Ah Güzel İstanbul, Vesikalı Yârim, Tatar Ramazan, Kanun Namına, Buğulu Gözler, Deprem ve senarist Safa Önal imzalı yüzlerce film. Safa Önal’ın kaleme aldığı 395 senaryo film oldu. 395 film sadece Türk sineması tarihinde yer almadı; 2005 yılında Guinness Rekorlar Kitabı’na girdi. “En fazla filme çekilmiş senaryo sahibi” kişi oldu. Safa Önal bu unvanı yıllar önce bugün 4 Ağustos’ta almıştı. Bu vesileyle Türk sinemasının emektarlarından senarist ve yönetmen Safa Önal’ın hayat hikayesine kulak verelim ve filmlerini bir kez daha hatırlayalım.
Safa Önal Kimdir?
Türk sinemasının emektar senaristi Safa Önal, 1931 yılında Nevşehir’de dünyaya gözlerini açtı. Babası kaymakamdı ve görevi sebebiyle Nevşehir’de bulunuyordu. Sezen Cumhur Önal’ın kardeşi. İstanbul’da yaşadı. Ortaokulu Nişantaşı’nda liseyi ise Haydarpaşa Lisesi’nde tamamladı.
Babası oğlunun yazmasını olmasını istemiyordu. Oğlu ise babasına rağmen küçük yaşlarda yazıya gönül vermişti. Ahmet Hamdi Tanpınar, Ahmet Haşim, Reşat Nuri Güntekin ve Peyami Safa kitaplarını severek okuyordu.
İlk öyküsünü yazdığında henüz 14 yaşındaydı. Dergilere öyküler yazdı, gazetelerde çalıştı. Çalıştığı gazeteler arasında Milliyet Gazetesi de vardı. Dergilerde Yazı İşleri müdürlüğü yaptı. Gazetecilik yaptığı dönemde 1953 yılında ilk senaryosunu kaleme aldı: Kanlı Para. Bu senaryo rekorlar kitabına giden yolculuğun da başlangıcıydı. Sinemacılar döneminin ünlü yönetmenleri ile çalıştı. Senaristlikle birlikte yönetmenlik de yaptı. İlk yönettiği film 1969 yılında çekilen İnleyen Nağmeler oldu.
Senaryo yazmaya ilk başladığı yıllarda Türk sineması fabrika gibi film üretiyordu. Kalemi sağlam görülen Safa Önal da o hıza yetişen senaryolar yazmıştı. Gazetecilik geçmişi ve kitaplarla olan ilişkisi sebebiyle diyalogları iyi yazıyordu. Mecburiyetten yazdığı senaryolar dışında kült filmler arasında giren ve sinema tarihimizin en önemli eserlerinden olan filmlere de imza atmıştı. Vesikalı Yârim, Ah güzel İstanbul, Kanun Namına o filmlerden bir kaçı.
Yarım asrı aşkın süre hiç durmadan çalıştı. Ona göre sadece senaryo yazmış, film çekmişti. Rekor kıracak sayıya ulaşacağını hiç düşünmemişti. En fazla filmi çekilmiş senarist unvanıyla Guinness Rekorlar Kitabı’na girerek sadece Türk sinema tarihine değil dünya sinema tarihine de geçmiş oldu.
Menekşe Gözler filmi ile 1969 yılında 1.Adana Altın Koza Film Şenliğinde “En İyi Senaryo” ödülünü kazandı.
2000 yılında Sadri Alışık Sinema Onur Ödülü
2008 yılında 3. Dadaş Film Festivali’nde Onur Ödülü’ne layık görüldü.
2015 yılında 34. İstanbul Film Festivali’nde “Yaşam Boyu Onur Ödülü” verildi.
Sinemayla iç içe geçen 53 yıllık dönemde kitap da yazdı. Baraj, Hancı ve Allah Cezanı Versin Osman Bey isimli yayınlanmış kitapları da var. Safa Önal, hala hayatta. Günümüzde telif hakları konusunda mücadelesini sürdürüyor.
Safa Önal’ın Senarist Filmografisi
Guinness Rekorlar Kitabı’na girmesine vesile olan filmlerin tamamını yazmak elbette mümkün değil. Senaryo yazmaya başladığı ilk yıldan başlayarak özet sayılacak bir liste yapalım.
