakları Yönetimi Bölümünün Dersleri Nelerdir?
İnsan kaynağı işletmelerdeki önemli yatırım kalemleri arasında yer alır. Dolayısıyla doğru kaynağın doğru pozisyona yerleştirilmesi yapılan yatırımın geri dönüşü için önemlidir. Bunun için yetiştirilen insan kaynakları uzmanları iş hayatının beklentilerini bilmelerinin yanında teknik değerlendirme ve analizlerde doğrulanmış teknikler kullanabilme konusunda da donanımlı kişiler olarak bilinirler. İnsan kaynakları yönetimi hem ön lisans hem de lisans olarak okutulur. Lisans tercih edecek öğrencilerin aldığı dersler Atatürk ilke ve inkılapları, Türk dili, yabancı dil, iktisat, hukuk ve muhasebe gibi derslerin yanında 4 yıllık insan kaynakları yönetimi alan dersleri aşağıdaki gibidir.
İşletme yönetimi
Bilimsel araştırma teknikleri
Çalışma sosyolojisi ve çalışma psikolojisi
Örgütsel davranış
Yönetim ve organizasyon
Üretim yönetimi
Yönetim bilişim sistemleri ve yeni yönetim yaklaşımları
Pazarlama yönetimi
İnsan kaynakları yönetimi, bulma, seçme
Sosyal güvenlik hukuku
Çalışma hayatı ve sorunları
Çalışma ekonomisi
İş analizi ve insan kaynakları planlaması
İkna teorileri ve retorik
Stratejik yönetim
Özlük işleri ve bordrolama
İşletmelerde eğitim yönetimi
Kurumsal sosyal sorumluluk
İş değerleme ve ücret yönetimi
Ergonomi ve iş sağlığı ve güvenliği
İletişim yönetimi
Motivasyon ve iş tatmini
Toplam kalite yönetimi
Kariyer ve yetenek yönetimi
Uluslararası insan kaynakları yönetimi
Performans yönetimi
İş etiği
Kültürlerarası iletişim ve sosyal medya
İnsan kaynakları yönetiminde güncel konular ve uygulamalar
Endüstri ilişkileri
Koçluk stratejileri
4 yıllık programlar oldukça geniş eğitim programıyla dikkat çeker. Toplam kalite yönetiminden endüstri ilişkileri, iş etiği, örgütsel davranış, koçluk stratejileri ve üretim yönetimine kadar işletme ve çalışan performans yönetimi hakkında fikir sahibi olan insan kaynakları yönetimi uzman ve profesyonellerinin işletme ve kurumlara katkıları tartışılmaz.
İnsan Kaynakları Yönetiminde Dijital Dönüşüm
Değişen dünyada yeni nesil teknolojilerin en fazla kullanıldığı alanlardan biri de insan kaynakları yönetimidir. Endüstri 4.0 işletmelere girmeye başladığında işletmeler bu sistemi doğru anlayacak ve doğru yönetecek insan kaynağına ihtiyaç duyarlar. Yeni sistemler insan kaynağı konusunda da beklentileri değiştirir. Örgütsel yapı, liderlik tarzı, İnsan kaynakları politikaları da değişen dünyaya göre şekillenmek zorundadır. Nesnelerin interneti, işletmelerde robotik sistemlerin kullanılmaya başlanması, yapay zeka, big data gibi yeni gelişmeler insan kaynağının niteliklerinin yeniden tanımlanmasını gerektirmiştir. İşletmelerin değişime hızlı uyum sağlamaları rekabette önde olmalarına olanak sağlayacağından yeni dünyada insan kaynaklarına düşen görev oldukça büyüktür. İş modellerindeki değişikliklerin yanı sıra ürün ve hizmet alanında ortaya çıkabilecek değişiklikler, pazar ve müşteri erişimi, yasal risk ve sorumluluklar, güvenlik, kurum kültürü, değer zinciri gibi alanlarda yeni yetenek havuzlarının oluşturulması insan kaynakları yönetiminin görevidir.
İlgili eğitim: Liderlik Eğitimi
Kurum ve işletmelerde yer alan insan kaynakları yönetimi bölümleri; örgütsel yapıdan, liderlik tarzı ve insan kaynakları yönetim uygulamalarına kadar birçok alanda öğrenme ve yeni sisteme adaptasyonu teşvik edici uygulamalarla kurum/işletme verimliliğine destek olur. Tek bir yapı ya da sistemden bahsetmek mümkün değildir. Her kurumun kendi kurum kültürü içine kolay entegre olabilecek sistemleri kullanıma alması uygun olur.
Endüstri 4.0 ile birlikte matris ve ekip bazlı organizasyonların varlığından söz etmek mümkündür. Hiyerarşinin daha yalın olduğu sistemlerde organizasyon daha düz bir çizgide ilerlediği için çalışanlar karar alma süreçlerinde aktif rol oynarlar. Liderlik tarzı olarak ise dikte eden, emir veren yönetim anlayışının yerini yönlendiren, motive eden, ilham veren liderlik tarzı almıştır. İnsan kaynakları yönetimi yeni nesil eğitim programları ve performans yönetim sistemleriyle çalışanlardan maksimum verimi almayı amaçlarken çalışanların mutlu ve huzurlu bir ortamda çalışmalarını da önemser. Yetenekli çalışanları kuruma çekme ve elde tutma konusunda başarılı olan insan kaynakları yönetimlerinin stratejik işgücü planlamasındaki başarısı da kurumları rekabette öne çıkarır. Günümüzde ise sadece online sistemleri etkin bir şekilde kullanarak ölçme değerlendirme yaparak etkin iş gücü planlamasını yanında yöneticileri ve çalışanları değişen iş dünyasına adapte etme konusunda da insan kaynakları bölümünün rolü tartışılmaz.
