Yemek yemeyi hemen hemen hepimiz severiz. Ama yediğimiz şeylerin içinde neler olduğunu pek de merak etmeyiz. Ya da merak etsek de uzmanı olmadığımız için anlayamayabiliriz. Enerji kaynaklarındaki kirliliğin giderek artmasıyla besinlerdeki kirlilik ve sağlığa zararlı maddelerin oranı da arttı. Son dönemde sıkça duyduğumuz GDO’lu gıdaları istemesek de tüketir hale geldik.
Yediklerimiz sağlığımıza zararlı mı? Yiyeceklerin içerisindeki etken maddeler neler? Kullanılan katkı maddelerinin oranı ne olmalı? Gıdaların saklanabilme süresi neye göre değişir? Bütün bunları bilmek, anlamak ve tespit etmek için elbette ki bir uzmana ihtiyaç duyulur. Gıda mühendisine olan ihtiyaç tam da burada ortaya çıkar.
Gıda mühendisi neden vardır? Görev tanımı tam olarak nedir? Gıda mühendisi olabilmek için ne yapmak gerekir? Gelin bütün bunları birlikte inceleyelim.
Gıda Mühendisi Nedir?
Gıdaların üretildiği aşamadan tüketilmesine kadar olan sürecin takip ve denetimini yapan, bu konuda eğitim almış kişiye gıda mühendisi denir. Ülkemizde gıda mühendisi olarak bilinen kişilere yurt dışında gıda bilimcisi denir. Besin ihtiyacı bitmeyecek bir ihtiyaçtır. Özellikle dünyada kirliliğin artması beraberinde gıda mühendisine olan ihtiyacı da getirir. Bu nedenle iş alanı geniştir. İhtiyaç duyulan bir meslektir.
Gıda sağlığı doğrudan etkileyen bir alandır. Bu nedenle gıda mühendislerinin de sorumluluk sahibi bireyler olması gerekir. Gıda hassas bir konu olduğu için bu alanda eğitim almamış kişilerin çalışabileceği bir meslek dalı değildir. Uzmanlık ve yetkinlik gerektirir. Bu yetkinlikleri ölçüsünde de iş olanakları ve maaşları artar. Gıda mühendisi olabilmek için birtakım niteliklere de sahip olunmalıdır.
Sayısal becerilere sahip olmak gerekir.
Ekip çalışmasında uyumlu olmak esastır.
Bireysel çalışmaya da uygun bireyler olmalıdır.
Yoğun çalışma temposuna ayak uydurabilmelidir.
Hijyen konusunda ekstra dikkat etmelidir.
Düzene önem vermelidir.
Dikkatli bireyler olmalıdır.
İletişim becerileri yüksek bireyler olmalıdır.
Kendini ve mesleğin gerektirdiklerini iyi ifade edebilmelidir.
Kolay organize olabilen bireyler olmalıdır.
Gıda ile ilgili değişen yasalar hakkında bilgi sahibi olmalıdır.
Teknolojiyi takip etmelidir.
Bilgilerini güncellemelidir.
Öğrenmeye açık olmalıdır.
Zaman yönetimi yapabilmelidir.
Üretken olmalıdır.
Analitik düşünme becerilerine sahip olmalıdır.
Ayrıntılara hakim olmalıdır.
Üniversitelerin ilgili bölümlerinden mezun olmalıdır.
Okumayı ve araştırmayı seven bireyler olmalıdır.
İlgili eğitim: Zaman Yönetimi Eğitimi
Gıda Mühendisi Ne İş Yapar?
Gıda mühendisi gıda işi yapan yerlerde çalıştırılması zorunlu meslek grupları arasındadır. Ancak 2010 yılında çıkarılan bir yasa gereği 10 kişiden az çalışanı olan yerlerde gıda mühendisi çalıştırma zorunluluğunu ortadan kaldırmıştır. Gıda mühendisleri üniversiteyi bitirdikten sonra Türkiye Mühendisler ve Mimarlar Odası’na kayıt olurlar. Kayıt yaptırmadıkları durumda kamuda da özel sektörde de çalışamazlar. Oda kaydını aylık cüzi miktarlarda ödemeler yaparak oluştururlar. Ancak kayıtlı bulunmazlarsa herhangi bir proje yapamazlar ve imza yetkileri olmaz.
Gıda mühendisi gıda sektörü ile ilgili iş yapan yerlerde iş imkanı bulabilir. Özel sektörde ve kamuda çalışabilir. Kamuda çalışmak için kamu personeli seçme sınavına girerek 90’ın üzerinde bir puan almalıdır. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Gümrük Bakanlığı ve Belediyeler gıda mühendislerinin çalışabileceği kamu alanlarıdır. Gıda mühendisleri bu kurumlarda uzman ya da uzman yardımcısı olarak görev alabilirler. Bunun için bakanlığın açtığı ilanları takip etmek ve kurum tarafından belirlenen şartları taşımak gerekir. Bakanlık bünyesinde yapılan sınav sonucunda uzman olarak göreve başlayabilirler.
özel sektörde restoranlar, catring firmaları ve laboratuvarlar gıda mühendislerinin çalışma alanı olarak karşımıza çıkar. fabrika yemekhanelerinde, okul yemekhanelerinde ve öğrenci yurtlarının yemekhanelerinde de iş bulabilirler. gıda perakende şirketleri de gıda mühendisleri için istihdam sağlayan yerlerden biridir. üniversite bünyesinde akademisyenlik yapabilirler.