Kanlı Para – 1953
Hancı – 1961
Küçük Beyefendi – 1962
Bahriyeli Ahmet – 1963
Ağaçlar Ayakta Ölür - 1964
Taçsız Kral - 1965
Ah Güzel İstanbul – 1966
Fatih'in Fedaisi - 1966
Kan Davası - 1967
Vesikalı Yarim – 1968
Kanun Namına – 1968
Cingöz Recai – 1969
Buğulu Gözler - 1970
Sezercik Yavrum Benim - 1971
Dönüş – 1972
Gazi Kadın / Nene Hatun - 1973
Dertler Benim Olsun - 1974
Deli Deli Tepeli - 1975
Bodrum Hakimi - 1976
Deprem – 1976
Baraj – 1977
Dila Hanım – 1977
Tatlı Nigar – 1978
Vatandaş Rıza – 1979
Rüzgar – 1980
Doktor Civanım - 1982
Çocuklar Çiçektir – 1983
Ayşem - 1984
Fakir Milyoner - 1985
Öksüzler – 1986
Ana Yüreği – 1987
Kızım ve Ben - 1988
Öğretmen Zeynep – 1989
Tatar Ramazan - 1990
Yalnızız - 1992
Affet Bizi Hocam – 1998
Zehirli Çiçek – 2000
Yapayalnız - 2001
Berivan – 2002
Aşkımızda Ölüm Var - 2004
Safa Önal’ın Yönetmen Filmografisi
Rekortmen senaristin sinema ile bağı sadece senaryo yazmak değildi. Aynı zamanda onlarca filmin de yönetmenliğini yaptı. Yönettiği filmler;
İnleyen Nağmeler – 1969
Kalbimin Sahibi – 1969
Cingöz Recai – 1969
Karlı Dağdaki Ateş – 1969
Ölünceye Kadar – 1970
Arkadaşlık Öldü mü? – 1970
Ağlayan Melek – 1970
Afacan – 1970
Buğulu Gözler – 1970
Sezercik Yavrum Benim – 1971
Bir Genç Kızın Romanı – 1971
Bir Kadın Kayboldu – 1971
Umut Dünyası - 1973
Yüreğimde Yare Var – 1974
Dertler Benim Olsun – 1974
Çılgınlar – 1974
Yarınlar Bizim – 1975
Aşk Dediğin Laf Değildir – 1976
Küçük Ev – 1977
Hikayelerden Biri – 1980
Vur Hançerini Kadınım – 1987
Yalı - 1990
Gazeteci Yazarını Arıyor - 2000
Safa Önal’ın Senaryosunu Yazdığı Unutulmaz Filmlerden
Yeşilçam yıllarında yazdığı popüler filmlerin dışında çağı aşan unutulmaz filmleriyle ilgili notları da paylaşmak isterim.
Ah Güzel İstanbul: 1966 yılında çekilen Ah Güzel İstanbul filminin başrollerini Sadri Alışık ve Ayla Algan paylaştı. Senaryosunu Safa Önal ve Ayşe Şaşa yazdı.
Vesikalı Yârim: Türk sinemasının kült filmleri arasında sayılan ve 1968 yılında çekilen Vesikalı Yârim’in yazan da yine rekortmen senarist. Türkan Şoray ile İzzet Günay’ın başrollerini paylaştığı film uyarlama senaryolardan.
Buğulu Gözler: Türkan Şoray ve Murat Soydan’ın başrollerini paylaştığı Buğulu Gözler filmi 1970 yılında çekildi. Safa Önal bu filmin senaryosunu yazdı ve aynı zamanda yönetmen koltuğuna oturdu.
Dertler Benim Olsun: Safa Önal’ın yazdığı ve yönettiği bir başka film Dertler Benim Olsun. O yıllarda oyuncuların yanı sıra Orhan Gencebay, İbrahim Tatlıses ve Ferdi Tayfur gibi arabesk müziğinin usta sesleri de filmlerde oynuyordu. 1974 yılında çekilen film adını Orhan Gencebay şarkısı Dertler Benim Olsun’dan aldı. Filmin başrollerini de Orhan Gencebay ve Perihan Savaş paylaştı.
Dila Hanım: 1977 yılında Türkan Şoray ve Kadir İnanır’ı buluşturan filmlerden Dila Hanım’ın senaryosu da Safa Önal’a ait.
Doktor Civanım: Kemal Sunal’ın başrolünde oynadığı Doktor Civanım filminin senaryosun 1982 yılında Önal, Memduh Ün ile birlikte yazdı.
Beyaz Şemşiye: Türkan Şoray ve Cihan Ünal’ın başrollerini paylaştığı Beyaz Şemşiye fotoromandır.