Gıda mühendisleri üretim sürecine baştan sona kadar hakimdir. Yani gıdanın topraktan sofraya kadar her anını bilir. Bu nedenle herhangi bir sorun yaşanması durumunda hemen müdahale edebilir. Çalıştıkları ortam oldukça temizdir. Çalışma sırasında önlük ve galoş gibi hijyenik kıyafetler giyerler. Çalıştığı iş yerinin kendisine verdiği yetkiye göre kontrol, denetim ve idarecilik yapabilir. Gıda mühendislerinin yaptığı işler çalıştığı sektöre göre değişmekle beraber genel olarak mesleki tanımları şu görevleri kapsar:
Gıdaların üretilmesinde görev almak
Gıdanın işlenmesi, paketlenmesi ve gerekli yerlere ulaştırılmasını sağlamak
Gıdaların depolanmasında görev almak
Gıdaların depolanma sürelerini belirlemek
Hijyen kurallarına en üst seviyede uymak ve uyulmasını sağlamak
Numune gıdaları incelemek ve onlar hakkında rapor yazmak
Gıdalarda kullanılan katkı maddelerini ve miktarlarını incelemek
Üretilen gıdaların geliştirilmesine ve değiştirilmesine yardımcı olmak
Yeni üretimler için fikir geliştirmek
Üretim değerlendirmesi yapmak
Gıdaların besin değeri, renk ve koku gibi özelliklerini değerlendirmek
Gıdaların ve üretim süreçlerinin yasalara ve standartlara uygun olmasını sağlamak
Farklı üretim yöntemleri ortaya çıkarmak
Düşük maliyetli üretim yöntemlerini araştırmak ve uygulamak
Ekipman değerlendirmesi yapmak
Pazarlama desteği ve teknik destek sunmak
Gıda Mühendisi Maaşları
Gıda mühendislerinin maaşı çalıştığı sektöre göre değişir. Sektörün yanında tecrübe ve mesleki alanda yapılmış ekstra beceriler ve projeler varsa bu da maaşı etkiler. Kamuda çalışan yeni mezun bir gıda mühendisinin maaşı 3900 lirdan başlar. Kamuda çalışan tecrübeli bir gıda mühendisi ise 5000 lira civarında bir maaş alır. Gıda mühendisleri özel sektörde de benzer maaşlara sahiptir. Tecrübesi olmayan bir gıda mühendisi 2500-3500 arasında maaş alırken tecrübeli gıda mühendisinin maaşı 5200 liraya kadar ulaşmaktadır.
Kamuda çalışmak çalışma koşullarına göre maaş bakımından avantajlıdır. Ancak kendini geliştirme açısından düşünüldüğünde özel sektör daha fazla tercih edilir. Ancak kamuya atanma oranı özel sektörde iş bulmaya göre oldukça sınırlıdır. Atamanın yapılacağı kurumlar az sayıdadır. Örneğin bir ilde bir tane tarım bakanlığı vardır ancak çalışabilecek onlarca restoran ve yemekhane bulunabilir. Özel sektörde maaşa ek mesai ücreti de alınır. Ancak özel sektörde cumartesi günleri de çalışılır. Yani tatil günü bir gündür. Kamuda mesai 08.00-17.00 arasında olup hafta sonları da tatildir.
Gıda Mühendisi Nasıl Olunur?
Mühendislikler içinde kadınlar tarafından en çok tercih edilen alandır. Gıda mühendislerinin %70’ten fazlası kadın çalışandır. Gıda mühendisi olabilmek için üniversitelerin mühendislik fakültelerinin gıda mühendisliği bölümünü bitirmek gerekir. Mezun olanlar “gıda mühendisi” unvanını alırlar. Bölüme gitmek için de lisede sayısal bölüm bitirmek ve Ayt’de sayısal alandan tercih yapmak gerekir. Bölümü bitirenler lisans mezunu olur ve lisans diplomasına sahip olur.
2 yıllık önlisans bölümlerinden gıda teknisyenliği, gıda teknolojileri ya da gıda teknikerliği bitirdikten sonra da dikey geçiş sınavına girerek bölüm tamamlanabilir. Eğitim süresi 4 ya da 5 yıl olarak değişir. İlk yıllarda temel ve tüm mühendisliklerle ortak dersler görülür. Sonraki yıllarda uzmanlık alanına dair derslere giriş yapılır. Zorunlu ve seçmeli olarak birtakım dersler görülür. Zorunlu dersler arasına Türk Dili, İnkılap Tarihi ve Yabancı Dil görülür. Bölümde önce teorik dersler verilir. Uygulamalı dersler verilirken son sınıfta bir yandan da zorunlu staj yapılır. Bölümün hem birinci hem de ikinci öğretimi mevcuttur. Bölümle ilgili derslerin arasında matematik, fizik, kimya, biyoloji gibi dersler bulunur. Mesleğe özgü dersler şöyle sıralanabilir:
Yağ teknolojisi
Süt teknolojisi
Meyve-sebze teknolojisi
Et teknolojisi
Organik kimya
Fizikokimya
Mühendislik termodinamiği
Gıdaların ambalajlanması
Gıda katkı maddeleri
Isı aktarımı
Kütle aktarımı
